| Martxoko ezkoa | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bresadola_(5731129003).jpg) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Filuma | Basidiomycota | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Hygrophoraceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Hygrophorus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Hygrophorus marzuolus Bres., 1893 | |||||||||||||||||||||||||||
| Basionimoa | Agaricus marzuolus | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Martxoko ezkoa edoelur ezkoa (Hygrophorus marzuolus)Hygrophoraceae familiakoonddo bat da. JatorrizAgaricus marzuolus izena eman zionElias Magnus Friesek 1821ean, eta 1893anHygrophorus generoan sartu zuenGiacomo Bresadolak.[1]
Onddo honen perretxikoak haragi trinkoa dauka. Txapela gris-beltz kolorekoa da, 15 cm-tik gorako diametrokoa. Hanka zuria dauka, grisera jotzen duena zahartzean. Orrien artean tarte zabala dauka, eta haien kolorea zuria da hasieran eta grisa zahartzean.
Euskal Herrian neguaren azkenean agertzen da, baita elur azpian ere. Orbelaren azpian geratzen da askotan eta ez da erraz antzematen. Ez da oso arrunta.
Kapela: 4 eta12 cm. arteko diametrokoa, haragitsua, hasieran ganbila, gero laua eta ertza uhindua. Leuna da, ez da likatsua ez eta higrofanoa ere, eta arbel-zurixka kolorekoa, zahartuaz ilundu egiten da. Orbelak estaltzen dituen aleetan kolore zuria agertzen da.
Orriak: Hasieran estu-estu eta gero oso urrun. Dekurrente samarrak, sabeldunak, zabalak eta atzetik nerbioez elkartuak. Bere kolore zurixka gero grisaxka bihurtzen da.
Orri dekurrenteak: hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
Hanka: Motza, sendoa eta haragitsua, batzuetan kurbatua eta kolore zurixkakoa, gero grisaxka bihurtzen dena eta ezkatatxuak ditu goiko aldean.
Haragia: Trinkoa, baina samurra, zurixka oro ar eta errautz-gris kolorekoa kapelaren azalaren azpian. Usain eta zapore zehatsik gabe.[2]
Etimologia: Hygrophorus hitza grekotik dator, heze eta ekarri beharreko phóreotik, hau da, hezetasuna bildu eta kontserbatzen duenetik. Marzuolus berriz latinetik, martxotik, agertzen den hilabetetik.
Jateko oso ona. Urteko lehen perretxiko jangarria da.[3]
Agertzen den garaiagatik, zaila da beste batekin nahastea. Udazkenean antzeko espezie batzuk ateratzen dira: H. Caprinus, H. Atramentosus, lehena arrexka kolorekoa eta bigarrena gris-zilarreztatua.[4]
Urtarrila eta martxoa bitartean bizi den espezie goiztiarra, batez ere baso mistoetan irteten du, pagoak eta koniferak nahasi dauden basoetan.Silizezko lurretan. Hostoek oso estalita eta nahiko lurperatuta. Elurra guztiz desagertu ez bada ere aurki daiteke.[5]
Urtxintxek eta basoko animaliek jaten dituzte eta hauek uzten dituzten arrastoek aurkitzen laguntzen dute.
Banaketa eremua: Europa, Turkia, Israel eta Ipar-mendebaldeko Amerika.
Datuak:Q727534
Multimedia:Hygrophorus marzuolus /Q727534
