Malaria edopaludismoaPlasmodiumgenorokoparasitoek eragindakogaixotasun infekziosoa da. Malaria terminoak Erdi Arokoitalieran du jatorria, «mala aria» (aire txarra). Haren eraginez, 2018an, 228 milioi kasu egon ziren, eta 405.000 heriotza[1]. Heriotza gehienak, Saharaz hegoaldekoAfrikan gertatzen dira, bereziki 5 urtetik beherako umeengan. Malaria txirotasunarekin erlazionatu ohi da, eta garapen ekonomikoarentzat oztopo garrantzitsua da hirugarren munduko herrialdeetan.
Gaixotasunaren sintomak oso aldakorrak izan daitezke:sukarra,zefalea,giharreko mina,beherakoa, makalaldia etaeztula, besteak beste. Malaria, endemikoa den zonaldeetan, infektatutako pertsonek «hartutako immunitatea» garatzen dute sarritan. Honek esan nahi du parasitoareneramaileak direla, baina ez dutela gaixotasunaren sintomarik.
Plasmodiumgeneroko parasitoek sortutako gaixotasun infekziosoa da, eta zenbait «Anopheles» eltxo-espezietako emeek transmititzen dute.
Zenbait ikerketa zientifikoren arabera, baliteke gizakiari transmititu izana mendebaldeko gorilen bidez[2]. Gaixotasun ahulgarrien artean, lehen gaixotasun garrantzitsua da. Urtean, 400.000 pertsona baino gehiago hiltzen dira malariaren ondorioz, eta, horietatik, 240.000 haurrak dira[3].
Malaria kasu gehienak transmisio bektorialaren bidez gertatzen dira (eltxoaren ziztadaren bidez); hala ere, badira gizakien artean kutsatzeko beste modu batzuk: 1) transmisio bertikala (umekiaren sortzetiko gaixotasuna): emakume haurdun batekplazentaren bidez transmititzen dio fetuari. 2)Odol-transfusioengatik, arrisku-emaileengatik (malariaendemikoa den eskualdeetan) edo gaixotasuna izan dutelako eta odol-bankuan serologiarik egiten ez zaielako (antigenoen detektatzea edo malariarakoantigorputzakbahetzea[4]). 3)Serologiarik gabeko organo-transplanteagatik. 4) Zain barnekodroga mendekotasunorratzak partekatzeagatik.
Malaria oso endemikoa den eskualdeetan, pertsonak hain maiz infektatzen dira, ezen babes partziala eskaintzen duenhartutako immunitatea garatzen baitute; hau da, gutxi edo asko,parasitoaren eramailerenasintomatikoak dira.
Munduko biztanleen % 40 inguru malariak kaltetutako eremuetan bizi da, batez ere herrialde txiroenetan.Intsektizidaz tratatutakoeltxo-sareek modu eraginkorrean prebenitzen dute gaixotasuna[3]. Hala ere, erabilera areagotzeari dagokionez, zenbait oztopo identifikatu dira[erreferentzia behar].
Hamar azterlanen berrikuspen sistematiko batek (bederatziAfrikan eginak eta batIndian) ondorioztatu du intsektizidaz tratatutako eltxo-sareek doan emateak zertxobait handitzen duela jabeen kopurua, merkatuko prezioan edo diruz lagunduta hornitzearekin alderatuta. Era berean, intsektizidaz tratatutako eltxo-sareen erabilera egokiaren inguruanhezteak eltxo-sare baten azpian lo egiten duten pertsonen kopurua handitzen du hezkuntza hori jaso ez duen kontrol-talde batekin alderatuta. Ez da albo-ondorio kaltegarririk neurtu. Azkenik, intsektizidaz tratatutako eltxo-sareen edukitze eta erabilera areagotzearen ondorioz, malariak eragindakoerikortasunak hobera egin duen ebidentzia dago, nahiz eta aurkikuntza horiek oraindik ere zalantzazkoak diren[5] . Beste ikerketa batzuek, ordea, ez dituzte aurkikuntza horiek baieztatu[6].
Paludismoaren aurkako borrokaren egun afrikarra,apirilaren 25ean ospatzen da, lehen aipatu bezalakontinente horretan baita arrunta gaixotasun hori.
Malariak gizakiak infektatu ditu 50.000 urtean zehar, eta baliteke gizapatogenoa izatea gure espeziearen historia osoan[7]. Hipotesi hori oinarritzen da, halaber,txinpantzeen malariaren giza parasitoetatik hurbil dauden espezieen behatzean, gizakien antzinako ahaidea baita txinpantzea[8]. Gainera, historian zehar malariak izan dituen aldizkako sukar bitxien erreferentziak daude;Txinan, K.a. 2700. urtetik hasita[9] .
Malariari buruzko ikerketa zientifikoek 1880an egin zuten lehen aurrerapen garrantzitsua,Aljerian lan egiten zuenCharles Louis Alphonse Laveran mediku militarfrantziarrak malaria zuten pertsonenglobulu gorrietanparasitoak ikusi zituenean. Horregatik, malariaprotozoo batek eragiten zuela proposatu zuen, protozoo bat gaixotasun baten eragile gisa identifikatu zen lehen aldia[11]. Aurkikuntza horrengatik eta beste batzuengatik,Fisiologia edoMedikuntzaNobel Saria eman zioten 1907an.Ettore Marchiafava etaAngelo Celli zientzialariitaliarrekPlasmodium deitu zioten protozooari[12]. Hurrengo urtean,Carlos Finlayk,Habanansukar horia zuten gaixoak tratatzen zituen mediku hispano-kubatarrak, iradoki zueneltxoak zirela gaixotasuna gizakien artean transmititzen zutenak. Geroago,Sir Ronald RossbritainiarrakIndian egindako lanetan frogatu zuen, azkenean, 1898an, malaria eltxoek transmititzen zutela. Eltxoaren zenbait espeziek malaria txoriei transmititzen zietela frogatu zuen, hegazti infektatuez elikatzen ziren eltxoenlistu-guruinetako parasitoak isolatzea lortu baitzuen[13]. Bere ikerketa-ekarpenagatik, RossekMedikuntzaNobel saria jaso zuen 1902an. Indiako Mediku Zerbitzuari uko egin ondoren, Rossek «Liverpool School of Tropical Medicine» eskola sortu berrian lan egin zuen, etaEgipton,Panaman,Grezian etaMaurizion malaria kontrolatzeko ahaleginak zuzendu zituen[14]. Finlay eta Rossen aurkikuntzakWalter Reed-ek 1900ean zuzendutako mediku-batzorde batek baieztatu zituen, etaWilliam C. Gorgas-ekPanamako kanala eraikitzean hartutako osasun-neurrietan ezarritako gomendioak. Lan horrek milaka langileren bizitza salbatu zuen, eta malariaren aurkako osasun publikoko kanpainetan erabilitako metodoak garatzen lagundu zuen.
Malariarentzako lehen tratamendu eraginkorraCinchona edokinkina zuhaitzaren azala izan zen,alkaloidekininoa daukana. Zuhaitz horiAndeetakomuinoetan hazten da, berezikiPerun. Peruko biztanleek, produktu natural hori, malaria kontrolatzeko erabiltzen zuten, etaJesuitek praktika hori Europan sartu zuten 1640ko hamarkadan, non azkar onartu zen[15] . Hala ere, 1820ra arte ez zen kininaren osagai aktiboa azaletik atera, etaPierre Joseph Pelletier etaJoseph Bienaimé Caventoukimikari frantziarrek izena ezarri zioten[16].
Tu Youyou Zientzialari txinatarra, 2015eko Medikuntzako Nobel Saria malariaren aurkako tratamenduan egindako ekarpenagatik.
XX. mendearen hasieran,antibiotikoak agertu aurretik,sifilisa zuten gaixoak,sukarra sortzeko, malariarekin kutsatzen ziren, nahita,Julius Wagner-Jaureggen ikerketei jarraituz. Sukarrakininarekin kontrolatzean, sifilisaren eta malariaren eraginak minimiza zitezkeen. Gaixoetako batzuk malariak jota hiltzen ziren, baina arriskua hobea zen sifilisak eragindako heriotza ia seguruaren gainetik[17].
Nahiz eta XIX. mendean eta XX. mendearen hasieran odol-estadioaren presentzia ezarri zen gizakiarengan eta malariaren bizi-zikloaren aurkako alderdia eltxoan, 1980an soilik ikusi zenbizkarroiaren forma latentehepatikoa, hipnozoito izenez ezagutzen dena,P. vivax etaP. ovale espezieetan. Aurkikuntza horrek azaldu zuen, azkenik, zergatik zirudien pertsona batzuk gaixotasunetik sendatzen zirela, bizkarroiaodol-zirkulaziotik desagertu eta urte batzuetara berriro eroriz[18][19].
Bestalde, Txinako belarketariekArtemisia annua landarearen balio sendagarria 2000 urtez erabili dute beren medikuntza tradizionalean. Landarearenartemisininak (Tu Youyou zientzialari txinatarrak eta bere lankideek 1970eko hamarkadan aurkitutakoak) malariarentzat gomendatutakoP. falciparumaren tratamendu bihurtu ziren, kasu larrietan beste antipaludiko batzuekin batera ematen dena. Tu Youyouk 2015ekoNobel Saria jaso zuenFisiologian edoMedikuntzan, malariaren aurkako ikerketan egindako ekarpenagatik; izan ere, bere lanari esker, bizitzak salbatu ziren, eta diagnostikatutako pertsonen tratamendu aringarriak hobetu ziren[21].
Plasmodium izenekoprotozooak eragiten du gaixotasuna,Anopheles eltxoaren bidez (gaitzaren bektorea). Eltxoaren emeak bakarrik elikatzen diraodolarekinarrautzak heltzeko helburuarekin, eta beraz, arrek ez dute ziztatu eta gaixotasuna transmitituko.
Plasmodiumen bostespezie diragizakia infektatzeko gai, eta horien arabera sortzen dira larritasun desberdineko gaixotasun agerpenak:
Malariaren parasitoen bizi-zikloa giza gorputzean.
Gaixotasunaren transmisioaPlasmodiumgenerokoparasitoak dituenAnopheles eltxoaren ziztadaren bitartez gertatzen da. Eltxo horrek pertsona bat ziztatzen duenean, alde batetik, odola xurgatuko dio, baina, bestetik, berelistua sartuko dio. Listu horretan aurkituko dira, hain zuzen ere, malariaren sortzaileak direnprotozooak.
Parasito horiekgibelera heldu, eta bertakohepatozitoetan ugalduko diraugalketa asexualaren bidez. Ondoren, odolera heldu, etaeritrozitoak kutsatuko dituzte, eta bertan ugaltzen jarraituko dute haien haustura sortuz. Horietako batzuk gametozito emeak eta arrak emango dituzte.Anopheles eme batek kutsatutako pertsona ziztatuko du, eta gametozito horiek harengana pasatuko dira.
Gametozito ar eta emeak eltxoarenhestean daudenean, bat egingo duteArrautza bat sortuz. Arrautza horrek, aldaketa desberdinak jasan ondoren, eltxoarenlistu guruinetara gizakia kutsatzeko gai den esporozitoa helduko da. Kutsatuta dagoen eltxo horrek gizaki bat ziztatzean,plasmodiumen bizi-zikloa ixten da.
Sukarra eta hotzikarak sintoma ziklikoak dira, eta hirugarren edo laugarren egunean behin errepikatzen dira, kasuan kasuko espeziea zein den[22][23][24].
Plasmodium espezieek sortutako infekzioen ezaugarrien konparazioa
P. vivax
P. falciparum
P. malariae
Eritritika aurreko zikloaren iraupena
6-8 egun
5-7 egun
12-16 egun
Ageri aurreko aldia
11-23 egun
9-10 egun
15-16 egun
Inkubazio-aldia
12-17 egun
9-14 egun
18-40 egun
Hematien ziklo eskizogonikoa
48 ordu
48 ordu (irregular)
72 ordu
Parasitemia (mm³ tartea)
2.000
1.000-50.000
6.000
Hasierako erasoaren larritasuna
Ez larria
Larria ez-immuneetan
Ez larria
Errepikapenak
Ertainak
Hutsaren hurrengoak
Handiak
Sukar krisiaren iraupena
8-12 ordu
16-36 ordu
8-10 ordu
Errepikapenen arteko lapsoak
Luzeak
Laburrak
Oso luzeak
Kutsaduraren iraupena
2-3 urte
1-2 urte
3-50 urte
Malaria, gizakian, bi fase desberdinetan garatzen da: fase exoeritrozitiko edohepatikoa eta fase eritrozitikoa. Lehen fasea gibelean gertatzen da; bigarrena, berriz,globulu gorrietan ematen da. Parasitoa eritrozitoetara heldu, eta horiek hausten hasten direnean agertuko da gaixotasuna eta sintomak; horren ondorioz, gainera, gaixoakanemia jasango du.
Parasitoak eritrozitoak hautsi eta odolera ihes egiten duenean,hotzikarak agertzen dira. Aldi horretan,goragalea,gorakoak etazefalea ohikoak izaten dira.
Hurrengo aldian,sukar altua agertuko da, zenbait kasutan 40 °C-tik gorakoa. Aldi horretan, parasitoak eritrozito gehiago har ditzake.
Gaixotasuna garatu ahala,esplenomegalia eta, neurri txikiagoan,hepatomegalia agertuko dira.P. falciparumek sortutako malaria larriagoa da, gaixotasunarekin lotutako konplikazio larri eta hilgarriak agertzen direlako. Gainera, identifikatzeko ere zailagoa da, sintoma ez hain espezifikoak agertzen baititu, hala nola sukarra, zefalea,mialgia, goragalea,beherakoa edotripako mina.
Sukarra etashock septikoa malaria larritzat diagnostikatu ohi dira Afrikan. Paludismoa endemikoa den zonaldeetan, parasitemiak (hau da, odolean parasitoak izateak) ez du esan nahi gaixoak malaria duenik.
Diagnostikorako, batez ere odol laginak erabiltzen badira ere, listu etagernu laginak ere aztertzen dira zenbait kasutan.
Anopheles stephensi espezieko eltxoek heldu egiten dute giza-odola zurrupatzeko, eta, une horretan, malaria kutsa dezakete. Eltxoak akabatzea malariari aurre egiteko aukeren artean aipatu ohi da.
Txertoa: Oraindik ez dago behin betiko txertorik.1986anManuel Patarroyok probatu zuen lehen aldiz berak sortutako txertoa (SPf 66), emaitza partzialki onekin.
Paludismoa prebenitzeko erabiltzen diren metodoen artean daude: botikak, eltxoak kentzea eta ziztadak prebenitzea. 2020tik, paludismoaren aurkakotxerto bat dago (RTS, S), eta erabiltzeko baimena du[25]. Eremu batean paludismoa egoteko, hurrengo eragile hauek konbinatu behar dira: giza populazioaren dentsitate handia, eltxo anofelen populazio-dentsitate handia eta gizakiak eltxoetara eta eltxoak gizakietara transmititzeko tasa handiak. Faktore horietako edozein nahikoa murriztuz gero, azkenean, parasitoa eremu horretatik desagertzen da,Ipar Amerikan,Europan etaEkialde Ertaineko hainbat tokitan gertatu den moduan. Hala ere, bizkarroia mundu osotik ezabatzen ez bada, berrager daiteke, baldin eta bizkarroiaren ugalketa lagunduko duen baldintzak konbinazio batera itzultzen badira.
Eltxoen kontrola eltxoen populazioa kudeatzeaz arduratzen da, giza osasunean eta ekonomian duen eragina murrizteko.
Norbera babesteko, intsektuen uxatzaile eraginkorrenakDEETean edoIikaridinan oinarritzen dira[26]. Hala ere, ez dago froga nahikorik eltxoak uxatzen dituztenek paludismoaren infekzioa prebenitzen dutenik esateko[27] .
Ohikoa den lekuetan,Intsektizidekin tratatutako eltxo-sareak eta barnealdeetako hondakin-fumigazioa oso eraginkorrak dira haurren paludismoa prebenitzeko[28].
Eltxoak pertsonengandik urrun mantentzen eta infekzio tasak eta paludismoaren transmisioa murrizten laguntzen dute eltxo-sareek. Eltxo-sareak ez dira hesi perfektuak, eta, askotan, eltxoa hiltzeko diseinatutako intsektizidarekin tratatzen dira, eltxoak eltxo-sarea pasatzeko moduren bat aurkitzeko denbora izan baino lehen. Intsektizidekin tratatutako eltxo-sareak tratatu gabekoak baino bi aldiz eraginkorragoak dira, eta % 70etik gorako babesa eskaintzen dute eltxo-sareak ez dituztenekin alderatuta[29].
Badirudi eltxo-sareak esku-hartze eraginkorrenetako bat direla; izan ere, eltxo-sare bakoitzeko 5 € baino gutxiagoko kostuarekin, batez beste, 1,8 pertsona babesten dira 3 urtez[30].
DDT aplikatu den paretak. Eltxoak horman jarraitzen dute, lurrera hilda erori arte.
Munduan malaria geldiarazteko beste bide bat, iraganean luze erabili izan dena, da intsektizidak erabiltzea, piretrinak edoDDT kasu. Azken hori erabiltzea debekatu zuten, osasunean eta faunan izan zitzakeen ondorioengatik, baina zientzialari talde batek uste du debeku zorrotz hori berrikusi egin beharko litzatekeela[31]. Gaur egun, osasun-helburuekin neurtutako erabilera bat, iraganean helburu ekonomikoekin egindako erabilera masiboaz bestelakoa, aukera ona da malaria oso baldintza kontrolatuetan kontrolatzeko edo errotik kentzeko,OMEren arabera, gaixotasunaendemikoa den eremuetako etxe eta teilatu barrura mugatuz. Ingurumen-talde batzuk (Pesticide Action Network, adibidez) ez daude neurri horrekin ados[32].
DDTaren erabileraren aldekoek, zientzialari, estatistikari eta ekologista eszeptikoak barne, hala nolaBjørn Lomborg, malariaren aurkako metodo eraginkorra dela argudiatzen dute; hari esker, malaria Europatik desagertu zela diote, nonGrezian edoItalianendemikoa zen.Sri Lankan, 1948ko 2.800 kasutik 1963ko 17ra jaitsi ziren malaria kasuak;Indian, 100 milioi kasutik 1935ean, 300.000ra jaitsi zen kopurua 1969an.Bangladesh malariarik gabeko eremu izendatu zuten. Halaber, beste batzuek diote DDTaren debekuak 50 milioi heriotza eragin dituela[33]. Egokitasunaren alde egiten dute ematen dioten eraginkortasunean oinarrituta, aplikazioaren kostu txikiarekin eta patenteen arazorik ez izatearekin batera. Hain zuzen ere, batzuek argudiatzen dute debekuaren azken arrazoiak industrian bertan daudela eta industria horrek, DDTaren patenteak bukatzean, patentedunpestizida berriak ezarri nahi izan zituela.
Hala ere, DDTak giza osasunean eta, bereziki, malaria kontrolatzeko programako langileengan dituen eraginak oso dokumentatuta daude. Sintoma neuropsikiatrikoak areagotzearekin eta asaldura neurologikoekin lotu izan da[34].
Malariarentzakotxertoak garatzen ari dira; oraindik ez dago guztiz eraginkorra den txertorik. Paludismoaren aurkako txertoa jartzeko aukera erakusten duten etorkizun handiko lehen ikerketak 1967an egin ziren, erradiazioz arindutako esporozoitoak dituztensaguen immunizazioarekin. Esporozoito normalak eta bideragarriak sartu ondoren, saguen % 60 ingururi babesa ematen diete. 1970eko hamarkadatik, ahalegin handia egin da antzeko txertaketa-estrategiak garatzeko gizakientzako.
Adierazi izan da pertsona batP. falciparumen infekzio batetik babestu daitekeela irradiazioz infektatutako 1000 eltxo baino gehiagoren ziztadak jasotzen baditu[erreferentzia behar]. Oro har, onartu izan da ez dela egokia txertaketa estrategia horrekin arriskudun pertsonak tratatzea, baina hori, duela gutxi (noiz?), zalantzan jarri da SanariakoStephen Hoffman doktorea egiten ari den lana dela eta, jatorrizPlasmodium falciparumen genoma sekuentziatu zuen ikertzaile nagusietako bat. Bere azken lana izan da gizakien biltegiratze masiborako eta inokulaziorako 1000 eltxo irradiaturen baliokide diren parasitoen prestaketa eta isolamenduaren logistika arazoaren konponbidea aurkitzea.Bill eta Melinda Gates Fundazioak etaAEBko gobernuak milioi askoko diru-laguntzak eman dizkiote duela gutxi lehen azterketa klinikoak hasteko 2007an eta 2008an.
Seattleko Ikerketa Biomedikoko Institutuak (SBRI), «Malariaren aurkako Txertoaren Ekimenak» finantzatuta, zera esan die boluntarioei: «Saiakuntza klinikoak ez dira arriskutsuak izango bizitzarako. Seattleko boluntario askok benetan gaixotasuna hartuko duten arren, esperimentuetan erabilitakoanduiklonatua senda daiteke, eta ez du gaixotasunaren forma errepikakorra eragiten. Parte hartzaileetako batzuekdroga esperimentalak edotxertoak hartuko dituzte; beste batzuek, berriz,plazeboa».
SPf66 txertoa izan zen landa-entseguak egin ziren lehen txerto garatua.Manuel Elkin Patarroyo zientzialarikolonbiarrak garatu zuen 1987an, etaAotus trivirgatus izenekoAmazoniakoTximino-kolonia batean probatu zuten. Esporozoitoenantigenoen (CS errepikapena erabiliz) eta parasitoaren merozoitoen konbinazio bat du. Saiakuntzen I. fasean, % 75eko eraginkortasun-tasa frogatu zen, eta subjektuen sistema immunogenikoak txertoa ondo onartzen zuela zirudien. IIb. eta III. faseetako saiakuntzek ez zuten hain etorkizun oparoa izan; eraginkortasuna % 38,8 eta % 60,2 artekoa izan zen.Tanzanian, 1993an egindako saiakuntza batek % 31ko eraginkortasuna izan zuen urtebeteko jarraipenaren ondoren. Hala ere,Gambian egindako ikerketa berriago batek (nahiz eta eztabaidagarria izan) ez zuen inolako ondoriorik erakutsi. Nahiz eta probaldi luze samarrak izan eta azterketa asko egin diren, oraindik ez da ezagutzenSPf66 txertoak nola ematen duen immunitatea, eta, beraz, malariarentzako irtenbide gertagaitza izaten jarraitzen du. CSP izan zen garatutako hurrengo txertoa; hasiera batean, probak egiteko etorkizun nahikoa zuela zirudien. Hori ere circumsporozoito proteinetan oinarritzen zen, baina, horrez gain, (Asn-Ala-Pro15Asn-Val-Asp-Pro)2-Leu-Arg(R32LR) proteina bikonbinantea zuen, kobalenteki lotutaPseudomonas aeruginosadun (A9) toxina purifikatu bati. Hala ere, fase goiztiar batean inokulatuetan erabateko babes immunitate falta frogatu zen.Kenyako ikerketa taldeak % 82ko parasitemia-intzidentzia izan zuen, eta kontrol taldeak, berriz, % 89koa soilik. TxertoakT linfozitoen erantzun areagotua eragiteko asmoa zuen, baina ez zen halakorik ikusi[erreferentzia behar].
Txertoa 41.000 boluntario baino gehiagotan probatu zenLatinoamerikan, non 1994. urtearen hasieran 45 boluntario inokulatu zituzten. Horiek frogatu zuten txertoak erantzun immunitario indartsua eragiten duela (% 40-60 helduen kasuan, eta % 77 haurren kasuan) malariaren aurka, albo-ondoriorik eragin gabe. Azkenik,Gambian,Tanzanian etaThailandian ebaluatu ondoren frogatu zen txertoak ez zuela Patarroyo doktoreak espero zuen eraginkortasuna, eta, beraz,SPF66 bidezko txertaketa- eta fabrikazio-prozesua gelditu egin zen[erreferentzia behar].
RTS,S/AS02A txertoa garatu zuen: «PATH Malaria Vaccine Initiative» (Gates Fundazioaren kontzesionario bat), «GlaxoSmithKline» enpresa farmazeutikoaren eta «Walter Reed Army Institute of Research»en arteko aliantza batek. Txerto horretan, CSP zati batB hepatitisarenbirusaren «Santigeno» immunogenikoarekin urtu da; proteina bikonbinante horiAS02A laguntzaile indartsuarekin batera injektatzen da.
2004ko urrian, RTS,S/AS02A elkarteko ikertzaileek IIb faseko saiakuntza baten emaitzak iragarri zituzten, eta adierazi zuten txertoak % 30 inguru murriztu zuela infekzio-arriskua eta % 50 baino gehiago infekzioaren larritasuna. IkerketakMozambikeko 2000 haur baino gehiago aztertu zituen. RTS,S/AS02A txertoaren saiakuntza berrienak txertoa haurtzaroko lehen etapan emateko segurtasunean eta eraginkortasunean oinarritu dira: 2007ko urrian, ikertzaileek Mozambikeko 10 eta 18 hilabete arteko 214 bularreko haurrekin egindako I / IIb faseetako proben emaitzak iragarri zituzten. Proba horietan, txertoaren hiru dosi ematean, infekzioak % 62 murriztu ziren, eta ez zuten albo-ondorio larririk eragin, injekzio-puntuko min pixka bat izan ezik. Ondorengo ikerketak 2012. urtera arte atzeratuko du txertoaren merkaturatzea[erreferentzia behar].
The Lancet aldizkariak 2004ko urriaren 16an argitaratu zituen Afrikan malariaren aurkako txerto baten entsegu kliniko handienaren hasierako emaitzak.
↑Kaufman T, Rúveda E. (2005). «The quest for quinine: those who won the battles and those who won the war.» Angew Chem Int Ed Engl 446: 854-85. PMID15669029..
↑Kyle R, Shampe M. (1974). «Discoverers of quinine» JAMA 2294: 462. PMID4600403..
↑MALAGÓN-ROJAS, Jeadran N.; GARROTE-WILCHES, Carolina Fernanda; VARONA, Marcela. Una deuda del pasado: efectos de los organoclorados en trabajadores del programa de control de vectores - Colombia. REVISTA SALUD UIS, [S.l.], v. 46, n. 3, dic. 2014. ISSN 2145-8464. Disponible en: <http://revistas.uis.edu.co/index.php/revistasaluduis/article/view/4496>.
Rodríguez Ocaña E, Ballester Añón R, Perdiguero E, Medina Doménech RM, Molero Mesa J. (2003)La acción médico-social contra el paludismo en la España metropolitana y colonial del siglo XX. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
Cueto, Marcos (2007). Cold war, deadly fevers: malaria eradication in Mexico, 1955-1975 / Marcos. Washington, D.C.: Woodrow Wilson Center Press; Baltimore:Johns Hopkins University Press, c2007.
Robbins y Cotran (2010).Patología Estructural y funcional. 8.ª Edición. Ed. Elsevier Saunders.
