[3]Bazter honetara iritsi zen lehen gizarte antolatua,Izotz Aroaren ondoren, iparraldeko klima leuntzen eta glaziarrak urtzen hasi zirenean iritsi zela uste da,k.a. VII. mende inguruan. Mendeetan eratu zen kulturariKomsa edoGorravárri izena ematen zaio etaOzeano Artikoko kostaldean ezarri zirenez gehienbat,Ipar Itsasoko lehenFonsa kulturako tribuekin harreman estuak izan zituzten. Nahiz eta oraindik lurralde honen jatorrizko biztanleen,samitarren jatorria ezezaguna den, badirudi tribu hauen etaberanduago (Harri Aroan)Eskandinaviara immigratu zuten eta eurekinsamiera hizkuntza eraman zutenherri uraldarren nahasketaren ondorioa direla. Hasiera batean, euren lurraldeaOzeano ArtikotikFinlandia,Norvegia etaSuedia erdialderaino zihoan, eta lehen bizi-aztarnak, ehiza-tresnak, harri bitxiko apaingarriak, margolanak eta hainbat hilobi dira. Hasierako biztanleak, gehienbat ehizatik, fruitu-bilketatik eta arrantzatik bizi ziren; hau da, ehizakiaren atzetik ibiltzen ziren, nomadak ziren.
AntzinakoFinlandiafinn herriak hegoaldean,kareliarrak ekialdean,sami herriak ipar-erdialdean etatavastiarrak erdi-mendebaldean osatzen zuten.Finlandiarrek etatavastiarrek bat egin zuten eta lurraldea irabazi nahian, iparralderantz jo zuten.IX. mendean dagoeneko,Rovaniemira iritsiak ziren,samitar askoberaien kultura eta hizkuntza bereganatu zituztelako; nekazaritza eta abeltzaintza esaterako.
1621. urtean azkenik, merkataritzaren erdigunea bilakatuko zenTorneå hiria sortu zutensuediarrekTornionjoki ibaikoSuensaari uhartean; gaur egungoTornio hiriaren sorrera izan zen.Laponiaren kolonizazioa bizkortu nahian bestalde,antzinako probintziara zihoazen kolonizatzaileek zerga gabeko hamabost urte zeuzkaten, beste abantaila batzuen artean.XVII. mende bukaeranIzotz Aro Txikia izan zen etalappitarrek (etafinlandiarrek orokorrean)gosete garai luzea izan zuten eta biztanle asko hil egin ziren.
Samitar herria beti batua baina mugen bidez zatitua egon da. Iparrraldeko bizilagun hauek ez zuten historian ia parte hartuII. Mundu Gerra arte,Finlandia herrialdea borrokan sartu zen arte.Finlandia bere independentzia eutsi nahian gerran sartu zen eta baiSESB eta ondorenAlemanianaziaren aurka jardun izan behar izan zuen. Hauen aurkako hainbat gerraLappiko lurretan eman zirenLaponiako Gerra etaRovaniemiko Bataila bezalakoak. Bertan hainbat herri suntsitu eta hildako asko suertatu ziren.
Gerra amaitu osteanLappi probintzia eta eskualdea sortu zen. Bertan gehiengoasamitarrak ziren, baina gaur egunfinlandiar exodo handia mugitu da iparraldeko lurraldeetara, eta nahiz etasamitarrak guztiz babesten dituen gobernufinlandiarrak geroz eta ehuneko gutxiagoa osatzen dute Laponian. Gaur egun 6.000samitar baino gutxiago daude (biztanleriaren %4 baino ez), honenbestez nahiz eta probintziaren historiasamitarrekin batera joan gaur egunFinlandiako historiaren barnean koka dezakegu eskualdea.
Laponia,Finlandiako probintzia eta eskualde bat da aldi berean, eta 21 udalerriz osatua dago.Eskualdea 6 barrutik osatzen dute:Ekialdeko etaIparraldeko Laponiakoa,Kemi-Torniokoa,Rovaniemikoa,Tornio bailarakoa etaTunturikoa. Nahiz eta banaketa hauek ez duten esannahi gehiegi laguntza ekonomikorako balio izan ohi dute.
Lappiko Unibertsitatea (finlandieraz,Lapin yliopisto):Tamperekoarekin etaAalto Unibertsitatearekin batera, zientzia eta arte ikasketak dituen herrialde osoko unibertsitate bakarra da (Hezkuntza Finlandian). 4.840 ikasle (postgraduko 329 ikasle) eta 626 langile ditu (66 irakasle). 1979. urtean sortu zen eta errektoreaMauri Ylä-Kotola da. Publikoa da. Azken urteotan prestigio handieneko Finlandiako unibertsitatetako bat bihurtu da (berrikuntza eta ikerketan eginiko aurrerapenengatik, batik bat) eta ondorioz, eskualdeko ikasleez gain, herrialde osotik eta atzerritik datozen ikasleak ditu unibertsitateak. Guztira, lau fakultate ditu: Arte eta Diseinuaren, Hezkuntzaren, Legearen eta Gizarte Zientzien fakultateak. Unibertsitatean dagoenArktinen keskus edoZentro Artikoa unibertsitatearen eta Finlandia iparraldeko ikerketa-zentro garrantzitsuena da. Unibertsitatean bertan dauden beste gune eta institutu garrantzitsu batzuk, Lappiko Unibertsitateko Hizkuntza Zentroa, Liburutegi Nagusia, eta Turismoaren Ikerketa eta Hezkuntza Institutua dira.Artikoko Unibertsitatea sarearen unibertsitateetako bat da. 2011ko aurrekontua 54 milioi eurokoa izan zen. 2010ean ikasle-trukearen bidez iritsitako nazioarteko 221 ikasle izan ziren bertan. 24 doktoregotzadun eta 376 masterdun. Guztira, 23 graduko ikasketa[6][7][8].
Familiako edo etxeko mendikuek garrantzi handia dute eskualdeko eta herrialde osoko osasun sisteman, eta hauek udalerrian bertan dauden osasun-etxe eta eskualde-erietxetan egiten dute lan. Osasun zentro hauek ospitale txiki modukoak dira; laborategiak, kontsulta- eta ebakuntza-gelak, x izpi makinak dituzte eta zenbait mediku espezializatuk ere egiten du lan bertan. Askotan bizpahiru udalerriren artean akordioak adosten diren arren, udalerri txikienenek ere zentro hauek izaten dituzte eta, ondorioz, ospitale handiak hiri nagusienetako eskakizunak betetzeko baino ez daude.
Finlandiako biztanle gutxieneko eta azalera gehieneko probintzia da, biztanle-dentsitate gutxienekoa. 185.000 lagun baino ez daude etasamitarrak %4a baino ez dira. Hizkuntza nagusiafinlandiera da, bainasamiera ere babestua udago.
Harribitxi galeria edoJalokivigalleria:Kemi hirian dagoen Finlandia osoko harribitxi galeria handienetako bat da. Galeria 1986an ireki zen, Teuvo Ypyä kemitar gemologoak bilduma dagoen eraikina erosi zuenean. Hala ere, lehenbiziko harribitxien bilduma garrantzitsua 1994. urtekoa da, hiriari emandako harrribitxiek galeriaren garrantzia handitu zutenean; urtez urte, herrialdeko galeria baliotsuena bihurtu da. Besteak beste,frantses bitxigileek eginiko etaMarie Antoinette erreginak errefusatu zuen diamantezko lepokoa,Elisabet II.aren koroaren erreplika,daniar errege-familiaren harribitxiak,Errusiar Inperioaren aginte-makilan etaXVI. mendeko jainkohindu baten estatuako begi bat izandakoOrlov diamantearen erreplika, eta objektu preziatuena denFinlandiako Erregearen koroa daude. Hain zuzen, bilduma honen balio material zehatza kalkulatzea ia ezinezkoa da eta ondorioz, ez da harritzekoa Jalokivigalleria Kemiko erakusketa erakargarriena izatea; 2007. urtean, esate baterako, 5.451 lagun izan zen bertan[19].
Lappiko Basogintza Museoa edoLapin Metsämuseo: hiriburuko Pöykkölä auzoan dagoen basogintzari buruzko museo etnografikoa da. Egoitza XIX. mendeko zurezko etxalde bat da, XX. mende erdialdeanHirvas herritik hiriguneko Pöykkölä auzora eraman zena. Bertan, zuhaitza botatzen zenetikKemi ibaian zeharKemi hiriraino iristen zenera arte enborrek, egurgileek eta egurzainek egiten zuten bidea erakusten eta horrek egungo eskualdeko kulturan izan duen eragina aztertzen da. Izan ere, basogintza ezinbestekoa daEkialdeko Lappi eta Rovaniemiren XX. mendeko hazkuntza izugarria eta mende bukaerako gainbehera ulertzeko. Objektuek, irudiek, artxiboek eta gainontzeko materialek osatzen dute erakusketa; guztira, hiru mila objektu eta berrogeita hiru mila irudi inguru daude. Basogintzaren azterketa 1980ko hamarkadara arte egiten da, industria mekanizatu, antzinako ogibidea alde batera utzi eta basoaz bizi zirenKemijärvi moduko hirien gainbehera hasi zenean[20].
Lappiko Museoa edoLapin Maakuntamuseo: RovaniemikoArktikum zentroan dagoen Lappi eskualdeko museoa da.Pohjoiset keinot izeneko erakusketak osatzen du museoa eta bertan, eskualdeko natura eta kultura ondarearen azterketa eta aurkezpena egiten da. Soinu, irudi, mugimendu eta beste hainbat baliabideen bidez, iparraldeko herrien bizimodu gogorraren eta bilakaeraren berri ematen da eta arkeologikoki interesgarriak diren aurkikuntzak ere erakusten dira. Batez ere,samien historia, hizkuntza eta ohiturei buruzko gunea oso garrantzitsua da, herri honi buruz dagoen nazioarteko museo nagusiena baita.Rovaniemiko historiari buruz ere hainbat gela daude eta hauetako batean, oso ospetsua den 1939-1944 urte arteko hiriaren eskalazko maketa bat dago. Arrakasta handia izan duen beste erakusketaUnder the Northern Lights izenekoa da; Polarium aretoan dagoen Kimmo Kuure artistaren 10 minutuko erakusketa-dokumental honen bidez, bisitariekaurora borealaren edoipar argien eskutik eskualdeko zortzi urtaroak ezagutzeko aukera dute. Museoa egunero irekirik dago -astelehentan izan ezik-[21][22].
Rovaniemiko Arte Museoa edoRovaniemen Taidemuseo: hiriburuko eta eskualdeko arte erakusketa nagusia da. Museoa 1983an sortu zen -baina ez zen 1986ko urriaren 17ra arte irekiko- eta egungo egoitzaKorundi kultura etxe berria da. Finlandiar arte garaikidearen zenbait obra adierazgarri ikus daitezke eta lappitarren eta samien obrek ere beren txokoa dute. Guztira, sei bilduma desberdin daude, 1.500 bat artelan; hauetan nagusia 500 maisulan inguru dituen Jenny eta Antti Wihuri Fundazioaren bilduma da. Azken honetan, 1940ko hamarkadatik egunera arte herrialdean sortu diren obra esanguratsu asko aurki ditzake bisitariak. Arte museoaren zuzendaria Hilkka Liikkanen da[25].
Arktikum: Rovaniemiko arkitektura garaikidearen ikur nagusia eta Artikoan dagoen azpiegitura garrantzitsuenetakoa da; bertan daude eskualdeko museo, konferentzia areto, biltzar etxe, eta ikerketa zentro garrantzitsuenak. Eraikina Birch-Bonderup & Thorup-Waade daniar arkitekto taldeak diseinatu zuen eta Bonderup eta Lehtipalo arkitektoek, aldiz, sarrerako ilargierdi itxurako eraikin berriaz arduratu ziren. 1992ko abenduaren 2an ireki zen, baina inaugurazio ofiziala hilaren 7an izan zen, FinlandiarenIndependentzia egunean. Arktikum zentroa, batez ere, beirazko kanoi ganga luzeagatik da ezaguna, guztira, 172 metroko luzera duena; hain zuzen ere, korridore hau bi metro karratuko beira epeleko mila panelek osatzen dute eta bi zati ditu,Kittilärantz doanKantatie 79 errepideak bitan banatzen baitu. Museo eta erakusketen gunea beirazko korridore honen bi aldetan dago, lur azpian, eta kokaleku hau zinez esanguratsua da, urtez urte eskualdeko herritarren babesleku nagusia lurpea izan baita neguko hotz izozgarriaz gordetzerako orduan. Eraikina hegoaldean hasi eta iparralderantz luzatzen da,Ounas ibaiaren ertzeraino, eta Artikora zuzenduta dagoenez, iparraldearen ataria dela esaten da. Arktikum zentroaren lau gune nagusiakLappiko Museoa,Zentro Artikoa, aldi baterako erakusketen gunea eta 179 pertsonentzako lekua duen Polarium konferentzia aretoa dira. 2011an 100.000 bisitari inguru izan ziren bertan[27][28].
Avautuva Napapiiri:Kemijärvi hirian dagoen altzairuzko oroitarria da. Guztira, 20 metroko luzera dauka etaZirkulu Polar Artikotik gora dagoen oroitarri handiena da. Hiriko Kultur-etxearen ondoan dagoen maisulan hauLucien den Arend artistaren lana da eta honen helburua,Zirkulu Polar Artikoa paraleloa irudikatzea etagauerdiko eguzkiaren izpiakEkialdeko Lappiko basoan eragiten dituzten itzalak azaltzea izan zen. Artistak Kemijärviko 1988koNazioarteko Egur-Eskulturagintza Txapelketan parte hartu zuen eta herritarren harrera ona eskertzeko asmoz, espreski hiriarentzat izango zen Avautuva Napapiiri obra sortu zuen 1990ean. Oroitarri honez gain, hiri osoan zeharNazioarteko Egur-Eskulturagintza Txapelketak saritutako eskulturak ikus daitezke[29][30].
Bizarzuriren herrixka edoJoulupukin Pajakylä: nazioartean ospetsuena deneguberriko pertsonaiaren,Bizarzuriren herrixka da; bertan daude Bizarzuriren postontzi, bulego eta opari fabrika ofizialak, eta nola ez,Santa Park atrakzio parkea. Rovaniemiren hirigunetik 8 bat km-ra dago, Napapiiri izeneko gunean, eta eskualdeko turismo atrakzio nagusiena da, herrixka bisitatzeko asmoz iristen diren milaka turistek hiriburua betetzen dutelako neguan. Leku honek berezitasunaEleanor Rooseveltek 1950. urtean Rovaniemira egin zuen bidaiari zor dio,lehen dama izandako andre honek gaur egun zutik dirauen postontzia ezarri baitzuen. Ordutik aurrera, etxetxo bat eta ondoren, etxalde oso bat eraiki ziren eta azkenean, 1985. urtean Bizarzuriren herrixka ofiziala ireki zen. Nahiz eta, Ipar Amerikako haurrek BizarzuriIparburuan bizi dela uste duten, Europakoek -bereziki, alemaniar, errusiar eta finlandiarrek- LappikoKorvatunturin datzala uste dute. Hain zuzen ere, ezkutuko gordelekuaLaponian kokatzen zela 1920ko hamarkadan hasi zen zabaltzen;Korvatunturi menperatu ezineko gailurra zen finlandiarrentzat, eta antzinako mitoek muinoaren zabaleraren erdian izaki bat bizi zela zioten. Honela, mitoa Bizarzurirekin nahasten hasi eta mende erdirako uste hau guztiz hedatua zen. Herrixka honetan, mota askotako ekintzak antolatzen dira, hala nola,elur-orein paseoak, gabonekin zerikusia duten ekitaldiak eta haurrek euren gutuna postontzi berezi honetara botatzeko aukera dute[31].
Elur-gaztelua edoLumilinna: izotzez eta elurrez bakarrik eginik dagoenFinlandia osoko eraikin handiena da.Kemi hirikoSauvosaari auzoan dago,Botniako badiaren ertzean, eta urtez urte eraikitzen den munduko eraikin bakarra ere bada. Lumilinna hiriko erakunde nagusiekKemi-Tornioko negu turismoa sustatzeko abian jarritako egitasmo baten eskutik iritsi zen 1995ean eta irekirik egoten den bitartean, urtarrilaren bukaeratik apirilaren hasierara gutxi gorabehera, Kemiko ekitaldi garrantzitsu gehienak bertan antolatzen dira, hala nola, antzerkiak, izotz-arte erakusketak eta dantza- eta opera-saioak. Arkitektura edo eraikinaren diseinua urteko gaiaren arabera aldatu egiten da -aurtengoa, esaterako, kirola da-, baina leku finkoa duten hiru mugiezin daude: elur-jatetxea, elur-hotela eta elur-kapera. Lumilinna elur-sasoian baino irekirik ez dagoen arren, bisitari gehien jasotzen dituenItsas Lappiko eraikina da, iaz, guztira, 104.000 lagun inguru; eskualdeko eraikin arrakastatsuena da[32][33].
Jätkänkynttilä zubia edoJätkänkynttilän silta: Lappi eskualdearen bihotza denKemi ibai luzearen gainean dagoen hiriguneko bi zubietako bat da.Kittilä etaMuoniora doanKantatie 78 errepidea gainetik igarotzen da, eta zubiak 327 m-ko luzera eta 25,5 m-ko zabalera du. 1987-1989 urte bitartean eraikia izan zen eta irailaren 28an ireki zenean, Finlandiako lehenbiziko kabledun zubi tiranteduna bihurtu zen.SuunnitteluKortes diseinu agentziak zubia diseinatu zuen eta bere itxura berritzaileari esker, Rovaniemiren ikur nagusia bihurtu da. Zubiaren izenaeuskaraz,Egurginen kandela edoargizaria da, eta hain zuzen ere, deitura dorrearen gailurrean dauden argizari itxurako bi lanpara elektrikoek ematen diote, hauen argi bereziak dorreei piztutako kandelen itxura ematen baitie gauero. Su honek aspaldian egurginek eurenalmadia moduko baltsetan ibaiaren bidea argitzeko pizten zuten kandela irudikatzen du[35].
Korundi: hiriburuko eta eskualdeko kultura etxe nagusia da; bertan dagoRovaniemiko Arte Museoa, etaLappiko Ganbera Orkestra entzutetsuak ere, bere egoitza nagusia du. Egungo eraikina 1933. urtean eraikitako autobus geltoki baten sarrera da,Bigarren Mundu Gerra ostean zutik iraun zuen eraikin bakarrenetakoa dena. Rovaniemiko Arte Museoaren egonlekua 1986tik den arren, ez zen gaur egun den eraikina 2011. urtera arte izango. Hain zuzen ere, 2009 eta 2010. urtetanEskualde Garapenerako Europar Funtsari esker, eraikin zaharra berritu eta handitu zuenJuhani Pallasmaa arkitektoak. Horrela, Lappiko Ganbera Orkestrarentzat areto berri bat sortu zen, kontzertuak eskaintzeko akustika paregabea duena, eta erabilera anitzeko leku berezi bat ere eraiki zen. Azkenik, 2011ko maiatzean, 5.300 m²-ko azalera duen eta hiriburuko historia eta arkitektura garaikide eta funtzionala uztartzen dituen kultura etxe berriak ateak ireki zituen. Izena, aldiz, Lappiko mineral nagusitik datorkio, hau da,korindoietik eta lehiaketa publiko baten bidez aukeratua izan zen. Kultura etxea asteartetik igandera irekirik dago[36].
Lappia-talo: Rovaniemiko antzoki, hitzaldi- eta ekitaldi-areto nagusia da.Alvar Aalto arkitekto ospetsuak diseinatu zuen eta hiriburu berriaren bereizgarri bihurtu zen 1970eko hamarkadan Rovaniemiko Udal Liburutegiarekin batera. Bi fasetan eraiki zen: lehenbizikoan, musika azpiegiturak eta gazteentzako gelak egin ziren, eta bigarrenean, aldiz, ekitaldi- eta hitzaldi-aretoak. Azkenean, 1976ean Aalto senar-emazteek eraikinaren ateak ireki zituzten inaugurazio ofizialean. Arkitektoak eskualdeko tunturi edo muinoen bazterrak irudikatu nahi izan zituen, eta horretarako, kurba leuneko teilatuak diseinatu zituen; eraikina kareharri zuriz egina dago, Lappiko marmol izenaz ezaguna den kareharri motaz. Gaur egun,Korundi kultura etxearen garrantziak Lappia-talorena estali duela esaten dutenak dauden arren, eskualdeko eta Ipar Finlandiako antzoki garrantzitsuenetakoa izaten jarraitzen du, Lappiko Antzerki Eskolaren egoitza nagusia[37].
Sampo izotz-hauslea: mundukoizotz-hausle turistiko bakarra etaKemiko ikusgai bereziena da. 1961. urtean itsasoratu zuten eta hogeita hamar urtezBotniako badiako merkataritza-bideak neguan irekirik mantentzeaz arduratu zen 1991 arte. Ontziaren egoitza,Kemiko portuaren Ajosko kaia da etaSampo Tours erakundeak kudeatzen du. Ontziak 75 m-ko luzera eta 17,4ko zabalera dauka; gainera, 70–120 cm-ko izotz geruza hausteko gai da eta eskifaia hamasei marinelek osatzen dute. Gaur egun, abendu bukaeratik apirilera, lau orduko ibilaldiak antolatzen dira ia egunero. Abenduaren 31ean,urtezaharrean, gaueko txangoak ere antolatzen dira urte berriaBotniako golko izoztuaren erdian etaipar argipean hasteko. Antolatutako txango hauetan ere, bidaiari ausartenak ur-izoztuan bainatzen dira. Iaz, guztira, 85.000 bidaiari inguru izan zituen izotz-hausleak[39].
Kemiko eliza: hiriko parrokiaren egoitza nagusia eta Lappiko elizaluterano ikusgarriena da.Josef Stenbäck arkitekto finlandiarrak diseinatu zuen eta mortero adreiluz eraikia izan zen 1900. eta 1902. urteen artean. Eraikina arkitekturaneogotikoaren etanazional erromantikoaren arteko nahasketa arrakastatsuaren adibidea da, baina batik bat, izokin-kolore bereziagatik da ezaguna.Ouluko diozesiko gotzainak,Juho Koskimiesek inauguratu zuen 1903ko martxoaren 8an eta eskualdeko eliza handiena bihurtu zen. Guztira, 1.200 fededunentzako eserlekua dauka eta hegoaldean, hiriko hilerria eta gerra-oroitarriak ere daude. Objektu baliotsuenak tamaina handiko botozko itsasontzi zuria etaKangasalako Organo Fabrikan 1935an eginiko organoa dira. Hain zuzen,Eskandinaviako eraikuntza tradizioa, itsasoa eta azpieskualdeko kultura oso presente daude lan honetan eta kemitarrentzat balio handiko eraikina da. Gaur egun, Markku Korpela bikarioaren esku dago parrokia[40].
Keminmaako eliza zaharra edoDone Mikelen eliza (Pyhän Mikaelin kirkko): udalerriaren jatorrizko eliza eta antzinako parrokiaren egoitza da. Harrizko eliza hau 1520-1553 urteen artean eraiki zen eta zutik dirauen Lappi osoko eliza zaharrena da. Herrialdean iparren dagoen erdiaroko eliza da eta, gainera,Finlandian eraiki zen azkeneko elizakatolikoa ere bada. Tenpluaren aro oparoenaXVII. mendea izan zen, garai hartanNikolaus Rungius elizgizonluterano ospetsua elizako bikario izan baitzen.XIX. mendean, bestalde, Keminmaakoeliza berria aurreko espaloiean eraiki zenean,Done Mikelen eliza hustua eta baztertua izan zen eta balio historikoagatik ez zenXX. mendearen erdira arte berreskuratuko. Hain zuzen, eliza bertan behera erortzeko zorian zegoenean, Udalaren eta herrialdeko kultura elkarteei esker, eliza goitik bera eraberritua izan zen eta aspaldian izandako itxura oparoa berreskuratu zuen 1957. urtean. Aipatzekoa da, barruan balio artistiko handikoXVII. mendeko margolanak eta erdiarokosuedieraren lekukotasunak daudela. Gaur egun elizkizun bereziak baino ospatzen ez diren arren, iparraldeko eliza ospetsuenetakoa eta bisitatuena da[41][42][43].
Sodankyläko eliza zaharra: Sodankylän eraiki zen lehenbiziko eliza eta zutik dirauen Lappiko egurrezko eraikin zaharrena da. Tenpluak 1689. urtean ireki zituen ateak,Suediar Inperioak abian jarritako egitasmo baten eskutik; hain zuzen, XVII. mendean, Inperioak ipar-ekialdeko mugan zeuden menpeko lurraldeetan agintea indartzeko asmoz, bertan bizi ziren samiak kristautzeko neurriak hartu zituen. Aurreneko elizak Inari,Kemijärvi etaKuusamon eraiki zituzten, eta hauekin batera, suediar kultura, lege eta aginpidea hedatzea lortu zuten. Horrela, Lappiko kultura eta historian duen lekukotasunagatik, Sodankyläko eliza zaharra eskualdeko ondare nabarmenetakoa da. Eraikinak garaiko ostrobotniar egurrezko elizen diseinu bera du; hortaz, erdi aroko finlandiar arkitektura erlijiosoaren eredu garrantzitsua da. Hala, eliza zaharra hainbat aldiz eraberritu behar izan den arren, jatorrizko diseinu eta egitura mantentzen ditu; azken berritzea, hain zuzen, 90eko hamarkadan egin zen. Gaur egun, ondasuna zaintzeko asmoz, udan eta ospakizun berezietan baino ez da erabiltzen eliza. Guztira, 220 eserleku inguru dauzka[44][45].
