| Jean-François Cerquand | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 (1888) | |||||
1882 -
| |||||
| Bizitza | |||||
| Jaiotza | Épinal, 1816komartxoaren 21a | ||||
| Herrialdea |  Frantzia | ||||
| Lehen hizkuntza | frantsesa | ||||
| Heriotza | Monclar (Avignon)(en) , 1888komaiatzaren 12a (72 urte) | ||||
| Hezkuntza | |||||
| Heziketa | Université de Strasbourg. Faculté des lettres(en)doktoretza | ||||
| Hizkuntzak | frantsesa | ||||
| Jarduerak | |||||
| Jarduerak | mythographer(en) etainspecteur d'académie(en) | ||||
| Kidetza | Académie de Vaucluse(en) Greek Study Association(en) | ||||
 | |||||
Jean-François Cerquand (Épinal,1816komartxoaren 21a -1888komaiatzaren 13a)frantziar erudito eta idazlea izan zen,historian,mitologian etaetnografian aditua, eta azken alor honetan Euskal Herrian bilketa inportantea egiteagatik ezaguna, ipuin herrikoien bilketaren bitartez.
Ikasketa klasikoetara bideratu zuen bere formakuntza Cerquandek. 1853an, Letretakodoktoretza tesia aurkeztu zuen, eta doktoretza lortu harekin:De l'hospitalité grecque aux temps héroïques, Greziako abegikortasunetik garai heroikoetara.[1]
Baina irakaskuntzaren alorretik administrazioko karrerara zuzendu zen. Hurrenez hurren, zentsorea daSaint-Étiennen, gero akademia-ikuskatzaileaMâconen 1862an,Perpinyan 1866an,Nizan 1868an,Amiensen,Pauen 1872an, eta azkenikAvignonen 1876an.
Jean-François CerquandCannesko Elkarte Zientifiko eta Literarioko kide ere izan zen, baita FrantziakoIkasketa Grekoen Sustapenerako elkartekoa ere.[2] 1878an erretiratu zen, administrazioko lanetik, baina ikerketa lanekin jarraitu zuen. AvignonenVaucluseko Akademia sortu zuen, zeinaren lehen lehendakaria bihurtu zen 1882an.L'imagerie et la littérature enComtat-Venaissin (1600-1830) ikerketa argitaratu zuen 1883an.
Egonaldi administratibo horien artean,Pauen akademiako inspektorea zela 1872an, Euskal Herria deskubritu zuen. Euskarzko ahozko ohituren, eta kultura asoziatuaren, arrasto idatzirik ez zegoela ohartu, zen, eta ,Zuberoa etaNafarroa Behereko ikasleei bertoko kondairak biltzea eskatzen zien. Aurkitu ahal izan zituen arrastoak dira “forma bikaineko erran zaharrak” eta “kantu eskasak” zirela iritzita, argitaratzeari ekin zion- eta1874 eta1883 artean"Bulletin de la Société des Sciences, Lettres et Arts" aldizkariaren lau aletan argitaratu zituen,Légendes et récits populaires du Pays basque recueillis principalement dans les provinces de Soule et de Basse Navarre (1874-1883) izenburuarkein.[3]
Cerquandek heldu zion XVIII. mendetik Europan garatu zen joera intelektual bati: literatura herrikoiaren etaahozkoaren ipuinak biltzekoa, zeina hazi zen batez ereGrimm anaiek Alemanian egindako ahaleginetik. XIX. mendean Cerquand,Julien Vinson etaWentworth Webster izan ziren euskal ipuin biltzaile nagusiak, joera horren barruan.[4] Horregatik, Euskal Herriko okuspegitik, lan hori da interesik handiena sortzen duena Cerrquanden bibliografian:Légendes et récits populaires du Pays basque recueillis principalement dans les provinces de Soule et de Basse Navarre (1874-1883). Cerquand-ek emaitzak lehenikBulletin de la Société des sciences, lettres et arts de Pau aldizkarian agertzen ditu, lau artikuluren bidez, 1874an, 1875an, 1876an eta 1881an. Lehen bi artikulak aparte agertuko dira ere 1875an eta 1876an.
Euskarazko bertsioan ezagunak dira ipuin hauekIpar Euskal Herriko legenda eta ipuinak argitalpenagatik. Cerquanden lanaren hedapenerako oztopo izan zen euskaraz haren ortografia eta transkripzio zaila.Anuntxi Aranaren transkripzio egokituarekin, 1986an argitaratu zen liburua euskaraz lehen aldiz, eta 2017an berrargitaratu zuenGatuzain argitaletxeak.[5] Hala ere, Cerquandek transkripzio zehatzak egiten ahalegintzeko eskatu izan zien bere kolaboratzaileei: “Gomendatu diet nire kolaboratzaileei kontakizunak transkribatzea katiximako erantzuna edo matematika definizio bat erreproduzitzen jarriko zuten fideltasun berdinarekin, eta, hain zuzen ere, arraroenak iruditzen zitzaizkien ideiak, gertaerak eta hitzak artoski zaintzeko. Ezer gehitzea debekatu diet, dotoretasun eta argitasunaren aitzakiarekin ezer aldatzea.”[6]
Ipuin bakoitzarentzat euskarazko jatorrizko testua, frantsesezkoitzulpena, kontatzailearen eta biltzailearen izen eta jatorriak bildun zituen Cerquandek. Edukiari dagokionez, bilketa lan honetan alegiak, parabolak, ipuin irringarriak eta miresgarriak ageri dira, kondaira mitikoak, eta euskal mitologiako pertsonaia ospetsuak ere bai : Euli langileak (Prakagorrriak),Laminak,Basajauna,Tartaroa,Herensugea... Mintzo diren animalien parabolak ere badira,deabruen agerpen,akelarre etasorginak, eta historikoak deitu ditzakegun pertsonaiak ere agertzen dira, baina mitoan eta erlijioan nahasturik: Arrolan (Errolan) etaSanson,Jesus etaJondoni Petri.
Bere ikerketetan, Cerquandek bilatu zuen beti ipuin eta kondairean atzean zinez Euskal Herritik heldu zena eta kanpotik sartu zena. Beste kulturekiko paraleloak batzuetan gardenak dira.Perraulten ipuinak ezagunak ziren Ipar Euskal Herrian, Cerquandek ziurtatu ahal izan zuenez. Eliza katolikoaren mitoak ere moldatuak aurkitu zituen, beste kultura batzuetan bezala, eta ipuin forma batzuk Europa osoan molde berean aurkitzen zirela ere ikusi zuen. Alde horretatik herrialde eskandinaviar eta germaniarretan esperientzietan oinarriturik lan egin zuen Cerquandek.[6]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q578474
Multimedia:Jean-François Cerquand /Q578474