Londresen 1854an izandako izurriteaJohn Snow doktoreak aztertu zuen, eta mapa hau egin zuen, historian izan den lehenengo azterketa epidemiologikoa. Puntuek hildakoak adierazten dituzte; gurutzeek, berriz, gaixoek edandako ura zein putzutatik hartu zuten.
Epidemia,izurria edoizurritea edo lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen diongaixotasuna da. Batzuetan, lekuan lekukoa da (munduko leku zehatz batean) edo orokorragoa. Hainbatkontinentetakoa edo mundu osokoa denean,pandemia hitza erabiltzen da. Beste mota bateko eritasunekin loturik egon daitekeen arren, termino horigaixotasun infekziosoekin erabiltzen da batez ere.
Bereziki,Yersinia pestis (Yersinen baziloa) edoPasteurella pestis baziloek eragindako gaixotasunetarako erabili daizurrite izena. Izurriak gizakiak eta animaliak (karraskariak, batez ere) jotzen ditu. Karraskariak dira baziloaren bizitoki nagusia.Arratoien arkakusoaren(Xenopsylla cheopis) eta, batzuetan,gizakiaren arkakusoaren(Pulex irritans) bitartez kutsatua izaten da. Izurriak gizonarenbirikak joz gero, airearen bitartez ere kutsa daiteke.
Izurria eritasunendemikoa da Tibeten, Indian, Mesopotamian, Erdialdeko Afrikan, Hego Ameriketako zenbait lurraldetan eta Ipar Ameriketako mendebalean. Sendagaiak:estreptomizina etakloranfenikola. Eritasuna endemikoa den lurraldeetan, txertoak erabiltzen dira, eragin handikoak, baina immunitate aldi murritzekoak.
