| Ibarrangelu | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia,Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Busturialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Ibarrangelu | ||||||||||
| Alkatea | Jesús María Ziluaga Acebo (AR) | ||||||||||
| Posta kodea | 48311 | ||||||||||
| INE kodea | 48048 | ||||||||||
| Herritarra | ibarrangelutar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°23′23″N2°37′52″W / 43.3896°N 2.6311°W /43.3896; -2.6311 | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 15,6 km² | ||||||||||
| Garaiera | 80 metro | ||||||||||
| Distantzia | 44 kmBilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 680(2024) −15 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 4,36 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  % 17,04 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 17,99 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 76,83(2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 2,1(2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 7,21(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 79.46 + % 9.82 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % (2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[4] | % 61.78 (2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.ibarrangelu.net | ||||||||||
IbarrangeluBizkaiko iparraldekoudalerri bat da, kostaldekoa,Busturialdekoa.Oka ibaiaren ekialdean dago. 642 biztanle zituen 2016. urtean.Laga etaLaida hondartzak udalerri honetan daude. Horrez gain,Antzoras hondartza txikia aurkitzen dugu.
IbarrangeluUrdaibaiko biosferaren erreserbaren barnean dago,Arboliz auzoa izan ezik. Herriaren erdigunetik hiru kilometrora dagoLaga hondartza, eta zazpi kilometroraLaida.Laga hondartzara doan ibaiak eta errepideak bitan banatzen dute harana.Ibinaga auzoan,Elantxobera doan errepidetik behera harrizko hondartza bat dago, Ibinagako Lapatza deritzona.
Ibarrangelukklima ozeaniko hezea du, korronte bero baten eragina eta urte osoan zehar tenperatura lasaiak ditu. Ipar eta ipar-mendebaldeko haizeak ohikoak dira urte osoan. Euriak udazkenean eta udaberrian ugariak izaten dira, negu onberarekin eta uda ez oso beroekin. Itsasoko haizeek tenperaturan eragina dute beti, eta barrualdeko beroak nekez iristen dira itsasaldera udan.
IparraldeanElantxobe udalerriarekin egiten du muga, mendebaldeanOka ibaiarekin, ekialdeanEa udalerriarekin, eta hegoaldeanGautegiz-Arteaga etaEreño udalerriekin.
Herriko gune nagusiaElexaldeko etaIbinaga auzoak biltzen dituen haranean dago, bertan udaletxea, San Andres eliza eta herriaren zerbitzu nagusiak dira.
Banandutako auzo ugari dago:Akorda,Merru,Lastarri etaGendika, esaterako. Horietatik garrantzitsuenaAkorda auzoa da (81 biztanle).
Auzoen zerrenda osoa hau da:Arboliz,Akorda,Antzora,Andikone,Durukiz,Elexalde,Gametxo,Gendika,Ibaeta,Bolueta,Iturriotz,Tremoia,Iruskieta,Garteiz,Allike,Ibinaga,Laga,Laida,Lastarri etaMerru.
Ibarrangeluko elizatearen sorrera ez dago argiBizkaiko hainbat elizaterekin gertatu bezala.1334. urtekouztailaren 4an, Haroko Maria Lopezek,Bizkaiko andreak, Arteaga eta Zubietako jaunei,Lekeitioko Andra Maria eliza,Arbatzegiko San Vizente elizarekin trukatu zien. Une hartatik aurrera,Lekeitioko jaun hauei hamarrenak ordaindu behar izan zizkiotela.
1524anElantxobeko gunearen egitea hasi zuten Ibarrangeluko biztanleek.1547. urtean gatazka sortu zen Ibarrangelu etaBermeoko arrantzaleen artean, bibalearen arrantzaren ondorioz. Ibarrangeluko arrantzaleek arrantzatu zituzten arren,Bermeoko arrantzaleek lapurtu omen zizkieten eta.1624koapirilaren 17an,Bizkaiko aldundiak,herbereharren erasoen beldurrez,Bizkaiko itsasaldea babesteko agindua eman zuen. Horretarako, kapitainak izendatu zituzten itsasaldeko herri guztietan. Ibarrangeluren kasuan, Juan Urtiz Mendoza izendatu zuten kapitain,Muruetako jauna zena. Ibarrangelukoarekin batera,Gautegiz Arteaga,Akorda,Elantxobe eta Legendikako kapitaina ere bazen.
Nekazaritzarekin izan da beti loturik herriaren historioa. San Andres elizaren inguruan eraikitako herrixka 1.400 biztanle izatera heldu zen. Dena dela, iraultza industriala garatuaz batera, herriko biztanle askok hiri handietara jo zuten, etorkizun hobe baten bila. Hasieran migrazio hauekGernikara bideratu ziren, izan ere, IbarrangeluGernikatik hamalau kilometrora baino ez dago.XX. mendeak aurrera egin ahala, ordea, migrazio jarioakBilbo eta inguruko herrietara bideratu ziren.
1858. urtean, Ibarrangeluren auzo izandakoElantxobe herritik banandu zen, udalerri independente bihurtuz. Horrela, arrantzak herriaren jarduera ekonomiko nagusi izateari utzi zion. Ia 150 urtez banandurik egon arren, bi herrien arteko lotura oraindik oso handia da.
Azken hamabost urteetan biztanleria gorantz joan da pixkanaka, eta etxebizitza ugari eraiki da, gehienak, udarako bigarren etxebizitzak direla. Dena dela, Bizkaiko Foru Aldundiak etaBBKkBizkaian gazteentzako etxebizitzak eraikitzeko planaren barnean, hogei etxebizitza eraikiko dituzte herrian. Horrek biztanle gehiagoren erroldatzea eragin du.
Horrez gain, zerbitzu eta azpiegitura berriek herritarren bizimodua hobetu egin dute. Adibidez, 1990eko hamarkada bukaeran eraiki ziren espaloiek, edota2007. urterako amaitu zen pilotaleku estali berriak. Horrez gain,2003. urtetik aurrera herriko ur zikinak ez dira itsasora isurtzen, Aldundiak diruz lagunduriko araztegi bat ezarri ostean.
Gaur egun, sektore ekonomiko berriak sustatzen ari dira, landa-turismoa esaterako. Horretan diharduteArboliz etaGametxo auzoetan bi ostatu txikik.
XX. mende hasierara arte IbarrangeluBizkaiko herri nahiko garrantzitsua izan zen, itsasaldeko portu nagusien artean zen eta; gaur egun herri independente denElantxobe herriaren zati zenean. XX. mendearen hasieran, herriak 1.400 bat biztanle zeuzkan, baina industria iraultzak eragindako migrazioek erdira murriztu zuten kopuru hori.
Biztanleria mende osoan zehar ibili zen beheranzko joeran, hala ere, hori gerra zibilaren ostean nabarmendu zen gehienbat. Punturik baxuena1981. urtean ageri zen, urte hartan herrian 499 biztanle baino ez zeuden erroldaturik, mende hasieran baino %60 gutxiago. Ordutik biztanleria igoz joan da urtetik urtera, horrela, gaur egun 570 biztanle daude.
Gaur egun familiek mende hasieran baino kide gutxiago dituzte, horrela, nahiz eta1900ean baino etxebizitza kopuru askoz handiagoa egon, biztanleria erdira murriztu da. Horrez gain, etxebizitza asko udan bakarrik erabiltzen dira, izan ere, udan herriko biztanleria hirukoiztu egiten da,Bizkaiko itsasaldeko herri askotan gertatzen den bezala. Horrek zerbitzuetan arazoak sortzen ditu, horiek normalean neguan bizi den jende kopuruari egokiturik egon ohi baitira.
Biztanleriaren egiturari dagokionez, adin nagusiko biztanleria da nagusi, zahartze prozesua nahiko nabarmena izan dela. Antzina umez beterik zegoen eskola, gaur egun,ordea, hutsik dago. Azken urteetan, dena den, kultur etxe bat eta KZgune bat egokitu dira bertan, Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin, teknologia berriak herri txikietara ekartzeko asmoz.
Azken urteetan eraikuntzak garrantzia hartu du herrian, hainbat txalet eta etxebizitza eraiki dira, gehienbat udarako etxebizitzak. Baina baita babes ofizialeko etxebizitzak ere.
| Ibarrangeluko biztanleria |
|---|
 |
Ibarrangeluko udalbatza | ||||
| Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[5] | ||
| Armendu (AR) | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
| Bildu | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE-PSOE) | ||||
| Euskadiko Alderdi Popularra (PP) | ||||
Ibarrangeluko alkatea "Armendu" herri plataformako Jesus Maria Ziluaga bihurtu zen2007ko udal hauteskundeez geroztik. Hauteskunde haietan, Armenduk botoen %49,87 lortu zuen, guztira 198 bozka.EAJk, berriz, botoen %48,61 , 193 boto, lortu zituen. Zortzi boto zuri eta baliogabeko bi ere izan ziren.
| Alderdia | Botuak | Zinegotziak |
| Armendu | 198 | 4 |
| EAJ | 193 | 3 |
| PP | 5 | 0 |
| PSE-EE | 1 | 0 |
2003ko udal hauteskundeetanEusko Alderdi Jeltzaleko Kerman Meaurio Arrate izan zen hautagai bozkatuena etaEAJk udaleko zinegotzi guztiak lortu zituen. Sei boto zuri eta baliogabeko 79 boto izan ziren.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| EAJ | 320 | 7 |
| PP | 13 | 0 |
HerriaBilbo etaGernikarekin batzen dutenBizkaibus konpainiaren autobus zerbitzua dago, herritik bi orduan behin igarotzen dena. Uztail eta abuztuan zehar, gainera,Gernika etaElantxobe arteko autobus zerbitzu berezia jartzen da,Laga etaLaida hondartzetatik zehar ibilbidea duena.
Inguruko herrietakoak bezala, Ibarrangeluko biztanleak daukaten garraio zerbitzu eskasaz kexu dira. Dena den,Bizkaian biztanle gutxien duen gunea izanda zaila da maiztasun handiagoko zerbitzua jartzea.
Autobusaz gain, udako bi hilabetez,Laida,Mundaka etaBusturia arteko itsasontzi zerbitzua ere egoten da. Dena dela, zerbitzua eguraldi ona dagoen egunetan bakarrik ibiltzen da.
Ibarrangeluko biztanleen artean %90 inguruk hitz egiten du euskaraz. Bertako euskarabizkaieraren aldaera bat da, tarteko hizkeran[9][10] kokatzen den Busturialdeko euskara[11].
Ibarrangeluk bi jaiegun dauzka urtean zehar:
Bestalde, Ibarrangelutar asko badira Ameriketara joanak, han bizimodua atera dutenak. Hainbat lanbidekoak izan dira. Hona hemen amerikano horietako batzuen ibilbideen zertzeladak:
 | Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Datuak:Q1227981
Multimedia:Ibarrangelu /Q1227981
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Ibarrangelu | Ibarrangeluko auzoak | |
|---|---|---|
Arboliz •Akorda •Antzora •Durukiz •Elexalde •Gametxo •Gendika •Ibaeta •Ibinaga •Laga •Laida •Lastarri •Merru | ||
 | ||
