Hiri diseinua edohirigintza-diseinuarenespazio publikoa irizpide fisiko-estetiko-funtzionalen arabera interpretatzea etahiri-komunitateen edo -sozietateen beharrak asetzea da, lehendik dagoen edo etorkizunean egongo denhiri-eremu bateko onura kolektiboa kontuan hartuta. Beraz, hiri-diseinuak plangintza fisikoa egiten du analisi-mailetan, hala nolaeskualdean,hirigunean,hiri-eremuan etahiri-altzarietan. Hiri-diseinuarenteoriakespazio publikoaren diseinua etakudeaketa lantzen ditu nagusiki (adibidez, eremu publikoa,eremu publikoa edo jabari publikoa), etaleku publikoak esperimentatzeko eta erabiltzeko modua. Hau da, eremu publikoa egunerokoan libreki erabiltzen dituenespazio guztiak, hala nola kaleak,plazak, parkeak eta azpiegitura publikoa. Baitajabetza pribatuko espazioen alderdi batzuk sartzen dira, hala nola eraikinenfatxadak edo etxekolorategiak, espazio publikoari ere laguntzen diotenak eta, beraz, hiri-diseinuarenteoriak aintzat hartzen dituenak.[1]
Hiri-diseinuaren teoriak espazio publikoaren diseinua eta kudeaketa (adibidez, esparru publikoa, eremu publikoa edo jabari publikoa) eta leku publikoak bizitzeko eta erabiltzeko moduaz dihardu.
Espazio publikoak, jendeak orokorrean, egunero libreki erabiltzen dituen espazio guztiak barne hartzen ditu, hala nolakaleak,plazak,parkeak eta azpiegitura publikoak. Jabetza pribatuko espazioen zenbait alderdi, esaterako eraikinen fatxadak edo etxeko lorategiak, espazio publikoari ere laguntzen diotenak dira, eta, beraz, hiri-diseinuaren teoriak kontuan hartzen ditu. Diziplina hori defendatzen eta tratatzen duten idazleetako batzuk dira: Gordon Cullen,Jane Jacobs, Christopher Alexander, William H. Whyte, Kevin Lynch,Aldo Rossi,Robert Venturi, Colin Rowe, Peter Calthorpe eta Jan Gehl.
Hiri-diseinua hirigintza-plangintzarekin oso lotuta dagoen esparrua da, baina ingurune publikoaren hobekuntza fisikoen ikuspegitik desberdintzen da; izan ere, praktikan, hirigintza-plangintzak hirigintza pribatuaren administrazioan jartzen du arreta plangintza-eskemen eta estatuko besteurbanizazio-kontrolen bidez
Edozein hiri-espazio publikori, edozein unetan etakokapen geografikoan gara daitezkeengiza jarduera guztiei aplika dakizkiekeenerosotasun-baldintzak definitzea oso lan konplexua da, eta, kasu askotan, ezinezkoa da.[2]
Hiriko espazio publikoaren erosotasuna hainbat faktorek baldintzatzen dute:baldintza termikoak,hiri-eskala, espazio publikoaren okupazioa,hiri-paisaia, segurtasun-pertzepzioa,baldintza akustikoak, airearen kalitatea etaergonomia.Parametro horiek guztiak elkarrekin konektatuta daude. Horietako bat aldatzeak eragina du gainerakoen kalitatean.[3]
Eraikinenaltueraren eta blokeen bereizketaren arteko erlazioa aztertzea da, bereziki,mugimendu modernoaren hasieran, etxebizitetan izan duen eraginagatik,
Kalearen proportzioa ere erabakigarria daespaloietan,baita plazetan etalorategietan tamaina handiko edo txikiko zuhaitzak jartzeko eta hirikokorridore berdeak sortzeko.Espazio libreenformak eta tamainakproportzionaltasuna izan behar dute espero diren maiztasun- eta jarduera-mailekin;Hiri funtzionaleko blokeen arteko espazioen esperientziak erakutsi duenez, espazio libreetako jarduerak ugaritzen badira, bertako bizitza aberasten da, erabiltzaileen kopurua handitzen da etainbertsioa berrerabiltzen da.
Paisaia mota asko daude: komertziala, historikoa, arkitektonikoa eta naturala. Hiri-paisaia, ikuspegi bisual hutsetik ulertuta, inguruneaz dugun pertzepzioaren eta hiri-eremuaren barruan kokapen espezifiko baten ideia da.
.jpg)
Bere erakargarritasuna alde batera utzita, giro erosoa sor dezakegumonotonia hautsiz etaibiltariarengan interesa sortuz, hiri-paisaian zehar aldizkakoerakarpen-guneak etamugarriak jarriz.
Halaere, proiektatutako erakarpen-guneak nabarmentzen badira ere, garrantzitsua da hiri-sare homogeneo batean integratzea.
Mehatxurik gabeko ingurune bat lortzeko,gizarte-kohesioa egon behar da, eta hiria proiektatu behar da. Espazioaren ikusgarritasuna eta gardentasuna sustatzeko, herrikideen arteko erosotasuna sustatzen dutenelementu arkitektonikoak ezarrtzea ohikoena da.
Espazio publikoak agentzia edoagintari askorenerantzukizunak eta hurbileko jabeen interesak gainjartzearen mende egoten dira maiz, baita erabiltzaile anitzen eta batzuetan eskudunen eskakizunak gainjartzearen mende ere. Beraz, espazio publikoarendiseinuak, eraikuntzak eta administrazioak esfera desberdinen arteko kontsulta etanegoziazioa eskatzen du. Normalean, diziplina anitzeko lankidetza behar izaten da, hainbat alorren ordezkaritza orekatuarekin,ingeniaritza,ekologia, tokiko historia eta hiri-garraioaren plangintza barne.
Hiri-diseinuak honako alderdi hauek hartzen ditu kontuan:[4]
Datuak:Q63100
Multimedia:Urban design /Q63100