GeologiaLurraren barruko formak aztertzen dituenzientzia da, bai bere barnean dauden atal, formazio eta gaur egun kanpokaldean duten kokapena.Geologoen lanari eskerLurraren bizitza 4.600 milioi urtekoa dela dakigu (4,6 x 109). Era berean lurrekolitosferaplaka tektonikotan banatuta dagoela aurkitu da, eta hauekastenosferan igerian daudela determinatu da. Geologiaren atal ezberdinekpetrolio,ikatza,burdina,kuprea,uranioa... aurkitzeko teknikak garatu dituzte. Beste hainbatarroka etamineral ere ustiatzeko moduak aztertzen ditu.
James Hutton hartzen da lehenengo geologo modernotzat.1785eanTheory of the Earth lana aurkeztu zuenEdinburgon. Bertan lurra lehenago uste zena baino askoz zaharragoa izan behar zuela argudiatzen zuen, horretarako mendiak higatu etasedimentuak pilatzeko behar zen denbora handia zela argudiatu zuen. (Vol. 1,Vol. 2).
Huttonen ustez arroka guztiaksumendietatik edomagmatik eratorriak zirela esaten zuen eta horregatik bere jarraitzaileeiplutonistak izendatzen zituzten. Beraien aurka zeudenakneptunistak izendatzen ziren, arroka guztiak itsaso hondoetan sortzen zirela uste baitzuten.
1811anGeorges Cuvier etaAlexandre Brongniartek lurraren adinaren inguruko lana argitaratu zuten, Cuvierrek Parisen aurkitatakoelefante fosilen lanean oinarrituta. William Smithen lanaren ondoren argitaratu bazen ere euren artean independienkiestratigrafiaren printzipioak erabili zituzten.
1827anCharles LyellekPrinciples of Geology argitaratu zuen,Charles Darwinek oso kontutan hartu zuen lana. Liburu honetan Huttonen uniformitarianismoan sakontzen zen. Lehenengo edizioa1830an argitaratu zuen eta eraberritzen egon zen1875rarte.Lurraren historiaan prozesu geologikoen geldotasunaren inguruan lan egiten zuen,uniformismo izeneko teoriarekin. Honen kontrakoakkatastrofistak ziren, lurreko fenomeno geologiko gehienak katastrofetan sortzen zirela esaten zuten.
Geologiak, edozein zientziak bezala, hainbat oinarrizko printzipio jasotzen ditu. Gehienekestratuen arteko loturak nolakoak diren eztabaidatzea dute helburu.
Erlazio intrusiboen printzipioa
Printzipio honek elkarmozten diren intrusioak hartzen ditu oinarritzat. Geologianintrusio igneo batekarroka sedimentarioak mozten baditu erraz determina daiteke intrusioa gazteagoa dela inguruan dituen arrokak baino. Intrusio mota ezberdinak egon daitezke,stock,batolito,lakolito,sill etadikeak
Elkar-mozketaren printzipioa
Printzipio honekfailen sorreran ematen diren arroken mozketen arteko erlazioan datza. Aurreko printzipioan bezala, ebidentea da failak gazteagoak direla mozten dituzten arrokak baino. Faila batek arroka batzuk mozten baditu baina ez badu jarraipenik gainean dauden arroka gorputzetan behekoak baino gazteagoa baina goikoak baino zaharragoa izago da. Printzipio honek faila normalak edo alderanztuak diren jakiteko lagungarria izan daiteke.
Inklusioaren printzipioa
Printzipio honekarroka sedimentarioetan balio du. Arroka sedimentario baten barnean dauden arroka zatiak zaharragoak dira arroka bera baino.Arroka igneotan daudenxenolitoentzat ere baliagarria da,laba igotzen doanean bidean jasotzen dituen arrokak zaharragoak dira laba bera baino.
Printzipio hau oinarrizkoa da Geologiaren ikerketan. Ingelesez aktualismo hitza ez da erabiltzen, baizik eta uniformitarismoa edo uniformismoa.James HuttonekXVIII. mendean proposatu zuen eta esaldi batean laburbil daiteke: "orainaldia iraganeran giltza da". Printzipio honen arabera gaur egungo prozesu geologiko guztiak iraganean ere modu berdinean gertatu dira, eta beraz prozesu geologikoak denboran aldaezinak dira.
Printzipio honen arabera sedimentuak hasieran beti horizontalean metatzen dira. Orain arte egindako ikerketa guztietan argi ikusten da generalizazio hau orokorrean egia dela, nahiz eta inklinazio apur bat izan dezaketen hainbat sedimentuk.
Printzipio honen araberatektonikoki aldatu gabeko arroken sekuentzia batean behekoa zaharragoa izango da gainean duena baino. Logikoki, beraz, gazteagoa den arroka bat ezin da egon zaharragoa den baten azpian sedimentatua egon. Printzipio honekin arroka sedimentarioak denbora-lerro bat bailiran azter daitezke.
Printzipio honek fosilen agerpena du oinarri. Izaki bizidunak denbora konkretu batean bizi dira eta beraz euren presentzia edo ausentzia arroken adin erlatiboak ezartzeko balio ahal du. Printzipio hauWilliam Smithek argitaratu zuenCharles Darwinen eboluzioaren teoria baino mende bat lehenago. Printzipio hau baliagarria den arren ez da beti aplikagarria, izaki guztiak ez direlako bizi leku guztietan.
Mineralogiamineralak aztertzen dituen geologiaren adarretako bat da. Mineral moduan jatorri inorganikoa duen, konposaketakimiko zehatz bat duen eta estruktura kristalografiko zehatz bat duen materia da.Solidoa eta modukristalinoan aurkeztu ohi da, baina batzuklikido eran ager daitezke.
Hidrologiakuraren hedapen espazial eta tenporalaren ikerketa egiten due zientzia da, bain lurraren gainean dagoena, baiatmosferan dagoena. Honekeuria eta bestelako prezipitazioak, lurraren gainean doan ura,lurzoruaren hezetasuna,ebapotranspirazioa etaglaziarren oreka kontutan hartzen ditu.
Hidrogeologia (greziarretik,hydro: ura etageologos: lurraren ikerketa)hidrologiaren atal ba da. Uraklurzoruan etaarrokatan duen mugimendua ikertzen duen zientzia da. Zentzu orokorreanakuiferoetaz arduratzen da. Batzuetangeohidrologia erabiltzen da, baina ez da hain zabaldua.
Paleontologia iragan denboretakoizaki bizidunak etabiosferaren eboluzioa aztertzen duen zientzia da. Lan haufosilen bidez egiten du. Fosilak ez ezik izaki bizidunek oro har utzitako arrastoak ere ikertzen ditu paleontologiak. Paleontologia, berazBiologia eta Geologiaren artekoZientzia kontsideratuta dago. Paleontologiari eskerDenbora Geologikoaren Eskalan sakontzea lortu da, bereziki,Mikropaleontologiak eskaintzen dituen datuak direla eta.
Sedimentologiaarroka sedimentarioak sortzen dituzten sedimentu gorputzen formazio, garraio eta metatzea ikertzen dituen geologiaren azpiatala da. Iraganeko ingurune sedimentarioak interpretatu eta berreraikitzeko asmoa du. Oso harreman handia duestratigrafiarekin, baina honek ez bezala, ez ditu arrokak deskribatzen baizik eta berauek sortu zirenean zegoen egoera.
Estratigrafiakarroka sedimentario estratifikatuen ikerketa eta interpretazioa egiten du, euren identifikazio, deskripzio, sekuentzia bertikal zein horizontala, kartografia eta gorputz ezberdinen arteko korrelazioa ikertzen ditu.Sedimentologiarekin oso harreman handia du.
Geokimika Geologia etaKimika elkartzen dituen zientzia da.Lurra eta besteplaneta batzuen konposaketa kimikoa ikertzen du, prozesu kimikoak eta arroken konposaketa. Lurra, hidrosfera etaatmosferaren arteko harremanak ere ikertzen ditu.
Geologia estrukturalalurrazala eta bere egiturak eta bertan dauden arroken arteko harremanak ikertzen dituen zientzia da.Arrokengeometria eta agertzeko modua aztertzen du. Lurrazalaren arkitektura eta erlazio espazialak aztertu eta honen azpian egon daitezkeen egiturak azaltzen eta deskribatzen saiatzen da.
Bulkanologiaksumendi,laba etamagmaren ikerketa egiten duen zientzia da. Bulkanologoak sumendiak bisitatzeaz gain iraganean egondako eztandetako errauts etapumitak ere jasotzen ditu. Sumendien leherketak aurreikustea da inbestigazio ildorik garrantzitsuenetariko bat.
Geologia 4 dimentsioak aldi berean jorratzen dituen zientzietako bat da. Geologian garrantzi handia dauka gertakarien ordena jakitea, Lurraren historia ordenatu eta ulertu ahal izateko. Modu honetan Geologoek Lurraren Historia epe desberdinetan banatu dute gertakariak ordenatu ahal izateko.
Ugaztun arkaikoak loretu eta hedatu. Hainbat familia moderno ere agertzen dira.Belarra agertzen da.Antartika berriro izozten da eta gaur egungo garaiglaziazioa hasten da.
Klima tropikala.Landare garaikideak.Ugaztunen dibertsifikazioa hainbat lerro ebolutibo primariotan,dinosauroen lekua okupatuz. Lehenengougaztun handiak (hipopotamo baten tamaina).
Hegodunintsektuak agertu eta ugaritzen dira, euretariko batzuk erraldoi bihurtuz.Anfibio ugari. Lehenengonarrastiak.Ikatza ematen dutenbasoak sortu. Itsasoan oso arrunta, Goniatites, brakiopodoak, briozoak, bibalboak, koralak...
4400 Ma - Ezagutzen den mineralik zaharrena; 4570 Ma -Lurraren formazioa
4570
Paleontologoek periodo geologikoen inguruan baino animalien inguruan egin ohi dute bereizketa.
Daten ziurtasuna ez da osoa, eta portzentajea batean mugitzen da, datazio erradiometrikoak egiten baitira eta hau ez da metodo guztiz zehatza. Hala ere hemen agertzen diren datak eta bere erroreakInternational Commission on Stratigraphy-ak onartu zituen 2004an. * bat duten datek "Urrezko Iltzea" dutela esan nahi ud, hau da, leku batean bi garaien arteko muga zehaztu dela (Global Boundary Stratotype Section and Point).
Historikoki Zenozoikoa Koaternario eta Tertziarioan banatua izan da batzuetan eta beste batzuetan Neogeno eta Paleogeno moduan. Estratigrafiako Nazioarteko Komisioak erabakita koadroan agertzen den bezala da aurrerantzean.
Ipar Amerikan Karboniferoa Mississippiarra eta Pennsilbaniarra Periodoetan banatzen da.
