| Ezporogi | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia,Euskal Herria | |||||||||||
 Ageza kontzejukoSan Andres eliza | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Zangoza | ||||||||||
| Eskualdea | Zangozerria | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Barrutia | Agoitz | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Ezprogui | ||||||||||
| Alkatea (2019-2023) | Alejandro Ejea Landaretx (San Andres) | ||||||||||
| Posta kodea | 31492 | ||||||||||
| INE kodea | 31103 | ||||||||||
| Herritarra | ezporogiar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°36′16″N1°26′56″W / 42.60450679°N 1.44899954°W /42.60450679; -1.44899954 | ||||||||||
| Azalera | 46,55 km² | ||||||||||
| Garaiera | 433-1025 metro | ||||||||||
| Distantzia | 50,0 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 51 (2024:  −2) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,01 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 19,42 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 0(2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0(2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 12,15(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Eremua | eremu ez-euskalduna | ||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 8.8 + % 13.6 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % | ||||||||||
Ezporogi[4][a]Euskal Herriko udalerri-barruti bat da,Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta.Zangozako merindadean etaZangozerria eskualdean dago,Iruñea hiriburutik 50,0 kilometrora. Altuera 433 eta 1025 metro artekoa da, eta 46,55 km²-ko azalera hartzen du. 2024 urtea 51 biztanle zituen.
Oibar ibarrean dagoen udalerri hauXIX. mendeko udal-erreformen lurraldea banatzeko politikaren emaitza da. Ibarreko lurraldea hainbat udalerritan banatu ondoren,Ageza etaBizkaia ibarraren lurraldea geratu zen, nahiz eta herri txiki gehienak jenderik gabe edo despopulazio-prozesuan egon. UdalerriakEzporogi izena hartu zuen, hiru populatuenen artean (Moriones,Ezporogi etaAgeza) zentrikoena baitzen. HiriburuaMorionesen finkatu zen. Hiru kontzeju horietatik,EzporogiXXI. mendea baino lehen despopulatu zen, eta, beraz, gaur egun bi herri baino ez dira geratzen udalerrian:Ageza (kontzejua eta Udalaren egoitza) etaMoriones (lekua eta antzinako hiriburua).
Bertako biztanleakezporogiarrak dira.
Ezporogi beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:
Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[5]
Patxi Salaberrirentzat izena guztiz iluna da. Hala ere,ezper +-ogi ("toki"-ren aldaera) identifikatu gabeko elementu batean deskonposatzera ausartzen da.Arturo Kanpionekeuskaraz pentsatzen zuenezpel, baina hitz hori -l-rekin agertzen da gainerako kasuetan.
Ezporogiko armarriak honako blasoi hau du:[6]
| « | Hondo hori batez eta aurrean zuhaitz berde batez osatuta dago. | » |
Ezporogiko banderak Ezporogiko armarria dauka hondo gorri baten gainean.
EzporogiOibar ibarrean dago,Zangozerria eskualdean,Nafarroa Garaia herrialdearen ekialdean.
 | Ibargoiti | Leatxe | | |
| Leotz |  | |||
| ||||
 | ||||
| Eslaba,Azterein | Galipentzu | Zare |
Ezporogiko klima mediterraneo motakoa da, nahiz eta iparraldean klima kontinentalaren ezaugarriak izan. Iparraldeko gune menditsuenetan prezipitazioak ugariagoak dira, urtero 800mm inguru, baina zenbat eta hegoalderago urriagoak, herrigunean, esaterako, 500mm euri baino ez dira jausten urtero. Batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu artekoa da eta urteroko egun euritsuak 80 eta 100 bitartekoak.
Ezporogiko basoak asko gutxitu dira denboraz, gaur egun, jatorrizko haritzen eta arteen hedadura 223 hektareakoa baino ez dela. Arteei eta haritzeiXIX. mendetik birlandatutako pinu lariziaraustriarrak batu arren, basoak herriko azaleraren %7,1 baino ez zirenXX. mendearen amaieran.
Ezporogin ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere,Oibar pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 556 metrora,Nafarroako Gobernuak1974n jarritako estazio meteorologikoa dago.[7]
 Datu klimatikoak (Oibar, 1974-2020)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 19.0 | 23.0 | 28.0 | 29.0 | 36.0 | 39.0 | 41.0 | 41.0 | 40.0 | 31.0 | 25.0 | 19.0 | 41.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 8.8 | 11.1 | 14.7 | 16.2 | 20.9 | 26.1 | 29.7 | 29.5 | 25.2 | 19.4 | 12.9 | 9.4 | 18.7 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 5.2 | 6.7 | 9.7 | 11.2 | 15.3 | 19.6 | 22.5 | 22.5 | 19.0 | 14.4 | 9.1 | 6.0 | 13.4 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 1.6 | 2.3 | 4.6 | 6.2 | 9.7 | 13.1 | 15.3 | 15.6 | 12.8 | 9.5 | 5.3 | 2.5 | 8.2 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -11.0 | -8.0 | -10.0 | -2.0 | 1.0 | 5.0 | 7.0 | 6.0 | 4.0 | -1.0 | -7.0 | -10.0 | -11.0 |
| Batez bestekoprezipitazioa (mm) | 50.1 | 48.6 | 47.1 | 73.6 | 57.9 | 47.4 | 28.9 | 30.7 | 57.2 | 77.2 | 57.3 | 68.12 | 654.2 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 44.0 | 43.4 | 47.5 | 54.0 | 56.0 | 88.5 | 31.0 | 68.0 | 75.5 | 66.5 | 43.1 | 58.0 | 88.5 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 8.4 | 7.7 | 6.5 | 10.1 | 8.6 | 5.6 | 4.1 | 3.7 | 5.4 | 8.6 | 9.6 | 9.6 | 87.7 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 0.8 | 0.9 | 0.7 | 0.2 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 0.8 | 3.5 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[8] | |||||||||||||
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatudatu gordinak.
| Bizkaia ibarreko herrien mapa |
Ezporogikkontzeju bakarra du:
Gainera, besteleku bat ere da:
Azkenik, udalerrian 11herri hustu daude:
Oibar ibarran barruan zegoen1846an, Oibarreko banantzearekin,Oibar ibarrak osatutako unitate administratiboa deskonposatu zen arte, eta gaur egungo hainbat udalerri sortu ziren. Udalerri honaren kasuan,Ezporogirekin sortu zenMoriones, ordura arte udalerria zena,Bizkaia ibarra (Loia,Sabaitza,Usunbeltz,Getadar,Julio,Arteta etaGardalain, gaur egun hondatuta daudenak), etaAgeza, denLeireko monasterioko hiribildua zena.
2024 urteko erroldaren arabera 51 biztanle zituen Ezporogik.[9]
| 1842 | 1857 | 1860 | 1877 | 1887 | 1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 297 | 622 | 588 | 514 | 506 | 498 | 539 | 486 | 462 | 383 | 351 | 317 | 247 | 116 | 86 | 76 | 61 | 50 | 43 |
Ezporogiko udalerriaren mugetan, Izko mendizerran, etaIbargoiti,Leatxe,Oibar etaIrunberri bitartean,Nafarroako Gobernuak eraikitako "Izko" izeneko parke eoliko dago. Instalaturiko potentzia 33,00megawatteko da. Parkearen jabeaAcciona da gaur egun.
Horrez gain, udalerriaren ekialdean,Leotz etaIbargoiti bitartean, "Ibargoiti" izeneko parkea dago, instalaturiko potentzia 28,08megawattekoa da.
Ezporogiko udaletxeaAgeza kontzejuan dago, eta idazkaria, era berean,Xabierreko Udalako idazkaria da. Udalbatza udalerriko alkateak eta bi zinegotzik osatzen dute. Egungo alkatea Alejandro Ejea Landaretx da,San Andres zerrendako hautagai gisa aurkeztu zena.
| Alderdia | Legealdiko eserlekuak, hasiera-urtearen arabera | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 | |
| San Andres | 5 | - | - | - | - | - | - | - | 3 | 3 | 3 |
| Bizkaia elkartea | - | - | - | - | 1 | 1 | 1 | 1 | 3 | - | - |
| San Andres - Herriaren Batasuna | - | - | - | - | 0 | - | - | - | - | - | - |
| Ezporogiko Independenteak | - | - | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - |
| Ezporogiko Talde Independentea | - | 5 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | - |
Hauek diraNafarroako Parlamenturako hauteskundeen azken bi deialdiak:
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Udalaren egoitza eta udaletxeaAgezan dago.
Ezporogiko Udala zinegotzik eta alkateak osatzen dute, demokratikoki hautatuak. Alkatea Alejandro Ejea Landaretx da,San Andresekoa. Zinegotziak 2 daude:
1979tik, Ezporogik 6 alkate izan ditu:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[10] | |
| Jose Maria Lerga Senosiain | 1979 | 1983 | San Andres | |
| Miguel Angel Basterra del Castillo | 1983 | 1987 | Ezporogiko Talde Independentea | |
| Jesus Clemente Bariain Sola | 1987 | 1995 | Ezporogiko Independenteak | |
| Miguel Angel Basterra del Castillo | 1995 | 2011 | Bizkaia | |
| Maria Camino Landaretx Zozaia[11] | 2011 | 2020 | San Andres | |
| Alejandro Ejea Landaretx[12] | 2020 | jardunean | San Andres | |
Luis Luziano Bonapartek,1869an, Ezporogi atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[13]
Koldo Zuazok,2010ean, Ezporogi ez-euskal-eremuan sailkatu zen.[14]
Nafarroako Gobernuak onartutakoEuskararen Foru Legearen arabera, Ezporogi eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarragaztelania da.2001eko erroldaren arabera, herritarren %16,70k zekieneuskaraz hitz egiten,2010ean % 16,13k eta2018n % 6,70k.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q1641825
Multimedia:Ezprogui-Ezporogi /Q1641825
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Ezporogi
