Emakumeen historia ikuspegi historiko bat da, non historia tradizionala kritikatzen den eta mugimendu feminista eta feminismo akademikora lotzen den. Emakumeen historiak emakumeen papera berreskuratzen du historian, historikoki garatu den patriarkatuak ezkutatu dituenak. Emakumeenklase sozial desberdinak eta une historikoak berreskuratzeaz gain, historia genero ikuspegitik tratatzen du, zapalkuntza,errepresioa eta sexuen arteko desberdintasunak eragin dituen mekanismoak desarmatzeko. Emakumeen edo generoaren historia ez dira guztiz banatzen diren bi arlo, biek lan komun bat baitute: desberdintasunak eta zapalkuntza eragin dituzten arrazoi historikoak aztertzea.
Esan liteke, "emakumeen historia", edo, hobe leiendazko historia, egiten duen dokumentu zaharrena. Emakumeen katalogoa" esaten zaiona da. Poema bat da, agia, K.a. 700. urtekoa, etas oso modu zatikatuan iritsi zaigu. Bertan emekume batzuren zerrenda egiten da, beti ere, gizonezko heroi eta jainkoekin erlazionatutakoak.
Emakumeen historia ezagutza historikoaren termino bat da, irakurtzen, idazten eta ezagutzen jakiteko emakumeen irudiaren iragana eta oraina eta genero maskulinoarekiko harremana. Idatziak, artikuluak, monografiak eta bibliografiak ere biltzen ditu. Mundu osoko unibertsitateetan graduatu ondoko eta graduondoko irakasgaia da, bere eginkizuna ezagutzeko idazketan, irakaskuntzan eta politikan ikertzen baita.[1]
Emakumeen historia ikuspegi historiko kritikoa da historia tradizionalarekin,[2]mugimendu feministaren sorrerari eta feminismo akademikoari lotua.[3] Emakumeen historiak emakumeen papera berreskuratzen du historian,patriarkatuak historikoki garatu dituen mekanismoek ezkutatzen duten papera.[4] Azpimarratu behar dugu patriarkatuak ez dituela soilik emakumeak zapaltzen, hainbat sexu-joera, arraza edo erlijio dituzten pertsonak zapaltzen baititu; azken batean, patriarkatuak gizarte osoari eragiten dio, eta, modu batera edo bestera, herritar guztiei eragiten die. Emakumeek hainbat gizarte-klasetan eta une historikotan izan duten zeregina berreskuratzeaz gain, historian genero-ikuspegiaren desberdintasunek eragin dituzten mekanismo zapaltzaileak argitzen saiatzen da.[5] Horretarako, generoa analisi-kategoria gisa erabiltzen du,Joan Scott historialariak 1986an proposatu zuen bezala, emakumeek historian zehar izan duten zeregina berreskuratzeko eta botere patriarkalaren mekanismoak ezagutzeko. Azterketa historiko horiek, alde batetik, gizarte-historiaren ikuspegi estrukturalista edo berezkoak jorratu dituzte (lana, erakundeak, politika tradizionala, gizarte-klasea, mugimendu politikoak, ahaidetasuna, etab.).[6][7] Gorputzaren diskurtsoen eta irudikapenen azterketan, feminitatea/maskulinotasuna dikotomiaren eraikuntzan eta subjektibotasunean edo jakintzak eta zientzia ekoiztean oinarritutako ikuspegi historiko postestrukturalistak ere garatzen ari dira.
Emakumeen edo generoaren historia ez dira bi adar bereizi, ikerketa-lanaren helburua komuna baita: sexu/genero desberdintasunen eta dikotomien arrazoi historikoak eta patriarkatuaren funtzionamendua zapalketa-erregimen gisa bereiztea. Emakumeen edo genero-azterketen barruan beste arlo batzuk bezala, ikerketa-metodologia diziplinartekoa da, eta teoria feministaren, literatura-kritikaren, kultura-historiaren, soziologiaren edo antropologia kritiko eta feministaren ikuspegiak hartzen ditu.[8]
Juan de la Cerdaren "Vida política de todos los estado de mujeres" , 1599.
Emakumeen irudiaren historia ezagutzeko, kontuan hartu behar ditugu musulmanen eta juduen inbasioa eta iraupena, Kontrarreformaren ondorioak, Ilustrazioa eta Hegoaldeko Europako mugimendu iraultzaile liberala. Erdi Aroan, lan historikoak gizonek idazten zituzten. Hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran, emakume historialari talde bat Espainia Musulmaneko emakumeen generoari buruzko gaiak eta azterlanak lantzen hasi zen, emakumeek erlijioan izan duten zeregina, eguneroko bizitza eta anatomia eta ugalketa.[9]
Historia modernoan, zenbait aldaketa gertatu ziren gaietan, gizarte-historiak Thompson-en bidez izandako eraginarekin eta Michel Vovelleren pentsamenduarekiko pentsamenduarekin. Gaiek Antzinako Erregimeneko arauen ikerketa egin zuten, emakumearen egoeraren, euren irudi eta irudikapen sinbolikoaren, hezkuntzaren, ezagutza-mailaren eta boterearen arabera. Familian, ezkontza eta herentzian zuten errepresentazioa nabarmendu zen. Etxeko lanak, erlijio lanak, ehungintza eta tabakoaren industriako lanpostuak aztertu ziren. Azkenik, garrantzi berezia eman zaie prostituzioari eta emakumezkoen delinkuentziari. Historia garaikidean garrantzi handia eman zaio emakumearen gizarte-izaerari, langile-mugimenduan duen eginkizunean, eta mendeetako feminismoari. Denboraldi horretan, nabarmentzekoa daEmilia Pardo Bazánek sexuen gizarte-ordezkaritzan izan zuen zeregina, eta emakumeak Kode Zibilean zuen legezko kodeketa, ondasunen legezko nagusi eta jabe zen senarrari obeditu beharra.
Minea del Carmen Ávila González, Durangoko lehen emakume-elkargoaren lehendakari sortzailea. Genero-berdintasunaren eta eguneratze juridikoaren aldeko borroka.
XX. mendea industrializazio eta merkataritza-jarduerei buruzkoa izan zen, non adierazgarria izan zen emakumea ekonomiara iristea. Bere soldatarekin hasi zen lanean, etxeko lanak alde batera utzita. Hezkuntzaren barruan, ordea, emakumeak ezin ziren ikastetxe publikoetara joan, baina gero eta gehiago ziren pribatuak. Azken urteetan, ikerketak familia, bizitza pribatua, abortua eta literatura izan zituen ardatz.
Aipagarriak dira, halaber, XXI. mendean emakumeen eta gizonen garun-egiturari buruz egin diren genero-azterketak. Aurreko azterketak oso antzinakoak ziren, hala nolaFrançois Poullain de la Barrek 1673an egindako azterketa. Horren arabera, garunak eta adimenak ez zuten sexurik, azterketa anatomikoetan oinarrituta; azterlan horien arabera, emakumeen burmuinean eta organo sentsorialetan ez zegoen alderik.[10]
Mosse, Claude.La mujer en la Edad Media/ Emakumea Grezia Klasikoan, Nerea argitaletxea, 1990,ISBN 84-86763-29-0
Perrot, Michelle. Mi historia de las mujeres, Buenos Aires: Fondo Cultura Económica, 2009.
Pallarés, M. Carmen.A vida das mulleres na Galicia Medieval (1100-1500)/ Erdi Aroko Galiziako mullerrak (1100-1500). Santiago, 2003
Scott, Joan.El género: una categoría útil para el análisis histórico/ Generoa: analisi historikorako kategoria erabilgarriaScott 1986an eskuragarri
Pallarés, M. Carmen. Erdi Aroko Galiziako mullerrak (1100-1500). Santiago, 2003
Pérez Sedeño, Eulalia (2003). «Las mujeres en la historia de la ciencia». Quark: ciencia, medicina, comunicación y cultura. 27./ «Emakumeak zientziaren historian». Quark: zientzia, medikuntza, komunikazioa eta kultura. 27.
Pernoud, Regule.La mujer en el tiempo de las catedrales/Emakumea katedralen garaian, Bilduma Plurala Historia, 1980 eta 1982,ISBN 84-85979-26-5
(2000).La mujer en tiempos de las cruzadas. Editorial Complutense. ISBN 9788489784680.
Petö, Andrea, eta Judith Szapor, "El estado de la historia de las mujeres y el género en Europa del Este: el caso de Hungría",Revista de historia de la mujer, (2007, 19 lib. Issue, 160-166 or.)
Power, Eileen (1991).Mujeres medievales. Encuentro. ISBN 9788474900262.
Scott, Joan.El género: una categoría útil para el análisis histórico/ Generoa: azterketa historikorako kategoria erabilgarria. Eskuragarri hemen: www.inau.gub.uy/biblioteca/sexualidad/UNIDAD%20II/scott.pdf
Kultura Zuzendaritza Nagusia - Vianako Printzea Erakundea. (2023/06/02). Nafarroako Artxiboak Foru Komunitatearen historian emakumeen aztarnaren inguruko erakusketa inauguratu du..
Pavón Benito, Julia (2021)Reinas de Navarra, Madril : Silex ediciones.
Nausia Pimoulier, Amaia (2012)¿Vírgenes o putas? Txalaparta
Larramendi, Iñigo erta Lizardi Enekeo (2024)ONEKA, El origen del reino de Pamplona. Iruñea : Nabarralde. ISBN: 978-84-09-65169-6
Orella Unzué, José Luis (2022) Cuatro reinas navarras. Iruñea : Nabarralde ISBN: 9788409360529
Castrillo Casado, JanireLas mujeres vascas durante la Baja Edad Media. Silex. ISBN: 978-84-7737-551-7
_Vida_pol%25C3%25ADtica_de_todos_los_estados_de_mujeres.png)
Datuak:Q1279400