Barazkiak, baita ereortuariak (bizk.) edoberdurak,baratzetik ateratakoelikagaiak dira,landareetatik eratorriak gehienetan, bainaonddoak ere izan daitezkeenak.Lekaleak (aleak dituztenak) definizio honen barruan sar daitezke, batzuetan bereiz sailkatzen diren arren.Baratzezaintza da barazkien hazkundeaz arduratzen den zientzia eta aktibitatea.
Hitz horiek ez dute zentzu zientifikorik, eta erabilera arbitrario eta subjektiboa dute, norbanakoek elikagaiak prestatu eta hautatzeko dituen kultura ohituren araberakoa baita.
Barazki hitza sukaldaritzan erabilitako terminoa da, ez hitz botaniko edo zientifikoa. Bestalde,fruta edofruitu hitzak sukaldaritzan esanahi bat du, eta ikuspuntu botanikotik beste bat. Sukaldean, gozoak diren edoazkenburuko gisa erabiltzen diren fruituei deritze fruta.
Jangarriak diren hainbat fruitu, esaterakotomatea etapiperra, barazkitzat hartzen dira, ez frutatzat. Gehien bat plater gaziak prestatzeko erabiltzen diren fruituak dira barazki gisa sailkatzen direnak.
Barazkiak kozinatzeko teknika gehienak onartzen ditu, egosita, lurrunetan, erreta labean, plantxan edo parrilan, erregosia, sueztituak, frijitua…… Behiala ortuari gehienak gehiago kozinatzen baziren ere, gaur egun gero eta gutxiago kozinatzen dira, kolore eta zaporeak hobeto mantentze alder
Irakiten dagoen gazitutako uretan, barazkia egostea, eta hau puntuan dagoenean, kolpetik ur hotzetan, egosketa moztea. Barazki berde guztiak bereziki lekak, aza, zerbak, ziazerbak, borraja, Bruselako azak, azenarioa, aza lorea, brokolia,....... Patata aldiz ur hotzetatik abiatzea komeni da.
Barazkia egosirik dugunean, eta momentuan jan behar ez badugu, ur hotz eta izotzarekin hoztu. Hala ere badira barazki batzuk hoztu behar ez direnak, kolorea edo zapore asko gal dezaketelako. Aza gorria, karduak eta orburuak egositako ur berdinean utzi behar dira hozten, kolorea eta zaporea gal ez dezaten; hau egiteko barazkia guztiz egosten amaitu baino lehenago sua itzaliko dugu. Azenarioa berriz, ez dugu ur hotzetatik pasako.
Azkar zahartu eta herdoiltzen diren barazkiak ere baditugu, orburua edo kardua, kasu. Horiek salda zurian limoi zuku eta irinarekin egosteko aukera bat izango da.
Irakindako urari bikarbonatoa eta perrexila gehitzea beste modu bat da kolorea mantenarazteko.
Ur edo likido zaporetsu batek sortzen duen lurrinaren ondorioz barazkia egostea. Zatiturik, lurrunetan edozein barazki egos daiteke. Lurrunetan egosteak ezaugarri organoleptiko eta nutrizionalak egokien mantentzeko teknika da.
Bero zuzena duen plantxa edo zartagin oso bero baten gainean, ondutako barazkia erretzea, kanpotik txigortuta eta barrutik, xamur, heze eta bustia lortuz. Xerra finetan edo zati txikietan moztu daitezke barazkiak. Era berean, txikiak direnak. Gogorregiak diren kasuetan, aldez aurretik galdarraztatu egiten dira: kuiatxoa, kuia, alberjinia, zainzuria, azenarioa, brokolia....
Ikatzaren berotasunean, eta honen ketan barazkia erretzea, kanpotik txigortu eta kurruskari, barrutik samur eta heze utziz. Barazki batzuk (piperrak) osoan erretzen dira. Beste batzuk, ordea, xerra finetan ( kuia, kuiatxoa, alberjinia…) edo zati txikietan moztuta; bigarren kasu honetan, parrilako hagak estuagoak izan beharko dute barazkia ikatzetara ez erortzeko. Gogorregiak diren barazkien kasuetan (zainzuriak, brokolia..) aldez aurretik minutu gutxi batzuetank galdarraztatu daitezke: kuiatxoa, kuia, alberjinia, zainzuria, azenarioa, brokolia.
Koipe gutxirekin, su bizian eta denbora laburrean, osagaia gorrituz edo txigortuz kozinatzeari esaten zaio. Piperrak, kuiatxoa, alberjinia, azenarioa, tipula, basa zainzuriak, aza, brokolia, …..zati txikietan edo tira finetan moztuak.
Kolorea mantentzeko 5 minutuan irakin eta bere uretan hozten utzi.
Azalorea egosi ondoren
Kazolatik erretiratzeko garaian, bitsadera erabili eta inoiz ez irauli.
Azalorea egosteko denborak
Kontu handia izan egosteko denborak pasa gabe, azalorea erraz desegiten baita.
Baratxuri kantitate handiak izanez gero zuritzeko,
Nahikoa izango da 5 minutuz ur epeletan edukitzea.
Baratxuria xehatua oliotan kozinatzeko
Su motelean egitea komeni da, bestela erretzeko aukera handiak izango dira.
Baratxuria
Ernatzen denean, bihotza kentzea komeni izaten da, zapore garratza izan ez dezan eta ahora berriz etor ez dadin.
Baratxuria
Propietate emultsionatzaileak ditu, alioli saltsa, kasu.
Barazki berdeak egosteko
Denbora gehiegi edukiz gero, usain eta koloreak asko aldatuko zaizkio.
Barazki berdeak egosteko
Poliki poliki gehitu, ur irakinetara, irakinaldia gal ez dezan; hartara, kolorea hobeto gordeko du.
Barazki berdeak kolorea mantentzeko
Bikarbonato pittin batekin egos daitezke.
Barazki Salda
Barazki gehienak egositakoan, haien salda jaso eta prestaketa desberdinak bustitzeko erabil ditzakegu.
Barazkia frijitzen dugun aldiro
Olioa zikinduz gero, iragazi egingo genuke.
Barazkiak egosteko azukrea
Gatza botatzen diogun moduan, errezeta zahar ugaritan azukre pittin bat ere gehitzen zitzaion, hark barazkiaren zaporea indar zezan. Gaur egun, esaterako, orburuak edo zainzuriak egosteko garaian, mantentzen da toki askotan.
Barazkiak mikrouhinean egosteko
Ontziaren azpian 100ml gazitu jarri eta azalorea 11 minutuz egosiko dugu. Azenarioa 8 minutu.
Entsaladako hosto berdeak nola ondu
Katilu zabal batean letxugak edo hosto berdeak jarri eta nahastu, erabili nahi dugun saltsa edo ongailuekin. Eskuen mamiekin kontu handiz nahastu. Hosto berdeak ongi bustirik ditugun momentuan, bertatik erretiratu, saltsa soberakina katiluan utziz.
Eskalibada nola bukatu
Zerbitzatzeko garaian, baratxuri xehatua eta oliba olio birjina gehitu daiteke.
Eskalibada nola jan
Sarrerako plater gisa edo lagungarri moduan jar dezakegu.
Guakamolea
Ahuakatea belztu ez dadin hezurra barruan sartuko dugu.
Lekak edo bainak egostean, kolorea mantentzeko
Bikarbonato pittin bat botata urari. Kasu horretan, alde txarra izango litzateke bitamina batzuk galduko lituzkeela.
Orburuak nola egosi
Modu desberdinak daude, gure kasuan osoak eta 18 minutuz egosiko ditugu. Hoztu ondoren, zuritzeko.
Perretxiko zikinak nola garbitu?
Zapi edo paper busti batekin, kontuz arraskatuz garbituko ditugu. Ziza horiak oso zikinak baleude, iragazki batean gehienez ere ur zurrusta indartsu batetik pasatuko ditugu. Inoiz ez ditugu beratzen edukiko.
Piper beteak
Piperrak arrautzeztatuta saltsan sartuko bagenitu, azal hori galdu egingo luke.
Piper beteak
Piperrak frijitu ordez, bete ondoren labean olio tanta batekin egin ditzakegu.
Pipermorroak labean errea
Kontu eduki behar da labean dagoen bitartean piperra ez dadin gehiegi lehortu. Horretarako beti hidratazio puntu bat izan behar du.
Piperrak labean erre ondoren erraz zuritzeko
Labetik atera ondoren estali egingo ditugu eta minutu batzuetan horrela eduki. Horrela, piperrei errazago kenduko diegu azala.
Tipula nola biltegiratu
Inoiz ez gorde patatarekin, usteldu egingo baitira.
Tomate heldua zuritzeko
Labana batekin azalean gurutze mozketa bat egin ondoren. 5 segundoz galdarraztatu eta erraz zurituko dugu.
Tomate saltsa birrintzeko
Birringailu elektrikotik pasatzean kolorea galtzen dute. Kolore horretatik zerbait berreskuratu nahi badugu, ondoren beti irakin egin beharko dugu.
Tomate saltsa kantitate handiak egiteko
Tomate natural birrindua gehitzen badiogu, oso gainean egon behar da, oso erraz itsasten baita, horrelakoetan tomatea zati handietan gehitu daiteke.
Tomate saltsa osagaiak
Azenariorik gabe edo tipularekin bakarrik ere egiten da errezeta hau.
Ziazerbak egosteko
5 minutuan gazitutako ur irakinetan. Segituan hoztu eta xukatu.
Xehatu edo "Brounoise" barau dugu izen klasikoa. Barazkia xehatzeari esaten zaio. Mozketarik txikiena dugu, normalean sueztitu edo erregosteko erabiltzen da. Xehatutako barazkiak inoiz ez dira su bizian kozinatzen.
Dado txikitan edo "Printanier" eran, barazkia dadotan edo lauki txikietan mozteari esaten zaio. Dado hauek 0,5cm inguruko karratuak izaten dira. Mozketa hau ematen zaien barazkiei, bere horretan aurkezteko helburua izaten dute. Dadoek ahalik eta berdinenak izatea komeni da. Tomatearen kasuan "concassé" hitza ere erabiltzen da mozketa hau adierazteko. Xehatutako barazkien moduan dado txikitan moztutako barazkiak tenperatura baxuan, sueztitu beharko ditugu."Concassé" eran saldarik eta hazirik gabeko tomatea dado txikitan mozteari esaten zaio.
Dadotan edo "Paisana" eran, barazkia dadotan edo laukitan mozteari esaten zaio. Dado hauek 1 eta 2cm inguruko karratuak izaten dira. Mozketa hau ematen zaien barazkiei, bere horretan aurkezteko helburua izaten dute. Dadoek ahalik eta berdinenak izatea komeni da. Xehatutako eta dado txikietan ebakitako barazkiekin alderatuz dadotan moztutakoak tenperatura altuagoan, sueztitu edo salteatu daitezke.
Dado handitan edo "Mirapoixe", barazkiak dado karratu handiagoetan eta baldarragoetan mozteari esaten zaio. Birrinduko diren barazkiei ematen zaie mozketa hau. Modu honetara mozten diren barazkiak tenperatura altuagoak onartzen ditu.
Lerrotan edo "Juliana" eran, 5 zentimetro inguruko lerro edo tira oso finetan barazkiak mozteko moduari esaten zaio.
Tipula Xehatu
Dado txikitan
Piper gorria Dadotan"
Azenarioa Dado handitan
Barazkiak Lerrotan
Lerro erditan edo "Juliana erdian", 2,5 zentimetro inguruko lerro edo tira oso finetan barazkiak mozteko moduari esaten zaio.
Lerro zabaletan edo "Chiffonnade" eran, hostodun barazkiak, Letxuga, aza, ziazerbak... 5-10 zentimetro inguruko lerro zabaletan mozteko moduari esaten zaio.
Uztaietan Tipula xerretan uztai itxuran mozteari esaten zaio.
Xerretan Porrua, azenarioa, patata, barrengorriak... xerra fin edo zabalagoan mozteari esaten zaio. Patataren kasuan "Panadera" ere deitzen zaio.
Sailetan Aza lore, brokoli edo romanesko sorta edo sail txikietan banatzea.
Barazkiak Lerro erditan
Letxuga Lerro zabaletan
Tipula Uztaietan.
Baratxuri Xerratu
Aza lorea Sailetan
Ilargi erditan Porrua, azenarioa eta bestelako barazkiak, luzetara erditik moztu eta gero xerra finetan mozteari esaten zaio.
Ilargi laurdenetan Kuiatxoa, azenarioa eta bestelako barazkiak luzetara erditik moztu, hau era berean ere luzeran erditik moztu eta gero xerra finetan mozteari esaten zaio.
Lautan Patata, orburu, barrengorriak..., labanarekin lau zatitan mozteari esaten zaio.
Kraskatua Eltzekariak prestatzeko patata zatitzeko moduari esaten zaio. Puntazorrotza aiztoaren-ahoa patatean sartu eta indar eginez, puskatuz lortzen den zatiri deitzen zaio.
Torneatua eta Baratxuri ale forman Normalean patata, azenarioa edo kuiatxoari puntazorrotzaren laguntzaz, obalatu edo baratxuri ale itxura emateari esaten zaio.
ilargi erditan
Kuiatxoa ilargi laurdenean
Barrengorriak Lautan.
Patata Kraskatu
Torneatua.
Bolatxotan edo "Noissete" bolatxoak egiteko gailuarekin, patata edo kuiatxoei, hurraren itxura emateari esaten zaio.
Azpialdea Barrengorri, orburu edo kuiatxo hustu ondoren gelditzen den oinarriari esaten zaio.
Karratu luzetan Osagai bat, kuatxoa, azenarioa, patata luzean erdibitzea.
Luzean erdibitu Osagai bat, kuiatxoa, azenarioa, patata, luzean erdibitzea.
Zabalean erdibitu Osagai bat, kuiatxoa, azenarioa, patata, zabalean erdibitzea.
Barazki-sorta Salda zaporetsuak burutzeko erabiltzen den barazki eta belar usaintsuen sortari esaten zaio. Ondo garbitutako barazkiak bildu eta listariarekin lortzen dira. Modu honetara, prestaketa amaitutakoan barazkiak bilduta izango dira eta beharrezkoa bagenu erraz erretiratu edo aprobetxatuko da.
