| Azpeitia | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gipuzkoa,Euskal Herria | |||||||||||
 Azpeitia udalerriaren ikuspegi orokorra. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Gipuzkoa | ||||||||||
| Eskualdea | Urola Kosta | ||||||||||
| Izen ofiziala | Azpeitia | ||||||||||
| Alkatea | Nagore Alkorta Elorza | ||||||||||
| Posta kodea | 20730 | ||||||||||
| INE kodea | 20018 | ||||||||||
| Herritarra | azpeitiar | ||||||||||
| Ezizena | xapuek | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°10′55″N2°15′55″W / 43.181944444444°N 2.2652777777778°W /43.181944444444; -2.2652777777778 | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 69,39 km² | ||||||||||
| Garaiera | 80 m | ||||||||||
| Distantzia | 41 kmDonostiara | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 15.208(2024) 25 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 2,19 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 4,7 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 11,69 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 47,91 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 77,28(2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 11,25(2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 11,59(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 82.82 + % 6.49 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % 86.6(2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[4] | % 72.11(2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1310 | ||||||||||
| Webgunea | https://www.azpeitia.eus/ | ||||||||||
| Hiri senidetuak | Hazparne | ||||||||||
AzpeitiaGipuzkoako erdialdekoudalerri bat da,Urola Erdia eskualdekoa. 69,39km² ditu, eta 15 183 biztanle zituen 2023. urtean.Urola ibaiak zeharkatzen du etaIzarraitz mendilerroaren magalean dago.
San Ignazio Loiolakoa AzpeitikoLoiola auzoan jaio zen. Hantxe dagoLoiolako Santutegia,XVII. mendean Ignazioren omenez eraikitakobarroko estilokobasilika.
Azpeitia izena, dirudienez, honela osatu zen:haitz +behe +ti. Hau da, jatorriz «haitzaren behealdean dagoen tokia» esan nahi du segur aski.[5]
Azpeitia izenaren bukaerako -a artikulua da. Hortaz, udalerriaren izen osoa erabiltzean, honela deklinatzen da:Azpeitia, Azpeitiarekin, Azpeitian... bainaAzpeitiko, Azpeititik, Azpeitira... Era berean, izenak azken-a galtzen du, ondoan beste determinatzaile edo adjektibo bat daramanean:Azpeiti maitea, Azpeiti osoan, Gure Azpeiti hau...[6]
Mugakideok ditu: iparraldean,Zestoa; ekialdean,Errezil etaBeizama; hegoaldean,Ezkio,Itsaso etaBeasain; hego-mendebaldean,Zumarraga; mendebaldean,Azkoitia; eta ipar-mendebaldean,Deba.
 | Deba | Zestoa | | |
| Azkoitia |  | Errezil etaBeizama | ||
| ||||
 | ||||
| Zumarraga | Ezkio etaItsaso | Beasain |
Herriguneaz gain, Azpeitiak hainbat auzo ditu eta horietako hiruk estatistiketan izaera ofiziala dute:
Horietaz gain, badira beste auzo hauek:
HerrianIbai-Eder urtegia dago, eskualdekour horniduraren bide nagusia dena.
Abeltzaintza (esnea eta haragia) eta industria (altzarigintza, zurgintza, metalurgia tailerrak) dira udalerriko ekonomi jarduera nagusiak.
2017an, sektore ekonomikoak honela banatzen ziren: lehen sektorea, BEGaren % 0,9; bigarren sektorea, % 34,7; hirugarren sektorea, % 55; eraikuntza, %,9,4.[8]
2019an, herriak 15.055 biztanle zituen. Horietatik % 21,02k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak % 8,6 ziren.[8]
| Biztanleriaren bilakaera |
|---|
 |
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz,Bildu koalizioko Eneko Etxeberria hautatu zuten alkate.
2015eko udal hauteskundeetan Bilduk zinegotzi bat galdu zuen etaEAJk bi irabazi, baina lehenak gehiengoa izateari eutsi zion. Horrela,Eneko Etxeberriak alkate izaten segitu zuen. 2018ko urtarrilean jakinarazi zuen ez zela 2019ko hauteskundeetara aurkeztuko eta urte horretako ekainean kalean utziko zuela, bi agintaldiren ostean.[9]
2019ko udal hauteskundeetan bi alderdiek zinegotzi kopuru bera mantendu zuten eta, beraz, EH Bilduk gehiengo osoa berretsi zuen. Emaitzak hauek izan ziren: EH Bilduk, 4.489 boto; EAJk, 3.025 boto; PSE-EEk, 252 boto.[10]Nagore Alkorta izango da Azpeitiko alkatea 2019-2022 agintaldian.[11] Azpeitiko lehen emakume alkatea da.[12]
Azpeitiko udalbatza | |||||
Alderdia | 2015 | 2019 | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euskal Herria Bildu | 10 / 17 | 3.760 (% 53,45) | 10 / 17 | 4.489 (% 57,80) | |
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 7 / 17 | 2.984 (% 42,42) | 7 / 17 | 3.025 (% 38,95) | |
| Datuen iturria:Hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean | |||||
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia |
| Luziano Lazkano | 1979 | 1983 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Imanol Elias | 1983 | 1985 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Jose Mari Bastida | 1985 | 2003 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Julian Eizmendi | 2003 | 2007 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Iñaki Errazkin | 2007 | 2009 | Eusko Abertzale Ekintza |
| Julian Eizmendi | 2009 | 2011 | Euzko Alderdi Jeltzalea |
| Eneko Etxeberria | 2011 | 2019 | Bildu |
| Nagore Alkorta | 2019 | Jardunean | Euskal Herria Bildu |
_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg)
Azpeitiangipuzkeraz hitz egiten da; eta,euskalki horren barruan,Urolaldeko hizkeran[26][27]. Goierriko hizkerarekin batera Sartaldeko azpieuskalkia osatzen du Urolaldekoak, baina mendebaleko euskararen eragina hizkera horretan sakonagoa da. Eremu lauagoa delako eta, batez ere, Eibar-Elgoibar aldeko industriak eraginda, estuagoa eta sarriagoa izan da hartu-emana. Lexikoan azaltzen da argien lotura, baina hor ez ezik, hizkuntzaren beste sail batzuetan ere mendebaleko euskarak Urolaldean duen eragina ere ageri da.
2016eko EUSTATen datuen arabera[8], azpeitiarren % 83,69 euskalduna da, % 6,77 ia euskalduna, eta % 9,54 erdalduna. Datu horiek nahiko egonkor mantendu dira 1986tik. Dena den, 2001az geroztik, erdaldunen igoera arina nabari da.[28] Kaleko erabilerari dagokionez, 2016ko neurketaren arabera, herritarren % 81,80 kalean euskaraz aritzen da. Zifra horrek ere beherakada izan du, 2006ko neurketan % 86 izan baitzen.
AzpeitiaUEMA Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kidea da, 2008az geroztik, elkarte hori osatzen duten beste 85 udalerrirekin batera. Egun, Josu Labaka Azpeitiko Udaleko zinegotzia UEMAko lehendakaria da.
.jpg)
.jpg)
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak:Q180611
Multimedia:Azpeitia /Q180611
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Azpeitia | Azpeitiko auzoak | |
|---|---|---|
Aratz-Erreka •Azpeiti herrigunea •Eizagirre •Elosiaga •Izarraitz •Odria •Oñatz •Loiola •Nuarbe •Urrestilla | ||
| Urola Kostako Udalerrien Elkartea |  | |
|---|---|---|
| Urola Erdia | ||
Abaltzisketa ·Aduna ·Aia ·Aizarnazabal ·Albiztur ·Alegia ·Alkiza ·Altzaga ·Altzo ·Amezketa ·Andoain ·Anoeta ·Antzuola ·Arama ·Aretxabaleta ·Arrasate ·Asteasu ·Astigarraga ·Ataun ·Azkoitia ·Azpeitia ·Baliarrain ·Beasain ·Beizama ·Belauntza ·Berastegi ·Bergara ·Berrobi ·Bidania-Goiatz ·Deba ·Donostia ·Eibar ·Elduain ·Elgeta ·Elgoibar ·Errenteria ·Errezil ·Eskoriatza ·Ezkio-Itsaso ·Gabiria ·Gaintza ·Gaztelu ·Getaria ·Hernani ·Hernialde ·Hondarribia ·Ibarra ·Idiazabal ·Ikaztegieta ·Irun ·Irura ·Itsasondo ·Larraul ·Lasarte-Oria ·Lazkao ·Leaburu ·Legazpi ·Legorreta ·Leintz Gatzaga ·Lezo ·Lizartza ·Mendaro ·Mutiloa ·Mutriku ·Oiartzun ·Olaberria ·Oñati ·Ordizia ·Orendain ·Orexa ·Orio ·Ormaiztegi ·Pasaia ·Segura ·Soraluze ·Tolosa ·Urnieta ·Urretxu ·Usurbil ·Villabona ·Zaldibia ·Zarautz ·Zegama ·Zerain ·Zestoa ·Zizurkil ·Zumaia ·Zumarraga |  | |
