| Arboti | |
|---|---|
 Euskal Herria | |
.jpg) | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Nafarroa Beherea |
| Udalerria | Arboti-Zohota |
| Herritarra | arbotiar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 43°22′17″N1°00′00″W / 43.3714°N 1°W /43.3714; -1 |
ArbotiArboti-Zohota udalerriko herriburua da,Nafarroa BeherekoAmikuze eskualdean. Herri honek,Zohota gabe,1842 arte aparteko udalerria osatu zuen.
Herritarrei "arbotiar" deitzen zaie.Donibane Garazi herrialdeburura 38 km daude.
Bada tontor eta oihan batArboti edo "Arbuti" izena daramana;Izarbe mendiaren mendebaldean dago,Zuberoa etaBearnoren artean.
Bere auzo-herria denZohaztirekin etimologia-zerikusia izan dezakeela adierazi dute arlo hori landu dutenek[1] (Jean-Baptiste Orpustan,Patxi Salaberri...); atzizki bera (-ti) errepikatu eta bikotea osatuko lukete, oinarrian batak "zuhaitz" eta besteaklatinari edogaskoierari maileguzarb(or)e hartuta.
Amiküze eskualdea historikoki zatituta zegoen hiru eremuetatikBiduze-haraindi izenekoan kokatuta dago; izenak adierazten duen gisanBiduze ibaiaren ekialdean dagoen zonaldeari deitzen zitzaion horrela. Herriaren mugak hauexek dira: iparraldeanNafarroa Behere etaBearnoko lurrak hartzen dituenLauhira (frantsesezLauhire) baso handia dago; mendebaldeanGamue, hurbilen daukan herria; hego-mendebaldeanZohazti eta hego-ekialdeanZohota udalerrikidea; hiru herri hauekamikuztarrak dira. EkialdeanDonejakue Bidearen adar batArboti etaZohotaren artean pasatzen da; bide horrek mugarri oso inportante bat bisitatzen du,Pausassacekoa hain zuzen; hor garai batekoNafarroako erresuma (Arboti),Zuberoa (Ozaraine) etaBearno (Autile,okzitanierazAutivièla) biltzen ziren.
Altuera apaleko lurrak dira baina etengabeko gorabeherak daude. Herriaren iparraldean (162 mIlharrerekiko mugan) nahiz ekialdean (Urkamendi 176 m) muino ugari dago. Herria bera 100etik pasatzen da.
Mendixken arteanBiduzeren ibaiadarrak diren erreka batzuk pasatzen dira, aipagarrienaXuhukoa (okzitanierazLauhirassa).
Berezko udalerri gisa ageri den erroldei dagokienez,1793koan 390 biztanle zituen eta desagertu baino lehenagoko1841ekoan 317.INSEEren datuak dira; fusioaren osteko udalerriaren datuak jakiteko, ikusArboti-Zohota.
D 134departamendu mailako errepideaLauhiran abiatu, herritik pasa etaZohotarekin lotzen du, hortikDonapaleutikSalbaterrara doanD 933rekin lotura egiteko.
DesagertutakoDonapaleu-Salbaterra trenbidea ere bertatik pasatzen zen eta herri honetan bere izena ematen zaion lubaki ikusgarria sortzen du.
Frantziako Iraultzaren garaian herriko apaiza zen Irigoien-Joanthok bertatik alde egin zuen, apaizgoaren zin egite zibila egiteari uko egin ostean.
1842 arte herri honek udalerri propioa izan zuen. Urte horretanZohotarekin fusionatu zen; harrezkeroArboti-Zohotako udalburua da.
Nekazaritza, abeltzaintza eta erlezaintza izan dira herritar gehienen lanbideak.
 | Artikulu hauNafarroa Beherekogeografiari buruzkozirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukiaosatuz. |
 | Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
