| Andosilla | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia,Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Eskualdea | Estellerriko Erribera | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Andosilla | ||||||||||
| Alkatea | Jose Manuel Teres Azcona (Nafar Herriaren Batasuna) | ||||||||||
| Posta kodea | 31261 | ||||||||||
| INE kodea | 31015 | ||||||||||
| Herritarra | andosillar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°22′37″N1°56′31″W / 42.376944444444°N 1.9419444444444°W /42.376944444444; -1.9419444444444 | ||||||||||
| Azalera | 51,51 km² | ||||||||||
| Garaiera | 306 metro | ||||||||||
| Distantzia | 76 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 2.913 (2024:  −67) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,06 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 19,22 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 39,56 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 75,48(2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0(2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 11,55(2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 2.2 + % 9.5 hartzaile(2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera[3] | % | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.andosilla.net | ||||||||||
Andosilla[4] ([anðos̺iʎa])Nafarroako hego-mendebaldean dagoen udalerria da,Lizarrerria etaErriberan kokatutakoa.Nafarroako hiriburutik 76 kilometrora dago.
Lizarrako merindadearen hegoaldeko muturreko herria da.Ega ibaiak herri zeharkatzen du, eta herria ibai honen ezkerraldean dago. Herrira heltzeko N-122 errepidea hartu behar daLizarra-San Adriango norabidean.
Andosillako herri mugakideak, honakoak dira: IparraldeanLerin, hegoaldeanErrioxako Autonomia Erkidegoa etaSan Adrian, ekialdeanFaltzes etaAzkoien eta mendebaldeanSartaguda.
Klima eta landaredia mediterranear motakoak dira. Urteko batez besteko tenperatura 13 eta 14 gradu artekoa eta prezipitazioak 400 eta 450mm bitartekoak dira. Orokorrean nahiko euri gutxi egiten du (50-60 egun baino ez urte osoan), eta prezipitazioak ugariagoak izaten diraudaberri etaudazkenean.Udak oso lehorrak izaten dira, ekaitzen batek utzitako euriaz gain, ia ez du euririk egiten, eta iparrekozierzo haizeak gogor jotzen du urte osoan zehar (haizearen eragina nabariagoa daneguan dena den).
Nekazaritza eta abeltzaintzaren hedapenak ia erabat desagerarazi dute Andosilla gizakien agerpenaren aurretik estaltzen zuen jatorrizko landaredia. Gaur egun 44 hektarea makal baino ez dira geratzen. Horrez gain,XIX. mendetik aurrera birlandaturiko 45 hektarea pinu daude.
Herrigunearen kanpoaldean, itsasoaren mailatik 309 metrora,Nafarroako gobernuak1991ean jarritako estazio meteorologikoa dago.[5]
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatudatu gordinak.
El puente, La villa, El regadío, Barrio de Santa Cruz, Las conejeras, El Barranco eta Las Eras herriko auzoak dira.
XX. mendean zehar goranzko joera ahula izan zuen populazioak, baina bigarren erdialdean 2.500 biztanleen inguruan egonkortu zen. XXI. mendeko lehen hamarkadan, berriz, hazkunde esanguratsua gertatu zen.
| Andosillako biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 437 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %15,57a (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).
Udalerriaren gunerik garaienean dago, etaXVIII. mendean altxatu zen. Udaletxeak gaur duen itxura, Victoriano del Val arkitekto laguntzaileak1956ean zuzenduriko eraberritze lanen ondorio da. Udala alkatea eta hamar zinegotzik osatzen dute.
Andosillako alkateaPSN alderdiko Juan Enrique Sanzo Andrés atera zen2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko hamaika zinegotzietatik bost lortu zituenNafarroako Alderdi Sozialistak. Baliogabeko botoak 11 izan ziren (emandako guztien %1,91a) eta zurizko 7 boto izan ziren (botoen %1,24a). Abstentzioa %15,67koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| PSN | 692 | 5 |
| UPN | 484 | 4 |
| Nafarroa Bai | 170 | 1 |
| CDN | 165 | 1 |
| EKA | 15 | 0 |
2011n UPN izan zen nagusi (6 zinegotzi) eta alkate José Manuel Teres Azkona aukeratu zuten; PSNk 5 lortu zituen etaCDNk bat ere ez.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| UPN | 695 | 6 |
| PSN | 582 | 5 |
| CDN | 86 | 0 |
Hauek izan dira Andosillako azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[6] | |
| Gumersindo San Martin Boleas[6] | 1979 | 1983 | Independenteak | |
| Francisco Sarasa Gurpegui[6] | 1983 | 1987 | Independenteak | |
| Cruz Alcalde Gurpegui[6] | 1987 | 1991 | Zentro Demokratiko eta Soziala | |
| Cruz Alcalde Gurpegui[6] | 1991 | 1994 | Zentro Demokratiko eta Soziala | |
| Francisco Sarasa Gurpegui[6] | 1994 | 1995 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Francisco Sarasa Gurpegui[6] | 1995 | 1999 | Independenteak | |
| Francisco Manuel Osorio Martin[6] | 1999 | 2003 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Francisco Manuel Osorio Martin[6] | 2003 | 2007 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Juan Enrique Sanzo[6] | 2007 | 2011 | Nafarroako Alderdi Sozialista | |
| Jose Manuel Teres Azcona[6][7] | 2011 | 2015 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Jose Manuel Teres Azcona[6][7] | 2015 | 2019 | Nafar Herriaren Batasuna | |
| Francisco Javier Sanz Itarte[6] | 2019 | 2023 | Nafarroako Alderdi Sozialista | |
| Jose Manuel Teres Azcona[7][8] | 2023 | Jardunean | Nafar Herriaren Batasuna | |
Autobuses Olloqui autobus konpainiak AndosillaCalahorrarekin batzen du. Autobus lineak, honako ibilbidea egiten du:
CondarenIruñea etaLodosa bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Eguneko zerbitzu bakarra izaten da norabide bakoitzean.
Nafarroako gobernuak onartutakoEuskararen Foru Legearen arabera Andosilla eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarragaztelania da.2001eko erroldaren arabera, herritarren %1,31k zekieneuskaraz hitz egiten.
Andosillako jaiakurtarrilaren 20an ospatzen dira San Sebastianen omenez, etairailaren 7tikirailaren 13ra Cercako Ama Birjinaren omenez. Horrez gain,iraileko lehen astean zehar "Gazteriaren jaiak" antolatzen dira.
Urtero,1991. urtean hasita, Jesusen gurutzefikapen eta viacrucisaren antzezpena burutzen dute Andosillatarrek "Marcha Joven" izeneko taldearen eskutik. Antzezpena Ostiral Santuan hasten da herriko kaleetan, eta kaleak, kristo ondorengo 33. urtekoJerusalemen antzera apaintzen dira.
Egun horretan bertan, arratsaldez, Hileta Santuaren prozesioa egiten da, herritarrek gainean eramaten dituzten hainbat irudi erlijioso kalera ateraz. Irudi hauetako batzuk, gurutzefinkatzearena esaterakoXVI. mendekoak dira. Azkenik, Berpizkundeko igandean, Topaketaren prozesioa antolatzen da, Jesusen piztuera ospatzeko.
AndosillaErrioxakoArnedorekin dago senideturik1989. urteaz geroztik.
 | Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
Datuak:Q425775
Multimedia:Andosilla /Q425775
Liburuak:Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Andosilla| Ebroko erdialdea |  | |
|---|---|---|
| Ebroko goialdea | ||
| Lerin-Sesma | ||
