Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.Eliza Katolikoaren agintari gorena daaita santua. Bideo honetan horren santu ere izan ez diren zortzi jasotzen dira.
Katolikoen arabera, zeregin horiSan Petri apostoluaren ondorengo izatetik datorkio,Kristoren ordezko baita lurrean (Vicarius Christi).Aulki Santuaren burua da (Sancta Sedes). Jatorriz "Pedroren ordezko" titulua zeukaten, baina495. urteko sinodoaren ondorenGelasio I.a aita santuak "Kristoren ordezko" titulua sortu zuen, Pedroren ondorengoak Elizako patriarken gainean zuen estatusa agertarazteko.Aita santu tituluaMartzelinok erabili zuen lehen aldiz304. urtean.XI. mendetik aurrera, tituluaErromako apezpikuarentzako bihurtu zen soilik (Gregorio VII.aren ondoren). Aita santuek garrantzi oso handia dute, gehien iraun duen egitasmoetarikoa delarikEgoitza Santua.[4] Garai zaharretan, aita santuekKristautasuna hedatzen lagundu zuten, bai eta doktrina-arazoen konponbideak bilatu ere.[5]Erdi Aroan, funtsezko funtzio sekularra bete zutenEuropako Ekialdean,erregekatolikoen arteko jokozain modura, askotan.[6][7][8] Gaur egun, fede kristauaren zabaltzearen defentsaz gain (bai eta doktrina kristauarena ere), aita santuakekumenismoan,erlijioen arteko elkarrizketetan, karitatean etagiza eskubideen defentsan lan egiten dute.[9][10]
Historiako zenbait tartetan, aita santuak garrantzia edukiaz at,botere tenporala eduki du: gobernanteekin berdinen arteko erlazioa lortu zen, botere sekularrari dagokionez. Halere, azken mendeetan, botere tenporal hori murrizpen joan da: egun, ia modu esklusiboan afera erlijiosoetara mugatzen da aita santutza.[5] Modu kontrajarrian, aita santuen botere eta autoritate erlijiosoa gero eta handiagoa izan da, denboran zehar,1870. urteanaita santuaren hutsezintasunarendogmaren aldarrikatzearekin gorenera iritsiz,moralaren edofedearen inguruko definizio formal bat eskaintzeko aita santuakex catedra hitz egiten dueneko kasu puntual horietarako (hitzez hitz, "Petriren aulkitik").[5] Gaur egun arte, aita santua mundu osoko pertsonarik boteretsuenetakotzat hartzen da, 1.300 milioikatoliko baino gehiagoren eragile diplomatiko, kultural zein espiritual izatearen ondorioz.[11][12] Era berean, mundu osoko eta Gobernu baten kide ez den hezkuntza-hornitzaile nagusia da, bai eta osasun-hornitzaile handi[13] zein karitate-sare izugarriduna.
Aita santua kardinalekKapera Sixtinoan osatutako konklabean erabakitzen da. Behin hautaketa egin eta gero, jendaurrean iragartzen da,Habemus Papam formula erabiliz.
Eliza Katolikoak esaten duen legez, ekintzapastorala (Elizarenartzaintza, nolabait esatearren)apostoluek burutzen zuten,Petri buru zuten talde edo "eskola" bat osatzen zutenak. Gaur egun, talde horiapostolu horien ondorengoek osatzen dute,apezpikuek,Erromako apezpikua (aita santua) buru gisan.[22] Hemendik, hain zuzen ere, eratortzen da aita santuaren beste izenetako bat:goreneko apezpiku edo,latinez,pontifex maximus.
I. mendeko etaII. mendearen hasierako dokumentuen arabera, Erromako apezpikuak nolabaiteko nagusitasuna zuen Elizaren barruan,Antiokiako hiriko apezpikuak (edoaitalehenak) Erromako apezpikua "berdinen arteko nagusi" modura deskribatu zuen,[33]nagusitasun horrek zer eman nahi duen aditzera, gaur egunarte, ezjakina den arren.[34]
Hasiera batean bada ere, "apezpiku" eta "presbitero" sinonimotzat hartzen ziren.[35]Lehen etabigarren mendeen artean, maila lokaleko eliztarrakapezpiku eta presbiteroek kontrolatzen zituzten, bi karguen arteko solapazio bar sortuz.[36] Batzuren ustez, "ez dago aurkituko,Erroman,apezpiku 'monarkikorik'II. mendearen erdialdetik atzera... eta seguraski beranduago [joan beharko gara hura aurkitzeko]".[37] Beste jakitun batzuen ustez, bestalde, etaIgnazio Antiokiakoak zeinSan Irineok idatzita utzi zuten aita santuen ondorengotza-lerroari erreferentzia eginez, posizio honekiko modu kontrajarrian azalduko dira.[38] Dena dela, aipagarria da ere bi apezpiku horien helburua, erregistro 'historiko' horiek idazterakoan, aita santuen etengabeko ondorengotza-lerro bat erakustea bazen, zentzua dauka pentsatzeak halako idazleek euren ideien defentsarako erregistroa burutuko luketela. Hala, esan beharra dago ez dagoela dokumentu objektibo substantzialik horren inguruan. Ondorengotza-lerro horren defentsan, aipagarria da, lehenengoelizbatzar ekumenikoetan ere, elizbatzarrak Erromako apezpikuei aitortzen dien garrantzi berezia.[39]
↑Collins, Roger.Keepers of the keys of heaven: a history of the papacy. Introduction (One of the most enduring and influential of all human institutions, (...) No one who seeks to make sense of modern issues within Christendom – or, indeed, world history – can neglect the vital shaping role of the popes.) Basic Books. 2009.ISBN978-0-465-01195-7
↑abcWetterau, Bruce. World history. New York: Henry Holt & co. 1994.
↑Faus, José Ignacio Gonzáles. "Autoridade da Verdade – Momentos Obscuros do Magistério Eclesiástico". Capítulo VIII: Os papas repartem terras – Pág.: 64–65 e Capítulo VI: O papa tem poder temporal absoluto – Pág.: 49–55. Edições Loyola.ISBN85-15-01750-4. Embora Faus critique profundamente o poder temporal dos papas ("Mais uma vez isso salienta um dos maiores inconvenientes do status político dos sucessores de Pedro" – pág.: 64), ele também admite um papel secular positivo por parte dos papas ("Não podemos negar que intervenções papais desse gênero evitaram mais de uma guerra na Europa" – pág.: 65).
↑istória das Religiões. Crenças e práticas religiosas do século XII aos nossos dias. Grandes Livros da Religião. Editora Folio. 2008. Pág.: 89, 156–157.ISBN 978-84-413-2489-3
↑O'Connor, Daniel William (2013)."Saint Peter the Apostle".Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. p. 5.[M]any scholars… accept Rome as the location of the martyrdom and the reign of Nero as the time.
↑Zeitschr. fur Kirchengesch. (in German), 1901, pp. 1 sqq., 161 sqq
↑The Secrets of the 12 Disciples,Channel 4, transmitted on 23 March 2008.
↑"From an historical perspective, there is no conclusive documentary evidence from the 1st century or the early decades of the second of the exercise of, or even the claim to, a primacy of the Roman bishop or to a connection with Peter, although documents from this period accord the church at Rome some kind of pre‑eminence" (Emmanuel Clapsis, Papal Primacy,Orthodoxy in Conversation-eko erauzkina (2000), p. 110); and "The see of Rome, whose prominence was associated with the deaths of Peter and Paul, became the principle center in matters concerning the universal Church" (Clapsis, p. 102). The same writer quotes with approval the words ofJoseph Ratzinger: "In Phanar, on 25 July 1976, whenPatriarch Athenegoras addressedthe visiting pope as Peter's successor, the first in honor among us, and the presider over charity, this great church leader was expressing the essential content of the declarations of the primacy of the first millennium" (Clapsis, p. 113).
↑Oxford Dictionary of theChristian Church, (1997) 2005eko edizio berritua, 211.orria : "It seems that at first the terms 'episcopos' and 'presbyter' were used interchangeably".
↑CambridgeHistory of Christianity, lehenengo bolumena, 2006, "The general consensus among scholars has been that, at the turn of the first and second centuries, local congregations were led by bishops and presbyters whose offices were overlapping or indistinguishable."
↑Chadwick, Henry.OxfordHistory of Christianity,Oxford University Press: "Towards the latter part of the 1st century, Rome's presiding cleric, named Clement, wrote on behalf of his church to remonstrate with the Corinthian Christians who had ejected clergy without either financial or charismatic endowment in favor of a fresh lot; Clement apologized not for intervening but for not having acted sooner. Moreover, during the 2nd century the Roman community's leadership was evident in its generous alms to poorer churches. About 165, they erected monuments to their martyred apostles, to Peter in a necropolis on the Vatican Hill, to Paul on the road to Ostia, at the traditional sites of their burial. Roman bishops were already conscious of being custodians of the authentic tradition of true interpretation of the apostolic writings. In the conflict with Gnosticism Rome played a decisive role, and likewise in the deep division in Asia Minor created by the claims of the Montanist prophets."
