Johannes XXI, ladina päraseltIoannes XXI (Pedro Julião, kaPetrus Hispanus,Pedro Hispano,Pietro Ispano,Pietro di Giuliano,Pietro Iuliani,Petrus Juliani võiPedro Hispano Portucalense;1205 või1220? –20. mai1277) olipaavst1276–1277. Ta oli 187. paavst ja ainusportugallane, kes on paavstiks saanud.
Pedro Julião sündisLissabonisarsti Julião Rebelo ja tema abikaasa Teresa Gili peres.
Johannes XXI valiti paavstiks8. septembril 1276Viterbo paavstipalees ja pühitseti ametisse20. septembril Viterbo katedraalis kardinal Giovanni Gaetano Orsini (hilisem paavstNicolaus III) poolt.
Seoses tolleaegsetes paavstide loendites olnud segadustega paavsti nimede osas pidas ta end 21.-ksJohannese-nimeliseks paavstiks, ehkki eelmine Johannese-nimeline paavst oliJohannes XIX. Tegelikult pole Johannes XX-nimelist paavsti kunagi olnud.
19. augustist 8. septembrini 1276 toimunud paavsti valimiste viimases voorus osales 9 kardinali. Neid valimisi ei peetudLyoni II oikumeenilisel kirikukogul sätestatudkonklaavi reeglite järgi, kunaHadrianus V oli need reeglid tühistanud. Viterbo linnapea kavatses kardinalid sulgedakirikusse, et nad valiksid paavsti konklaavil, kuid siis teavitati teda Hadrianus V otsusest. Kardinalid saatsid27. augustilSaksa kuningaleRudolf I-le kirja. Viterbos puhkesid paavsti valimiste ajal rahutused.
Neil valimistel oli soosikuks kardinal Giovanni Gaetano Orsini, kes ei saanud aga vajalikul arvul hääli.4. septembril suri kardinalRiccardo Annibaldi. Ühe krooniku järgi valiti5. septembri hilisõhtul paavstiks kardinalVicedominus de Vicedominis, kes suri6. septembri varahommikul enne aklamatsiooni. Orsini mõjutusel valiti paavstiks Johannes XXI.
Johannes XXI nõudisInglise kuningaltEdward I-lt vangistatud Montforti krahvinna Eleanori ja tema vennakanoonik Amaury de Montforti vabastamist. Ta kutsus kuningat minema muhameedlaste vasturistisõtta.
Johannes XXI võttis vastuPärsiail-khaaniAbaqa saadikud. Ta nõudis khaanilt osalemist muhameedlaste vastu kavandatudristisõjast ja saatismongolite juurdemisjonärid. Ristisõda jäi korraldamata, kuna ükski Euroopa valitseja polnud sellest huvitatud ja paavst suri peatselt.
José Antunes:O percurso e o pensamento político de Pedro Hispano, arcebispo eleito de Braga e papa João XXI. IX centenário da dedicação da Sé de Braga. Congresso internacional – Actas, II, 1, Braga 1990: 125–184.
Miguel de Asúa:Los Problemata o Quaestiones de animalibus de Pedro Hispano. Trascriptión del texto. "Stromata", LIV (1998): 267–302.
Miguel de Asúa:The relationships between medicina and philosophy in Peter of Spain's Commentary on Articella. "Papers of the Articella project meeting. Cambridge, December 1995". Cambridge, 1998: 13–27.
Miguel de Asúa:Medicine and philosophy in Peter of Spain's Commentary on De animalibus. Carlos G. Steel, Guy Guldentops, Pieter Beullens, "Aristotle's animals in the Middle Ages and Renaissance". Leuven, 1999: 189–211.
João Morais Barbosa:Pedro Hispano e a "Expositio librorum beati Dionysii". "Estudos de filosofia medieval". Lisboa 1984: 52–98.
Innocent Marie-Joseph Bochénski:Petrus Hispanus: Petri Hispani Summulae logicales quae e codice manu scripto Reg. Lat. 1250. Torino, 1947.
Henk Braakhuis:School philosophy and philosophical schools. The semantic-ontological view in the Cologne commentaries on Peter of Spain and the "Wegstreit". A. Zimmermann, "Die Kölner Universität im Mittelalter. Geistige Wurzeln und Soziale Wirklichkeit". Berlin-New York 1989: 1–18.
Francisco da Gama Caeiro:Novos documentos sobre Pedro Hispano. Contribuição para o estudo da sua biografia. "Revista portuguesa de filosofia" 20, 1966: 157–174.
Francis P. Dinneen:Language in dispute: an English translation of Peter of Spain's Tractatus, called afterwards Summulae logicales. 1990.
João Ferreira:O problema de Deus em Pedro Hispano. "Filosofia", VII (1955): 164–176.
João Ferreira:Presença do augustinismo avicenizante na teoria dos intelectos de Pedro Hispano (pars dissertationis). "Itinerarium" 5, 1959): 29–68.
Augustin Fliche :Un pape portugais : Jean XXI (1276–1277). Congresso do mundo português, II, Memórias e comunicações apresentadas ao Congresso de história medieval. IIº Congresso. Secção de congressos, Lisboa 1940: 664–674.
Martin Grabmann:Handschriftliche Forschungen und Funde zu den philosophischen Schriften des Petrus Hispanus, des späteren Papstes Johannes XXI (d.1277). Sitzunsgberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaft Phil.-Hist. Abt. 1936, Heft 9: 41–42.
Martin Grabmann:Die Lehre vom Intellectus possibilis und Intellectus agens im »Liber de anima« des Petrus Hispanus. "Archives d'histoire doctrinale et littéraire du Moyen-âge" 11, 1937/38: 167–208.
Martin Grabmann:Petrus Hispanus. "Byzantinische Zeitschrift" 41, 1941: 455–458.
Richard William Hunt:Absoluta: the Summa of Petrus Hispanus on Priscianus Minor. "Historiographia linguistica" 2, 1975: 1–23.
Johann Kohlmeier:Vita est actus primus. Ein Beitrag zur Erhellung der Geschichte der Philosophie der ersten Hälfte des 13. Jahrhunderts anhand der Lebensmetaphysik des Petrus Hispanus. "Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Theologie" 16, 1969: 40–91, 287–320.
Johann Tobias Köhler:Vollständige Nachricht von Papst Johann XXI. welcher unter dem Namen Petrus Hispanus als ein gelehrter Arzt und Weltweiser berühmt ist. Göttingen, 1760.
Marie-Hyacinthe Laurent:Il soggiorno di Pietro Ispano a Siena. "Bullettino senese di storia patria", XVI (1938): 42–47.
Abelardo Lobato:El papa Juan XXI y los dominicos. "Mediaevalia. Textos e estudos", VII-VIII (1995): 303–327.
Alfonso Maierù:I commenti bolognesi ai Tractatus di Pietro Ispano. D. Buzzetti, M. Ferriani, A. Tabarroni, "L'insegnamento della logica a Bologna nel XIV secolo". Bologna, 1992: 497–543.
José Francisco Meirinhos:A atribuição a Petrus Yspanus das "Sententie super Libro de physonomia" de Guillelmus Hispanus, no manuscrito Vaticano, Urb. Lat. 1392. "Mediaevalia. Textos e Estudos" 7/8 (1995): 329–359.
José Francisco Meirinhos:Petrus Hispanus Portugalensis? Elementos para uma diferenciação de autores. "Revista española de filosofía medieval", III (1996): 51–76.
José Francisco Meirinhos:Métodos e ordem das ciências no Comentário sobre o De anima atribuído a Pedro Hispano. "Veritas", XLIII (1998): 593–621.
J. Moreau :Un pape portugais : Jean XXI, dénommé Pierre d'Espagne. "Teoresi", XXXIV (1979) : 391–407.
Silvia Nagel:Antropologia e medicina nei Problemata di Pietro Ispano. "Medioevo", XVII (1991): 231–248.
Silvia Nagel:Artes, scientiae e medicina nel commento al De animalibus di Pietro Ispano. "Bulletin de philosophie médiévale", XXXVIII (1996): 53–65.
Silvia Nagel:Testi con due redazioni attribuite ad un medesimo autore: il caso del De animalibus di Pietro Ispano. Carlos G. Steel, Guy Guldentops, Pieter Beullens, "Aristotle's animals in the Middle Ages and Renaissance", 1999: 212–237.
Ugolino Nicolini:Documenti su Pietro Ispano e Taddeo degli Alderotti nei loro rapporti con Perugia. "Filosofia e cultura in Umbria tra Medioevo e Rinascimento. Atti del V Convegno di Studi Umbri", Gubbio… 1966, Perugia 1967: 271–284.
Ángel d'Ors:Petrus Hispanus O. P., Auctor Summularum (I). "Vivarium" 35,1 (1997): 21–71.
Ángel d'Ors:Petrus Hispanus O.P., Auctor Summularum (II): Further documents and problems. "Vivarium" 39,2 (2001): 209–254.
Ángel d'Ors:Petrus Hispanus O.P., Auctor Summularum (III). "Petrus Alfonsi" or "Petrus Ferrandi"? "Vivarium" 41, 2 (2004): 249–303.
Giovanni B. Petella:Sull'identità di Pietro Spano medico in Siena e poi papa col filosofo dantesco. "Bullettino senese di storia patria" VI (1899): 277–329.
José Maria da Cruz Pontes:Pedro Hispano Portugalense e as controvérsias doutrinarias do sécolo XIII., A origem da alma. Coimbra 1964.
José Maria da Cruz Pontes:Para situar Pedro Hispano Portugalense na história da filosofia. "Revista portuguesa de filosofia", XXIV (1968): 21–45.
José Maria da Cruz Pontes:A obra filosófica de Pedro Hispano Portucalense. Coimbra, 1972.
José Maria da Cruz Pontes:Un nouveau manuscrit des "Quaestiones libri de anima" de Petrus Hispanus Portugalensis. "Recherches de théologie ancienne et médiévale" 43, 1976: 167–201.
José Maria da Cruz Pontes :À propos d'un centenaire. Une nouvelle monographie sur Petrus Hispanus Portugalensis, le pape Jean XXI († 1277) est-elle nécessaire? "Recherches de théologie ancienne et médiévale", XLIV (1977): 220–230.
José Maria da Cruz Pontes:Quelques problèmes sur la voix et la signification dans le commentaire inédit de Petrus Hispanus Portugaliensis sur le "De animalibus". Wolfgang Kluxen, "Sprache und Erkenntnis im Mittelalter". Berlin, 1981: 398–402.
José Maria da Cruz Pontes:Questões pendentes acerca de Pedro Hispano Portugalense (filósofo, médico e papa João XXI). IX centenário da dedicação da Sé de Braga. Congresso internacional – Actas, II, 1, Braga 1990: 101–124.
Conrad Prantl:Michael Psellus und Petrus Hispanus, eine Rechtfertigung. Leipzig, 1867.
David Riesman:A Physician in the Papal Chair. "Annals of Medical History" 5, 1923: 291–300.
Lambertus Marie de Rijk:On the life of Peter of Spain, the author of the tractatus, called afterwards Summule logicales. "Vivarium" 8, 1970: 123–154.
Lambertus Marie de Rijk:Syncategoreumata. Brill, 1992.
P. Rossi:Pietro Ispano nel giudizio dei cronisti contemporanei. "Estudos italianos en Portugal", XIV-XV (1955–56): 4–17.
Artur Moreira de Sá:Pedro Hispano e a crise de 1277 da Universidade de Paris. "Boletim da Biblioteca da Universidade de Coimbra", XXII (1955): 223–241.
Ana Maria Seabra de Almeida Rodrigues:Petrus Hispanus: Un médecin portugais dans l'Europe de son temps. "A igreja e o clero português no contexto europeu". Lisboa, 2005: 153–170.
Fernando Salmón:Medical classroom practice: Petrus Hispanus' questions on Isagoge, Tegni, Regimen acutorum and Prognostica (c. 1245–50). Cambridge, 1998.
Heinrich Schipperges:Der Stufenbau der Natur im Weltbild des Petrus Hispanus. "Gesnerus" 17, 1960: 14–29.
Heinrich Schipperges:Makrobiotik bei Petrus Hispanus. "Sudhoffs Archiv für Geschichte der Medizin und der Naturwissenschaften" 44, 1960: 129–155.
Heinrich Schipperges:Zur Psychologie und Psychiatrie des Petrus Hispanus. "Confinia Psychiatria" 4, 1961, 137–157.
Heinrich Schipperges:Arzt im Purpur, Leben und Werk des Petrus Hispanus. "Materia Medica Nordmark" 13, 1961: 591–600.
Heinrich Schipperges:Eine noch nicht veröffentlichte Summa Medicinae des Petrus Hispanus in der »Biblioteca Nacional« zu Madrid. "Sudhoffs Archiv für Geschichte der Medizin und der Naturwissenschaften" 51, 1967: 187–189.
Heinrich Schipperges:Grundzüge einer scholastischen Anthropologie bei Petrus Hispanus. "Portugiesische Forschungen der Görres-Gesellschaft" 7, 1967: 1–51.
Heinrich Schipperges:Handschriftliche Untersuchungen zur Rezeption des Petrus Hispanus in den »Opera Ysaac«. G. Keil, R. Rudolf, W. Schmitt, Festschr. für G. Eis. Stuttgart, 1968: 311–318.
Heinrich Schipperges:Petrus Hispanus. "Die Großen der Weltgeschichte III", 1971: 679–691.
Heinrich Schipperges:Arzt im Purpur. Grundzüge einer Krankheitslehre bei Petrus Hispanus (ca. 1210 – bis 1277). Berlin-Heidelberg-New York, 1994.
Alexander Schlögel:Die Erkenntnispsychologie und ihre Voraussetzungen in den dem Petrus Hispanus zugeschriebenen Werken mit besonderer Berücksichtigung der Selbsterkenntnislehre. Eine historisch-genetische Untersuchung. Roma, 1965.
H.-D. Simonin:Les " Summulae Logicales " de Petrus Hispanus. "Archives d'histoire doctrinale et littéraire du moyen âge" 5, 1931: 267–278.
H.-D. Simonin:Magister Petrus Hispanus. "Archivum Fratrum Praedicatorum" 5, 1935: 340–343.
Luís Ribeiro Soares:Pedro Hispano na Corte do Rei Sábio?, APH, "Anais da Academia Portuguesa da História" 2ª, 33 (1993): 67–76.
Joke Spruyt:Peter of Spain on composition and negation. Nijmegen, 1989.
Richard Stapper:Die Summæ logicales des Petrus Hispanus und ihr Verhaltnis zu Michael Psellus in Festschrift des deutschen Campo santo in Rom. Freiburg, 1897.
Richard Stapper:Papst Johannes XXI. Münster, 1898.
Richard Stapper:Pietro Hispano (papa Giovanni XXI) ed il suo soggiorno in Siena. "Bullettino senese di storia patria", V (1898): 423–431.
Eleanore Stump:Peter of Spain on the Topics. Boethius "De topicis differentis", Ithaca-London 1978: 215–236.
Karl Sudhoff:Petrus Hispanus, richtiger Lusitanus, Professor der Medizin und Philosophie, schließlich Papst Johannes XXI. "Medizinische Welt", 1934: 1–10.
Pierre Tartaret:Expositio Petri Tartereti in Summulas Petri Hyspani cum textu. 1506.
Joachim Telle:Petrus Hispanus in der altdeutschen Medizinliteratur. Diss. Heidelberg, 1972.
Simon Tugwell:Petrus Hispanus: Comments on some proposed identifications. "Vivarium", 37, 1999: 103–113.
Simon Tugwell:Auctor "Summularum", Petrus Hispanus OP Stellensis? "Archivum Fratrum Praedicatorum" 76, 2006: 103–115.