Stulteco[1] (aŭmalsaĝeco) estas persona trajto aŭ stato-kvalito de manko deinteligenteco aŭprudento,saĝo,kompreno aŭpensado. Ĝi ankaŭ povas esti manifestiita kiel obstinanescio aŭ rezulto de malsaĝa ago. La trajto povas esti ligita al la agoj,parolo aŭkredoj de persono aŭ grupo[2]. Laadjektivostulta ankaŭ estas ĝenerale uzatapejorative kaj negative.
Stulteco kiel estas abstraktakoncepto kiu implicas mankon de inteligenteco, malkapablo pensi sendepende kaj fari raciajndecidojn en multaj aspektoj de vivo. Ĝi manifestiĝas ankaŭ en la malkapablo doni respondojn aldemandoj, enkonduto kaj kelkaj manifestiĝoj depersoneco (kutime en sociaj situacioj). Stulta homo estas nomata malsaĝulo.
En pli malvasta signifo, stulteco rilatas al la neadekvata kapablo tiri taŭgajn konkludojn aŭ lerni de perceptoj. Ĉi tiu manko ŝuldiĝas parte alnescio pri lafaktoj necesaj por formijuĝon, parte al neadekvata inteligenteco aŭ trejnado de lamenso, aŭ al certa malvigleco kaj malrapideco en kompreno aŭ malrapideco en kombinado de la disponeblaj faktoj. En tiu signifo,Kant nomas la "mankon de juĝo... kio estas nomita stulteco" kaj postulas ke "tian malfortikecon... tute ne povas esti riparita.".
Stulteco povas respondi al malalta grado de intelekta evoluo, sen atingi fizikan devion - milda mensa malrapideco (malforteco). El psikologia vidpunkto, provizora (portempa) stulteco ankaŭ povas esti kaŭzita de defenda reago alfunebro aŭ psikologiatraŭmato.
Speco de fiziologia stulteco aŭ konstitucie stulta speco de psikopatio estas "salona demenco", identigita fare deEugen Bleuler, en kiu ekstere edukita, sed ŝablona parolo kaj kleraj manieroj maskas malaltan intelektan nivelon. Gilbert Ryle skribis ke stulteco kaj nescio estas aferoj de malsamaj specoj, ĉar persono lerta enargumentoj kajŝercoj apenaŭ povas konveni elementajnverojn en sia kapo.
Aliaj kaŭzoj kuŝas en la emocia areo (emocia rezisto al komprenoj, dependeco de opiniestroj) kaj enendoktrinigo kaj manipulado de aliaj. Kognaj programoj kiel ekzemplemondkonceptoj kajreligioj povus ankaŭ funkcii kiel "maladaptaj programoj" kaj tiel malhelpi la inteligentan uzadon de realaj postuloj, laŭ James Welles (1988) en siaantropologia kajkulturhistoria analizo, kiu ankaŭ inkluzivas agojn de politika stulteco (laKrucmilitoj), Invado al laGolfo de Porkoj)[2].
En la ĉiutaga lingvo, la termino stulteco estas forta juĝo aŭ insulto same kiel derogado tuj kiam ĝi estas uzata lige kun homo. Homo povas esti priskribita kiel stulta (aŭ pli hazarde:stulta) kaj estas ofte egaligita kun la same malestima termino stulteco (fakte malforteco, timideco aŭ mallerteco); io evoluinta/konstruita povas esti nomata stulta, ekzemple stultaeseo aŭ stultadiskuto. En la hodiaŭapedagogio tia taksado estas malpermesita, ĉar ĝi ege malpliigas la kapablojn deinfano aŭjunulo (“Vi estas tiel stulta, ke vi zumas”). La persono, kiu faras la taksadon, ankaŭ arogante kaj insulte altiĝas super la statuso de la taksata persono - sinteno kiu nun estas konsiderata ekstere de la demando en edukaj procezoj.
En lafolkloro de kelkaj popoloj aperas urboj de malsaĝuloj. La loĝantoj de tiuj urboj estas malprudentaj, malŝparemajn kaj emas fari stultajn agojn, kiuj ne havas celon, kaj fieras pri ili kvazaŭ ili estus vera atingo kaj kontribuo al la ĝenerala bono. Ekzemple, en juda folkloro la urbo de Ĥelem (Ĥelmo?) enPollando estas konata kiel urbo de malsaĝuloj kies loĝantoj estas nomitaj "saĝuloj de Ĥelem".
Laobstineco deazeno estas en multaj kulturoj estas konsiderata kiel la signo de stulteco.
EnAnglalingvio la1-a de aprilo, la t.n.Ŝercotago, estas kromnomata laAprila Tago de Stultuloj (angle April Fools' Day). Foje oni nomas tiun kiun estas konsiderata stultulo kiel simplulo.
LaPremio Darwin estas ĉiujare aljuĝata al homoj kiuj, kiel difinite fare de la premiitoj, "helpis lahomaron plibonigi siangenaron, forigante sin de la mondo aŭ kastrinte sin en precipe stulta maniero."
«Ebrieco pasas postdormo, malsaĝeco neniam.»
