Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltu al enhavo
Vikipedio
Serĉi

Serbio

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Serbio
Србијa
Srbija

Flago de Serbio

Blazono de Serbio

DetalojDetaloj
Nacia himno:Bože pravde
Lokigo
suverena ŝtato(–)
lando
lando sen maraliro
respubliko
ŝtato-heredantoRedakti la valoron en Wikidatavd
Bazaj informoj
ĈefurboBeogrado
Oficiala(j) lingvo(j)serba lingvo
Uzata(j) lingvo(j)serba
Plej ofta(j) religio(j)Kristanismo: ortodoksa kaj katolika (Ortodoksismo,Katolikismo) kajIslamo
Areo88 361 km²
- % de akvo? %
Loĝantaro7 041 600 (2016)
Loĝdenso92,8 loĝ./km²
Horzono+1
UTC+2 (marto ĝis oktobro)
Interreta domajno.rs
LandokodoRS
Telefona kodo381
Plej alta punktoVelika Rudoka
Plej malalta punktoTimok
Politiko
Politika sistemoRespubliko
ŜtatestroprezidentoAleksandar Vučić
ĈefministroMiloš Vučević
Nacia tagola 15-a de februaro (la Konstitucio de Sretenje)
Sendependiĝola 13-a de julio 1878 (Kongreso de Berlino)
Ekonomio
Valutodinaro (= 100 paraoj) (DIN)
 
Membro de
Internacia Civildefenda Organizaĵo(2019–)
International Centre for Migration Policy Development(mul)Traduki(2011–)
Internacia Holokaŭsta Memora Alianco(2011–)
Internacia Centro por Dispozicio de Disputoj pri Investado(2007–)
Central European Free Trade Agreement(en)Traduki(2007–)
Partnereco por Paco(2006–)
Organizo por Sekureco kaj Kunlaboro en Eŭropo(2006–)
Eŭropa Organizaĵo por la Sekureco de Aera Navigado(2005–)
Organizaĵo por Ekonomia Kunlaboro ĉe la Nigra Maro(2004–)
Konsilio de Eŭropo(2003–)
Interpol(2001–)
Universala Poŝta Unio(2001–)
Internacia Telekomunika Unio(2001–)
Tutmonda Pridogana Organizo(2001–)
Monda Organizaĵo pri Meteologio(2001–)
Unesko(2000–)
Unuiĝintaj Nacioj(2000–)
Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj(2000–)
Multflanka Investado-Garantia Agentejo(1993–)
Internacia Financa Korporacio(1993–)
Internacia Disvolviĝa Asocio(1993–)
Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo(1993–)
Monda Organizaĵo pri Sano
Atomkerna Provizanta Grupo
Internacia Hidrografia Organizo
Grupo pri Teraj Observoj
CERN Council(mul)Traduki
Traktato pri Nuklea Ne-disvastiĝoRedakti la valoron en Wikidatavd
vdr

SerbioSerbujo estas lando en sudorientaEŭropo, ĉe laBalkana Duoninsulo. Ĝi limas al la landojKroatio,Bosnio kaj Hercegovino,Hungario,Rumanio,Bulgario,Nord-Makedonio,Albanio kajMontenegro. Ĝia suda provincoKosovo (plena nomo Kosovo kaj Metohio) proklamis memstarecon ekde2008, sed ĝi ne estas agnoskita deUnuiĝintaj Nacioj. La plej granda kaj ĉefurbo de Serbio estasBeogrado.

La reĝlando Serbio ankaŭ estis historia lando kiu ekzistis de 1815 ĝis 1918. Ĝis la3-a de majo2006, la lando estis parto de la ŝtatoSerbio kaj Montenegro. Ekde tiu dato, la Respubliko de Serbio estas sendependa ŝtato rekonita deUN.

Administra divido

[redakti |redakti fonton]

Serbio konsistas el:

Krome ekde la jaroj1912/1913 la provincoKosovo sude, grandparte loĝata dealbanlingvanoj, estis laŭleĝe aŭtonoma regiono de Serbio (kaj ekde laKosova Milito fakte estis kontrolata de la internacia armeoKFOR de laUnuiĝintaj Nacioj). Kosovo anoncis sian sendependecon je la17-a de februaro2008.

Serbio ekde la sendependiĝo de Kosovo en februaro 2008 fakte konsistas el24 distriktoj kaj aldone la eksterdistrikta urbo Belgrado. La registaro de Serbio daŭre pledas ankaŭ havi rajton je la teritorio de Kosovo, en kiu situus 5 pliaj distriktoj.

Historio de Serbio

[redakti |redakti fonton]

Antikva civilizacio kiu loĝis en Serbio nomiĝas la vinča kulturo kaj ĝi uzis simbolojn kiuj estas desegnitaj laŭ la vinča skribo.  Iuj homoj pensas ke ĝi estas la unua skribsistemo .

Serbio ankaŭ estas hejmo de la plej fruaj konataj kuprofandaj lokoj kaj la naskiĝo de la Kupro-epoko kiam homoj forlasis la ŝtonepokon kaj komencis regulan uzadon demetalurgio.

Mezepoko

[redakti |redakti fonton]

Dum 200 jaroj regis la dinastio Nemanjić. Ĝi kreis la serbion regnon, konstruis novajn urbojn, monaĥejojn kaj fortikaĵojn kaj pligrandigis Serbion. En 1371 la Nemanjic-dinastio formortis. Serbio iĝis nesekura kaj lokaj gvidantoj kontraŭbatalis unu la alian.

Moderna starto

[redakti |redakti fonton]

Otomana Regno kaj Habsburgoj

[redakti |redakti fonton]

Post la Batalo de Kosovo en 1389 la Otomana Regno batalis kontraŭ la serboj dum 70 jaroj ĝis en 1459 la otomanaj turkoj konkeris Serbion[1] kaj aliajn balkanajn landojn. Daŭrantaj militoj kaj diversaj ribeloj konstante defiis la otomanan regadon. Unu el la plej signifaj estis la Banata Ribelo de 1594 kaj 1595, kiu estis parto de la longa milito (1593-1606) inter laHabsburgoj kaj laOtomanoj

Revolucio kaj sendependeco

[redakti |redakti fonton]

Laserba revolucio por sendependeco de la Otomana Regno, konata ankaŭ kielSerbia revolucio, daŭris dek unu jarojn, de 1804 ĝis 1815. La Serba revolucio aludas al nacia aktiva insurekcio inter 1804 kaj 1835, dum kiu tiu teritorio evoluis elotomana provinco alkonstituciamonarkio kaj al moderna Serbio.

19-a jarcento

[redakti |redakti fonton]

Dum la19-a jarcento Serbio iom post iom sendependiĝis. Dum1-a Mondmilito Aŭstrio konkeris Serbion sed perdis la pli grandan militon. Serbio aliĝis al aliaj balkanaj landoj por formi Jugoslavion.

20-a jarcento

[redakti |redakti fonton]

LaRegistaro de Nacia Savo de Serbio (enserba: Vlada narodnog spasa, encirila alfabeto: Влада народног спаса), populare konata kielSerbio de Nedić, estis la nomo per kiu oni konis la serban ŝtaton el1941 sub la militokupacio fare de laNazia Germanio dum laDua Mondmilito post laInvado de Jugoslavio. Parto de la ŝtata teritorio estis transdonita alHungario kajBulgario, same kiel alAlbanio.

En1945, laFederacia Popola Respubliko Jugoslavio (ekde 1963 - SFRY) estis proklamita, ene de kiu la Popola Respubliko de Serbio (ekde 1963 - Socialisma Respubliko de Serbio) estis formita.

Politika transiro

[redakti |redakti fonton]

Ekde septembro de 2000 post federala balotado kaj dum ruina ekonomia situacio la opoziciantoj ekakuzis la prezidanton Milošević. La surstrataj protestoj kaj manifestacioj en la tuta Serbio devigis lin lasi la povon al la tiel nomata Demokratia Opozicio de Serbio, ampleksa alianco de reformistaj partioj, post kio Serbio komencis esti akceptata de okcidentaj ŝtatoj. La28an de junio de2001 Milošević estis kunportita fare de la serbaj aŭtoritatoj antaŭ laInternacia Pun-Tribunalo por Eksa Jugoslavio, kiu akuzis lin helpimilitkrimojn kajhomarkrimojn dum la militoj en Kroatio, Bosnio kaj Kosovo.[2] Lia proceso daŭris ĝis lia morto enHago en2006, kaj pro tio sen fina juĝo. En 2012, ĝi akiris kandidatstatuson por membreco de laEŭropa Unio. Sekvante pozitivan rekomendon de laEŭropa Komisiono kaj laEŭropa Konsilio en junio 2013, EU- aliĝintertraktadoj komenciĝis en januaro2014[3].

Vidu ankaŭ por historio

[redakti |redakti fonton]

Geografio de Serbio

[redakti |redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikoloGeografio de Serbio.

La lando havas norde limon alHungario (la limo trairas laPanonan ebenaĵon), nordoriente alRumanio (parte laDanubo), en sudoriento al Bulgario (parte traBalkana montaro). Sude limas la lando (parte traŠar Planina) alMakedonio, en sudokcidento (ĉefe tra la montaroProkletije) alAlbanio kajMontenegro. Okcidente limas Serbio (ĉefe laDrina) alBosnio kaj Hercegovino. En nordokcidento de Serbio limas ĉefe la Danubo al Kroatio. Ĉe limo al Rumanio, la Danubo formas la 253 km² grandanDjerdap-lagon. 163 km² el la akvosurfaco apartenas al Serbio.

Gravaj urboj estasBelgrado,Novi Sad,Niš,Kragujevac,Subotica,Zrenjanin,Pančevo,Čačak,Kraljevo kajNovi Pazar.

Ekstera politiko de Serbio

[redakti |redakti fonton]

Serbio adoptis la doktrinon de “militista neŭtraleco” ĝuste por ne eniri enNATO en la jaro2007. Tamen la “neŭtrala” Serbio estas la sola balkana lando kiu subskribis Strategian Kunlaboran Traktaton kunRusio kaj estas ekde 2013 observanta lando en la militista aliancoCSTO (ru:ОДКБ)[4][5], interregistara militista alianco enEŭrazio gvidata de Rusio, kiu konsistas el nombro de post-sovetiaj ŝtatoj.

Post kiam en 2008Kosovo proklamis sendependecon, Serbio ne agnoskis ĝin kaj ĉiuj rilatoj inter la du flankoj haltis. La4-an de septembro 2020 kun perado deUsono tamen estissubskribitaj interkonsentoj, ebligantaj normaligi ekonomiajn rilatojn kun Kosovo.

Etnoj en Serbio

[redakti |redakti fonton]

En 2003 ĉirkaŭ:serboj 80 %,albanoj 16%,hungaroj 4%,ciganoj, aliaj.

Esperanto en Serbio

[redakti |redakti fonton]

Vidu:Esperanto-movado en Serbio

Bildaro

[redakti |redakti fonton]
  • Beogrado vidata de la Danubo
    Beogrado vidata de laDanubo
  • fortikaĵo Golubac
    fortikaĵo Golubac
  • preĝejo Mileŝeva (el la 8-a jarcento)
    preĝejo Mileŝeva (el la 8-a jarcento)
  • mapo de Serbio en 2008
    mapo de Serbio en 2008

Referencoj

[redakti |redakti fonton]
  1. (en) Fine, John (1994).The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. p. 575.ISBN 9780472082605.Arkivite de la originalo, la 15-an de januaro 2023. Alirite la 24-an de februaro 2022.
  2. El Mundo.Las 24 horas más largas en la vida de Slobodan Milosevic. Konsultita la18an de novembro de 2009.
  3. Konkludoj de la Eŭropa Konsilio (27/28 junio 2013).Eŭropa Konsilio. Arkivita de la originalo, la 5-an de julio 201. Alirite la 26-an de majo 2024.
  4. (albana) Shaban Murati (albana ĵurnalisto kaj ambasadoro),Kiun mokas la serba prezidento? Facebook, la 4-an de decembro 2020
  5. (en) Marcel De Haas,Russia's Foreign Security Policy in the 21st Century: Putin, Medvedev and Beyond (Contemporary Security Studies), New York 2010,ISBN 978-0-415-47730-7

Vidu ankaŭ

[redakti |redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti |redakti fonton]
v  d  r
Ŝtatoj enEŭropo
Pozicio de Eŭropo
Dependaj kaj
aliaj teritorioj:
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Serbio&oldid=8929095"
Kategorioj:
Kaŝitaj kategorioj:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp