LaŭFrancisko Azorínpentri estasReprodukti kolore objekton, pejzaĝon, estaĵon, sur papero, tuko, ligno, metalo, stuko, k.c. Kolorigi.[1] Li indikasetimologion el la latinapingere, pictum (pentri). Kaj li aldonas terminojnpentrado,pentrarto,pentristo kajpentrilo, krom tipojn de pentrado, nomeoleo,akvarelo,tuĉo,fresko,detrempo,enkaŭsto,guaŝo,paŝtelo.[2]
Knabinoj desegnas. Pentrado estas gravega aktiveco infanaĝe. Vidu artikolonInfana pentrado.
Pentrado estas la praktiko de surŝmirado defarbo, pigmento, koloro aŭ alia rimedo[3] al surfaco (subtenobazo). La rimedo estas ofte aplikita al la bazo per broso sed aliaj iloj, kiel ekzemple tranĉiloj, spongoj, kaj aerpenikoj, povas esti uzataj. En arto, la esprimo pentrado priskribas kaj la agon kaj la sekvon de la ago. Pentraĵoj povas havi por sia subteno tre diversajn surfacojn kaj povas asimili multajn aliajn materialojn inkluzive de sablo, argilo, papero, orfolio same kiel objektoj.
Pentrado estas reĝimo de kreiva esprimo, kaj la formoj estas multaj.Desegnado, kunmetado aŭ abstraktado, inter aliaj estetikoj, povas helpi manifesti la esprimplenan kaj koncipan intencon de la artisto. Pentraĵoj povas esti naturalismaj kaj reprezentaj (kiel enaĵpentraĵoj aŭpejzaĝoj), fotografiaj, abstraktaj, esti ŝarĝitaj per rakonta enhavo, simboleco, emocio aŭ esti politikaj en naturo.
Parto de la historio de pentrado en kaj orienta kaj okcidenta arto estas dominita perspiritaj ĉeftemoj kaj ideoj; ekzemploj de tiu speco de pentr-arto prezentismitologiajn figurojn surceramiko albibliaj scenoj igitaj en la internaj muroj kaj plafono de laSiksta Kapelo, al scenoj de la vivo deBudho aŭ aliaj bildoj de orienta religia origino.
Pli detalaj informoj troveblas en artikoloEstetiko.
Estetiko estas la studo de arto kaj beleco; ĝi estis grava afero por 18-a kaj 19-a jarcentaj filozofoj kielKant kajHegel. Klasikaj filozofoj kielPlatono kajAristotelo ankaŭ teoriadis pri arto kaj pentrado precipe. Plato asertis ke pentrarto ne povas prezenti la veron - ĝi estas kopio de realeco (ombro de la mondo de ideoj) kaj estas nenio krommetio, simila al ŝufarado aŭ ferfandado.Leonardo da Vinci, male, diris keLa Pittura è cosa mentale (pentrado estas afero de la menso). Kant distingis interbeleco kaj lasublimo, en esprimoj kiuj klare donis prioritaton al la unua. Kvankam li ne rilatis al pentrado aparte, tiu koncepto estis prenita fare de pentristoj kiel ekzempleJ.M.W. Turner kajCaspar David Friedrich.
Hegel rekonis la malsukceson de havado de la universala koncepto de beleco kaj, en sia estetika eseo, argumentis ke pentrado estas unu el la tri "romantikaj" artoj, kune kunPoezio kajMuziko, por sia simbola, tre intelekta celo.
En lia eseo, Kandinsky asertas ke pentrado havas spiritan valoron, kaj li alkroĉasprimarajn kolorojn al esencaj sentoj aŭ konceptoj, ion kionGoethe kaj aliaj verkistoj jam provis fari.
La okcidenta percepto ke la estetika rolo de pentraĵo kiel imito de realeco ("Mimesis") jam ekzistis en greka pentrarto de la klasika kaj helenisma periodoj (de pentristoj kiel ekzempleApollodorus,Apelles kajZeuksis), kaj komencis reaperi en la renesanca periodo en Italio. En la eseo "Pri la Pentrado" (itale "Della Pittura",1435), verkita deLeon Battista Alberti, la aŭtoro argumentis ke la rolo de la pentristo estas "desegni uzante linioj kaj pentri en koloroj sur surfaco ĉiun antaŭdonitan korpon en tia maniero, de fiksa distanco kaj antaŭdeterminita pozicio de la centra vidaĵo, tion, kion ĝi reprezentas, aspektos kielreliefo, kaj similos ĝuste la samajn korpojn reprezentitajn."
Heinrich Wölfflin priskribis la esencon de la pentrado kiel traktants de fronta vido. Kompare kun la desegnado, kies klaraj limoj simbolis por li lasenson de la tuŝo. "Cirkonferenco de figuro en egala kaj fiksa linio," Wolfflin argumentis, "havas en ĝi ion de la tenado de korpa mano. Agado kiun la okulo faras, similas al la ago de mano kiu antaŭeniras kaj sentas laŭ la korpo." En kontrasto, Wolfflin komparas la agadon de pentrado, kaj la bilda priskribo, kun la agado de la okulo kaj li eĉ direktis al la senso de vido. Tiamaniere, la artisto kreas specon de "vidata kaj videbla bildo".
Samtempe la pentrarto disvolviĝis en aliaj lokoj kaj kulturoj. EnJapanio la pentraĵo temigas la belecon de naturo same kiel bildigojn demilitoj kajportretoj de regantoj kajreĝoj.
La japanoj ofte asimilis literumon aŭkanton kiel parton de la kunmetaĵo de la pentraĵo. EnSudameriko la pentraĵo ne provas esti simila al aparta realeco. Ĝi pli temigis simbolojn kaj geometriajn formojn prezentantajn diojn, la sezonojn kaj aliajn simbolojn asociitajn kun la mondo de konceptoj de la indianaj triboj.
Paletro kun olefarboj.Iloj uzataj por pentrado, nome kolortubetoj kajpenikoj
Oleo-pentrado estas metodo de pentrado per pigmentoj kunligitaj de sekiganta oleo (precipe de linoleo en renesanca Eŭropo). Ofte oleo kiel linoleo estis bolita kun rezino, ekzemple pino-rezino aŭ eĉ olibano. Tiuj variaj oleoj donas al la uzita farbo diversajn proprecojn (malpli flava aspekto, malpli longa sekiĝtempo, ktp...).
Akvarelo estas pentraĵo farita per akvosolveblaj, travideblaj farboj. La farboj el gumo kaj koloraj pigmentoj solviĝas en akvo kaj per fajna peniko pentriĝas sur papero, pergameno aŭ alia hela materialo.
Guaŝo laŭ PIV estas preparaĵo farita el farboj akvigitaj kun gumo kaj mielo, kaj pentraĵo, en kiu oni uzis tian preparaĵon.
Fresko estas pentraĵo per akvaj koloriloj sur freŝa stukaĵo de muro. La pentraĵo estas farita dum la stukaĵo estas ankoraŭ malseka, kaj stukaĵo kaj koloroj kune sekiĝos.
La arto depaŝtelo apartenas al la nomataj sekaj teknikoj de pentrarto, ĉar diference de la pentratro je oleo aŭ je akvarelo, ĝi ne uzas ajnan solvaĵon kaj oni aplikas rekte sur la laborsurfaco. Kiel pentrobazo oni uzas bonkvalitan paperon, de specifa dikeco, de koloro neŭtra ne blanka kaj de ioma rugeco.
Murpentraĵo estas pentraĵo, kiu ne estas verkita sur ligna tabulo aŭ tolaĵo, sed rekte sur la muro. La farboj estas ĉe murprentraĵoj aŭ rekte metitaj sur stukaĵon ankoraŭ malseketan (vidu:fresko) aŭ jam sekan (vidu:sekpentraĵo). La artisto provas aŭ konservi la ecan ebenon de la muro aŭ doni impreson de tridimensio (iluzidona murpentraĵo).
Pentrotrompo aŭ okultrompo, eltrompe-l'œil, en franca por "trompi la okulon", prononce [tʁɔ̃p lœj], estas arta tekniko kiu uzas realismajn bildaron por krei la optikan iluzion ke la pentritaj aĵoj ekzistas reale entri dimensioj.
estas pentrarta laboro farita per komputilo aŭ prilaborita kun ĝia helpo. Anstataŭas en multaj kazoj la uzojn de tradicia ilustraĵo, precipe en laInterreto, engazetoj kajrevuoj, entelevido, sur konsumproduktajpakaĵoj kaj pli. La komputilizita ilustraĵo povas esti aldonita al ilustraĵo farita per tradiciaj rimedoj, post estiskanita kaj igita cifereca dosiero. Estas haveblaj multajsoftvaroj kiuj helpas la artiston krei komputilizitan ilustraĵon, ĉuvektora (konsistanta el linioj kaj kurboj) aŭrastruma (konsistanta el kolekto depikseloj, ĉiu en siaj propraj niveloj de la primeraj koloroj). Programaroj konataj hodiaŭ (2007) estas Photoshop, PaintShop Pro, Painter kaj pli.
Uzante ĉi tiujn programojn, la artisto povas krei efikojn de la plej multaj el la koloroj listigitaj supre, kaj kombini ilin en maniero kiel oni ne povas esti farita per tradiciaj rimedoj. La rezulto ĉiam estos dosiero, kaj ĝia kvalito ĉiam malpliiĝos enpresado. Oni povas krei komputilan ilustraĵon uzante nurmuson kajklavaron, sed ekzistas produktoj, kiuj helpas la artiston desegni en maniero simila al tradicia pentrado. Grafika tablojdo povas faciligi al artistoj atingi la rezulton, kiun ili serĉas, dum ili desegnas uzabne ciferecan skribilon kiun oni aplikas sur cifereca desegnobloketo anstataŭ uzi la muson. Krome, por prilaborado de bildoj oni havas diversajn alternativajn musojn dezajnitaj ĝuste por ĉi tiu celo.
Vakso - Pentrado per vakso estas antikva tekniko. La koloroj estis miksitaj kun fandita vakso. Vakso-pentrado estas tekniko uzata jam enantikva Egiptio por pentri sur muroj. La pigmentoj estis miksitaj kun fandita vakso kaj pentritaj sur la ŝtono aŭgipso kaj fine oni poluris la pentraĵon. Eminenta artisto kiu uzas ĉi tiun teknikon hodiaŭ estas la usona pentristoJasper Jones.
Kazeino - Trovita enacida lakto. Oni diluas la kazeinajn farbojn per akvo. La avantaĝo de ili estas, ke ili sekiĝas rapide. La kolorombroj, kiuj povas esti kreitaj per ili, estas helaj.
Rokpentraĵo estas termino uzata dehistoriistoj, fakte prahistoriistoj, pripentraĵoj unue neidentigeblaj, kiel markoj, punktoj, strioj ktp., kaj poste demanoj, figuroj de animaloj, de homoj ktp. La brilaj pentraĵoj de animaloj, faritaj deĉasistoj dumprahistorio sur la muroj dekavernoj estis trovitaj en multaj regionoj de la mondo. Plej ofte sur la pentraĵoj aperadis ĉevaloj, bizonoj, rangiferoj kajmamutoj, kiuj post la epoko de tiuj pentraĵoj formortis. Simile enSaharo estas pentraĵoj deĝirafoj kajrinoceroj kiuj de jarcentoj jam malaperis el tiu areo. La kavernaj desegnaĵoj eltrovitaj en kaverno deAltamira en norda Hispanio en 1879 kaj en lagroto Lascaux apud Montignac, Francio, en 1940, estas mirigaj specimenoj de arto. Ili montras ke, fruaj homoj kapablis lertege desegni bestajn kaj homajn figurojn.
Estis gravaj plinovigoj en greka pentrarto, kiuj devis esti esence rekonstruitaj pro manko de originaj survivaĵoj de kvalito, krom la distinga kampo de pentritaceramiko. La fama kaj distinga stilo de greka ceramika pentrarto (ĉirkaŭ 100 000 gravaj komplete survivantaj artaĵoj[4] kun figuroj pentritaj per fortajkonturoj, kun fajnaj internaj linioj, atingis sian pinton inter ĉirkaŭ 600 kaj 350 a.K., kaj estas dividata en du ĉefaj stiloj, preskaŭ malaj unu de la alia, de nigrafigura kajruĝfigura ceramikoj, el kiuj la alia koloro formas la fonon en ĉiu kazo. Kelkaj el tiuj ceramikaĵoj estis subskribitaj, plej ofte de la ceramikisto, sed kelkajn fojojn de la pentristo mem.
Restis malmultaj montraĵoj de la romia pentrarto. La plej bone konataj kaj plej gravaj estas la murpentraĵoj elPompejo,Herkulano kaj aliaj najbaraj lokoj, kiuj montras kiel loĝantoj de riĉa marborda areo ornamis siajn murojn en la jarcento antaŭ la tragedia erupcio de la MontoVezuvio en la jaro 79 p.K. Ĝenerale la roma pentrarto havigas ampleksan varion de temoj: animaloj,aĵprentraĵoj, scenoj el la ĉiutaga vivo, realismajportretoj, kaj kelkaj mitologiaj temoj. Dum laHelenisma epoko, ĝi elvokis la plezuron de la kamparo kaj reprezentis scenojn depaŝtistoj,gregoj, ruraj templojn, ruraj montaraj pejzaĝoj kaj kampardomoj.[5] Ankaŭ erotikaj scenoj estas relative oftaj. En malfrua imperio, post la jaro 200 p.K., prakristanaj temoj miksiĝis kunpagana bildaro kaj survivis sur lakatakombaj muroj.[6] Oni scias do, ke romia arto estis tre influita de tiu greka kajetruska. La ĉefa plinovigo de la romia pentrarto kompare kun la greka arto estis la disvolvigo de pejzaĝoj, precize aligante teknikoj deperspektivo, kvankam la vera matematika perspektivo disvolviĝos nur 1 500 jarojn poste. Kelkaj pejzaĝoj estis pure scenoj de naturo, precipeĝardenoj kunfloroj kajarboj, dum aliaj estis arkitekturaj vidaĵojn de urbaj konstruaĵoj. Aliaj pejzaĝoj montras epizodojn elmitologio, el kio plej famaj montras scenojn elOdiseado.[7] Aparta arta stilo tre disvolvigita kaj bone konservita estasmozaikoj.
En la greka kaj romia pentrarto unue aperis pentraĵoj, kiuj donis tridimensian iluzion. Ilia deklarita celo estis evoluigi realisman bildon kiu estu plaĉa al la okulo, kiel imito de realeco. Tamen, post la detruo de laRomia Imperio kaj la ekesto deKristanismo unuflanke, kaj la transpreno de povo fare de laIslamo enMediteraneo aliflanke - la pentrarto revenis al esti dudimensia, kies ĉefa celo estas klarigi kaj ekzempli religiajn principojn.
La karakterizaj trajtoj de la romanika pentrado estas dudimensieco pro rezigno pri la profundeco de laspaco, firmaj konturolinioj, aranĝo de la bildobjektoj, kiu akcentassimetrion kaj esprimivagestalingvo. Ĉi tie ankaŭ oni negas la tridimensiecon de la figuroj, anstataŭante ĝin per alegoria funkcio dekoloro kajproporcio.
Sociaj fono kaj funkcio de la romanika pentrado evidentiĝas, se oni rigardas en kiuj kondiĉoj vivis lamezepokajhomoj: neniu - escepte de laklerikaro - scipovis skribi kaj legi. LaBiblio disponeblis nur engreka aŭlatina lingvo. Ankaŭ laprediko dum ladiservoj okazis nur latine. Por proksimigi la enhavon de la Biblio al laanalfabetapopolo, lamuroj de romanikajpreĝejoj estis kovritaj permonumentecajfreskoj. Oni parolas pri "biblia pauperum",la biblio por malriĉuloj – por la spirite povraj, tio estas tiuj, kiuj povas nek skribi nek legi. En la skribejoj de lamonaĥejoj produktiĝislibropentraĵoj por bildeca transdono de la biblioteksto.Vitraloj en la romanikajfenestrorozoj peras unuan impreson de la pompo ĉiela. La pentraĵo sur moveblaj bildportiloj, kiel laTriptiko - en la romaniko plej ofte surligno - latabulpentraĵo, etpaŝe ekiras sur la vojo de la eŭropa arto. Grandformatajmurtapiŝoj, kiel tiu deTapiŝo de Bayeux, same servas al la bilda redono dehistoriaj kaj bibliajrakontoj.
Pli detalaj informoj troveblas en artikoloBizanca arto.
Kristo Pantokrator: La plej fama el la bizancaj mozaikoj (12-a jarcento) de la Preĝejo de Sankta Saĝeco (Agia Sofia) konservita en Istanbulo (eksa Konstantinopolo).
La emo por la riĉeco kaj la ornamentaluksego de la bizanca arto, ĉefe por palacoj, postulis la revestado de la muroj de ties temploj per mozaikoj, no nur por kaŝi la malriĉecon de la uzitaj materialoj, sed ankaŭ kiel metodo por esprimi la religiecon kaj la duondian karakteron de la imperia povo.
De la Unua Orepoko elstaras la komplekso de Raveno, kiu kuniĝas kun la prakristanaj mozaikoj de la5-a jarcento: en la preĝejoj de Sankta Apolinaro la Nova kaj Sankta Apolinaro en Klaso oni kaŝas ties suprajn murojn per mozaikoj kiuj reprezentas, en la unua preĝejo procesian kortanaron, sub antaŭeniro de laTri reĝoj, al la Teotokos aŭ Dipatrino, en la dua, en la absido, oni montras ĉielan scenon kieSankta Apolinaro de Raveno kondukas gregaron. La majstroverko de la mozaika arto, estas sendube, la mozaikaro de laSankta Vitalo de Raveno, prilaborita ĉirkaŭ la jaron547, kie oni reprezentas diversajn bibliajn temojn kaj en la flankoj de la absido la grupojn de Justiniano la 1-a kaj de ties edzino Teodora kun ties respektivaj servantaroj.
La pentrarto en laBizanca imperio estis esprimita precipe en mozaiko, same kiel en la kreado de figuroj kun aŭdacavolumeno kaj konturoj. La figuroj montras iajn rigidecon kaj monotonecon, sed tre esprimivaj en siasimbolismo, kun evidenta malakcepto de tiu natura kaj de la spacaj leĝoj; ili estas longecaj kaj kun aspekto de ia malhomigo. La novajikonografiaj tipoj adaptiĝas simbole, laŭ antaŭfiksita programo (Hermeneia), al la diversaj partoj de la templo: laPantokrator (Majesta Benanta Kristo) en lakupolo, laTetramorfos (kvar evangelistoj) en lapendentivoj, laVirgulino en laabsido, lasanktuloj kajevangeliaj temoj en la muroj de lanavoj. La plej ripetataj modeloj estas la figuroj deKristo kun duonigita barbo kaj mezaĝa (siriaka modelo) kaj de la Virgulino reprezentata laŭ diversaj sintenoj (Kyriotissa aŭtrono de Dio) kie ŝi tenas sur siaj gamboj la Infanon.
Islama arto formiĝis laŭ la limigoj deŜario (islama juro). La plej rimarkinda limigo estas la severa malpermeso de la kreado de homaj figuroj en pentraĵo aŭ skulptaĵo. Tiu ĉi malpermeso nomiĝas "anikonismo". Tiu malpermeso validas precipe por la ornamado demoskeoj kaj aliaj religiaj konstruaĵoj, kaj por la pentraĵo de la figuro deMohamedo, aŭ aliaj esencaj figuroj de Islamo. En praktiko ekzistis multaj esceptoj al tiu regulo, tiel ke pentraĵoj de Mohamedo povas esti trovitaj, sed neniuikonografio formiĝis.
Anstataŭe disvolviĝis lakaligrafio de laaraba skribo, same kiel metodo de dekoracio kiu inkluzivas desegnaĵojn de branĉoj, folioj kaj floroj. Tiuj ornamadoj estas nomitaj "arabeskoj" (esprimo derivita de la franca: arabesque). La dekoracio estas kutime disvastigita sur la tuta surfaco kun koncepto nomita en la artola hororo de malpleneco.
Laislama pentrarto, kompare kun laislama arkitekturo, estas unu de la artaj branĉoj malplej disvolvigitaj en laIslama mondo. Oni uzas ĉefe kiel dekoracia elemento en la konstruaĵoj, normale traskribmaniero (kaligrafia dekoracio pere de versoj elKorano), geometriaj aŭ vegetalaj desegnoj, kaj pli rare pere de la figura reprezentado de personoj (plej ofte malpermesataj kielidolismo) kaj animaloj. Aparte elstaras lailustrado en la libroj ĉu religiaj ĉu nereligiaj, pentraĵoj enceramiko kajazuleĥoj kaj la persajminiaturoj.
Evangeliisto Lukaso,Très Riches Heures du duc de Berry,Fratoj Limburgo, 1412–1416,Chantilly, Musée Condé
Lagotika pentrarto evoluis ekde la 12-a ĝis en la 16-a jarcento. En sia frua kaj meza fazo ĝi estis signifopentrado, kiu starigis plejofte ne nur naturan prezentadon de personoj aŭ spacan perspektivon, sed la aranĝon, proporciigon kaj kolorigon laŭ religia senca enhavo („signifoperspektivo“[8]). Je la elekto de motivoj klare superregis la religia (faldbildo-altaroj, meditobildoj ktp.), aperis tamen nepre ankaŭ profanaj motivoj kiel la kortega vivo, ĉasado kaj festoj.
Favorite per la ekesto de grandaj fenestrofacoj komence de la gotiko norde de laAlpoj lavitropentrado travivis florepokon, flankenŝovante lafreskon. Krom lavitropentrado enFrancujo ekfloris ekde la mezo de la 13-a jarcento ankaŭ lalibroilustrado, kiu pli kaj pli ne nur plibeligis liturgiajn verkojn, sed ankaŭ horlibrojn kaj profanajn manskribaĵon. La pinton de ĉi tiu evoluo prezentis laFratoj Limburgo per sia majstraĵoLa tre riĉaj horoj de la duko de Berry (1413–1416). Longan tempon la libroilustrado restis la superrega formo de pentrado, ekzemple en Francujo ĝis komence de la 15-a jarcento, kaj tiel influegis ankaŭ la evoluon de latabulpentrado. Alia grava pentristo estisJean Fouquet.
Estas serio de karakteroj kiuj distingigas la renesancan pentrarton disde sia tuja antaŭaĵo, nome la mezepoka pentrarto...
Elvoko de antikveco, kies ideiigitan belecon oni klopodis havi kiel ekzemplo.
Rekta observado de lanaturo. La pentraĵoj montris naturajn pejzaĝojn kiujn oni klopodis rekrei fidele, aŭ arkitekturajn kadrojn, en kiuj kolonoj, frontonoj, palacoj kaj temploj utilis por perspektivo.
La homa figuro iĝis centro kaj mezurilo de ĉiuj montroj. La studo de laanatomio, eĉ la realigo denekropsioj, helpis la artistojn kompreni la realecon de lahoma korpo kaj de ties movmekanismoj, kaj tiel oni reprezentis ĝin pli realisme, sed ankaŭ samtempe plej ofte ankaŭ pli ideigita.
Regado de laperspektivo, kaj de la komponaj teknikoj.
Oni disvastigis la uzadon de latolo, kiu estas malpli multekosta ol la tabulo. La grandajretabloj, en kiuj ĉiu pentraĵo estas parto de temo pli ampleksa, perdas cefecon favore al la ununura pentraĵo, ĉu kiel altartabulo, ĉu kiel tolo. Oni adoptis preskaŭ ekskluzive laoleo-pentradon.Jan van Eyck ne inventis ĝin, sed li ja plibonigis la teknikon de la pentrarto per tiu materialo. EnItalio, tamen, oni konservis la pentrarton sur tabulo kaj la teknikon de tempero en la pentrarto nomita ≪de stablo≫. Estis ĉefe enVenecio kie, pro flandra influo, oni enkondukis la uzadon de la oleo.[9]
Se en laMezepoko la pentrarto estis preskaŭ partikularereligia, en la Renesanco oni enkondukis novajn temojn, kiel tiujmitologiaj,alegorio kaj temojhistoriaj. Aperis lanudaj pentraĵoj, ne per la nudaĵo mem sed kadre de pentrarto de specifa karaktero por ekzemplo mitologia. Estante lakatolika eklezio unu de la ĉefaj mecenatoj de la epoko, plue oni pentris religiajn pentraĵojn. Oni kultivis eksterordinare vigle laportreton fare de majstroj kielTiziano aŭAntonio Moro. En tiu epoko ekis timide aliaj ĝenroj konsiderataj minoraj, kiel lapejzaĝismo aŭ laaĵpentraĵo, kiuj en la Renesanco estis ankoraŭ duaranga elemento antaŭ la historio, io akcesora.[10]
Krom pro siaarkitekturo,muziko kajliteraturo, la epoko aparte konatas pro sia stilo deskulptado kaj de baroka pentrarto, kiuj karakteras pro tro ornama akompano, uzado de kolorajkontrastoj, inter kiujklarobskuro, klino al ekstremaj temoj kiel funebraj, malbeleco,pentrotrompoj ktp.
Jen elekto de kvin diversaŭtoraj ekzemplaj pentraĵoj, priskribataj en apartaj vikipediaj artikoloj:
Nederlanda pentrarta orepoko estas la pentrarto de laOra jarcento de Nederlando, nome periodo de lahistorio de Nederlando ĉirkaŭ la 17a jarcento,[11] dum kaj post la lasta parto de laOkdekjara Milito (1568–1648) por la sendependo de Nederlando. Distingiga trajto de la periodo estas la fekundeco de diversaj pentro-ĝenroj,[12] kaj la majoritato de artistoj produktis la kernon de sia verkaro ene de unu el tiuj. La pinto de tiu specializigo okazis en la finaj 1620-aj jaroj, kaj la periodo el tiam ĝis la Francia invado de 1672 estas la kerno de la Nederlanda pentrarta orepoko. Artistoj pasigis plej el siaj karieroj pentrante nur portretojn, ĝenrismajn scenojn, pejzaĝojn, maraĵojn kaj ŝipojn, aŭ aĵpentraĵojn, kaj ofte ene de partikulara sub-tipo ene de tiuj kategorioj. Multaj el tiuj tipoj de teoj estis novaj en la pentrarto deOkcidento, kaj la maniero laŭ kiu nederlandanoj pentris ilin en tiu periodo estis decidiga por ties estonta disvolvigo.
La balancilo, majstroverko deFragonard, kie videblas la rafinita, agrabla kaj milda spirito de Rokoko.
Rokoko estas eŭropa stilo de grafikaj kaj ornamaj artoj inter 1700 kaj 1750 proksimume. Rokoko estis difinita kiel individuisna, kontraŭformalisma kaj kortega arto, fare de la artisto Ronald Rizzo. Ties ĉefaj trajtoj estas la emo por lumigaj, mildaj kaj helaj koloroj. Hegemonias la formoj inspiritaj en la naturo, mitologio, reprezentado de nudaj korpoj, orienta arto kaj ĉefe la elegantaj kaj amaj temoj. Ĝi estas arto ĉefe civila, sen religiaj influoj, kiu pritraktas temojn de la ĉiutaga vivo kaj de la homaj rilatoj, nome stilo kiu celas ĉion kiu estu agrabla, rafinita, ekzota kaj sens-ama. Rokoko, kiel malfrua ido debaroko ŝatasmovojn,kurbojn, malsimetrion. Ĝi malpli favoras la vastajn, pompajn artaĵojn, kaj ordinare produktas tre rafinitajn verketojn.
Pli detalaj informoj troveblas en artikoloNovklasikismo.
Novklasikismo estas stila tendenco en la historio de arto, kiu historieme baziĝas sur klasikaj modeloj de antikvajRomio kaj Grekio. La nocio havas malsamajn signifojn en diversaj lingvoj kaj kulturaj regionoj kaj pro tio facile konfuzas. Novklasikismo serĉas siajn modelojn precipe en antikva Romio. Ĝiatempaj arkeologiaj esploroj kaj eltrovoj provizis abundan materialon. Ekzemple la elfosado de la urboPompejo en Italio malkovris al novklasikistoj la forgesitan antikvan ornaman pentrarton. Novklasikistoj ŝatis rektajn, simplajn formojn, vastajn kaj noblajn verkojn. Pentraĵoj prezentas solenajn scenojn per firma desegno, per ĝenerala geometria skemo el rektoj, per dampitaj koloroj. En sia pli intima flanko novklasikismo produktis ankaŭ belajn realismajnportretojn.
Akademismo estis stilo de pentrado tre diskonita tra Eŭropo je la 19-a jarcento, precipe en Francio danke al la Belarta Akademio. Tiu arta movado emfazas antikvajn pentraĵojn kaj seriozajn temojn. Akademaj pentristoj permesis nudaĵojn, sed nur senpekaj kaj malerotikaj.
La klasika ĉina pentrarto estas nomata enĉina: 中國畫 zhōngguó huà, nome ĉina pentrarto, aŭ 國畫 guó huà, pentrarto de la lando, opozicie al la ĉina pentrarto de okcidenta inspiro aperinta en la19-a jarcento. Oni povas konsideri ĝin kiel aparta fako de laĉina kaligrafio de kiu ĝi derivis, fondita sur la kvar pilieroj de la skribadarto: nomepenikoj,inko, inkujo kaj rizpapero. La tradicio deinkakva pentrarto, praktikita ĉefe de fakul-funkciuloj kaj kortegaj pentristoj speciale depejzaĝoj, floroj, kaj birdoj, disvolvigisestetikajn valorojn depende de la individua imagopovo kaj objektiva observado fare de la artisto, kio estis similaj al tiuj de Okcidento, sed delonge multe pli antaŭdataj je ties disvolviĝo en Ĉinio. La unua avangarda pentristo kiu fondis nuntempan ĉinan arton estisHo-Kan.
bildoGranda ondo ĉe marbordo de Kanagaŭa deHokusai, estas parto de la fama serio36 vidoj al laFuĵi-Monto (1823-29)
Ukijo[13] (japane浮世絵,ukiyoe), estas termino markanta bildojn (desegnaĵojn) kun ĝenra temo farataj per tekniko de japanatabulopreso (iam ankaŭ nomata lignopreso) en la17-a ĝis la20-a jarcento. La uzita tekniko de preso ebligis amasan produkton. Temis pri koloraj presiloj sur lignaj tabuloj helpe de ŝablonoj. La temo estis ĉefe provinca vivo kaj amuziga fako (luktantoj desumoo,korteganoj,artistoj ks.). Reproduktaĵoj estis alireblaj al pli malriĉaj, kiuj ne povis permesi al si originalajn laborojn de majstroj. Ukijo diras, vivu de tago al tago kaj vivĝoju la vivon liberigita de ĉiuj malproksimaj doktrinoj.
Mogola pentrarto estas partikulara stilo de pentrarto enSuda Azio limigita alminiaturoj ĉu kiellibro-ilustraĵoj aŭ kiel solaj verkoj kolekteblaj enalbumoj (murakka). Ĝi aperis el Persia miniaturpentrarto (ĝi mem parte el ĉina deveno), kaj disvolviĝis el la kortego de laMogola Imperio el la 16a ĝis la18a jarcentoj. La Mogolaj imperiestroj estis islamanoj kaj oni konsideras, ke ili plifirmigisIslamon en Suda Azio, kaj etendis islamajn (kaj partikulare Persajn)artojn kajkulturon same kiel lareligion.[14] La Mogola pentrarto tuj ekprenis tre grandan intereson en realisma portretarto ol ĝi estis tipa de la Persaj miniaturoj. Animaloj kaj plantoj estis la ĉefaj temoj de multaj miniaturoj por albumoj, kaj estis pli realismaj priskribitaj. La temoj estas riĉaj en vario kaj inkludasportretojn, eventojn kaj scenojn el la kortega vivo, scenojn denaturo kajĉasado, kaj ilustraĵoj debataloj. La Persa tradicio de riĉe ornamitaj limoj enkadrigantaj la centran bildon pluis, ĉar estis modifita formo de la persa konvencio de alta vidpunkto.
Vaganto super Nebulmaro (germaneDer Wanderer über dem Nebelmeer) estas pentraĵo plenumita ĉirkaŭ la jaro 1818 de la germana romantikista pentristoCaspar David Friedrich. Ĝi estas kutime rigardita kiel la plej fama majstroverko de tiu artisto, kaj iasence fariĝis ikono de la romantikisma movado.
Laromantikisma pentrarto sukcedis la novklasikisma pentrarton de fino de la 18-a jarcento, per novaj plaĉoj disvolvigitaj simile per la aliaj artaj fakoj de laRomantikismo, kiel estas la literaturo, la filozofio kaj lamuziko. Ĝi estas asocia kun la sociaj kaj politikaj movadoj, kiuj plifortiĝis pere de laFranca Revolucio. La verkaro deTurner karakteriziĝas per malorda kirlo de koloroj kaj lumo ĉirkaŭ rolulo aŭ temo kiu foje ne estas facile identigebla sen atenti la titolon. Ĝi altiras la atenton al la pejzaĝo kaj lanaturo, en kiu la homa figuro estas sub la forto de la naturo. Tiu sento rezultas en la fakto, ke la romantikaj pentristoj montras la enormecon, preĝejojn en ruinoj, vrakoj, tombejoj, ŝtormoj, nigraj noktoj, monstroj, masakroj kaj frenezeco. Kiel en literaturo, altiras la atenton temoj pri la mezepoko (iamaj tempoj, for el la nuntempo); ekzotaj etosoj, kiel arabaj kaj aliaj orientaj, for el la ĉitieco ktp. La violento kaj en formo kaj en enhavo ligiĝas tiun stilon kun simila baroka iama tendenco. En tiu drama panoramo la soleco de la rolulo aperas kiel personiĝo de la romantisma spirito, kiel en laVaganto super Nebulmaro.
Pli konektita al la socipolitikaj idearoj de la epokoLibereco gvidanta la popolon estas pentraĵo deEugène Delacroix, kiu en la malordo de la revolucio montras alegorian figuron de la franca patrio (kaj flago) en evidenta kontrasto inter la ideiigita centra virina figuro kaj la ceteraj revoluciuloj. Ĝi iĝis ikono de la modernepoka bildaro. Aliaj pli kolorplenaj pentraĵoj de Delacroix memorigas pri la forto de la koloroj de Rubens. Fantomoj kaj koŝmaroj estas influo de la germana literaturo, kaj tiel ili aperas ĉefe en germana pentrarto kaj en la hispanaFrancisco de Goya ekzemple. Sekvoj de romantisma pentrarto povas esti observeblaj en la usonaSkolo de la rivero Hudsono kaj pli malfrue en la jarcento enLa Antaŭ-Rafaelida Frataro.
Ĝenerale la deziro de realismaj pentristoj montri malidealismajn temojn kongruis kun la literaturaj tendencoj de la realismajromanoj hegemoniaj meze de la jarcento en Francio kaj poste en Rusio. En ambaŭ artoj aperas scenoj de la ĉiutagaj vivoj, kun speciala emfazo al detaloj kiuj antaŭaj movadoj tabue ne tiom malferme montris, kiel laboristaj penoj, malriĉeco, realisma erotismo, malsanoj, funebroj, akcidentoj, doloro ktp.La Skolo de Barbizon estis ekzemplo de tia movada tendenco.
Simbolisma pentrarto estis stilo de fantasta kaj sonĝa tendenco aperinta kiel reago al la seka naturismo de la realisma pentrarto, kontraŭ kies objektiveco kaj detala priskribemo de la realo oni opoziciis per ekstrema subjektiveco kaj eĉ montro de tio kaŝita kaj neracia; kontraŭ la reprezentemo, oni proponia la elvokivon aŭ la sugestemon. Same kiel en poezio la ritmo de la vortoj utilis por esprimi esencan signifon, en pentrarto oni serĉis la manieron per kiu la koloro kaj la linio esprimu ideojn. Tiucele, ĉiaj artoj estis interrilataj kaj tial foje oni komparis la pentrarton deOdilon Redon kun la poezio deBaudelaire aŭ la muziko deDebussy.[17] Tiu stilo speciale emfazis al la mondo de la sonĝoj kaj lamistikismo, same kiel al diversaj aspektoj de lakontraŭkulturo kaj de la marĝenemo, kielesoterismo,satanismo,teroro,morto,peko,sekso kaj perverseco — rimarkindas tiukadre la fascino de tiuj artistoj por la figuro de lafemme fatale (fatala virino)—. Ĉio tio montriĝis kongrue kun ladekadencismo, kultura tendenco de la fino de la jarcento kiu markis la aspektojn plejekzistadismajn de la vivo kaj en lapesimismo kiel viva sinteno, same kiel klopodis la forestemon kaj la elstarigon de lasenkonscio. Alia tendenco ligita al simbolismo estis la stetikismo, nome reago al utilismo hegemonia en la epoko kaj al la malbeleco kajmateriismo de la industria epoko. Kontraŭ tio, oni donis al arto kaj al la beleco aŭtonomecon propran, sintezigita en la formulo deThéophile Gautier «arto por arto» (L'art pour l'art).
Impresionismo aŭImpresismo estas stilo kiu iom forgesas pri la realisma detala montro de la priskribita objekto profite al la lum-kolora impreso kiun havigas la manipulitan distribuon de koloroj en la pentraĵo. Tiaj artistoj observas kaj respegulas la impresojn el larealo, tio estas al la okula sentado de koloroj kaj lumoj en la naturo, sen konsidere la bildigotajn aĵojn, homojn, pejzaĝojn, senmovaĵojn (mutajn naturojn). Impresistoj favoris uzi ĝenerale purajn kolorojn sen enmikso de nigro aŭ blanko. Ili ankaŭ priprensis la sciencajn trovaĵojn pri funkciado de vido. Ĉi tiu pripenso forte aperis en la lasta fazo de impresismo, kromnomataPunktismo. En ĝi la pentristo apudmetis punktetojn de bazaj koloroj, taskigante la okulon de rigardanto per la kunmiksado de la koloroj kaj rekonstruado de bilda tuteco. Aliaj rilataj tendencoj estasPost-impresionismo,Les-Nabis-a Pentrado,Faŭvismo, laNaiva arto kajPrimitivismo.
Fino de la 19-a jarcento kaj komenco de la 20-a jarcento
Tiu grava periodo de la historio de la homaro karakteriziĝas per diversaj faktoroj kiuj tuŝis la evoluon de la pentrartoj, inter kiuj jenaj:
Internaciismo kaj enorma disvastigo de la komunikado, kio rezultis en svarmo de influoj inter la diversaj kulturaj etosoj.
Tiukadre definitiva apero en Okcidento de artaj trajtoj devenaj elOrienta Azio, Afriko, Oceanio, indianoj el Ameriko ktp.
Koincido (parta aŭ totala) de diversaj nomigoj kaj tendencoj, kiuj sinsekvas unu la alian, konfliktas, disiĝas ktp. Tiom multaj iĝas la stiloj kaj skoloj ke malfacile eblas ĝeneraligi trajtojn.
Transiro de la pentrarto al rilataj artoj, kiajafiŝoj,juvelarto,tipografio, grafikaj artoj, ktp., kaj inverse.
Forta pezo deideologioj en la enhavo de la pentraĵoj, kio anstataŭas la iaman kontraston inter religia kaj nereligia pentrarto, nun pro influo de socialisma realismo, kontraŭrealismo, futurismo, industriismo, faŝismo ktp.
Centrigo de la pentrarta movado en grandurboj kiaj ĉefeParizo (kun ofta translokigo de tre diversdevenaj pentristoj tien), sed ankaŭ alBerlino,Vieno, kaj pli ĝenerale en Rusio kaj Usono.
Inter la diversaj skoloj kaj nomigoj menciindasSecesio kajArt Nouveau por la epoko de transiro de unu jarcento al la venonta. Tiuj baziĝas surestetikismo kaj influo de pesimismaj filozofioj, el kio oni aliras al brileco kaj kolorismo. Tio rezultos en ampleksadisvastigo de minoraj artoj, konata kielArtdekora pentrarto, ekzemple por mebloj, luksaĵoj, fenestroj ktp.
La krio deEdvard Munch (1893), kiu inspiris la 20a-jarcentajn ekspresionistojn.
Ĉefe germandevenaekspresionismo estas arta orientiĝo, kiu en esprimo de ekstera mondo preferas la internan vivon, precipe sentojn, ol la objektivan naturan figuron. Por atingi la eksteran esprimon de la internajsentoj, la ekspresionisma arto-esprimo ofte deformas la eksteraĵon de la temo, por elstarigi trajtojn, kiuj estas influataj de la internaj, aŭ tiajn trajtojn analogie konformajn al la interna vivo. Ekspresionismo elstaris enGermanio kaj eŭropaj norda kaj centra:Kokoschka,Nolde,Grosz,Beckmann,Heckel,Klee. En Germanio ĝi fariĝis kritika arto kontraŭ la burĝaj valoroj. La socia problemo de la unuaj jaroj de la 20-a jarcento okulfrapas ĉe tiuj artistoj, laŭ kiuj la arto ne estas nura belaĵo, sed oportuno postuli plibonigon en la homaj valoroj. Tamen tian artan vidpunkton ne akceptis la nazia estraro, sub kies inspiro fariĝis la ekspozicio de la "degenerita arto" por tujposta bruligado.
Socialisma realismo estas stilo de realisma arto kiu estis evoluigita ĉefe en Sovetunio kaj iĝis domina stilo en diversaj socialismaj landoj. Ekzistis domina sento deoptimismo, ĉar la tasko de socialisma realismo estis montri la idealan sovetian socion. Ne nur estu la nuneco glorigita, sed ankaŭ la estonteco laŭsupoze estu prezentita en plaĉa maniero. Revolucia romantismo plialtigis la ĝeneraligitanlaboriston, ĉu fabrika aŭ agrikultura, per prezentado de lia vivo, laboro, kaj distro kiel admirindaj. Oftaj bildoj utiligitaj en socialisma realismo estis floroj, sunlumo, la korpo, juneco, flugo,industrio, kaj nova teknologio.
Abstraktismo,Optika arto kajKubismo estis diversaj skoloj kiuj koincidis en la perforta manipulado de la maniero montri la pentraĵon malprofite al la klareco de la enhavo.
La modernaSuperrealismo kombinis la dogman aŭtomatismon kun la esplorado por montri la etoson desonĝoj kaj eĉkoŝmaroj. Ju pli malverŝajne estu la priskribita situacio, pejzaĝo, kombinaĵo ktp., des pli interesa estas la artaĵo. Tio kondukis al tre ekstremaj rezultoj en verkoj de pentristoj kiajSalvador Dalí,Paul Delvaux,René Magritte,Joan Miró,Yves Tanguy kaj multaj aliaj. sed tio ankaŭ malfermis enorman kampon por la eksperimentado en pentrarto.
Lahiperrealismo estas ĝenro de pentrarto kaj skulptarto kiu estas simila al la fotografio. La hiperrealismo estas konsiderata avanco de la fotarta realismo pro la uzataj rimedoj. La ĉefa celo estas reprezenti la realon tiom detale kaj realisme ke la verko aspektu kvazaŭ la reprezentita aĵo mem. La rigardanto devas supozi, ke temas prifoto anstataŭ pentraĵo aŭ realaĵo anstataŭ skulptaĵo.
↑Home pageArkivigite je 2021-04-25 per la retarkivoWayback Machine Arkivita en 2019-05-18 ĉe Wayback Machine deCorpus vasorum antiquorum, alirita la 16an de Majo 2016
↑ArtikoloPerspektive en:Der große Brockhaus in zwölf Bänden, 18-a eldono, volumo 8, Wiesbaden 1979
↑Alfonso Emilio Pérez Sánchez,Historia del Arte, ĉapitroPintura del "Quattrocento" en Italia, 1986, Madrid, Anaya, p. 374 ISBN = 84-207-1408-9
↑Norbert Wolf,Pintura paisajista, Taschen, Kolonjo, 2008. ISBN = 978-3-8228-5464-8, p. 9.
↑En ĝeneralaj historioj, 1702 estas foje prenita kiel fino de la Ora Epoko, dato kiu funkcias sufiĉe bone por la pentrarto. Slive, kiu evitas la terminon (vidu p. 296), dividas sian libron en du partoj: 1600–1675 (294 paĝoj) kaj 1675–1800 (32 paĝoj).
↑Konfuzige, unu partikulara pentro-ĝenro estas nomitaĝenrismo, nome pentrado de ajna tipo de ĉiutagaj scenoj kun neidentigitaj personoj. Sed, por ekzemplo, ankaŭaĵpentrarto estas pentroĝenro.
↑Museo D'Orsay. Citas li kiel fonto Champfleury:Pri Realismo, Letero al la Srino. Sand, septembro de 1855; kaj aliaj postaj tekstoj (1878).
↑Champfleury apartenis al amikaro de Courbet kiu ekde antaŭ larevolucio de 1848 kunsidis en laBrasserie Andler (la "Templo de la Realismo" nomita poste, ĉar estis tie kie aperis la idea utiligi tiun terminon), tre proksime de la studio de Courbet. Inter ili estisCharles Baudelaire,Pierre Proudhon kajMax Buchon, kuzo kaj amiko de la infanaĝo de Courbet. En la salono de 1848, revolucia jaro, Courbet ekspoziciis dek verkojn. Laŭ konsilo de Champfleury, Courbet abandonis romantisman temaron por reprezenti la ĉiutagan vivon de Ornans (kiel ĉe la monumentaEnterigo en Ornans, kiun li pentris ekde 1849 kaj ekspoziciiĝis en la Salono de 1850-1851, kie ĝi ricevis tre akrajn kritikojn).
Aymar, Gordon C (1967).The Art of Portrait Painting. Filadelfia: Chilton Book Co.
Daniel, H., (1971) "Encyclopedia of Themes and Subjects in Painting; Mythological, Biblical, Historical, Literary, Allegorical, and Topical". New York, Harry N. Abrams Inc.
Janson, H. W., kaj Anthony F Janson.History of Art. 6a eld. New York: Harry N. Abrams, 2001.
Piper, David.The Illustrated Library of Art, Portland House, New York, 1986,ISBN 0-517-62336-6
Hugo Blümner: Technologie und Terminologie der Gewerbe und Künste bei Griechen und Römern. Olms, Hildesheim 1995,ISBN 3-487-02384-9 (4 Bde., Repr. d. Ausg. Leipzig 1884), siehe Bd. 3, S. 159–187.
Vinzenz Brinkmann (Hrsg.): Bunte Götter. Die Farbigkeit antiker Skulptur. Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek, München 2003,ISBN 3-933200-08-3. (Ausstellungskatalog)
Vinzenz Brinkmann: Die Polychromie der archaischen und frühklassischen Skulptur. Biering & Brinkmann, München 2003,ISBN 3-930609-19-3.
Valentina Manzelli: La policromia nella statuaria greca arcaica. L’Erma, Rom 1994,ISBN 88-7062-854-X.
Harald Mielsch: Römische Wandmalerei. Theiss, Stuttgart 2001,ISBN 3-8062-1632-0.
Ingeborg Scheibler: Griechische Malerei der Antike. Beck, München 1994,ISBN 3-406-38492-7.
Werner Hirschfeld: Die Geschichte der römischen Fassadenmalerei im 16. und 17. Jahrhundert. Europäischer Hochschulverlag, Bremen 2011,ISBN 978-3-86741-642-9.
_-_TIMEA.jpg)
.jpg)
_-_The_Girl_With_The_Pearl_Earring_(1665).jpg)
