Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltu al enhavo
Vikipedio
Serĉi

Neotropiso

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita elNovtropiko)
Neotropiso
ekoregiono
ekozono,Flaŭra regno[+]
Koordinatoj15° 0′ 0″ S,61° 0′ 0″ U(mapo)-15-61Koordinatoj:15° 0′ 0″ S,61° 0′ 0″ U(mapo)[+]

Neotropiso (Tero)
Neotropiso (Tero)
Map
Neotropiso
Vikimedia Komunejo:  Neotropic[+]
vdr
La neotropisa ekozono (verde).
Situo de la neotropisa ekozono.
Mapo montranta la ses florajn regnojn.

Laneotropiso[noto 1],neotropisa ekozononovtropiko[1] estas unu el la okekozonojbiogeografiaj regnoj de latersupraĵo. Ekozono estas ujo de plantoj kaj bestoj kiuj havas tre longan komunan historion, estante disigitaj de aliaj partoj de la tersupraĵo[noto 2].

La neotropisa ekozono ampleksas la tutaĵon deSudameriko kajMezameriko ĝis la sudo deMeksiko. Ĝi prezentasfaŭnon kajflaŭron kiuj diferencas de tiuj de la nearktisa ekozono, pro la estinta disigo inter la dukontinentoj.

Ĉefaj ekologiaj partoj

[redakti |redakti fonton]
Disvastiĝo de la neotropisajbiomoj.

LaMonda Natur-Fonduso (WWF) disigas la neotropisan ekozonon en okekoprovincojn (aŭ biolandojn), kiujn ĝi difinas kiel "geografiaj grupoj deekoregionoj povinte enteni diverstipajnbiomojn, sed prezentante fortajn biogegrafiajn afinecojn, speciale jetaksonomiaj niveloj pli altaj ol laspecia nivelo (genro,familio)."

  • Centr-anda ekoprovinco
  • Orient-sudamerika ekoprovinco

Orient-sudameriko inkluzivas lakaatingajnkserfitarojn de nordorientaBrazilo, la vastajnceradajnherbejojn kajsavanojn de la Brazilaj Altaĵoj, kaj lapantanalajn kajĉakajn herbejojn. La diversajAtlantikaj arbaroj de orienta Brazilo estas disigita de la arbaroj deAmazonio per Kaatingo kaj Cerado, kaj gastigas diferencanflaŭron kajfaŭnon.

Historio

[redakti |redakti fonton]
Dendrobates azureus (supre) kajDendrobates leucomeles
Arealo de laDendrobatidae

Sudameriko origine estis parto de la superkontinentoGondvano, kiu inkluzivisAfrikon,Aŭstralion,Hindujon,Novzelandon, kajAntarkton, kaj la neotropiso kunhavas multajn plantajn kaj bestajn parencarojn kun aliaj kontinentoj, inkluzive demarsupiulajmamuloj kaj laantarkta flaŭro.

Post la decida disfalo deGondvano ĉirkaŭ antaŭ 110 milionoj da jaroj, Sudameriko estis apartigita deAfriko kaj drivis norden kaj okcidenten. Multe pli malfrue, antaŭ ĉirkaŭ 2 ĝis 3 milionoj da jaroj, Sudameriko estis ligita alNordameriko per laIstmo de Panamo , kiu permesis biologian interŝanĝon inter la du kontinentoj, la tiel nomatan Grandan Amerikan Interŝanĝon.

Endemiaj bestoj kaj plantoj

[redakti |redakti fonton]

Bestoj

[redakti |redakti fonton]

Tridek unubirdofamilioj estasendemiaj de la neotropiso, pli ol la duoblo de iu ajn alia ekozono. Ili inkluzivasraojn,tinamojn,Cracidae, kajtokanojn. Birdofamilioj origine limigitaj al la neotropiso inkluzivaskolibrojn (familionTrochilidae) kajtrogloditedojn (familionTroglodytidae).

Mamulaj taksonoj origine restriktaj al la neotropiso inkluzivas :

Aliaj ekzemploj de grupoj kiuj estas komplete aŭ ĉefe restriktaj al neotropiso inkluzivas :

Vidu ankaŭ

[redakti |redakti fonton]

Laŭbiome klasifikitaj neotropisaj ekoregionoj

[redakti |redakti fonton]
Neotropisajtropikaj kaj subtropikaj humidaj foliarbaroj
NT0101Araŭkariaj humidaj arbaroj Argentino, Brazilo
NT0102Atlantik-marbordaj restingaoj Brazilo
NT0103Bahiaj marbordaj arbaroj Brazilo
NT0105Boliviaj jungaoj Bolivio, Peruo
NT0106Kaating-enklavaj humidaj arbaroj Brazilo
NT0116Kokos-insulaj humidaj arbaroj Kostariko
NT0117Mar-andaj montarbaroj Venezuelo
NT0120Kubaj humidaj arbaroj Kubo
NT0121Montarbaroj de orienta Reĝa Kordilero Ekvadoro, Kolombio, Peruo
NT0131 Jamajkaj humidaj arbaroj Jamajko
NT0142Napaj humidaj arbaroj Ekvadoro, Kolombio, Peruo
NT0144Nordorient-brazilaj restingaoj Brazilo
NT0148Centlaj marĉarbaroj Meksiko
NT0150Paranaj-paraibaaj landinternaj arbaroj Argentino, Brazilo, Paragvajo
NT0151Pernambukaj marbordaj arbaroj Brazilo
NT0152Pernambukaj landinternaj arbaroj Brazilo
NT0153Peruaj jungaoj Peruo
NT0154Petenaj-verakrucaj humidaj arbaroj Gvatemalo, Meksiko
NT0160 Marbordaj arbaroj de Serra do Mar Brazilo
NT0162Ĉiapas-patrinmontaraj humidaj arbaroj Gvatemalo, Meksiko, Salvadoro
NT0164Sud-floridaj rokejoj Usono
NT0165Sud-andaj jungaoj Argentino, Bolivio
NT0166Humidaj arbaroj de sudokcidenta Amazonio Brazilo, Bolivio, Peruo
NT0167 Talamankaj montarbaroj Kostariko, Panamo
NT0176Verakrucaj humidaj arbaroj Meksiko
Neotropisajtropikaj kaj subtropikaj sekaj foliarbaroj
NT0202Atlantikaj sekaj arbaroj Brazilo
NT0204Baĥiaj sekaj arbaroj Meksiko
NT0205Balsasaj sekaj arbaroj Meksiko
NT0207Kaŭko-valaj sekaj arbaroj Kolombio
NT0210Ĉako Argentino, Bolivio, Paragvajo
NT0212Ĉikitaj sekaj arbaroj Bolivio, Brazilo
NT0213 Kubaj sekaj arbaroj Kubo
NT0216Sekaj arbaroj de Insuloj Revillagigedoj Meksiko
NT0218 Jamajkaj sekaj arbaroj Jamajko
NT0223Maranjonaj sekaj arbaroj Peruo
NT0226Portorikaj sekaj arbaroj Porto-Riko
NT0227Laguna-montaraj sekaj arbaroj Meksiko
NT0231Sekaj arbaroj de Trinidado kaj Tobago Trinidado kaj Tobago
NT0232Tumbesiaj kaj pjuriaj sekaj arbaroj Ekvadoro, Peruo
Neotropisajtropikaj kaj subtropikaj koniferarbaroj
NT0301Bahamaj pinaroj Bahamoj, Turkoj kaj Kajkoj
NT0303Centramerikaj miksaj koniferaroj Gvatemalo, Honduro, Meksiko, Nikaragvo, Salvadoro
NT0304Kubaj pinaroj Kubo
NT0305Hispaniolaj pinaroj Dominika Respubliko, Haitio
NT0307Laguna-montaraj pinaroj-kverkaroj Meksiko
NT0308Oaĥak-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj Meksiko
NT0309Sud-patrinmontaraj pinaroj-kverkaroj Meksiko
NT0310Neĝmontaraj pinaroj-kverkaroj Meksiko
Neotropisajmezvarmaj foliaj kaj miksaj arbaroj
NT0401 Moderaj arbaroj de Insularo Juan Fernández Ĉilio
NT0402Magelanaj subpolusaj arbaroj Argentino, Ĉilio
NT0404Valdiviaj moderaj pluvarbaroj Argentino, Ĉilio
Neotropisajtropikaj kaj subtropikaj herbejoj, savanoj kaj arbedaroj
NT0701Arida Ĉako Argentino
NT0702 Benia savano Bolivio
NT0704Cerado Bolivio, Brazilo, Paragvajo
NT0708Humida Ĉako Argentino, Brazilo, Paragvajo
NT0709Llanos Kolombio
NT0710Urugvaja savano Argentino, Brazilo, Urugvajo
Neotropisajmezvarmaj herbejoj, savanoj kaj arbedaroj
NT0802Monte-Arbedaro Argentino
NT0803Malseka Pampo Argentino
NT0804 Patagonaj herbejoj Argentino, Ĉilio
NT0805Patagona Stepo Argentino, Ĉilio
NT0806Seka Pampo Argentino
Neotropisajinunditaj herbejoj kaj savanoj
NT0904Evergladoj Usono
NT0907Pantanalo Bolivio, Brazilo, Paragvajo
Neotropisajmontaraj herbejoj kaj arbustaroj
NT1001Centr-andaj sekaj punaoj Argentino, Bolivio, Ĉilio
NT1002 Centr-andaj punaoj Argentino, Bolivio, Peruo
NT1003 Centr-andaj humidaj punaoj Bolivio, Peruo
NT1004Centr-andaj paramoj Ekvadoro, Peruo
NT1009Zakatonalo Meksiko
Neotropisajmediteraneaj arbaroj, duonarbaroj kaj arbustaroj
NT1201 Ĉiliaj arbustaroj Ĉilio
Neotropisajdezertoj kaj kserofitaroj
NT1303Atakama-Dezerto Ĉilio
NT1304Kaatingo Brazilo
NT1306 Kubaj kaktaroj Kubo
NT1308Gvaĥiraj-barankilaj kserofitaroj Kolombio, Venezuelo
NT1314Sankt-lukaj kserofitaroj Meksiko
NT1315Seĉura-Dezerto Argentino, Peruo
NT1316Tehuakan-vala kserofitaro Meksiko
Neotropisajmangrovarbaroj
NT1403 Bahamaj mangrovoj Bahamoj
NT1404Bahiaj mangrovoj Brazilo
NT1408 Marbord-venezuelaj mangrovoj Venezuelo
NT1419Maranjaj mangrovoj Brazilo
NT1424Miskit-nikaragvaj marbord-karibaj mangrovoj Honduro, Kostariko, Nikaragvo
NT1432 Mangrovoj de Rio Piranhas Brazilo

Notoj

[redakti |redakti fonton]
  1. Tute ne temas pri ekskluzivetropika regiono, nek pri iu "nova tropiko" ĉar la ekozono enhavas ankaŭ vastegajn mezvarmajn, dezertegajn, altamontarajn kaj eĉ subpolusajn partojn; tial laŭvorta traduko estas erariga kaj senenhava; la Esperanta nomo, senpere derivata de la 19-a jarcenta scienca-latina nomoNeotropis estas laŭfundamenta (15-a regulo : La tiel nomataj vortoj fremdaj, t.e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu fonto, estas uzataj en la lingvo Esperanto sen ŝanĝo, ricevante nur la ortografion de tiu ĉi lingvo) kaj ne kreas konfuzojn pri ties signifo. Tio kio jam estas internacia inter fakuloj, restu evidente prefere tiele.
  2. france Da Lage, Antoine & Georges Métailié e.a. 2000 : Dictionnaire de biogéographie végétale, CNRS Éditions, Paris, 580 p., p. 365,ISBN 2-271-05816-3
    Néotropical (adj.)1) Dans la nomenclature d’Alfred Russel Wallace, qualifie le territoire biogéographique correspondant au Néotropis. 2) Se dit de la flore ou de faune ou plus particulièrement d’un taxon present dans toute cette partie du globe ou qui en est originaire. 3) Dans une flore donnée, se dit de l’élément constitué par de tels taxons. 4) Se dit de l’aire de tels taxons.
    [Néotropical (adjektivo)1) Laŭ la terminologio de Alfred Russel Wallace, indikas la biogeografian teritorion respondanta alNeotropis. 2) Diriĝas pri la flaŭro aŭ la faŭno aŭ speciale pri taksono ĉeestanta en tuta tiu parto de la mondo aŭ kiu estas origina de tie. 3) En difinita flaŭro, diriĝas pri la elemento konstituita de tiaj taksonoj. 4) Diriĝas pri la arealo de tiaj taksonoj.]

Referencoj

[redakti |redakti fonton]
  1. http://cindymckee.com/librejo/zoo-geog.pdfArkivigite je 2016-03-02 per la retarkivoWayback MachineStøp-Bowitz "Elementa Zoogeografio"1976 pri Ceteraj regionoj (p. 26).

Bibliografio

[redakti |redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti |redakti fonton]
Portala ikonoPortalo pri Biologio


v  d  r
Neotropisaj ekoregionoj laŭ ekoprovinco
Centramerika ekoprovinco
Kariba ekoprovinco
NT0120 :Kubaj humidaj arbaroj  • NT0164 :Sud-floridaj rokejoj  • NT0226 :Portorikaj sekaj arbaroj  • NT0301 :Bahamaj pinaroj  • NT0304 :Kubaj pinaroj  • NT0305 :Hispaniolaj pinaroj  • NT0904 :Evergladoj  • NT1424 :Miskit-nikaragvaj marbord-karibaj mangrovoj  •
Orinoka ekoprovinco
NT0231 :Sekaj arbaroj de Trinidado kaj Tobago  • NT0709 :Llanos  •
Amazona ekoprovinco
Nord-anda ekoprovinco
Centr-anda ekoprovinco
NT0105 :Boliviaj jungaoj  • NT0153 :Peruaj jungaoj  • NT0165 :Sud-andaj jungaoj  • NT1110 :Centr-andaj sekaj punaoj  • NT1303 :Atakama-Dezerto  • NT1315 :Seĉura-Dezerto  •
Orient-sudamerika ekoprovinco
NT0101 :Araŭkariaj humidaj arbaroj  • NT0102 :Atlantik-marbordaj restingaoj  • NT0103 :Bahiaj marbordaj arbaroj  • NT0106 :Kaating-enklavaj humidaj arbaroj  • NT0123 :Humidaj arbaroj de Fernando de Noronho-Atolo das Rocas  • NT0144 :Nordorient-brazilaj restingaoj  • NT0150 :Paranaj-paraibaaj landinternaj arbaroj  • NT0151 :Pernambukaj marbordaj arbaroj  • NT0152 :Pernambukaj landinternaj arbaroj  • NT202 :Atlantikaj sekaj arbaroj  • NT0210 :Ĉako  • NT0701 :Arida Ĉako  • NT0704 :Cerado  • NT0708 :Humida Ĉako  • NT1304 :Kaatingo  • NT1404 :Bahiaj mangrovoj  • NT1419 :Maranjaj mangrovoj  •
Sud-sudamerika ekoprovinco
NT0402 :Magelanaj subpolusaj arbaroj  • NT0404 :Valdiviaj moderaj pluvarbaroj  • NT0710 :Urugvaja savano  • NT0802 :Monte-Arbedaro  • NT0803 :Malseka Pampo  • NT0804 :Patagonaj herbejoj  • NT0805 :Patagona Stepo  • NT0806 :Seka Pampo  •
Vidu ankaŭNeotropiso,ekoprovinco kajekoregiono
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Neotropiso&oldid=8954964"
Kategorioj:
Kaŝitaj kategorioj:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp