| Longás | |||
|---|---|---|---|
 | |||
municipality of Aragon(en)  vd | |||
| |||
| Blazono | |||
| Administrado | |||
| Poŝtkodo | 50688 | ||
| En TTT | Oficiala retejo[+] | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 45 (2024)[+] | ||
| Loĝdenso | 1 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 42° 29′ N,0° 56′ U(mapo)42.4802884-0.93509560000001Koordinatoj:42° 29′ N,0° 56′ U(mapo)[+] | ||
| Alto | 840 m[+] | ||
| Areo | 49,228595 km² ( 492 2.8 595 ha)[+] | ||
| Horzono | UTC+01:00[+] | ||
| |||
| |||
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia KomunejoLongás[+] | |||
Longás [lonGAS] estas municipo deHispanio, en la nordokcidenta pinto de la komarkoCinco Villas apartenanta al la norda parto de laProvinco Zaragozo (regionoAragono).Sangorrín estas senhoma loko, kiu apartenas al municipo Longás.
Ĝia municipa teritorio estas en la nordokcidenta pinto de la komarkoCinco Villas, norde de la teritorio deLuesia, oriente deLobera de Onsella kaj sude deBagüés. La municipo apartenas al la jurisdikdicia teritorio deEjea de los Caballeros. Ĝi estas ĉe la komenco de la valo de la rivero Onsella, (nome Valdonsella kajVal de Onsella,Baldonsella kajBal d'Ossella en aragona), ĉe la kunfluejo de la rojoj Caparrito kaj Chinela kun la rivero Onsella, ĉe la montaro Santo Domingo, sur la deklivaro de la aragona Antaŭpireneo.
La municipa teritorio limas oriente kun la iamaj municipaj teritorioj de Salinas de Jaca kaj Ena, nun integritaj en la teritorio de Las Peñas de Riglos, apartenantaj al la provinco Huesca kaj komarko Hoya de Huesca; norde kun Bagüés kaj Bailo (tiu lasta apartenanta al la komarko Jacetania kaj provinco Huesca); okcidente kun Lobera de Onsella; kaj sude kun Luesia kaj Uncastillo.
La loĝloko Longás (840 msm) estas je 170 km de Zaragozo, provinca kaj regiona ĉefurbo, sed pli proksima je nur 84 km dePamplono. Ĝi estas komunikata per ŝoseo nur kunLobera de Onsella okcidente.
En la areo batalis romianoj estritaj deMarko Terencio Varono en la jaro 184 a.n.e. kontraŭ keltoj kaj lasis la teritorion al siaj romiaj aliancanoj nomevaskonoj. Tiukadre okazis fortaromiigo. La areo estis konkerita de kristanoj ĉirkaŭ la 10-a jarcento. Longás aperis citita en dokumento devena de la monaĥejo de Leyre de la 14a de februaro 938,[1] en kiu ĝi aperas literumita Longareç,[2] kvankam eble ĝi estas pli antikva. La loĝloko estis ligita dum longe al tiu monaĥejo.[3] Aliaj literumoj estis jenaj: Longares kaj Longars (en aragona la lasta).
Laŭlonge de la historio, Longás apartenis al diversaj senjorlandoj, inter kiuj menciendas jenaj:[4]
Multaj loĝlokoj de la areo perdis loĝantaron laŭlonge de la 20-a jarcento pro rura elmigrado, kaj ankaŭ ĉe Longás: oni malaltiĝis el 600 loĝantoj fine de la 19-a jarcento, 570 loĝantoj en 1920 ĝis nunaj 42 loĝantoj; do, oni perdis preskaŭ la tuton de la loĝantaro.
La lokaekonomio evoluis el la tradiciaj agrikulturo (cerealoj) kaj brutobredado (ŝafoj kaj bovoj) al kultura kajrura turismo ĉefe somere kaj en epoko deĉasado kaj de fungokolektado ktp. Jam malaperis tradicia okupo pri produktado degudro aŭrezino elforstado, utila por markigo de brutoj, vundokuracado de bestoj, akvimunigo de trinkujoj, ktp.
Longás estas unu de la lokoj deCinco Villas en kiuj oni retenis la uzadon de laaragona lingvo, kiu ĝis antaŭ nelonge estis la ĉiutaga lingvo inter lokanoj. Nuntempe ĝi restas ĉefe en loknomoj, nomoj de animaloj kaj plantoj, proverboj kaj diraĵoj de parola tradicio.[5]
Inter vizitindaĵoj menciendas jenaj:
Demografia evoluo de Longás inter 1842 kaj 2022:[6]
| Demografia evoluo de Longás[7] | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2015 | 2022 | ||||
| Loĝantaro | 440 | 488 | 570 | 416 | 353 | 310 | 196 | 51 | 24 | 35 | 42 | 44 | 53 | 42 | 36 | 42 | |||
.svg)
