Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltu al enhavo
Vikipedio
Serĉi

Latvio

Pending
El Vikipedio, la libera enciklopedio

Page version status

Malneta versio

2 ŝanĝoj en ĉi tiu versio atendaskontrolon. Lastabila versio estispatrolita je24 mar. 2025.
Respubliko Latvio
Latvijas Republika

Flago de Latvio

Blazono de Latvio

DetalojDetaloj
Nacia himno:Dievs, svētī Latviju
Situo
suverena ŝtato(–)
lando ĉe la Balta Maro
landoRedakti la valoron en Wikidatavd
Bazaj informoj
ĈefurboRigo
Oficiala(j) lingvo(j)latva
Uzata(j) lingvo(j)latva lingvo, latgala lingvo, latva signolingvo, rusa lingvo, livona lingvo
Plej ofta(j) religio(j)luteranoj kajkatolikoj
Areo64,589 km²
- % de akvo1,5 %
Loĝantaro1 856 932 (2025)
Loĝdenso31 loĝ./km²
Horzono+2

UTC+3 (somere)

Interreta domajnolv
LandokodoLV
Telefona kodo371
Plej alta punktoGaiziņkalns
Plej malalta punktoBalta Maro
Politiko
Politika sistemodemokratarespubliko
ŜtatestroEdgars Rinkēvičs
ĈefministroEvika Siliņa
Nacia tago21-a de aŭgusto kaj
18-a de novembro
Sendependiĝo disdeSovetunio21-a de aŭgusto1991
Ekonomio
ValutoEŭro
MEPlaŭ 2007
– suma$41,108 mlrd
– pokapa$ 18.103
 
Membro de
Organizaĵo pri Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo(2016–)
Eŭropa Organizaĵo por la Sekureco de Aera Navigado(2011–)
Vizorezigna programo de Usono(2008–)
Schengen-spaco(2007–)
Eŭropa Unio(2004–)
NATO(2004–)
Aŭstralia Grupo(2004–)
Internacia Holokaŭsta Memora Alianco(2004–)
Monda Organizaĵo pri Komerco(1999–)
Multflanka Investo-Garantia Agentejo(1998–)
Internacia Centro por Aranĝo de Investaj Disputoj(1997–)
Organizaĵo por la malpermeso de kemiaj armiloj(1997–)
Internacia Financa Korporacio(1993–)
Interpol(1992–)
Internacia Evoluiga Asocio(1992–)
Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo(1992–)
Tutmonda Pridogana Organizo(1992–)
Universala Poŝta Unio(1992–)
Monda Organizaĵo pri Meteologio(1992–)
Unuiĝintaj Nacioj(1991–)
Organizo por Sekureco kaj Kunlaboro en Eŭropo(1991–)
Unesko(1951–)
Internacia Telekomunika Unio(1921–)
Monda Organizaĵo pri Sano
Balta Asembleo
Atomkerna Provizanta Grupo
Internacia Hidrografia Organizo
Konsilio de Baltmaraj Ŝtatoj
Nordia batalgrupo
Grupo pri Teraj Observoj
Konsilio de Eŭropo
Eŭropa Movada Kunordiga Centro
Traktato pri Malfermita Ĉielo
Traktato pri Atoma NedisvastigoRedakti la valoron en Wikidatavd
Esperanto-movado
Landa E-asocioEsperanto-movado en Latvio
vdr

LatvioLatvujo (latve:Latvija, oficiala nomo:Latvijas Republika, Respubliko de Latvio) estas lando en nordoriento deEŭropo, en la centro de la regionegoBaltio. La ŝtato limas sude alLitovio, sudoriente alBelorusio, oriente alRusio, norde alEstonio kaj okcidente al laBalta Maro. Ekde la1-a de majo2004 ĝi membras en laEŭropa Unio kaj ekde la1-a de januaro2014 ĝi havaseŭron kiel monunuon anstataŭ la antaŭalato.

Historio

[redakti |redakti fonton]

La teritorio de Latvio estis loĝata de baltaj triboj (kurši,zemgaļi,latgaļi,sēļi) kaj finougraj (līvlizt) ĝis la invado de la teŭtonoj. Konata ekde la13-a jarcento kielLivonio (devena delīvlizt), la zono kiun nuntempe okupas Latvion estis sub la okupo de la germanaj "Fratres militiae Christi" (en la latina Gefratoj de la Kristarmeo), pli konataj kiel la "Kavaliroj Glavoportistoj" aŭLivonia Frataro, ekde 1236Livonia Ordeno. Tio okazis spite al la akra rezistado de la baltaj triboj. Tamen, en la16-a jarcento, Livonio estis okupita de laGrandprinclando Litovio, postPollando kajSvedio, kaj en la18-a jarcento kaj la19-a jarcento deRusio, kiu okupis Latvion kaj la najbarajn regionojn. Kiam Rusio estis ruinigita de laRusiaj revolucioj kaj de laUnua Mondmilito, Latvio deklaris sian sendependecon en novembro de1918.


Pli detalaj informoj troveblas en artikolojLatva milito de sendependeco kajOkupacio de baltaj ŝtatoj.

Tiu periodo de sendependeco mallonge daŭris, ĉarSovetunio okupis la landon, la 17-an de junio1940, pro la soveta-germana traktato pri dispartigo de la baltaj respublikoj, konata kiel la (Pakto Ribbentrop-Molotov), de la23-a de aŭgusto1939. Ĝi iĝis laLatva Soveta Socialisma Respubliko.

Escepte mallongan periodon de germana okupado dum laDua Mondmilito, Latvio estis sovetunia teritorio ĝis kiam la reformoj en la sovetunia komunismo, kiel laglasnost, helpis la movadon de latvia sendependeco, kaj Latvio rehavis sian sendependecon la21-an de aŭgusto de1991, dum la "Kantanta Revolucio". La latvianoj kiuj dum la dua sendependeco estis ankoraŭ membroj de laKomunista partio ne havas latviajn civitanecon nek naciecon. Ekde la falo de la eŭropa komunismo, Latvio plifortigis siajn rilatojn kun la okcidenta mondo kaj ekapartenis al laNATO kaj al laEŭropa Unio en la2004.

Geografio

[redakti |redakti fonton]
Mapo de Latvio.

LaBalta Maro banas la latvan marbordon, kie abundas sablaj plaĝoj kaj kie aperas la golfo deRiga. En la interno, preskaŭ la tuta surfaco estas okupita de grandaj ebenaĵoj, nur interrompitaj de mildaj montetoj kiuj apenaŭ plialtiĝas je 300 metroj. La lagoj deglaĉera deveno, pli ol 3 000, inter kiuj menciindas ekzemple laLago Engure ĉe marbordo, kaj la torfejoj kaj sablaj marĉoj konsistigas la elementojn pli elstaraj de la pejzaĝo. La ĉefarivero estasDaŭgavo (ankaŭ konata kiel okcidentaDvino), kiu fontas enRusio.

Latvio ĝuas malvarmetajn somerojn kaj suferas malvarmegajn vintrojn kaj oftan neĝadon. La maksimuma temperaturo de Latvio estis de 36'4 gradoj kaj la minimuma de -43'1 gradoj.

Administra divido

[redakti |redakti fonton]
Distriktoj de Latvio ekde la 1-a de julio 2021.

Latvio dividiĝas en 36distriktoj (novadi) kaj dek ŝtataj urboj (valstspilsētas). Sep ŝtataj urboj havas apartan econ, tri ŝtataj urboj estas parto de siaj distriktoj. Latvio ankaŭ estas historie, kulture, kaj konstitucie dividite en kvar aŭ pli apartajnregionojn.

Ŝtataj urboj

[redakti |redakti fonton]

Ŝtataj urboj estasDaugavpils,Jelgava,Jūrmala,Liepāja,Rēzekne,Rigo,Ventspils kaj tri ŝtataj urboj sen propra administra unuo -Jēkabpils,Ogre kajValmiera.

Distriktoj

[redakti |redakti fonton]

Demografio

[redakti |redakti fonton]
Demografia evoluo de Latvio, laŭ laFAO.

Je 2021 Latvio havas loĝantaron de1.893.223 loĝantoj. En la jaro 2007, la mezaveraĝa vivo estis de 71,6 jaroj. 99,8 % de la loĝantaro estis alfabetigita. La mezaveraĝa nombro de gefiloj por ĉiu virino estas nur 1,28 kio kaŭzas malpliigo de la loĝantaro je 0,64 % ĉiujare.[2]

La etna konsisto nuntempe jenas:

Latvoj 62.2%,rusoj 25.2%,belorusoj 3.3%,ukrainoj 2.2%,poloj 2.1%,litovoj 1.2%, aliaj 3.8% (2011). La ĉefaj religiaj grupoj estasluteranoj,katolikoj kajrusaj ortodoksoj.

La migracia konsisto nuntempe jenas:[3]

ŜtatoKvanto de civitanoj
 Latvio1.768.480
Sen civitaneco216.682
 Rusio53.052
 Ukrainio9200
 Litovio5128
 Belorusio3850
 Barato2715
 Germanio2624
 Uzbekio2329
 Estonio1283
 Britio1209
 Ĉinio916
 Svedio906

Ekonomio

[redakti |redakti fonton]

La latvia ekonomio baziĝas ĉefe sur laagrikulturo kaj en la industrioj tekstila kaj siderurgia. Aktuale, laturismo elstariĝas kiel grava resursofonto danke al la historia heredaĵo de la lando. La transpaŝo al ekonomio de libera merkato kaŭzis kelkaj malfacilaĵojn (6% de senlaboreco en 2021 kaj buĝeta deficito) kaj malplibonigo de la sociala politiko.

La nacia monunuo estis ĝis fino de jaro2013 lalatva lato (Lat), de januaro2014 Latvio uzaseŭron.

La latvia ekonomio estis unu el la plej progresemaj inter la novaj partneroj de laEŭropa Unio, kun plialtiĝo de 6,7% dum la jaro 2005 kaj antaŭvidata kresko de 7% por 2006. En 2017-2019 ĝia kresko estis 3,2% jare.[1]

Politiko

[redakti |redakti fonton]

Referencoj

[redakti |redakti fonton]
  1. 1,01,1CIA World Factbook
  2. [ [https://web.archive.org/web/20071031041619/http://www.csb.lv/csp/events/csp/events/?mode=arh&period=05.2006&cc_cat=471&id=1138 Arkivigite je 2007-10-31 per la retarkivoWayback Machine]. Arkivita ella originalo je 2007-10-31. Alirita 2008-07-28 .Arkivigite je 2007-10-31 per la retarkivoWayback Machine]
  3. Arkivita kopio. Arkivita ella originalo je 2020-03-02. Alirita 2020-12-06 .

Vidu ankaŭ

[redakti |redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti |redakti fonton]
v  d  r
Membroŝtatoj de laEŭropa Unio
 Aŭstrio • Belgio • Bulgario • Ĉeĥio • Danio • Estonio • Finnlando • Francio • Germanio • Grekio • Hispanio • Hungario • Irlando • Italio • Kipro • Kroatio • Latvio • Litovio • Luksemburgio • Malto • Nederlando • Pollando • Portugalio • Rumanio • Slovakio • Slovenio • Svedio
Flago de la Eŭropa Unio
Kandidatoj:
v  d  r
Nord-Atlantika Alianco
 Albanio  •  Belgio  •  Britio  •  Bulgario  •  Ĉeĥio  •  Danio  •  Estonio  •  Finnlando  •  Francio  •  Germanio  •  Grekio  •  Hispanio  •  Hungario  •  Islando  •  Italio  •  Kanado  •  Kroatio  •  Latvio  •  Litovio  •  Luksemburgio  •  Montenegro  •  Nederlando  •  Nord-Makedonio  •  Norvegio  •  Pollando  •  Portugalio  •  Rumanio  •  Slovakio  •  Slovenio  •  Turkio  •  Usono
Mapo de landoj de NATO
Mapo de landoj de NATO
Petis aliĝon:
v  d  r
Ŝtatoj enEŭropo
Pozicio de Eŭropo
Dependaj kaj
aliaj teritorioj:
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Latvio&oldid=9142481"
Kategorioj:
Kaŝita kategorio:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp