Homrajta aktivulo (ankaŭ konata kieldefendantode homaj rajtoj) estas persono, kiu laboras neperforte por protektihomajn rajtojn kajfundamentajn rajtojn. Tiu persono estas engaĝita en publikaj agadoj por protekti diversajn homajn rajtojn per pacaj rimedoj, kutime kontraŭ la arbitreco de registaraj strukturoj aŭ oficistoj.[1]
Homaj-rajtoj-defendantoj povas inkluziviadvokatojn defendantajnpolitikajn malliberulojn kaj ilian rajton aljusta proceso,patrinojn demalaperintoj marŝantajn por postuli laveron pri lasorto de siaj infanoj,ĵurnalistojn,instruistojn,sindikatistojn batalantajn por respekto de siaj ekonomiaj rajtoj, kamparanajn kaj indiĝenajn komunumojn organiziĝantajn por defendi la agnoskon de siaj rajtoj, kaj organizojn batalantajn kontraŭ la senpuneco por tiuj respondecaj pri homrajtaj malobservoj.
Ĉi tiu batalo por respekto de homaj rajtoj estas alt-riska agado en multaj landoj, kaj la grupoj kaj individuoj, kiuj okupiĝas pri ĉi tiu agado, ofte estas la prioritataj celoj de aŭtoritatoj kaj privataj grupoj, kiuj uzas devigitajn malaperojn, resumajnekzekutojn, arbitrajnarestojn aŭtorturon por silentigi ilin.
Plurajneregistaraj organizaĵoj (NRO-oj) havas specifajn programojn por homaj-rajtaj aktivuloj. Ekzemple, laMonda Organizaĵo Kontraŭ Torturo kajAmnestio Internacia.
Homaj-rajtoj-defendantoj estas subataj de amasapersekutado, inkluzive de severa mistraktado, murdo kajdevigita malapero, precipe enNord-Koreio,Kolombio,Gvatemalo,Ekvadoro,Brazilo,Zimbabvo, laDemokratia Respubliko Kongo,Sudano,Irano,Nepalo,Bangladeŝo,Birmo,Indonezio,Uzbekio,Ĉinio kajRusio. La situacio ofte estas aparte malfacila por virinaj homaj-rajtoj-defendantoj kaj tiuj apartenantaj al malfavorataj tavoloj de la loĝantaro, kiel ekzempleindiĝenaj popoloj aŭ popolaj kamparanaj grupoj. EnKubo, laBlankevestitaj Damoj estas aparte dediĉitaj al la defendado de homaj rajtoj en sia lando.
Perfortaj atakoj kontraŭ homaj-rajtaj defendantoj kutime estas faritaj aŭ menditaj de ŝtataj agentoj, ĉar ilia laboro eksponas ilin al kritiko kaj rezisto. Tio estas precipe vera en landoj, kiuj faras tiel nomatajnmalpurajn militojn kontraŭ hejmaj politikaj kontraŭuloj. Sed ilia situacio ankaŭ ofte estas minacata en tiel nomatajmalsukcesantaj ŝtatoj.[2]
En 1998,Unuiĝintaj Nacioj adoptis la Deklaracion pri Defendantoj de Homaj Rajtoj por protekti ilin.[3]
En Eŭropo, du naciaj parlamentoj, la belga kaj la germana, jam aprobis rezoluciojn alvokantajn registarojn pliigi siajn klopodojn subteni homaj-rajtajn defendantojn en siaj eksteraj kaj evoluaj politikoj.
La 8-an de junio 2004, la Konsilio de Ministroj de EU, kune kun la Prezidanto de laKonsilio de la Eŭropa Unio (Irlando), adoptis "Gvidlinion pri la Protekto de Homaj Rajtoj-Defendantoj", kiu celas precipediplomatiajn misiojn de EU en triaj landoj.
