Francesco Gasparini (Camaiore,19-a de marto1661 -Romo,22-a de marto1727) estiskomponisto kaj pedagogoitala.
Gasparini naskiĝis kiel dua el kvin gefiloj de Nicolao kaj Elisabetta Belfiore. Pri lia vivo en Camaiore kaj pri lia unua instruo oni ne scias multe. Verŝajne li studis en sia naskiĝurbo laŭ instruo deBernardo Pasquini kajArcangelo Corelli. En la jaro1682 li jam estis orgenisto ĉe la preĝejo de laMadonna dei Monti enRomo. La27-an de junio1684 li estis dungita ĉe laAccademia Filarmonica di Bologna kielkantisto kaj poste, la17-an de majo1685, kielkomponisto. En la jaro1686 li estis lernanto ĉe la ordenfratuloMichelangelo Gasparini deGiovanni Legrenzi enVenecio. La6-an de decembro de la sama jaro li debutis enLivorno kiel operisto kun la dramoOlimpia vendicata. Malmulte poste li revenis alVenecio, kie li en la jaro1687 eniris, ĉiam kun la frato, kiel violonisto kaj komponisto en la akademio de la palaco de la kardinaloBenedetto Pamphilj kaj en la jaro1689 kiel membro de laCongregazione di Santa Cecilia. Dum tiu periodo enVenecio li renkontisAlessandro Scarlatti. La5-an de junio1701 li estis nomatamaestro di cappella [kapelmajstro] ĉe laOspedale della Pietà. Dum sia restado en la lagunurbo li trafis sur la grandaj Veneciaj komponistoj de la epoko:Giovanni Legrenzi,Antonio Lotti,Carlo Francesco Pallarolo kajAntonio Vivaldi (kiu tiutempe okupis la postenon de violonestro ĉe laOspedale della Pietà). Fine de1713 Gasparini skribis 24lirikajn operojn, antaŭ ĉio por la Teatro Tron di San Cassiano, jaro en kiu li lasis sian postenon en la venezia konservatorio.
Poste li decidis reiri alRomo. Survoje li haltis en variaj Italaj urboj por enscenigi siajn proprajn teatrajn verkojn: li iris alMilano, alReggio Emilia kaj alFlorenco. Li revenis en la eternan urbon en la jaro1716, kie li iĝis komponisto kaj kapelestro de la markgrafoFrancesco Maria Ruspoli, trafante tiel surAntonio Caldara. En1718 li membriĝis laAccademia dell'Arcadia. Sekvajare li ekdeĵoris ĉe la familio Borghese. Ekde1719 ĝis1724 Gasparini dediĉis multajn el siaj komponaĵoj al variaj nobelaj familioj, reprezentitaj plejparte enRomo kaj enTorino. Ekde1725 ĝis la morto li laboris kiel direktisto de la kapelo deSan Giovanni in Laterano.
Oni konsideras lin kiel unu el la plej bonajkomponistoj de sia epoko. Lia muziko elmontras sian levatan komponistan kapablon, lertecon kaj kvalito, antaŭ ĉio en lakantatoj. Samajn kvalitojn oni ankaŭ trovas en liaj skralaj komponaĵoj skribitaj per majstreco, en kiuj li aplikas ofte kompleksajn komponteknikojn.
La stilo de siaj teatraj verkoj estas tipa por la epoko, escepte de liaj lastaj verkoj, en kiuj oni observas melodiajn kaj ritmajn trajtojn de la verkoj de la sekvaj generacioj.Li skribis ĉirkaŭ 60operoj, inter kiuj estis la plej famaAmbleto (oAmleto), variaĵo bazita sur laHamlet deWilliam Shakespeare.
Malgraŭ la floranta kompona aktiveco la ĉefa okupado de Gasparini fu la instruado, interalie de renomaj postaj komponistoj kielBenedetto Marcello,Johann Joachim Quantz kajDomenico Scarlatti. Krome li skribis variajn traktaĵojn teoriajn pri la muziko kielL'armonico pratico al cimbalo (gvidlibro pri la realigo de baso kontinua) el la jaro1708, kiun oni reprintis ankaŭ en1839.
Estas notitaj 61 verkoj de Gasparini; la jaro kaj la urbo rilatas al la unua reprezentadoj.
- Olimpia vendicata (dramma per musica,1686,Livorno)
- Roderico (dramma per musica, libretto di (dramma per musica, libreto de G. B. Bottalino,1686,Livorno)
- Bellerofonte (dramma per musica, libreto de G. M. Conti,Romo,1690)
- Amor vince lo sdegno ovvero L'Olimpia placata (dramma per musica, libreto deAurelio Aureli,1692,Romo)
- La costanza nell'Amor Divino (dramma sacro per musica, libreto dePietro Ottoboni,1695,Romo)
- Totila in Roma (dramma per musica, libreto deMatteo Noris,1696,Palermo)
- Aiace (dramma per musica, libreto de Pietro d'Averara,1697,Napolo)
- Gerone tiranno di Siracusa (dramma per musica, libreto deAurelio Aureli,1700,Genovo)
- Tiberio imperatore d'Oriente (dramma per musica, libreto de G. D. Pallavicini,1702,Venecio)
- Gli imenei stabiliti dal caso (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1702,Venecio)
- Il più fedel tra i vassalli (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1703,Venecio)
- Il miglior d'ogni amore per il peggiore d'ogni odio (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1703,Venezia)
- La fede tradita e vendicata (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1704,Venecio)
- La maschera levata al vizio (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1704,Venecio)
- La fredegonda (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1704,Venecio)
- Il principato custodito alla frode (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani,1705,Venecio)
- Alarico ovvero L'ingratitudine gastigata (dramma per musica, libreto deFrancesco Silvani, in collaborazione conTomaso Albinoni,1705,Palermo)
- Antioco (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1705,Venecio)
- Ambleto (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1706,Venecio)
- Statira (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1706,Venecio)
- Taican re della Cina (tragedia, libreto de Urbano Rizzi,1707,Venecio)
- Anfitrione (tragicomedia con prologo, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1707,Venecio)
- L'amor generoso (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1707,Venecio)
- Flavio Anicio Olibrio (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1708,Venecio)
- Engelberta (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno kajPietro Pariati,1709,Venecio)
- Alcide ovvero L'eroico amore (La violenza d'amore) (opera tragicomica, libreto de M. Gasparini,1709,Bergamo)
- La principessa fedele (dramma per musica, libreto de Agostino Piovene,1709,Venecio)
- L'oracolo del fato (componimento per musica da camera, libreto dePietro Pariati,1709,Vieno)
- Sesostri, re d'Egitto (dramma per musica, libreto dePietro Pariati,1710,Venecio)
- La ninfa Apollo (scherzo scenico pastorale, libreto de Francesco de Lemene, kunlabore kunAntonio Lotti,1710,Venecio)
- L'amor tirannico (dramma per musica, libreto deDomenico Lalli,1710,Venecio)
- Tamerlano (tragedia, libreto de Agostino Piovene, daJacques Pradon,1711,Venecio)
- Costantino (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno ePietro Pariati,1711,Venecio)
- Nerope (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1712,Venecio)
- Eraclio (dramma per musica, libreto de Pietro Antonio Bernadoni, kunlabore kunCarlo Francesco Pollarolo,1712,Romo)
- Il comando non inteso ed ubbidito (dramma per musica, librettoFrancesco Silvani,1713,Milano)
- L'amore politico e generoso della regina Ermengarada (dramma per musica, kunlabore kunGiovanni Maria Capelli,1713,Mantovo)
- Lucio Papirio (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1714,Romo)
- Eumene (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1714,Reggio Emilia)
- Amor vince l'odio ovvero Timocrate (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1715,Florenco)
- Il tartaro nella Cina (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1715,Reggio Emilia)
- Ciro (dramma per musica, libreto deMatteo Noris,1716,Romo)
- Vincislao (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1716,Romo)
- Il gran Cid (dramma per musica, libreto de J. Alborghetti e N. Serino,1717,Napoli)
- Intermezzi in derisione della setta maomettana (dramma per musica, libreto de Girolamo Gigli,1717,Romo)
- Pirro (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1717,Romo)
- Il trace in catena (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1717,Romo)
- Democrito (dramma per musica,1718,Torino)
- Nana francese e Armena (Mirena e Floro) (intermezzo,1718,Dresdeno)
- Astinatte (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1719,Romo)
- Lucio Vero (dramma per musica, libreto deApostolo Zeno,1719,Romo)
- Tigranes (dramma per musica, kunlabore kunFrancesco Bartolomeo Conti,Giuseppe Maria Orlandini eAntonio Vivaldi,1719,Hamburgo)
- Amore e maestà (dramma per musica, libreto deAntonio Salvi,1720,Romo)
- Faramondo (dramma per musica, deApostolo Zeno,1720,Romo)
- La pace fra Seleuco e Tolomeo (dramma per musica, libreto deAdriano Morselli, reviziita de A. Trabucco,1720,Milano)
- L'avaro (intermezzo, libreto deAntonio Salvi,1720,Florenco)
- Nino (dramma per musica, libreto de Ippolito Zanelli,1720,Reggio Emilia)
- Dorinda (favola pastorale, libreto diBenedetto Marcello,1723,Romo)
- Silvia (dramma pastorale, libreto de Enrico Bissari,1723,Foligno)
- Gli equivoci d'amore e d'innocenza (dramma per musica, libreto diAntonio Salvi,1723,Venecio)
- Tigresa (fabelo paŝtista kun interludoj,1724,Romo)
_Rom%2c_Bibl_Vat_-_Codici_Ottoboniani_latini_3113%2c_fol8.jpg)
