Franca Respublika Kalendaro de 1794, desegnita de Ludoviko-Philibert Debucourt
En la fino de la18-a jarcento enFrancio okazis laFranca revolucio de 1789, kiu aboliciis monarkion kaj feŭdan reĝimon. En fluo de sciencemaj kaj kontraŭreligiaj pensoj, la revolucia registaro decidis anstataŭigi la sistemon de KristanaErao, enkonduki novan kalendaran eraon kaj komenci jarkalkulon de la tago de deklaro de la FrancaRespubliko (22-a de septembro de1792 laŭGregoria kalendaro). Ĉi tiu tago kongruis kun laaŭtunaekvinokso. Tiel, oni nomas tiun kreitan kalendaronFranca respublika kalendaro aŭ ankaŭFranca revolucia kalendaro.
Ekzemple, la1-a de januaro de2000 laŭ lagregoria kalendaro estis la tagoprimidi de la 2-a dekado de Nivozo de CCVII (=207) laŭ la franca respublika kalendaro.
Tiu kalendaro nombras en la jaro 12monatojn, kiujn konsistigas po 30tagoj.Semajnon anstataŭas dekado (décade), entenanta 10 tagojn. Unu monato do konsistas el 3 dekadoj. La sistemo estas verko deGilbert Romme kun helpo deLalande,Delambre,Monge kajLagrange. La nomoj de la monatoj kaj la tagoj estis proponitaj deFabre d'Eglantine, membro deKonvencio, naskita en la sudfranca urboCarcassonne, laŭ devenoj tre pliparte latina:
Tiuj de la tagoj laŭlatinlingvaj nombroj:primidi,duodi,tridi,quartidi,quintidi,sextidi,septidi,octidi,nonidi,décadi.
Tiuj de la monatoj laŭ la sezonoj, la agrikultura ciklo en eŭropa Francio.
fr.fructidor, de lat.fructus -- "frukto" kaj gr.doron -- "doni"
Notu kiel samsezonaj (laŭsezonoj en Francio) monatoj havas komunan sufikson.
La 12 monatoj do konsistis el 360 tagoj. Kvin pliaj tagoj (ses kunsupertago) estis naciaj festotagoj je la fino de la jaro. Komence, ili estis nomatajsans-culottides (laŭsans-culottes, "senkulotuloj" aŭ malriĉaj revolucianoj). Post1795, ili estis nomitaj "komplementaj tagoj".
Ĝi estas tro metropoleca: la nomoj de la monatoj kongruis al sezonaj kaj agrikulturaj cikloj de eŭropa Francio. Ekzemple al la tiamaj francaj kolonioj, ĝi ja tute ne taŭgis.
Lafestotago estasdécadi anstataŭdimanĉo: unu el dek tagoj anstataŭ unu el sep, do tio estas ne nur kontraŭreligia (intence kaj malkaŝe), sed ankaŭ maloftigas la ripoztagojn. Sendube ne hazarde, ĉar multaj el la antaŭaj "Philosophes" (filozofoj) el burĝaj aŭ nobelaj klasoj, ekzempleVoltaire, ofte plendis, ke la kampuloj ne laboris sufiĉe kaj pasis tro da tempo, pro la dimanĉoj kaj aliaj religiaj festoj, "drinkante en la kabaredoj".
Ĉe laKatolika Eklezio estas en uzokalendaro de sanktuloj, kiu atribuas al ĉiu tago de la jaro po unusanktulo. Cele nuligi eklezian potencon en nove formata revolucia lando,Fabre d'Eglantine enkondukis Kamparan Kalendaron kiu atribuas al ĉiu tago de la jaro po unu nomo koneksa al kampara ekonomio. Ĉiudekadio portis nomon de agrokultura ilo, ĉiukvintidio portis nomon de animalo, kaj ĉiuj apartaj tagoj portis nomon botanikan.
La Respublika Kalendaro estas kreaĵo poezieca, dum tiuj, kiuj deziras forĵeti ĝin, rigardas ĝin nur materiisme kaj praktike. Trofrancocentra, maluniversala pro la sezonaj finaĵoj. Eĉ kiam oni tradukas alilingve oni rapide vidigas skeleton. Kontraŭe al la misdiroj multe da homoj daŭre uzas la respublikan kalendaron. La Respublika Kalendaro ne plu uziĝas de ŝtatoj, sed ĝi plu vivas en la koro de miloj da respublikanoj tra la mondo.
Filozofie kaj tevolucie, la Respublika Kalendaro klarigas al homoj la politikan programon ĝis la feliĉa tempo, kiam homaro vivos liberece, egalrajtece kaj fratece.
La jaro komenciĝas aŭtune. Tio simbolas la tempojn post la apero de homoj. Tiuj estas malfortaj fronte al tiom pli armilohavaj bestoj. Estas la tempo kiam poiome ili eltrovas la ilojn, por plibonigi iliajn vivojn kaj protektiĝi.
Tuj poste vintras. Kelkaj homoj perforte premas la homaron. Ili mortigas kiam deziras, ili eltrovas la diojn por plibone trudi iliajn fileĝojn kaj tirani la kontraŭulojn. Samtempe ili kreis popolojn, naciojn kaj kapitalismon.
Altempas printempo. Homoj pli kaj pli instruiĝas, pripensas. Homoj ekpensas pri feliĉa tempo. Ili kreas Respublikon. Ili administras de asembleoj. Ili celas vivi. La tiranoj, la reĝoj, la diktatoroj venkiĝas de popoloj.
Fine la somero varmigas kaj nutras la novan tempon. La homaro grenrikoltas, uzas la sunenergion kaj nutras de la fruktoj, kiujn ĝia laboro ofertas.
Kiam oni komprenas tiel la Respublika kalendaro, oni ne plu forĵetas ĝin pro sezoneco.
12 monatoj kaj 5 aŭ 6 kromtagoj. Pro la revolucia vojo, la nomoj de monatoj estas : Vinrikolterao, Brumerao, Prujnerao, Neĝomuzo, Pluvomuzo, Ventomuzo, Ĝermovalo, Florovalo, Herbaĵovalo, Grejnrikoltoro, Varmoro, Fruktoro k Senkulotulfestoj.
Ĉiu monatoj enhavas 30 tagojn kaj dividiĝas po 3 grupoj de dek tagoj. Ĉiu tago memorigas pri vegetaĵo, mineralo, besto por la kvina tago de la tagdeko, kaj ilo por la lasta tago de la tagdeko. Estas tiuj informoj, kiujn oni povas adapti al la loko, al la kulturo. Sciante ke neniam estos nomo de konatulo aŭ difestoj. Tiu kalendaro nepre estas laika.
