Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Saltu al enhavo
Vikipedio
Serĉi

Arekacoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita elElaeis)
Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Arekacoj
Cocos nucifera
Biologia klasado
Regno:plantojPlantae
Subregno:trakeofitojTracheophyta
Superdivizio:spermatofitojSpermatophyta
Divizio:angiospermojAngiospermae
Klaso:unukotiledonojLiliopsida
Ordo:arekalojArecales
Familio:arekacojArecales
Bercht. & J.Presl[1]
arekoAreca
L.
Aliaj Vikimediaj projektoj
vdr
Arenga pierzasta

Laarekacojpalmoj[2] (latine Arecaceae, antaŭePalmaePalmaceae) estasplantafamilio elangiospermoj (unukotiledonoj) kaj la sola familio el la ordoarekaloj, kiu jam estis disvastiĝanta antaŭ ĉirkaŭ 70 milionoj da jaroj en lakretotempo. Ili estas plurjaraj, unuseksaj aŭhermafroditaj, lignecaj plantoj, kun karakterizaj folitufo. La palmoj apartenas al launukotiledonaj florplantoj kaj pliiĝas persemoj. La familio de la palmoj havas laŭ aktuala taksado preskaŭ 190 genrojn kaj ĉirkaŭ 2530 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estasareko[2]. La infloresko estasspadiko, kovrita parte perspato, la folio estas kunmetita aŭ dividita.

Inter la palmacoj troviĝas la plej longa folio (25 metroj ĉe palmoj de genroRaphia), la plej granda grajno (ĝis 20 kg ĉeSejŝelpalmo), same kiel la plej grandainfloresko (ĉe genroCorypha kun 10 milionoj floroj je infloresko) de la planta regno.

Disvastiĝo

[redakti |redakti fonton]

La palmoj preferas la akvoriĉajn kaj varmajn regionojn, tiel ili troviĝas plej ofte en latropikoj kajsubtropikoj, en pli malvarmetaj regionoj kreskas nur kelkaj specioj, ekz. lamielpalmo. Ĝi kreskas ĝis super marnivelo de 4000 metroj.

Taksonomio

[redakti |redakti fonton]
subfamilio Calamoideae:Raphia australis
subfamilio Nypoideae:Nypa fruticans
subfamilio Coryphoideae:nanopalmo
(Chamaerops humilis)
subfamilio Coryphoideae:Washingtonia filifera
subfamilio Coryphoideae:Brahea armata
subfamilio Ceroxyloideae:Ravenea rivularis
subfamilio Arecoideae:Kuba reĝapalmo (Roystonea regia)
subfamilio Arecoideae:Dictyosperma album

La familia nomo Arecaceae estis publikigita en 1820 fare deFriedrich von Berchtold kajJan Svatopluk Presl enO Prirozenosti Rostlin, paĝo 266. La malnova familia nomo Palmae estis publikigita en 1789 fare deAntoine Laurent de Jussieu enGenera Plantarum, p. 37, .[4][5]

La sistematiko de la Arekacoj estis en la lastaj jaroj molekulgenetike esplorita, ĉe kiu multaj longe ekzistantaj grupoj estis konfirmitaj. 2005 estis publikigita resuman klasifikadon de la familio.[6] La ĉi tie uzata sistematiko estas malgrave ŝanĝita versio publikigita enGenera Palmarum en la jaro 2008:[7]

  • subfamilio Nypoideae

LaŭWorld Flora Online kajThe Plant List(3 maj. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[9]:

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.
**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.

Uzado

[redakti |redakti fonton]

Palmo estas valora kultivplanto en multaj regionoj. Oni povas ties parton multflanke eluzi, prilabori:

nutraĵo

[redakti |redakti fonton]

Ĉe ĉirkaŭ 100 palmoj, la fruktoj estas manĝeblaj (daktilpalmo,palmirpalmo); ĉe aliaj specioj manĝeblas parto de frukto (kokosnukso,betelnukso, palmirpalmo). La manĝebla parto de palmtrunko estas nomata ankaŭpalmokoro, el la interno de palmotrunko de kelkaj specioj estas elgajneblasaguo. La suko (kaj eĉ la fruktokarno) de la palmoj estas uzeblaj por produkti trinkaĵojn aŭ ekstrakti el ili sukeron. Per tiesfermentado estiĝaspalmovino. Kelkaj palmaj floroj allogasabelojn, tiel oni povas kolekti palmomielon.

Aliaj materialoj

[redakti |redakti fonton]

Oni povas ankaŭ fari materialojn kiel palmofibroj,palmoleoj kaj palmovaksoj, "planta eburo" (el la „Phytelephas”-specioj).

Konstrumaterialoj

[redakti |redakti fonton]

En multaj landoj, palmo estas bazmaterialo por domkonstruo, kiam oni uzas la trunkojn kiellignon kaj la akvoforkondukajn foliojn al la tegmento. Oni produktas elrotangpalmo laratan-meblojn.

Eksteraj ligiloj

[redakti |redakti fonton]

Referencoj

[redakti |redakti fonton]
  1. 1,01,11,2Arecales ĉe World Flora Online
  2. 2,02,12,2areko en PIV ĉe vortaro.net
  3. 3,03,1Arecaceae ĉe The Plant List
  4. Arekacoj ĉe Tropicos.org. Missouri Botanical Garden, St. Louis
  5. The name "Palmaceae" is not accepted because the name Arecaceae (and its acceptable alternative Palmae,ICBN Art. 18.5Arkivigite je 2006-05-24 per la retarkivoWayback Machine) are conserved over other names for the palm family.
  6. John Dransfield, Natalie W. Uhl, Conny B. Asmussen, William J. Baker, Madeline M. Harley, Carl E. Lewis:A New Phylogenetic Classification of the Palm Family, Arecaceae. Kew Bulletin, volumeno 60, 2005, paĝoj 559–569.(JSTOR)
  7. John Dransfield, Natalie W. Uhl, Conny B. Asmussen, William J. Baker, Madeline M. Harley, Carl E. Lewis:Genera Palmarum. The Evolution and Classification of Palms. dua eldono. Royal Botanic Gardens, Kew 2008,ISBN 978-1-84246-182-2, S. 138 f.
  8. Rodrigo Bernal, Gloria Galeano:Sabinaria, A New Genus of Palms (Cryosophileae, Coryphoideae, Arecaceae) from the Colombia-Panama border. en:Phytotaxa. volumeno 144 (2), 2013. paĝoj. 27–44.
  9. Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets
  10. kalamo en PIV ĉe vortaro.net
  11. kokoso en PIV ĉe vortaro.net
  12. eleo en PIV ĉe vortaro.net
  13. metroksilo en PIV ĉe vortaro.net
  14. feniko en PIV ĉe vortaro.net
  15. rafio en PIV ĉe vortaro.net
Portala ikonoPortalo pri Biologio
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Arekacoj&oldid=9027456"
Kategorioj:
Kaŝitaj kategorioj:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp