Monunuo: 1bulgara levo egalas al 100 stotinkoj. Dum la venontaj jaroj la lando transprenos la eŭropan valutoneŭro, kaj la nacie produktitajbulgaraj eŭro-moneroj jam estas pretaj.
Heredaĵo:Bojana preĝejo ĉe Sofio,trakaj kurganoj deKazanlak kajSvetĉar,Madara Horseman, malnova urbo-insuloNesebar, Pirina nacia parko,Rila-monaĥejo, Srebarna rezervejo, Baĉkova (Petricona) monaĥejo.
Bulgario estas malgranda lando situanta en Sudorienta Eŭropo, en la oriento de Balkano. Ĝia teritorio kovras areon de 110 994 kvadrataj kilometroj, dum terlimoj kun ĝiaj kvin najbaraj landoj kuras sumlongon de 1 808 kilometroj, kaj ĝia marbordo estas 354 kilometroj longa.[1] La geografiaj koordinatoj de Bulgario estas43° N25° E.[2] La plej rimarkindajtopografiaj ecoj de la lando estas laDanuba Ebenaĵo, laBalkano, laTrakia Ebenaĵo, kaj laRilo-Rodopomasivo.[1] Ĝi situas en la provincojBlagoevgrad,Kjustendil kajSofio norde de la montaroPirin kaj oriente de la slavaNord-Makedonio. Pirin (bulgareПирин,grekeΠιρίν, antikva nomoOrbelos) estas la plej alta montaro en sudokcidenta Bulgario. Ĝi situas en la provinco Blagoevgrad ĉe la limo de la regiono Makedonio de Grekio kaj iom oriente de la slava Respubliko Norda Makedonio. La plej granda montopinto, 2914 metrojn alta, nomiĝasViĥren. La tutan orientan flankon konstituas la marbordo de laNigra Maro.
Prahistoriaj kulturoj en la bulgaraj landoj inkluzivas la NeolitikanHamangian kulturon kajVinĉa-kulturon (6-a al 3-aj jarmiloj antaŭ la komuna erao), la ĥalkolitikanVarnan kulturon (5-a jarmilo a.k.e.; vidu ankaŭTombejo de Varna) kaj la BronzepokanEzeran kulturon.
La spacon nun okupitan de nuna Bulgario okupis latrakoj.Post la3-a Makedonia milito Trakio falis sub la rego de laRomia Imperio. Trakio (latineThracia) restis provinco de Romio ĝis ties disfalo. Poste Trakio falis sub la rego de laBizanca Imperio.
Bizancio perdis la plejparton de Trakio al la regno de Bulgario en la9-a jarcento, regajnis ĝin en972 kaj reperdis ĝin en la12-a jarcento.Omurtag estis GrandaĤano (Kanasubigi) de Bulgario de 814 ĝis 831. Li estis konata kiel „la Konstruanto“. En la komenco de sia regado li subskribis 30-jaran pactraktaton kun la najbaraOrienta Romia Imperio, kiu restis valida ĝis la fino de lia vivo. Omurtag sukcese retenis la agreseman politikon de laFranka imperio, kiu intencis konkeri la nordokcidenton de Bulgario, kaj subpremis la malkonsenton de kelkajslavaj triboj. Li faris administraciajn reformojn, kiuj pliigis la povon kaj la aŭtoritaton de la centra registaro.
La regionon laOsmanida Imperio konkeris en la 14-a jarcento, kaj ĝin regis dum kvin jarcentoj.
Laaprila ribelo de 1876 estis ribelo de la bulgara popolo kontraŭ la preskaŭ 500-jara regado de la Otomana Imperio (en la bulgara ankaŭ konata kiel "Възраждане" t.e. liberigo aŭ bulgara renesanco). La ribelo daŭris de aprilo ĝis majo 1876. La ribelo estis sange subpremita de la otomana armeo kaj labaŝibozuk (avangardo de la Otomana Imperia Armeo), estigante furiozan kritikon tra Eŭropo kaj Usono. Indignanta socio fakte igis la rusan caronAleksandron la 2-an proklami militon kontraŭ la Otomana Imperio por defendi samkredajn slavojn, rezulte de tio Bulgario denove sendependiĝis en 1878 (komence nur la norda parto — kiel Bulgara Princlando).
Bulgario fariĝis tute sendependa de laOsmanida Imperio en1908. En laUnua kaj laDua mondmilitoj ĝi aliancis kunGermanio, parte pro revenĝisma deziro havigi al si la promesitajn en 1878 terenojn kun parte bulgara loĝantaro enMakedonio kaj ĉe laEgea maro. Militaj trupoj de la sovetuniaRuĝa Armeo eniris en la okupitan Bulgarion en1944, sekve falis la monarĥio kaj establiĝis socialismaPopola Respubliko Bulgario regata de bulgaraj komunistoj, pli frue persekutataj, kun forta influo de la regantoj deSovetunio. Ekde majo 1955 la politikan gvidadon de Moskvo kaj la pluan restadon de sovetuniaj trupoj en Bulgario leĝigis laVarsovia Traktato.
La unuaj demokratiaj elektoj okazis en1987. En1991 estis adoptita novakonstitucio. La unuan nekomunistan registaron formisFilip Dimitrov.
La prezidento aŭ ŝtata prezidanto de la Respubliko Bulgario estas la bulgaria ŝtatestro. La nuna postenulo,Rumen Radev (Румен Радев), prenis sian oficon la 22-an de januaro 2017, en teamo kun vicprezidantinoIlijana Jotova (Илияна Йотова) - ambaŭ reelektiĝis en baloto de 2021. Li sukcedis la kolegonRosen Plevneliev, kiu oficis kiel prezidanto de 2012 ĝis 2017. La prezidanto estas elektata per rekta popolbaloto por kvinjarperiodo. Se neniu kandidato ne ricevas pli ol 1/2 el la voĉoj, oni aranĝas duan elekton. La vicprezidanto estas elektata en sama baloto kiel la prezidanto.
Bulgario estas industria kaj agrikultura lando. Ĝis la komenco de la financa krizo ĝia ekonomio kreskis, ricevante grandajn eksterlandajn investojn kaj spertante konstruadan eksplodon.
Malgraŭ ke Bulgario ne havas multe da propra nafto kaj gaso, ĝi sukcesis iĝi grava produktanto kaj distribuanto de energio en la regiono. La atomcentralo enKozloduj estas la plej potenca generanto de elektra energio en la lando; ekzistas plano pri konstruado de la nova atomcentralo enBelene.
Bulgario estas inter la plej gravaj produktantoj de kelkaj agrikulturaj produktoj, ekz. ŝafa lakto, sunfloraj semoj, tabako.
Grava branĉo de la ekonomio estas la turismo, kun grandaj sablaj plaĝoj ĉe la Nigra maro kaj popularaj vintraj kurortoj en la montaro. 4,7 milionoj da turistoj vizitis la landon en 2008[3]. Ekzistas prognozoj pri kresko de tiu kvanto ĝis 20 milionoj jare.
LaBulgara nacia televido (bulgareБългарска национална телевизия, transskribo:Balgarska nacionalna televizija, mallonge BNT) estas la publika, ŝtata televida korporacio de Bulgario. Ĝia centra oficejo situas en la ĉefurbo Sofio. Por radiofonio ekzistas laBulgara nacia radio (BNR).
(en)Tomasz Kamusella,Ethnic Cleansing During the Cold War: The Forgotten 1989 Expulsion of Bulgaria’s Turks (eld: Routledge Studies in Modern European History). 2018.Londono: eldonejoRoutledge, 328 paĝoj,ISBN 978-1-138-48052-0.
.jpg)
