Laaizoacoj[2] (latine Aizoaceae) estasplantafamilio el ladukotiledonajangiospermoj. Tiu familio apartenas al laordokariofilaloj (Caryophyllales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 150 genrojn kaj pli ol 2270 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estasaizoo[2].
La disvastiga centro estas suda Afriko (Kapensiso). Ankaŭ enAŭstralio hejmiĝas multajn speciojn.
Kelkaj specioj kaj kultivvarioj estas tutmonde uzataj kielornamplanto.Multajplantoj nomiĝas en naciaj lingvoj, „tagmeza floro“ aŭ „vivantaj ŝtonoj“.
Ili estas unujaraj aŭmultjaraj plantoj. Povas estiherbaj plantoj,duonarbustoj aŭarbustoj. Plej oftassukulentaj plantoj. Ili estas
aŭKAM-plantoj. Lafoliojplej ofte estas sukulentaj, sed ekzistas ankaŭ nesukulentaj specioj.
Laradisimetriajfloroj estas plej ofte duseksaj (nur kelkaj specioj deTetragonia estas unuseksaj).Plej ofte ekzistas kvin (tri ĝis)sepaloj. La floroj enhavas multajn (3 ĝis 200)stamenoj (= sekundarapoliandrio).Oftenefekundaj stamenoj aspektas petalsimile (staminodioj); Plej ofte mankas verajpetaloj. La floroj enhavas du ĝis kvin (ĝis dudek)karpelojn. Lapolenigado okazas per insektoj (entomofilio).
Plej ofte formiĝaskapsulfruktoj aŭ kelkfojeberoj, kiuj enhavas multajn (1 ĝis 1000) semojn.
La familio de la Aizoacoj estas dividita en kvar subfamilioj[4] kun jenaj genroj:[5]
- subfamilioRuschioideaeSchwantes ex Ihlenf., Schwantes & Straka:
- tribo ApatesieaeSchwantes ex Ihlenf., Schwantes & Straka
- tribo Dorotheantheae(Schwantes ex Ihlenf. & Struck) Chess., G.F.Sm. & A.E.van Wyk
- tribo Ruschiae
Sinonimoj de la familio estasFicoidaceaeJuss.(nom. rej.),MesembryanthemaceaeFenzl (nom. cons.),SesuviaceaeHoran. kajTetragoniaceaeLink (nom. cons).[6]
LaŭWorld Flora Online kajThe Plant List(11 jun. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[7]:
- *genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.
- ↑1,01,11,2Aizoaceae ĉe World Flora Online
- ↑2,02,12,2aizoo en PIV ĉe vortaro.net
- ↑3,03,1Aizoaceae ĉe The Plant List
- ↑Cornelia Klak et al:A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions. 2003, S. 1442–1443
- ↑H. E. K. Hartmann (Hrsg.):Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae. Springer, 2001, Band 1, S. IX-XI und Band 2, S. IX-XII.
- ↑H. E. K. Hartmann (Hrsg.):Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, Band 1, p. 9.
- ↑Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets
- ↑mezembrianto en PIV ĉe vortaro.net
- ↑tetragonio en PIV ĉe vortaro.net
- H. E. K. Hartmann (Hrsg.):Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001,ISBN 3-540-41691-9.
- H. E. K. Hartmann (Hrsg.):Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae F-Z. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001,ISBN 3-540-41723-0.
- Cornelia Klak, Angeline Khunou, Gail Reeves, Terry Hedderson:A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions. In:American Journal of Botany, Band 90, 2003, ü. 1433–1445,(online).
- Cornelia Klak, Peter V. Bruyns, Terry A. J. Hedderson:Phylogeny and New Classification for Mesembryanthemoideae (Aizoaceae). en:Taxon. Band 56, Nummer 3, 2007, p. 737–756,JSTOR:25065858