Movatterモバイル変換

Saltu al enhavo

1-a de januaro

Redakti ligilojn

Pending

El Vikipedio, la libera enciklopedio

Page version status

Malneta versio

8 ŝanĝoj en ĉi tiu versio atendaskontrolon. Lastabila versio estispatrolita je14 jan. 2025.

Kalendaro
Januaro |Februaro |Marto |Aprilo |Majo |Junio |Julio |Aŭgusto |Septembro |Oktobro |Novembro |Decembro

januaro1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La1-a de januaro estas la 1-a tago de la jaro laŭ laGregoria kalendaro. 364 tagoj restas (365 in superjaroj).

Je la 1-a de januaro okazis, interalie:

Eventoj

[redakti |redakti fonton]

-4713: Komenco de laerao de Scaliger, kalkulita de la franca sciencistoJoseph Justus Scaliger en1583
-153: Enkalendaro deromia konsulo, la 1-a de januaro estis difinita kiel komenco de la jaro (ĝis tiam la jaro komenciĝis la 1-an de marto)
-45:Romia Respubliko:Julio Cezaro enkondukisjulian kalendaron - korekto de romia versio de laegipta kalendaro, poste anstataŭigita per lagregoria kalendaro
193:Pertinakso iĝisromia imperiestro
404: Lasta batalo degladiatoroj enRomia imperio
898:Karlo la 3-a iĝis reĝo de Francio
1068: Pardonite de Eŭdokja Makrembolitissa, la regantino deOrientromia Imperio, por provo uzurpi la tronon,Romanus la 4-a Diogeno edzinigis ŝin por iĝibizanca imperiestro
1345: Subskribo dealianco interVitelsbaĥoj,reĝo dePollando Kazimiro la Granda kaj reĝo deHungario Ludoviko la 4-a
1438:Albreĥto la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Hungario
1515:Francisko la 1-a iĝis reĝo de Francio
1531:Rio-de-Ĵanejro fondita kielvilaĝo apudAtlantiko
1582:Francio,Italio kajHispanio enkondukisGregorian kalendaron
1586: Angla armeo konkerisSanktan Domingon
1651:Karlo la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Skotlando
1678: EnTorino estis fondita unua en la mondomilitista akademio (nun enModeno)
1707:Johano la 5-a kroniĝis kiel reĝo de Portugalio
1739:Atlantiko: malkovro deBuvet-Insulo fare deJean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier
1773:Himno Mirinda graco estis verŝajne unuafoje uzita dum religia renkonto deprotestantoj enSud-orienta Anglio
1781: Super la riveroSevern en la angla provincoShropshire ekfunkciisIron Bridge, unuafera ponto en la mondo
1788:Britio: "The Times" aperis kiel "The Daily Universal Register" - la plej malnovalondona gazeto
1800:Nederlanda Hindio estis kreita deNederlanda Orient-hinda Kompanio
1801:Act of Union 1800:Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando formiĝis per unuiĝo deReĝlando de Granda Britio kajReĝlando Irlando; itala astronomoGiuseppe Piazzi malkovris unuanasteroidon -Cereso, nomitan omaĝe alromia diino, komence difinata kielplanedo, poste kiel asteroido kunkataloga numero 1, kaj de 2006 klasifikita alnanoplanedoj
1803: Ekvalidis "Dispono prinegra komerco" deKristiano la 7-a de 1792, kiu malpermesissklavkomercon kaj transporton desklavoj al Danaj Karibaj Insuloj. Tamen sklaveco sur la insuloj ne estis abolita ĝis 1848
1804:Jean Jacques Dessalines anoncis sendependecon deHaitio (deFrancio)
1806: Laŭ dekreto deNapoleono Bonaparte oni forigis lafrancan revolucian kalendaron, revenante al laGregoria kalendaro
1808: Kiel rezulto delobiado de laaboliciisma movado, importado desklavoj al Usono estis oficiale malpermesita, kvankamsklaveco mem ankoraŭ ne estis forigita
1818:Ĉilio deklaris sendependecon (deHispanio); unuasciencfikcio Frankenŝtejno aŭ la moderna Prometeo estis anonime publikigita enLondono - dediĉita de la aŭtorinoMary Shelley al ŝia patroWilliam Godwin, kun antaŭparolo de ŝia edzoPercy Bysshe Shelley
1837:Tertremo enGalileo kunepicentro enSafed mortigis pli ol 6 mil homojn
1848: EnVilno okazis premiero deoperoHalka kun muziko de la pola komponistoStanisław Moniuszko
1858: EnVarsovio okazis premiero de la nova kvarakta versio de la pola nacia operoHalka; franca sciencistoAllan Kardec kreis unuanspiritisman revuon
1860: EnKongresa Pollando aperis unua polapoŝtmarko
1863:Emancipiga Proklamo:Usono malpermesissklavecon -aboliciismo proklamita de prezidentoAbraham Lincoln
1867: Sveda industriisto kaj kemiistoAlfred Nobel inventisdinamiton
1872: EnKrakovo okazisprapremiero de ladramo deAdam MickiewiczKonfederacianoj de Bar
1880:Ferdinand de Lesseps komencis konstruiPanaman kanalon; enLvovo aperis ukrainagazeto "Dilo", eldonata kun paŭzo en 1918-22, kaj poste ĝis la Dua Mondmilito
1885: EnĈernivco aperisukrainlingva gazeto "Bukovino", redaktata deJurij Fedkoviĉ
1891: Oni la unuan fojon enkondukispensiojn (Germanio)
1892: Enmigrada stacio surInsulo Ellis enNovjorka Haveno malfermiĝis, priservante preskaŭ 12 milionojn daenmigrintoj al Usono dum sia ekzisto
1901:Aŭstralio estiĝis - Aŭstralia Unio estis oficiale proklamita, formita per unuiĝo de plurajbritaj transmaraj teritorioj,Kanbero estis nomumita nova ĉefurbo;Niĝerio iĝis britaprotektorato
1912:Respubliko Ĉinio estas fondita
1915:Unua mondmilito: 547 personoj pereis surManika Markolo post torpedigo de britakirasŝipo HMS „Formidable” fare de germanasubmarŝipo U-24
1919:Belorusa SSR estas fondita;Komunista Partio de Germanio estas fondita
1923:Dua Pola Respubliko:urborajton ricevisKamienna kajSzczekociny
1925: EnLibera Urbo Dancigo oni malfermis polanpoŝtoficejon; la nomo de lanorvega ĉefurbo estis ŝanĝita de Christiania (Kristianio) alOslo
1926:Radio kaj Televido de Irlando ekfunkciis
1928: Persona sekretario deJosif Stalin, Boris Baĵanov, transiris irananŝtatlimon fuĝante elSovetunio
1934:Tria Regno dekretissteriligon;Golfo de San-Francisko: insuloAlcatraz fariĝis federaciamalliberejo
1935:Wilhelm Canaris iĝis ĉefo de germana militista spionorganizoAbwehr
1940: tutlandamobilizo enBritio, porviroj en la aĝo de 18 ĝis 27 jaroj; laŭ enBukareŝto eldonitabulteno nombro de polajelmigrintoj estas 120 000 personoj (enFrancio,Rumanio,Hungario,Litovio,Britio,Svedio kajLatvio)
1941:Polaj rifuĝintoj enHungario de la 21-a oktobro 1940 ĝis la 1-a de januaro 1941 ricevis deUsono materian helpon, egalvaloran al 201 24usonaj dolaroj
1942: EnRzeszów la okupantoj establisjudan geton, enProvinco Vartlando devigis la polan loĝantaron al donado de kvinono de monatasalajro, kaj enGalicio forprenis de judoj senpage 130 milpeltojn; 26 landoj militantaj kun laTria Regno subskribis laDeklaracion de la UN;Orienta Fronto: dum kontraŭofensivo deMoskvo la 39-aArmeo atingisRĵev, la 29-a konkerisStarica kaj la 22-a atingisVolgon okcidente de Rĵev;Krimeo:Sebastopola Defend-Areo reĵetis la duan atakon deWehrmacht;Hindoĉinio: oni haltigis por certa tempo japanan ofensivon enBrita Malajzio
1943:Pola Rezistomovado:Gestapo arestis enSieradz 40 personojn; taĉmento dePola Enlanda Armeo eksplodigisakvoturon enKrasnobród; soveta armeo en sud-orienta fronto komencis atakon por konkeriDoneckan Basenon
1944:Germana polico pafmortigis 25 personojn, kaj grupo deukrainoj pafmortigis jarŝanĝe 6 personojn; enokupata Pollando estis 35 000italaj militkaptitoj; gazeto "Kurier Białostoski" (Bjalistoka Kuriero) komencis aperi - verŝajne eldonata de germana sekureca servo;Pola Rezistomovado likvidislitovan gardejon; duasoveta okupado de Pollando: jarŝanĝe nokte enVarsovio konspire fondiĝiskomunista Landa Nacia Konsilio kiel alternativo al lapola ekzila registaro, fondante PopolanArmeon, subigita senpere al sovetaj regantoj; unua plenumo de laNacia himno de Sovetunio;Erwin Rommel iĝis komandanto de la Grupo Armeo "B" enNederlando kun kontrolpovo de defendejoj enNormandio; bombakorpuso debrita aerarmeo atakis nokteBerlinon;Svislando: aera batalo inter germana kaj svisa aviadiloj
1945: La Pola Armeo kaj CivitanaMilico en la lando havas 316 388 personoj; sur liberigitaj areoj de Pollando estis 88 257 registritajradioriceviloj; dekrete deStalin estis kreita Ministerio pri Publika Sekureco;Sovetunio:Stalin depeŝis alRoosevelt pri agnosko de Provizora Registaro dePola Respubliko;Belgio: venĝe promasakro de kaptitaj usonaj soldatoj,usona armeo mortigis 60malliberulojn deWehrmacht enVaux-sur-Sûre; 1 035atakaviadiloj deLuftwaffe atakis aviadilejojn en sudaNederlando,Belgio kaj nordaFrancio - detruis 479 aviadilojn deAliancanoj, perdis 277 ĉefe pro la propra kontraŭaviada defendo, ne informita pri la operaco; 8-a usonaaerarmeo atakispontojn surRejno ĉeKoblenco,Neuwied kajRemagen
1948:Konstitucio de la Itala Respubliko ekvalidis
1950:Pollando: enLublin,Lodzo,Poznano,Varsovio kajVroclavo fondiĝismedicinaj altlernejoj
1951: Funkciigo de la unuakabla televido enĈikago - 300 abonantoj;Pollando: el kunligo de du unuoj estiĝis la urboBielsko-Biała
1954: Unua nacia kolorotelevida elsendo okazis enUsono
1956:Sudano sendependiĝis (deEgiptio kaj Britio)
1957:Francio redonisSarlandon alGermanio; enPola Popola Respubliko oni enkondukis devigan registron detelevidiloj
1959: EnKubo Fidel Castro faligis diktatoronFulgencio Batista transprenante kontrolon superHavano
1960:Kameruno sendependiĝis deFrancio; en Francio oni enkondukisfrancan frankon
1962: OkcidentaSamoo sendependiĝis (deNov-Zelando);pola vilaĝo Sobieszów, apartenantamezepoke alPiastidoj, ricevisurborajton
1964:Organizaĵo por Liberigo de Palestino fondiĝis
1966:Jean-Bédel Bokassa, post faligo deDavid Dacko, iĝis prezidento deCentr-Afrika Respubliko
1969: Premiero de la soveta animacia serioLupo kaj Leporo
1970:Unikso-tempo komencita laŭUTC
1973:Britio,Danio kajIrlando aliĝis alEŭropaj Komunumoj; enPollando kunfondiĝis subigita alPola Unuiĝinta Laborista Partio la plej granda enMez-Orienta Eŭropo gazetarakonzerno RSW Prasa-Książka-Ruch (Laborista Eldon-Kooperativo Gazetaro-Libro-Movado)
1977: EnĈeĥoslovakio intelektuloj publikigis manifestonĈarto 77, en kiu ili postulis respekton dehomrajtoj fare de lakomunisma reĝimo - unuajproparolantoj estisVáclav Havel,Jan Patočka kaj Jiři Hajek
1979:Kantono Ĵuraso (Svislando) fariĝis suverena;Usono kajĈina Popola Respubliko ligisdiplomatiajn rilatojn
1981:Grekio aliĝis alEŭropaj Komunumoj
1983:Interreto kreiĝis -ARPANET oficiale forlasisRet-komunikan protokolon NCP favore alTCP-IP
1984:Brunejo sendependiĝis (deBritio)
1986:Hispanio kajPortugalio aliĝis alEŭropaj Komunumoj
1987:Jelcz-Laskowice fondiĝis kielurbo endistrikto Oława deMalsuprasilezia Provinco
1988: EnPollando oni ĉesis superbruigiRadion Libera Eŭropo - post 36 jaroj dum lamalvarma milito
1990:Moravia urboZlín revenis al sia nomo - de 1949 estis alinomita alGotvaldovo, omaĝe al komunista prezidento
1991: EnLitovio fondiĝisKlaipėda Universitato
1993:Ĉeĥoslovakio disfalis - du apartaj ŝtatojĈeĥio kajSlovakio estiĝis; kadre deEŭropa Komunumo oni enkondukis plenaninternan merkaton
1994:Nord-Amerika Liberkomerca Interkonsento ekvalidis;Zapatista Armeo por Nacia Liberigo komencis ribelon enĈiapo; enPollando Wąchock reakirisurborajton, perditan en 1869
1995:Aŭstrio,Finnlando kajSvedio aliĝis alEŭropa Unio;Monda Organizaĵo pri Komerco ekfunkciis
1999:Eŭropa Unio: enkonduko deeŭro kiel ĝirala mono en la 11 landoj de la Eŭropa Valuta Unio
2000: Malgraŭ pli fruaj timoj pri kvazaŭaapokalipso, laproblemo de jaro 2000 estis preskaŭ nesentebla kaj facile solvita
2002:Eŭrozono: enkonduko deeŭro kielmonbiletoj kajmoneroj
2003:Luiz Inácio Lula da Silva enposteniĝis kielprezidento de Brazilo
2006:Varsovio:sekulara instituto, de la komenco en 1942 ligita kun pilgrimejoJasna Góra, laŭsugesto de papoJohano Paŭlo la 2-a ŝanĝas nomon alPrimas-InstitutoStefan Wyszyński
2007:Bulgario kajRumanio aliĝis al EU,Slovenio alEŭrozono
2008:Kipro kajMalto aliĝis al eŭrozono
2009:Slovakio aliĝis al eŭrozono
2011:Estonio aliĝis al eŭrozono;Dilma Rousseff kiel unua virino iĝisprezidantino de Brazilo;Aleksandrio: bombeksplodo antaŭ enirejo alpreĝejo deKopta Ortodoksa Eklezio de Aleksandrio mortigis 23 personojn
2012: Novakonstitucio deHungario ekvalidis
2014:Latvio aliĝis alEŭrozono
2015:Litovio aliĝis al Eŭrozono
2017:Doris Leuthard ekprezidentis en Svislando;Pollando: ekvalidisleĝo pri fondo deTeritoria Defend-Armeo
2018:Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj akceptis por dujara oficperiodo kiel nekonstantajn membrojnEkvatoran Gvineon,Kuvajton,Peruon,Pollandon kajEbur-Bordon, kiuj okupis lokon deEgiptio,Japanio,Senegalo,Ukrainio kajUrugvajo;Wiślica reakiris urborajton iĝante la plej malgrandaurbo enPollando, unu el 930
2019:NASA:kosmosondilo New Horizons preterpasistransneptunan objekton Ultima Thule;Ueli Maurer iĝis prezidento deSvislando
2021:Briteliro:Britio forlasisdoganunion kajinternan merkaton deEŭropa Unio
2022: EnAŭstrio estis leĝigitaeŭtanazio;Azio-Oceanio: enHanojo dum pintkunveno deASEAN ekvalidis laRegiona Ampleksa Ekonomia Partnereco; 12 polaj urboj reakirisurborajtojn - perditajn postJanuara ribelo de 1863 kontraŭRusia Imperio;Invado de Rusio en Ukrainion: Pasintjare en dek militaj monatoj el 14 870 kontraŭaviadajalarmoj super Ukrainio la plimulto okazis enLugansko,Donecko, kaj enSumia kajZaporiĵa provincoj; nokteUkraina Aer-Armeo paffaligis 45 senpilotajn aviadilojn Shahed 131/136; post rusa atako mankaskurento enĤersono; laŭ ukrainastabo rusoj ĝis nun perdis en Ukrainio 106,7 mil soldatojn, 3 031 tankojn, 6 084 kirasitajn veturilojn, 2 021 artileriajn sistemojn, 423 raketajn elpafilojn, 213 kontraŭaviadajn sistemojn, 283 aviadilojn, 269 helikopterojn, 1 792 senpilotajn aviadilojn, 723krozmisilojn, 16 ŝipojn, 4 720 veturilojn kaj 181 unuojn de specialaj ilaroj; de la komenco de agreso 452 infanoj estis mortigitaj, kaj 876 vunditaj; ĉefo de germanaspionagentejo konfirmis, ke rusaj spionoj pliintensigis sian agadon enGermanio; la prezidanteco deEU hodiaŭ transiras deĈeĥio alSvedio
2024:Japanio: Okazastertremo de la magnitudo 7.6 engubernio Iŝikavo

Naskiĝintoj

[redakti |redakti fonton]

1424:Ludoviko la 4-a, princo-elektisto dePalatinato (m.1449)
1431:Aleksandro la 6-a, papo (m.1503)
1449:Lorenzo de Mediĉo, itala politikisto kaj estro de Florenco (m.1492)
1467:Sigismondo la 1-a, reĝo de Pollando kajgrandduko de Litovio (m.1548)
1484:Zvinglo, svisa protestanto kunkreinto dekalvinismo (m.1531)
1504:Caspar Cruciger la malplijuna, germana teologo kaj reformisto (m.1548)
1557:István Bocskai, landestro de Hungario kaj Transilvanio (m.1606)
1628:Christoph Bernhard, germana komponisto,kapelestro kaj muzikteoriisto (m.1692)
1638:Go-Sai, imperiestro de Japanio (m.1685)
1694:Sámuel Pataki, hungara kuracisto (m.1766)
1714:Kristijonas Donelaitis, litova luterana pastro kaj poeto (m.1780)
1735:Paul Revere, usona oraĵisto, grafikisto, entreprenisto, kaŭzinta la unuan batalon de laUsona milito de sendependeco (m.1818)
1750:Frederick Muhlenberg, usona politikisto (m.1801)
1767:Maria Edgeworth, angla-irlanda verkistino (m.1849)
1778:Charles-Alexandre Lesueur, franca maristo,naturalisto, artisto kajesploristo (m.1846)
1787:Ludwig Ernst Gebhardi, germana muzikisto, orgenisto kaj komponisto (m.1862)
1797:Christoffer Jacob Boström, sveda filozofo kaj profesoro deUpsala Universitato (m.1866)
1799:Andrzej Towiański, pola religia filozofo, mistikulo kaj juristo (m.1878)
1809:Gustaw Zieliński, pola verkisto kaj poeto (m.1881)
1822:Frederiko Kerényi, hungara poeto, advokato (m.1852)
1823:Sándor Petőfi, hungara poeto,nacia heroo (m.1849)
1833:Franziska Lechner, germana beatulino kaj ordenfondinto
1846:Léon Denis, franca verkisto kajspiritisto (m.1921)
1854:James Frazer, skotakultura antropologo, filologo, historiisto primitologioj kajreligioj,religiosciencisto (m.1941)
1859:Thibaw Min, lasta reĝo deBirmo (m.1916)
1863:Pierre de Coubertin, franca historiisto kaj pedagogo, fondinto deInternacia Olimpika Komitato (m.1937)
1864:Qi Baishi,ĉina pentristo,kaligrafo kajgravuristo desigeloj (m.1957)
1877:Stepan Szuchewycz, ukraina advokato kaj aŭstra oficiro (m.1945)
1879:E. M. Forster, angla verkisto kaj eseisto (m.1970)
1882:János Adorján, hungara pioniro de aviado (m.1964)
1887:Wilhelm Canaris, germanaadmiralo, ĉefo de kontraŭspiona organizoAbwehr (m.1945)
1888:István Szombati-Szabó, hungara/romania hungara poeto, tradukisto (m.1934)
1894:Satyendra Nath Bose, barata fizikisto, kunlaborinto de lastatistiko de Bose-Einstein (m.1974)
1895:J. Edgar Hoover, usona juristo, fondinto kaj ĝisviva direktoro deFBI (m.1972)
1900:Chiune Sugihara, japana diplomato savinta milojn da polaj kajlitoviaj judoj,justulo inter la popoloj (m.1986)
1901:Antonino Immè, itala filologo (m.1988)
1903:Irma Ferch, hungara komponistino (m.1977)
1904:Antoni Baraniak, pola episkopo, partoprenanto de laDua Vatikana koncilio,Servisto de Dio (m.1977)
1905:Isaj Dratwer, pola judo, kuracisto kajbakteriologo, propagandisto deEsperanto-movado enMahiljoŭ, fondinto de Varsovia Esperanto-Societo, verkanta por "Heroldo de Esperanto", "Literatura Mondo" kaj "Pola Esperantisto", organizanto deUK 1937 kajUK 1959, redaktoro de E-elsendoj dePola Radio, ĝenerala sekretario dePola Esperanto-Asocio kaj prezidanto deEsperanto-Ligo en Israelo, aktivulo deNeŭtrala Esperanto-Movado, tradukisto, aŭtoro de la libroPri Internacia Lingvo dum jarcentoj (m.1985)
1906:Leonid Breĵnev, gvidanto de Sovetunio (m.1982)
1909:Árpád Radó, rumania hungara ĵurnalisto, poeto (m.1943)
1909:Stepan Bandera, ukraina naciisto, estro deOrganizaĵo de Ukrainaj Naciistoj (m.1959)
1909:Sylwester Braun, polafotoĵurnalisto dokumentinta germananokupadon, partoprenanto de laribelo de Varsovio (m.1996)
1910:Gáspár Bódis, rumania hungara kuracisto, kunlaboranto de "Junuloj Transilvaniaj" (m.1944)
1912:Sándor Balogh, hungara reformita pastro, lokhistoriisto (m.1981)
1912:Kim Philby, brita sekretagento kaj soveta spiono (m.1988)
1915:Branko Ĉopiĉ, serba poeto kaj prozisto elBosnio, aŭtoro de rakontoj pripartizanoj (m.1984)
1915:Józef Światło, pola komunisto, funkciulo de ministerio pripublika sekureco fuĝinta alOkcidenta Berlino, senmaskigintastalinismon pere deRadio Libera Eŭropo (m.1994)
1916:Robert Muth, aŭstra klasika filologo kaj arkeologo (m.2008)
1919:István Kovács, rumania hungara radioraportisto (m.2001)
1919:Jerome David Salinger, usona verkisto (m.2010)
1920:Mário Chaves, braziladentokuracisto kajesperantisto, aŭtoro de esperantigita faklibro pri sociamedicinoSano. Strategio por ŝanĝo
1924:Grégoire Maertens, flandra esperantisto, prezidanto deInstitucio Hodler kaj deUEA,LKK-ano deUK 1960,trezoristo deAIS, renoviganto deGrafika Centro Antverpeno, aktivulo deBelga Esperanto-Federacio,honora membro de UEA
1926:Piroska Kusztos, rumania hungara muzikfolkloristino (m.1992)
1926:András Szederjesi, rumania hungara skulptisto (m.2006)
1927:Maurice Béjart, franca koregrafo (m.2007)
1928:Ádám Könczei, rumania hungara folkloristo kaj redaktoro (m.1983)
1931:József Füzi, rumania hungara botanikisto, universitata instruisto
1931:Gianuario Carta,politikisto kajparlamentano deItala kristan-demokrata partio (m.2017)
1936:Vilmos Demeter, rumania hungara skulptisto
1937:Gábor Dezső Simon, rumania hungara-israela muzikisto, kritikisto
1938:Sándor Enyedi, hungara teatrohistoriisto
1938:Árpád Kupán, rumania hungara lokhistoriisto
1938:György Nagy, rumania hungara socisciencisto (m.1998)
1939:Michele Mercier, franca aktorino
1942:Vilmos Szejke, rumania hungara pentristo (m.1992)
1942:Lidia Ligęza, polafilologino, vic-direktorino de laMuzeo de Stanisław Wyspiański, tradukistino alEsperanto depola literaturo, docentino deAkademio Internacia de la Sciencoj, lekciistino deEsperanta literaturo ĉe postdiplomajInterlingvistikaj Studoj enUniversitato Adam Mickiewicz
1942:Szilveszter Mihálycsa, rumania hungara kulturorganizanto, instruisto
1944:Ján Čarnogurský, slovaka advokato kaj politikisto
1945:István Ferenczes, hungara poeto
1945:Rüdiger Safranski, germana verkisto kaj filozofo, aŭtoro debiografioj priArthur Schopenhauer kajMartin Heidegger
1950:Abdula Nuri, irana politikisto, ministro pri internaj aferoj
1959:Michel Onfray, franca filozofo
1962:Sándor Bartha, rumania hungara pentristo, grafikisto
1965:Margareta Handzlik, pola entreprenistino, edzino deGeorgo Handzlik,esperantistino kajmembro de Eŭropa Parlamento, kungvidantino de laEldonejo KLEKS
1967:Igor Pavljuk, ukraina ĵurnalisto, poeto, tradukisto
1973:Elek Jabab, rumania hungara pentristo (m.2005)
1980:Olivia Ruiz, franca kantistino

Mortoj

[redakti |redakti fonton]

379:Sankta Bazilo, kristanateologo,doktoro de la Eklezio, sanktulo (n. ĉirkaŭ330)
898:Eŭdo la 1-a, reĝo defrankoj (n. ĉirkaŭ860)
1515:Ludoviko la 12-a, reĝo de Francio (n.1462)
1559:Kristiano la 3-a, reĝo deDanio-Norvegio (n.1503)
1560:Joachim du Bellay, franca poeto (n.1522)
1572:Paul Crusius, germana teologo, historiisto kaj matematikisto (n. ĉ.1525)
1617:Hendrick Goltzius, nederlandagravuristo kaj pentristo (n.1558)
1713:Jozefo Maria Tomasi, italakardinalo, sanktulo (n.1649)
1748:Johann Bernoulli, svisa matematikisto kaj fizikisto, universitata profesoro, kunellaborinto dematematika analizo (n.1667)
1766:James Francis Edward Stuart, pretendanto altrono de Skotlando kaj Anglio (n.1688)
1782:Johann Christian Bach, germana komponisto (n.1735)
1798:Irakli la 2-a, reĝo de Kartvelio (n.1720)
1809:Nikolao Petroviĉ Ŝeremetev, rusafilantropo kajmecenato (n.1751)
1817:Martin Heinrich Klaproth, germana kemiisto kajapotekisto, malkovrinto deuranio,zirkonio kajcerio (n.1743)
1832:Mihály Székely (juristo), hungara juĝistmajstro (n. nekonata)
1848:Friedrich Karl Forberg, germana filozofo (n.1770)
1861:Ferenc Kállay, hungara historiisto, etnografo, lingvisto, juristo (n.1790)
1862:Miĥail Ostrogradskij, ukraina matematikisto, konata dediverĝenca teoremo (n.1801)
1881:Auguste Blanqui, franca socialisma gvidanto kaj revoluciulo (n.1805)
1894:Heinrich Rudolf Hertz, germana fizikisto, malkovrinto deelektromagneta ondo (n.1857)
1901:Ignatius Donnelly, usona politikisto kaj verkisto (n.1831)
1902:Anna Löhn-Siegel, germana aktorino, feminisma aktivistino kaj verkistino (n.1830)
1921:Theobald von Bethmann-Hollweg, kanceliero deGermana Imperiestra Regno, ĉefministro deReĝlando Prusio (n.1856)
1925:Paŭlo Medem, litovabankisto,germana balto, gvidanto deKaŭna Esperanto-Societo kajLitova Esperanto-Asocio, kunlaboranto deEsperanto-gazetoj kiel "Esperanto Triumfonta" kaj "Heroldo de Esperanto", tradukisto (deLev Tolstoj kajVasilij Avsejenko) kaj kontribuanto alLitova Almanako, membro deLingva Komitato kaj deAkademio de Esperanto (n.1862)
1929:János Karácsonyi, hungara episkopo, historiisto, profesoro (n.1858)
1934:Jakob Wassermann, germana verkisto (n.1873)
1936:Ernst Beermann, germana eks-volapukisto kaj lingvo-planisto deNovilatiino kajNovilatin (n.1853)
1937:Bhaktisiddhanta Sarasvati, barataguruo deviŝnuismo, astronomo kajveda astrologo, tradukisto kaj eldonisto (n.1874)
1943:Jenő Rejtő, hungara verkisto (n.1905)
1953:Hank Williams, usonakontrea kantisto (n.1923)
1966:Vincent Auriol, unua prezidento de laKvara Respubliko de Francio (n.1881)
1972:Maurice Chevalier, franca aktoro kajkanzonisto (n.1888)
1973:František Běhounek, ĉeĥapolus-esploristo, fondinto de la ĉeĥaatomfiziko, verkisto kajesperantisto (n.1898)
1980:Károly Tamkó Sirató, hungara poeto kaj tradukisto (n.1905)
1981:Kazimierz Michałowski, polaegiptologo,historiisto pri arto, kreinto de la pola skolo primediteranea arkeologio, okupiĝinta priarkeologio deSudano (n.1901)
1982:Maria Peretz, pola artismateksistino, ekde 1936 aktivis enVarsovio kune kunLidia Zamenhof,Zofia Zamenhof kajAdam Zamenhof kadre dePola Esperanto-Societo ĝis la Dua Mondmilito, ekde 1945 redonis por 10 jaroj ĉambron de sia loĝejo por dispono dePola Esperanto-Asocio, kunfondintino de Senjora Rondo (n.1895)
1992:Paulo Rónai, hungara lingvisto,romanistikisto kajinterlingvisto (n.1907)
1994:Werner Schwab, aŭstra verkistoj kaj dramisto (n.1958)
1995:Eugene Paul Wigner, hungara-usona Nobelpremiita fizikisto disvolvinta teorion priĉena reakcio, partoprenanto de laProjekto Manhattan (n.1902)
1998:Mario Sola, itala juristo,fakdelegito de UEA prijuro, prezidanto de la landa sekcio deInternacia Katolika Unuiĝo Esperantista, redaktoro de "Katolika Sento" (n.1933)
2006:Zoltán Andrásy, rumania hungara pentristo, grafikisto (n.1910)
2006:Árpád Szőllősy, hungara juristo, kulturorganizinto (n.1918)
2007:Antal Beczásy, hungara pentristo (n.1938)
2009:Johannes Mario Simmel, aŭstra verkisto, tradukisto kaj raportisto (n.1924)
2013:Patti Page, usona kantistino kaj artistino (n.1927)
2015:Géry Leuliet, franca episkopo (n.1910)
2016:Vilmos Zsigmond, hungara-usonakameraisto (n.1930)
2019:Joan Guinjoan, hispana komponisto kaj pianisto (n.1931)
2024:Trautl Brandstaller, aŭstra ĵurnalistino (n.1939)
2025:David Lodge, brita verkisto (n.1935)

Specialaj tagoj kaj festoj

[redakti |redakti fonton]

La komenco de lanovjaro (la unua tago de lakalendara jaro)
Tago de publika havaĵo - neoficiala festo i.a. en Kanado, Pollando, Svislando kaj Usono
Nacia tago enHaitio, tago de la sendependiĝo (1804)
Nacia tago enKubo, tago de la revolucio,Aniversario de la Revolución, Día de la Liberación (1959)
Nacia tago enSudano: sendependiĝo (1956)
eblaNacia tago enJapanio: Ĉiam la naskiĝjubileo de l'tenoo, do: plej frue la 1-a de januaro
eblaNacia tago enVatikanurbo: Ĉiam la tago de la elekto de l'papo, do: plej frue la 1-a de januaro
Festoj kaj rememoroj enKatolika Eklezio:
- Monda Tago dePaco
- Oktavo deKristnasko
- Soleno de la sanktaDipatrino Maria
- Jozefo Maria Tomasi, itala kardinalo, sanktulo
Ortodoksa Kristana Eklezio kajAnglikanismo:cirkumcido
Mariavitismo: Festo de cirkumcido kaj de la nomoJesuo
Novjara koncerto de la vienaj filharmonikistoj

Tagoj desemajno

[redakti |redakti fonton]

La1-a de januaro estas (laŭgregoria kalendaro):

Dimanĉo en jaroj:1584 1589 1595 1606 1612 1617 1623 1634 1640 1645 1651 1662 1668 1673 1679 1690 1696 1702 1708 1713 1719 1730 1736 1741 1747 1758 1764 1769 1775 1786 1792 1797 1804 1809 1815 1826 1832 1837 1843 1854 1860 1865 1871 1882 1888 1893 1899 1905 1911 1922 1928 1933 1939 1950 1956 1961 1967 1978 1984 1989 1995 2006 2012 2017 2023 2034 2040 2045 2051 2062 2068 2073 2079 2090 2096;
Lundo en jaroj:1590 1596 1601 1607 1618 1624 1629 1635 1646 1652 1657 1663 1674 1680 1685 1691 1703 1714 1720 1725 1731 1742 1748 1753 1759 1770 1776 1781 1787 1798 1810 1816 1821 1827 1838 1844 1849 1855 1866 1872 1877 1883 1894 1900 1906 1912 1917 1923 1934 1940 1945 1951 1962 1968 1973 1979 1990 1996 2001 2007 2018 2024 2029 2035 2046 2052 2057 2063 2074 2080 2085 2091;
Mardo en jaroj:1585 1591 1602 1608 1613 1619 1630 1636 1641 1647 1658 1664 1669 1675 1686 1692 1697 1704 1709 1715 1726 1732 1737 1743 1754 1760 1765 1771 1782 1788 1793 1799 1805 1811 1822 1828 1833 1839 1850 1856 1861 1867 1878 1884 1889 1895 1901 1907 1918 1924 1929 1935 1946 1952 1957 1963 1974 1980 1985 1991 2002 2008 2013 2019 2030 2036 2041 2047 2058 2064 2069 2075 2086 2092 2097;
Merkredo en jaroj:1586 1592 1597 1603 1614 1620 1625 1631 1642 1648 1653 1659 1670 1676 1681 1687 1698 1710 1716 1721 1727 1738 1744 1749 1755 1766 1772 1777 1783 1794 1800 1806 1812 1817 1823 1834 1840 1845 1851 1862 1868 1873 1879 1890 1896 1902 1908 1913 1919 1930 1936 1941 1947 1958 1964 1969 1975 1986 1992 1997 2003 2014 2020 2025 2031 2042 2048 2053 2059 2070 2076 2081 2087 2098;

1-a de januaro en laVikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio 1-a de januaro en laVikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
1-a de januaro en laVikicitaro (Kolekto de citaĵoj)
1-a de januaro enVikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)

Ĵaŭdo en jaroj:1587 1598 1604 1609 1615 1626 1632 1637 1643 1654 1660 1665 1671 1682 1688 1693 1699 1705 1711 1722 1728 1733 1739 1750 1756 1761 1767 1778 1784 1789 1795 1801 1807 1818 1824 1829 1835 1846 1852 1857 1863 1874 1880 1885 1891 1903 1914 1920 1925 1931 1942 1948 1953 1959 1970 1976 1981 1987 1998 2004 2009 2015 2026 2032 2037 2043 2054 2060 2065 2071 2082 2088 2093 2099;
Vendredo en jaroj:1582 1588 1593 1599 1610 1616 1621 1627 1638 1644 1649 1655 1666 1672 1677 1683 1694 1700 1706 1712 1717 1723 1734 1740 1745 1751 1762 1768 1773 1779 1790 1796 1802 1808 1813 1819 1830 1836 1841 1847 1858 1864 1869 1875 1886 1892 1897 1904 1909 1915 1926 1932 1937 1943 1954 1960 1965 1971 1982 1988 1993 1999 2010 2016 2021 2027 2038 2044 2049 2055 2066 2072 2077 2083 2094;
Sabato en jaroj:1583 1594 1600 1605 1611 1622 1628 1633 1639 1650 1656 1661 1667 1678 1684 1689 1695 1701 1707 1718 1724 1729 1735 1746 1752 1757 1763 1774 1780 1785 1791 1803 1814 1820 1825 1831 1842 1848 1853 1859 1870 1876 1881 1887 1898 1910 1916 1921 1927 1938 1944 1949 1955 1966 1972 1977 1983 1994 2000 2005 2011 2022 2028 2033 2039 2050 2056 2061 2067 2078 2084 2089 2095.

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=1-a_de_januaro&oldid=9218431"

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp