liczne społeczności pochodzenia szkoc. w USA (5,4 mln, 2000), Kanadzie (ok. 4,2 mln, 2001) i Australii (540 tys.); język ang. i jego szkoc. odmianascots, celtycko-szkoc.-gaelicki (92 tys.) używany gł. na północnym zachodzie; większość wierzących to czł. prezbiteriańskiego Kościoła Szkocji. W etnogenezie Szkotów uczestniczyły różne grupy etniczne — Iroszkoci, Piktowie, Brytowie, od VI w. Anglowie, później także Normanowie; najważniejszą rolę odegrali migrujący z Irlandii (od ok. III, gł. V–VIII w.) celtyccy Gaelowie, zw. Szkotami, którzy stopniowo zasymilowali Piktów; połączone 843 państwo Szkotów i Piktów z dominującym językiem i kulturą gaelicką było znane jako królestwo Alba; schrystianizowani w VI–VIII w.; od XI, a zwłaszcza XIII w. świadomość narodowa Szkotów kształtowała się w warunkach polit. i militarnej ekspansji Anglii i walki o zachowanie niepodległości, 1560 ustanowili nar., kalwiński Kościół Szkocji, od 1707 w Królestwie Wielkiej Brytanii. Od ok. XV w. różnicowanie się społeczeństwa szkoc. na coraz bardziej zanglicyzowanych mieszkańców nizin (Lowlanders) oraz górali (Highlanders) podtrzymujących kulturę celtycką, ich klanowa organizacja społ. uległa rozbiciu po klęsce pod Culloden (1746); rozkwit nowoż. kultury i nauki nastąpił w 2. poł. XVIII i pocz. XIX w., w XIX w. odrodzenie rodzimych tradycji, w XX w. rozwój ruchu nar.; 1999 Sz. uzyskali autonomię. Odrębność kulturowa Szkotów odzwierciedla się m.in. w uznanym za nar. stroju szkoc. (z kiltem, pochodzi z XVII w.), żywym folklorze muz. (szkoc. dudy), tanecznym, tradycyjnych formach kult. i sport. rywalizacji; szkoc. rodowód ma np. golf i curling oraz odmiana whisky (szkoc.), związek z dawnym systemem rodowym Szkotów mają nazwiska; do szkoc. symboli nar. należą krzyż św. Andrzeja (na fladze) i oset.
