W 843 doszło do połączenia się państw Szkotów i Piktów w jedno królestwo, w którym rolę dominującą politycznie i kulturowo odgrywali Szkoci (m.in. na całym obszarze upowszechnił się ich język gaelicki); od X–XI w. Królestwo Szkocji objęło także Strathclyde i północną Nortumbrię (z Edynburgiem). W końcu XI w. na jego stosunki wewnętrzne zaczęły oddziaływać wpływy anglonormandzkie, okrzepła też władza państwowa; przyjęła się zasada primogenitury (zamiast dotychczasowych wyborów wśród członków rodu panującego, powodujących częste walki o tron), utrwalił się system feudalny, od południa rozszerzał się zasięg języka angielskiego; w XII–XIII w. królowie Szkocji umocnili panowanie nad północnymi wyżynami (gdzie do XVIII w. w organizacji społeczeństwa dominował system klanowy), a 1266 uzyskali Hebrydy. Wygaśnięcie 1290 rodzimej dynastii wywołało spór o sukcesję, w który interweniował Edward I angielski; mimo zawarcia 1295 przez Szkotów sojuszu z Francją (tzw. stary alians), 1296 Edward I opanował Szkocję; wszczętą 1297 przez W. Wallace’a walkę o odzyskanie niepodległości zakończyło 1314 zwycięstwo Roberta I Bruce’a nad Anglikami pod Bannockburn; 1328 traktat w Northampton potwierdził niezależność Szkocji. Za panowania dynastiiStuartów (od 1371), a zwłaszcza 1460–1513 za Jakuba III i Jakuba IV nastąpiło umocnienie się państwa; kształtowały się nowożytne struktury polityczne (m.in. parlament), rozwijała kultura i oświata, założono uniwersytety: w Saint Andrews (1411), w Glasgow (1451) i Aberdeen (1495), powstały metropolie kościelne w Saint Andrews (1472) i Glasgow (1492); 1468–72 przyłączono Orkady i Szetlandy; władzę królewską ograniczało możnowładztwo, wykorzystując do umacniania swej pozycji zwłaszcza okresy regencji (kilkakrotne w XV–XVI w.) za małoletniości monarchów; wojny z Anglią, wszczynane 1513 i 1542 w sojuszu z Francją, kończyły się klęskami Szkotów. W XVI w. wpływy reformacji, a zwłaszcza kalwinizmu (działalność J. Knoxa), doprowadziły do zerwania 1560 przez szkocki parlament związku z Kościołem katolickim i przyjęciaWyznania wiary jako doktrynalnej podstawy narodowej, ewangelicko-reformowanego, prezbiteriańskiego Kościoła Szkockiego; próba rządzenia od 1561 Szkocją przez katoliczkę, Marię Stuart, zakończyła się wymuszoną abdykacją królowej 1567; jej syn, Jakub VI, po śmierci Elżbiety I angielskiej 1603 objął również tron angielski (jako Jakub I), łącząc Szkocję i Anglię unią personalną. Dążenia Jakuba i jego następcy, Karola I (1625–49), do kontrolowania Kościoła (popieranie episkopalizmu) oraz sprawowania władzy absolutnej wywoływały opór szkockich prezbiterian; 1638 zawiązali oni konfederację (Covenant), a 1639 i 1640 odparli zbrojnie armię królewską (tzw. wojny biskupie); po wybuchu 1642 wojny domowej w Anglii Szkoci początkowo poparli Długi Parlament (sojusz z 1643), później przeważyły wśród nich wpływy rojalistyczne i 1649 proklamowali Karola II królem; 1650 i 1651 zostali pokonani przez O. Cromwella, który 1652 włączył Szkocję do wspólnej z Anglią i Irlandią republiki (Commonwealth); nastąpiła faktyczna okupacja kraju przez wojska angielskie; 1660 po restauracji Stuartów przywrócono angielsko-szkocką unię personalną; 1689 zgromadzenie stanów Szkocji uznało przewrót rewolucji angielskiej 1688–89 i objęcie panowania przez Wilhelma III Orańskiego w zamian za ostateczne zaakceptowanie uprzywilejowanej pozycji prezbiterianizmu w Szkocji (1690); opór części klanów wobec nowej władzy złamano siłą (1692 masakra w Glencoe).

W 1707 Anglia przeforsowała przekształcenie unii personalnej w realną; Szkocja stała się częścią Królestwa Wielkiej Brytanii; zlikwidowano odrębny parlament szkocki w Edynburgu i do obu izb parlamentu w Londynie wprowadzono relatywnie niewielkie grupy szkockich deputowanych i lordów; w zamian Szkocja uzyskała pomoc finansową, swobodę handlu z Anglią i jej koloniami oraz gwarancje odrębności sądownictwa, Kościoła i częściowo prawa. W 1715 i 1745–46 Szkocję objęły powstaniajakobitów, dążących do przywrócenia panowania Stuartów; represje władz brytyjskich. po 1746 doprowadziły do likwidacji struktury klanów, stanowiących dotąd zaplecze jakobityzmu i szkockiego separatyzmu; tępiono przejawy tożsamości kulturowej górali; usuwanie ich w 2. połowie XVIII w. i w 1. połowie XIX w. z ziemi, którą przeznaczano pod wypas owiec, doprowadziło do znacznego wyludnienia wyżyn. W połowie XVIII w. nastąpiło w Szkocji, a zwłaszcza w południowej części kraju, znaczne przyspieszenie rozwoju ekonomicznego, będące w dużym stopniu skutkiem unii z Anglią i związane z ekspansją angielskiego przemysłu tekstylnego na ziemie szkockie oraz z włączeniem się Szkocji do handlu kolonialnego. Druga połowa XVIII w. i początek XIX w. stały się także okresem bujnego rozkwitu nauki i kultury, znanego jako szkockie oświecenie; jego głównym ośrodkiem był Edynburg; tworzyli m.in.: filozof D. Hume oraz przedstawicieleszkockiej szkoły filozoficznej, ekonomista A. Smith, wynalazca J. Watt, poeci — R. Burns, J. Macpherson, A. MacDonald, powieściopisarz W. Scott; powstały towarzystwa naukowe: Towarzystwo Królewskie w Edynburgu (1783) i Królewska Akademia Szkocka (1826); od 1802 ukazywało się wybitne pismo polityczno-literackie „Edinburgh Review”. W końcu XVIII w. Szkocję objęła rewolucja przemysłowa, na południu kraju rozwijał się przemysł ciężki i górnictwo, rozpoczął się szybki przyrost ludności (w okresie 1800–1900 z 1,5 do 4,5 mln). W ciągu XVIII–XIX w. Szkocja zrosła się z Anglią w jeden organizm społeczny i gospodarczy, a jej historia stała się częścią historii brytyjskiej, mimo zachowania wielu odrębności. W XIX w. w rywalizacji między Partią Liberalną a Partią Konserwatywną większe poparcie wśród Szkotów uzyskiwali liberałowie; 1888 została założona Szkocka Partia Pracy; 1885 przy rządzie brytyjskim powołano urząd sekretarza do spraw Szkocji, 1926 podniesiony do rangi ministerstwa (z sekretarzem stanu), a 1939 przeniesiony z Londynu do Edynburga (głównie sprawy oświaty, ochrony zdrowia, rolnictwa); w latach 20. i 30. XX w., m.in. pod wpływem kryzysu ekonomicznego, nastąpiło ożywienie tendencji narodowych i separatystycznych; 1934 powstałaSzkocka Partia Narodowa (SNP); po II wojnie światowej żądania autonomii politycznej dla Szkocji lub nawet jej niepodległości nasilały się dwukrotnie: w reakcji na centralistyczną politykę rządu C. Attleego (1949–50 manifest domagający się m.in. niezależnego parlamentu podpisało 2,5 mln sygnatariuszy) oraz po rozpoczęciu w latach 70. eksploatacji ropy naftowej na Morzu Północnym, która wywołała ożywienie gospodarcze w regionie północno-wschodnim i pojawienie się opinii o ekonomicznej samowystarczalności Szkocji; 1979 w referendum propozycja autonomii dla Szkocji nie została przyjęta. W 1997 rząd T. Blaira, rozpoczynając realizację programu reform ustrojowych w Wielkiej Brytanii, ogłosił projekt utworzenia autonomicznych władz Szkocji (Parlament Szkocji w Edynburgu i powoływany przezeń rząd z pierwszym ministrem na czele) i przekazania im kompetencji w zakresie jej spraw wewnętrznych (oświaty, zdrowia, samorządu terytorialnego, prawa i porządku publicznego, a także możliwości korekty wysokości podatków ustanawianych przez centralne władze brytyjskie). W przeprowadzonym 1997 referendum propozycje te zostały zaaprobowane przez większość głosujących (74% za propozycją utworzenia Parlamentu Szkocji i 63% za powierzeniem mu kompetencji podatkowych); pierwsze wybory do Parlamentu (129 członków wyłanianych w wyborach powszechnych według mieszanej ordynacji większościowo-proporcjonalnej na 4-letnią kadencję) przeprowadzono V 1999; zwyciężyła Partia Pracy, która utworzyła rząd w koalicji z Liberalnymi Demokratami; premier D. Dewar.