Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


  1. Materiały dodatkowe
  1. Encyklopedia
  2. Literatura i sztuka
  3. Schiller Friedrich

Zgłoś uwagę

Informujemy, że najciekawsze zgłoszenia wraz z odpowiedziami Redakcji możemy opublikować w serwisie, podając informację o autorze pytania (posługujemy się dokładnie takim podpisem, jaki został umieszczony w zgłoszeniu, bez ujawniania adresu e-mail); zastrzegamy sobie prawo do ew. skrótów bądź koniecznych poprawek. Wysłanie zgłoszenia równoznaczne jest ze zgodą na jego publikację w serwisie. Równocześnie prosimy o zapoznanie się zPolityką prywatności serwisu.

Ta strona jest chroniona przez reCAPTCHA, obowiązująPolityka prywatności orazWarunki korzystania z usług Google

Proszę upewnić się, że wprowadzony został poprawny adres e-mail oraz wszystkie pola są wypełnione.

UWAGA: Po wysłaniu zgłoszenia, otrzymasz wiadomość mailową z prośbą o jego potwierdzenie.

Kalendarium
Urodził się 10 XI 1759 w Marbach (Wirtembergia).Wraz z J.W. Goethem był najwybitniejszym przedstawicielem literatury niemieckiej okresuSturm und Drang i klasyki weimarskiej. Syn oficera w armii księcia wirtemberskiego, 1773–80 studiował z jego rozkazu — początkowo prawo w Akademii Wojskowej, od 1775 medycynę w Stuttgarcie, następnie został lekarzem pułkowym.
Wczesne dramaty
Działalność literacką rozpoczął pod wpływem lektury utworów: F.G. Klopstocka, G.E. Lessinga, Goethego, J.J. Rousseau, W. Szekspira. Rozgłos zdobył już pierwszym dramatemZbójcy (1781, wystawienie polskie 1803), wyrażającym protest przeciwko tyranii i ówczesnym stosunkom społecznym. W podobnym duchu były także utrzymane: tragedia republikańskaSprzysiężenie Fiesca w Genui (1783, wystawienie polskie 1805), dramat mieszczańskiIntryga i miłość (1784, wystawienie polskie 1818) — jedna z najlepszych sztuk tego gatunku, oraz napisany wierszemDon Karlos (1787, wystawienie polskie 1818). W 1789 poeta objął (dzięki Goethemu) stanowisko profesora historii na uniwersytecie w Jenie. W wyniku studiów historycznych powstały m.in. praceGeschichte des Abfalls der Vereinigten Niederlande von der Spanischen Regierung(t. 1–2 1788) iHistoria wojny trzydziestoletniej (t. 1–3 1791–93, wydanie polskie t. 1–2 1837–38). Zainteresowanie filozofią I. Kanta zaowocowało rozprawamiListy o estetycznym wychowaniu (1795) iO poezji naiwnej i sentymentalnej (1795–96, oba wydania polskieListy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy 1972).
Okres klasyki weimarskiej
Współpraca Schillera i Goethego, która wynikła z zawartej przez nich przyjaźni (polski wybór korespondencjiPrawdy szukamy obaj1974), wyznaczyła ramy czasowe klasyki weimarskiej. Jej program poeci realizowali m.in. w założonym przez Schillera, czasopiśmie „Die Horen” (1795–97) i w „Musenalmanach” (1796–1800). Wspólnie napisali też satyryczne dystychyKsenie (1796, wybór polski 1955) oraz jeden z artykułów programowych klasyki weimarskiejO poezji epickiej i dramatycznej (1827, wydanie polskie 1981), będący wyrazem ich refleksji teoretycznoliterackiej, próbą rozgraniczenia epiki i dramatu. Dorobek poetycki Schiller wzbogacił się o słynne, pochodzące z 1797–98, ballady — nawiązujące bądź do ideałów starożytności (Pierścień Polikratesa,Żurawie Ibikusa,Poręka), bądź do tradycji rycerskiej (Nurek czy tłumaczona przez A. MickiewiczaRękawiczka, wszystkie w wydaniu polskim 1962). Do najpopularniejszych wierszy Friedricha Schillera należyPieśń o dzwonie(1799, wydanie polskie 1818). W 1799 poeta osiadł w Weimarze, 1802 został nobilitowany. W ostatnich latach życia tworzył przeważnie dramaty historyczne, m.in.: trylogia dramatycznaObóz Wallensteina,Dwaj Pikolomini,Śmierć Wallensteina (1800, wydanie polskie 1832–34),Maria Stuart (1801, wystawienie polskie 1820),Dziewica Orleańska (1802, wystawienie polskie 1820),Oblubienica z Messyny (1803, wydanie polskie 1843),Wilhelm Tell(1804, wydanie polskie 1850) oraz niedokończonyDymitr (1894, wydanie polskie 1900); ponadto powstały wtedy fragment powieściowyDer Geisterseher (1787–89) i opowiadaniaPrzestępca wskutek utraty honoru (1792, wydanie polskie 1979). Przekładał utwory Eurypidesa, Wergiliusza i J. Racine’a, adaptował dla teatru weimarskiego sztuki Szekspira, C. Gozziego, Lessinga. Rolę i zadania teatru przedstawił w rozprawieTeatr jako instytucja moralna(1802, wydanie polskie 1985). Zmarł 9 V 1805 w Weimarze.
Znaczenie twórczości
Schiller odegrał ważną rolę w kształtowaniu się romantycznych literatur narodowych. Część jego dramatów weszła na stałe do repertuaru scen polskich i światowych. Na wielu jego dziełach zostały oparte utwory muzyczne (m.in.: finałIX Symfonii L. van Beethovena —Hymn do radości, opery G. Rossiniego, G. Verdiego, P. Czajkowskiego, pieśni F. Schuberta). W Polsce jego twórczością interesowano się zwłaszcza w początkowym okresie romantyzmu (K. Brodziński, filomaci), do tłumaczy należeli m.in.: Brodziński, M. Budzyński, Mickiewicz, A.E. Odyniec, J.N. Kamiński, F. Konopka, W. Lewik, L. Lewin, J. Gawroński, A.M. Swinarski.Dzieła poetyczne i dramatyczne (t. 1–2 1885),Dzieła wybrane (t. 1–3 1955),Dzieła wybrane (1985),Ballady (1962).
Bibliografia
Werke, Bd. 1–5, Berlin–Weimar 1965;
Werke. Nationalausgabe, Hrsg. L. Blumenthal, B. Wiese, od 1980 N. Oellers, S. Seidel, Weimar 1943– (do 1995 34 t.).
zgłoś uwagę
Ilustracje
SchillerFriedrich,Obóz WallensteinaWeimar 1798; sztych J. Müllerafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Axer Otto, scenografia doDon Carlosa Fryderyka Schillera, 1960.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Schiller Friedrich von,Don Karlos,akwarela J.H. Rambergafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia

Drogi Użytkowniku AdBlocka,

wiemy, jak cenny jest Twój czas – zajmiemy Ci tylko chwilę.

Czy dasz nam szansę, abyśmy mogli dalej tworzyć źródło Twojej sprawdzonej, darmowej wiedzy, z której właśnie chcesz skorzystać? Bez wpływu z reklam będzie to po prostu niemożliwe. Dlatego prosimy –dodaj naszą domenę, jako wyjątek lub skorzystaj zinstrukcji i odblokuj wyświetlanie reklam na naszych serwisach.

Dziękujemy!

Redakcja serwisów PWN
Wydawnictwa Naukowego PWN


[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp