Ośrodek adm. prow. Mandalaj. — 1,4 mln mieszk. (2008). Założone 1867 przez króla Mindona, jako kolejna stol. Birmy; 1885 zdobyte przez Anglików; 1942 zniszczone przez Japończyków po zaciętych walkach z wojskami brytyjskimi. Drugie co do wielkości miasto w Birmie; ośr. przemysłu włók., spoż. (łuszczarnie ryżu, browary), drzewnego, metal. (narzędzia roln.), stocznia rzeczna; duży ośr. rzemiosła (m.in. wyroby ze złota i srebra, szlifiernie kamieni szlachetnych, tkactwo); ważny buddyjski ośr. rel.; uniw. (zał. 1964); port rzeczny, węzeł kol. (m.in. połączenie z Rangunem i Mjitkiną), port lotniczy. W centrum M. wzgórze z licznymi stupami, świątyniami, pawilonami i cytadelą (2 × 2 km) oraz ceglano-drewnianym pałacem król. z 2. poł. XIX w. (zniszczony 1944, obecnie odrestaurowany) z basztami ze szpilowatymi zwieńczeniami, zdobiony kam. i drewnianymi rzeźbami, barwnymi polichromiami wykładanymi jaspisem i lustrzaną mozaiką, z setkami ażurowych drewnianych celek król. haremu; w mieście różnorodność form arch. — liczne pagody chiń., klasztory buddyjskie, posągi Buddy z XIX w., meczety, kościoły katol., dzielnica z klas. ang. architekturą kolonialną. Na północny wschód od M. stare (znane od średniowiecza) kopalnie rubinów i szafirów.
