Movatterモバイル変換

Głównym dziełem Bodina jestSześć ksiąg o Rzeczypospolitej (1576, wydanie polskie 1958), w którym zamiast dotychczasowego ustroju opartego na hierarchii feudalnej wysunął koncepcję władzy publicznej jako władzy suwerena ustanawiającego prawa oraz władzy podporządkowanych mu urzędników. Pisząc o ustrojach politycznych państw, Bodin odrzucał arystotelesowską koncepcję „rządów mieszanych” przyjmując dla swej „rzeczypospolitej” formę demokracji, arystokracji lub monarchii w formie czystej. Spośród nich najlepiej rządzoną i spełniającą w sposób najdoskonalszy warunki stawiane „rzeczypospolitej” była monarchia. Warunkiem zaś podstawowym, a zarazem najistotniejszym była niepodzielna i suwerenna władza monarchy.

Bodin jest uważany za twórcę nowoczesnej koncepcjisuwerenności jako władzy najwyższej i niezwiązanej prawami, której cechą najważniejszą jest wyłączność prawodawcza. W kwestiiabsolutyzmu monarszego i jego ewentualnych ograniczeń Bodin przyjął wykładnię, iż przez „prawe rządzenie” należy rozumieć zgodność rządów z prawem boskim i prawem natury. Metodologiczną podstawą rozważań Bodina na temat państwa i władzy publicznej były jego poglądy filozoficzne i historiozoficzne wyłożone wMethodus ad facilem historiarum cognitionem (1566). W pracy tej zalecał stosowanie metody historycznej w prawoznawstwie, które połączył z filozofią historii i oparł na szerokich studiach historyczno-porównawczych. Rozważania ustrojowe Bodin opierał na głębokiej wiedzy o ustrojach innych państw europejskich, w tym wiedzy o ustroju Polski, który, mimo że nie odpowiadał jego ideałowi ustrojowemu „prawdziwej monarchii”, ostatecznie zaklasyfikował jako „monarchię wolną”, właściwą krajom północnej Europy. Bodin zajmował się również związkami ekonomii z polityką; swoje poglądy w tym zakresie wyraził w traktacieResponsio ad paradoxa Malestretti (1568), w którym stanął na stanowisku merkantylizmu, domagając się ingerencji państwa w sprawy rozwoju handlu i przemysłu, zakazu wywozu krajowych surowców i żywności oraz ceł na zagraniczne towary; ponadto zaobserwował zjawiska, które stały się podstawą ilościowej teorii pieniądza.

Przy ocenie myśli politycznej i prawnej Bodina kluczowym zagadnieniem jest to, że z władcy uczynił suwerennego i jedynego prawodawcę. Otwierało to drogę wiodącą w stronę monarchii centralistycznej i absolutnej wieków przyszłych. Bodin, projektując model państwa nowego, nie zmieniał wprawdzie schematu absolutystycznego (a wręcz umacniał), ale opierał go na nowych zasadach. Były to zasady swoistego egalitaryzmu wszystkich członków społeczeństwa wobec suwerennej władzy. Mieścił się wśród nich również postulat pełnej tolerancji religijnej (wyrażony w ogłoszonym po śmierci Bodina dzieleHeptoplomere).