1967 [1400], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number157,Kościan:
Jaco Micola[e]y ne wybyl Dobroslawowy trzy *sonby
[Jako Mikołaj nie wybił Dobrosławowi trzyzęby]
1960 [1401], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number163,Pyzdry:
Ranon gest gego *poczotkem y zøb mu vibit y to vozni vidzal
[Ranion jest jego początkiem i ząb mu wybit, i to woźny widział]
1974 [1408], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[2], volume IV, number292,Kalisz:
Jaco Grzegorz... [n]a Dobeslawin dom roszbywsamby [... br]al swa czasza
[Jako Grzegorz... [n]a Dobesławin dom rozbiwzęby [... br]ał swą ciążą]
1960 [1416], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number472,Pyzdry:
Jako Barthlomey ne ranyl Jana s Czolowa kmecza anyzamba wybil
[Jako Bartłomiej nie ranił Jana z Czołowa kmieć anizęba wybił]
1974 [1422], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[3], volume IV, number834,Kalisz:
Yako Chebda nye przischedl do Yadwyzinego domu y nye policzkowal yeg any yegzamb wibyl
[Jako Chebda nie przyszedł do Jadwiżynego domu i nie policzkował jej ani jejząb wybił]
1974 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[4], volume IV, number686,Kalisz:
Yako Benak nye nawroczil sze zaszyø do Dobrogosta... any mu trzinasczezøbow wibil
[Jako Bieniak nie nawrocił sie zasię do Dobrogosta... ani mu trzynaściezębow wybił]
Paklybi kto vderzyl w oko slugø swego albo dzewky swey a blykawe ge uczynylbi, ma ge puszczycz wolno...Zøøb tesz aczbi wybil kto sludze albo dzewcze swey, tesz uczyny a puszczy ge wolno
[A pakliby kto uderzył w oko sługę swego albo dziewki swej a blikawe je uczyniłby, ma je puścić wolno...Ząb też aczby wybił kto słudze albo dziewce swej, też uczyni a puści je wolno]
Moyzesz dwadzescza a ssto lyaat myal gest, gdysz vmarl, nye zaczmili syø oczy gego ani gegozøby sø syø rvszaly
[Mojżesz dwadzieścia a sto lat miał jest, gdyż umarł. Nie zaćmiły się oczy jego ani jegozęby są się ruszały]
1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors,Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages47, 2:
Wybyyąly czlowyekuząb..., tho nye gest ochromyenye
[Wybijali człowiekuząb..., to nie jest ochromienie]
1874-1891 [1466],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[8],[9],[10], volume XXII,Łęczyca, page14:
Armauit, gl. confortauit, roborauit, przybralo, natura canem pede, dente v ostrosczysząp, iuuenta
[Armauit, gl. confortauit, roborauit, przybrało, natura canem pede, dente v ostrościząb, iuuenta]
1461-1467,Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page150v:
In ore eius et dentibus ordines, rzandi[za]mbow, tres
[In ore eius et dentibus ordines, rzędy[zę]bow, tres]
1885-2024 [XV p. post.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors,Prace Filologiczne[13], volume III,Wrocław, page290:
Zemby dens
[Zęby dens]
1885-2024 [XV ex.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors,Prace Filologiczne[14], volume V, page27:
Nyektorzy byly v yego svyatezamby, asz szye krvya obleval
[Niektorzy byli w jego świętezeby, aż sie krwią oblewał]
1839 [XV p. post.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor,Pamiętniki o dziejach, piśmiennictwie i prawodawstwie Słowian, jako dodatek do historii prawodawstw słowiańskich przez siebie napisanej[21], volume II,Warsaw, page351:
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][22],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages3, 7:
Zøbi grzesznicow starl ies
[Zęby grzesznikow starł jeś]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][23],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages56, 6:
Sinowe ludzsczi,zøby gich czin a strzali, a yøzik gich mecz ostri
[Synowie ludzszczy,zęby jich czyn a strzały, a język jich miecz ostry]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][24],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages57, 6:
Bog zetrzezøbi gich w usczech gich, czeluscy lwow zlame gospodzin
[Bog zetrzezęby jich w uściech jich, czeluści lwow złamie Gospodzin]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][25],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages123, 5:
Blogoslawony gospodzyn, gen ne dal gest nas w vlapenezøbom gych
[Błogosławiony Gospodzin, jen nie dał jest nas w ułapieniezębom jich]
1461-1467,Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page150v:
In ore eius et dentibus ordines tres, in dentibus invidie morsus przeszambi zasrosczi zakassan[y]e albo vitargnyenye
[In ore eius et dentibus ordines tres, in dentibus invidie morsus przezzęby zazrości zakazan[i]e albo wytargnienie]
1973 [c.1450], Maria Kowalczyk, Elżbieta Belcarzowa, Felicja Wysocka, editors,Glosy polskie Jakuba z Piotrkowa i innych autorów w rękopisach Biblioteki Jagiellońskiej [Polish glosses of Jakub from Piotrków and other authors in the manuscripts of the Jagiellonian Library][36], page96:
Oves[t], pabulum vulgozab
[Oves[t], pabulum vulgoząb]
(in theplural,hapax legomenon)cestus(whip with lead tied at the end or straps studded with pieces of lead, which boxers used to wrap their hands and wrists)
1885-2024 [XV ex.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors,Prace Filologiczne[37], volume V, page12:
B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “ząb”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “ząb”, inRozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków:Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
“ZĄB”, inElektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century],07.07.2009
Jan Karłowicz (1911), “ząb”, in Jan Łoś, editors,Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volumes6: U—Ż, Kraków: Akademia Umiejętności, page341
