FromStan(“Stanley”), after the song "Stan" byEminem (2000),[1] a fictitious account of the rapper's encounter with an overly obsessive fan named Stan. Sometimes assumed to be ablend ofstalker +fan, but perhaps simply chosen for the rhyme.[2]
Incidents have occurred withstans showing up to pop stars' residences, as has happened with Madonna, Taylor Swift and others.
2020 June 21, “TikTok Teens and K-Pop Stans Say They Sank Trump Rally”, inThe New York Times[3]:
K-popstans have been getting increasingly involved in American politics in recent months. After the Trump campaign solicited messages for the president’s birthday on June 8, K-popstans submitted a stream of prank messages.
2022 April 29, Ezra Marcus, “Johnny Depp Case Brings Stan Culture Into the Courtroom”, inThe New York Times[4],→ISSN:
“Stans will literally go to any extent to defend anyone,” he said of Mr. Depp’s supporters, adding: “Amber Heard, she has not got that fan base.”
^Meyer,G. (1891), “stan”, inEtymologisches Wörterbuch der albanesischen Sprache [Etymological Dictionary of the Albanian Language] (in German), Strasbourg: Karl J. Trübner,→DOI,pages391–392
^Ylli, Xhelal (1997),Das slavische Lehngut im Albanischen (Slavistische Beiträge;350)[2], volume 1. Lehnwörter, Munich: Otto Sagner, page243
Theā-form was found especially inAlemannic and in westernFranconian. In the former, the vocalism was regularized early on (du stās, er stāt); in the latter, the West Germanic vowel alternation (du steis, he steit) has been preserved even to this day.
(attested in Silesia,Lesser Poland,Masovia,Greater Poland)travelduty(duty to support a ruler and his court, officials or team during a trip around the country, imposed on the rural population, converted over time into a tribute in kind or a pecuniary fee)
1874 [XII ex.],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[7], volume I, page 9:
Ego Kazimirus[…] dux Polonie a canonicis beati Wencezlai in Chropis et Kalno licentiam uenandi omnibus diebus uite mee humili peticione impetraui ceteraque nichilominus ad eosdem canonicos iura pertinentia optinui, utpotestan, nastaua, preuori et alia
[Ego Kazimirus[…] dux Polonie a canonicis beati Wencezlai in Chropis et Kalno licentiam uenandi omnibus diebus uite mee humili peticione impetraui ceteraque nichilominus ad eosdem canonicos iura pertinentia optinui, utpotestan, nastawa, preuori et alia]
1203, Johann Gustav Gottlieb Büsching, editor,Die Urkunden des Klosters Leubus, Lieferung I[8],Lubiąż Abbey, page40:
Commendamus,[…] quod omnes homines claustri huius[…] nulli omnino hominum prestabunt aliquod seruicium,[…] uel strosam, uelstan, uel aliquod vectigal
[Commendamus,[…] quod omnes homines claustri huius[…] nulli omnino hominum prestabunt aliquod seruicium,[…] uel strosam, uelstan, uel aliquod vectigal]
Zkovronech und Budis[…] jeder bei 4 ochsen eine urnę honig[…] und ein mass hafer, bei 2 ochsen die halfte, al.stan
[Zkovronech und Budis[…] jeder bei 4 ochsen eine urnę honig[…] und ein mass hafer, bei 2 ochsen die halfte, al.stan]
1883 [1204], Wilhelm Haeusler, editor,Urkundensammlung zur Geschichte des Fürstenthums Oels bis zum Aussterben der Piastischen Herzogslinie [Collection of documents on the history of the Principality of Oleśnica up to the extinction of the Piast ducal line][10], page25:
Habentes quatuor boves vel II et equum — urnam mellis, XX nummos et mensuram avene, qui vero tantum II vel equum, medium tanti prostan
[Habentes quatuor boves vel II et equum — urnam mellis, XX nummos et mensuram avene, qui vero tantum II vel equum, medium tanti prostan]
Item excepimus sepe nominatos homines ipsorum ab omni servitute iuris Polonici, ut eststan, strasa, pouoz, prewod qualecumque bobrounici, psare
[Item excepimus sepe nominatos homines ipsorum ab omni servitute iuris Polonici, ut eststan, stroża, powoz, przewod qualecumque bobrownicy, psarze]
1867 [1238],Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile[12], volume II, number16,Mogiła Abbey:
Cum ad Magnum Salem essemus[…], orta quaestione coram nobis, utrum villa monachorum de Claratumba Cisterciensis ordinis, quae dicitur Prandochin,[…] zupam, quaestan vulgo dicitur, in annona solvere deberet, huic dubitationi dominus abbas Claratumbensis finem imposuit, fidem faciens per testes idoneos, quod dicta hereditas non solvitstan, nisi in argento
[Cum ad Magnum Salem essemus[…], orta quaestione coram nobis, utrum villa monachorum de Claratumba Cisterciensis ordinis, quae dicitur Prandochin,[…] zupam, quaestan vulgo dicitur, in annona solvere deberet, huic dubitationi dominus abbas Claratumbensis finem imposuit, fidem faciens per testes idoneos, quod dicta hereditas non solvit stan, nisi in argento]
1863 [1239], Jan Tadeusz Lubomirski, editor,Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego[13],Masovia, page12:
Quod neque przewoz, nequestan ducale et exercitus... ab eisdem hominibuis dux terre... expetet
[Quod neque przewoz, nequestan ducale et exercitus... ab eisdem hominibuis dux terre... expetet]
1905, 1907, 1908 [1256], Theodorus Wierzbowski, editor,Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur. P. 4, Sigismundi I regis tempora complectens (1507-1548). Vol. 3, Acta vicecancellariorum, 1533-1548[14], volume IV, number23, page 3:
Boleslaus[…] ecclesiam et fratres de Andrzeow a quibusdam proventibus,stan vocatis, ad mensam ducalem pertinentibus[…] liberat
[Boleslaus[…] ecclesiam et fratres de Andrzeow a quibusdam proventibus,stan vocatis, ad mensam ducalem pertinentibus[…] liberat]
1881-1882 [1256], Max Perlbach, editor,Pommerellisches Urkundenbuch[15], page138:
Absolvimus predictos fratres[…] ab omni prewot, a pouoz, a strosa, a dan, a *stayn
[Absolvimus predictos fratres[…] ab omni przewod, a powoz, a stroża, a dan, astan]
1877-1999 [1258], Franciszek Piekosiński, Antoni Gąsiorowski, Henryk Kowalewicz, Ryszard Walczak, Tomasz Jasiński, Izabela Skierska, editors,Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Codex diplomaticus Maioris Poloniae [Diplomatic Code of Greater Poland], volume I,Greater Poland, page327:
Cum solutione strosa,stan, naraz
[Cum solutione stroża,stan, naraz]
1874 [1262],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[16], volume III, page67:
Quos[…] ab omnibus exactionibus[…], terre inflictis[…] excipientes, a strosa etstan, et pouoz[…] liberos facimus
[Quos[…] ab omnibus exactionibus[…], terre inflictis[…] excipientes, a stroża etstan, et powoz[…] liberos facimus]
1877-1999 [1291], Franciszek Piekosiński, Antoni Gąsiorowski, Henryk Kowalewicz, Ryszard Walczak, Tomasz Jasiński, Izabela Skierska, editors,Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Codex diplomaticus Maioris Poloniae [Diplomatic Code of Greater Poland], volume II,Greater Poland, page52:
Absolvimus[…] a recepcione venatorum[…] ita, ut de villis dietę domus nullam iurisdiccionem usurpent sibi, quod vocatur Polonicestan
[Absolvimus[…] a recepcione venatorum[…] ita, ut de villis dietę domus nullam iurisdiccionem usurpent sibi, quod vocatur Polonicestan]
1874 [1337],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[17], volume X, page25:
Excipimus eum ab omnibus exaccionibus, contribucionibus, colectis, angariis, a boue, otstanu
[Excipimus eum ab omnibus exaccionibus, contribucionibus, colectis, angariis, a boue, otstanu]
1874 [1348],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[18], volume XVI, page669:
Villa Lanky eiusdem episcopi sita in terra Lanciciensi eadem libertate gaudebit, excepto, quod dux Lanciciensis stacionem,stan, semel in anno habet in illa
[Villa Lanky eiusdem episcopi sita in terra Lanciciensi eadem libertate gaudebit, excepto, quod dux Lanciciensis stacionem,stan, semel in anno habet in illa]
1874 [XIV in.],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[19], volume III, page53:
Neque enim preuod, strosam,stan[…] persoluent
[Neque enim przewod, strożam,stan[…] persoluent]
1863 [1447], Jan Tadeusz Lubomirski, editor,Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego[20],Masovia, page213:
Ab eisdem serviciis, videlicet portacione pabulorum al. pycza, a coquina, ac tentoriis et habitaculorum al.stany laboribus absoluimus et liberamus
[Ab eisdem serviciis, videlicet portacione pabulorum al. picia, a coquina, ac tentoriis et habitaculorum al.stany laboribus absoluimus et liberamus]
1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor,Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[21], volume VII, number70:
Quia nobilis Martinus... liberum misit nobilem Bernardum... a iuramento pro eo, quia ipsum reconvenit, quia ipse misit familiam suam in viam in stationibus al. wstanyech et qui vulneraverunt ipsum Martinum
[Quia nobilis Martinus... liberum misit nobilem Bernardum... a iuramento pro eo, quia ipsum reconvenit, quia ipse misit familiam suam in viam in stationibus al. wstaniech et qui vulneraverunt ipsum Martinum]
1974 [1410], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors,Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[22], volume IV, number315,Kalisz:
Jaco Janusz ne beszal gwaltem na Stanislaw[ow]stan ani mu ran dal
[Jako Janusz nie bieżał gwałtem na Stanisław[ow]stan ani mu ran dał]
Chczącz take tey skodze potrzebną pomocz opatrzicz Vstawyamy aby gylko krocz nawoyną przes zyemye nasze szcze bądze nygeden w wszystanow nye cziny alye napolv Any drapyeszstwa wkonyech wdrobye wbidle abo wginszich szą nyedopvsczay alye tilko pokarm vmyerny wszącz ma swogim konyem Astany szdrew czynycz narąbyonych abo wsząthich wleszyech ab wchrosczech nyegodzączych szą kvbvdowanyv Aby thako przes tho bvdowanya czala ostala ynapo them mogla bicz bvdowana
[Chcąc takie tej szkodzie potrzebną pomoc opatrzyć ustawiamy, aby, jilkokroć na wojnę przez ziemie nasze ście będzie, nijeden w wsistanow nie *czyni, ale na polu, ani drapieżstwa w koniech, w drobie, w bydle abo w jinszych [rzeczach] się nie dopuszczaj, ale tylko pokarm umierny wziąć ma swojim koniem astany z drew czynić narąbionych abo wziętych w lesiech, ab[o] w chrościech, nie godzących się ku budowaniu, aby tako przez to budowania cała ostała i na potem mogła być budowana]
1856-1870 [1471], Antoni Zygmunt Helcel, editor,Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[23], volume II, number4057:
Helyzabeth[…] cum famoso Nicolao[…] habent terminum peremptorium[…] Quia tu in conuencione generali Pyotrkovyensi proxime elapsa, veniens violenter cum duobus tibi similibus antę tentorium al. przedstan ipsius ibidem in Pyotrkow, dum sibi percussisti et wlnerasti nobilem Johannem[…] familiarem ipsius
[Helzabet[…] cum famoso Nicolao[…] habent terminum peremptorium[…] Quia tu in conuencione generali Pyotrkovyensi proxime elapsa, veniens violenter cum duobus tibi similibus antę tentorium al. przedstan ipsius ibidem in Pyotrkow, dum sibi percussisti et wlnerasti nobilem Johannem[…] familiarem ipsius]
1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor,Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[24], volume VII, number65:
Veniens Gregorius[…] ministerialis de Camyenecz coram iudicio recognovit, quia[…] ad iudicium clamavit nobi lem Albertum[…] ex parte nobilis Gregorii Czolpynski, ut veniret et propositionem audiret ab eodem nobili Gregorio[…] pro equo sibi recepto de stationibus al. sstanow
[Veniens Gregorius[…] ministerialis de Camyenecz coram iudicio recognovit, quia[…] ad iudicium clamavit nobi lem Albertum[…] ex parte nobilis Gregorii Czolpiński, ut veniret et propositionem audiret ab eodem nobili Gregorio[…] pro equo sibi recepto de stationibus al. sstanow]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][25],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages17, 13:
[I położył jest ćmy *szyrokość swoję, w okrędze jegostan jego, woda ciemna w obłocech powietrznych.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][26],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages59, 6:
Bog molwil iest wswøtem swoiem weselicz se bødø yrozdzelø siccimø y nyzinøstanow rozmerzø
[Bog mołwił jest w świętem swojem: Wiesielić sie będę i rozdzielę Sycymę, i nizinęstanow rozmierzę.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][27],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages68, 30:
Bødz przebitek gich pust awstanoch gich ne bødz iensze bi przebiwal
[Bądź przebytek jich pust a wstanoch jich nie bądź, jenże by przebywał.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][28],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages77, 32:
Ipadali sø posrzod grodow gich podlugstanow gich
[i padali są pośrzod grodow jich, podługstanow jich.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][29],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages86, 1:
Zaloszena iego wgorach swøtich miluie bog wrota syon nadewszistkistany iocob
[Założenia jego w gorach świętych, miłuje Bog wrota Syjon nade wszystkistany Jakob.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][30],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages105, 25:
[Nie wierzyli są słowom jego i szemrali są wstaniech swojich, nie usłyszeli są głosa panowa.]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][31],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages131, 3:
Ale vstavysz ge nadstanem swyadzeczstwa a wszitkimi ssødi gego aczsokoli kv dvchow nim obiczayom przislvsza ony sami ponyosø stan sw[y]adzeczstwa ywszitky potrzeby iego abødø wslvsbyeawokolstanv bødø rosbyacz swestany
[ale *ustawisz je nadstanem świadzieczstwa a wszytkimi ssędy jego, a csokoli ku duchownym obyczajom przysłusza. Oni sami poniosą stan świadzieczstwa i wszytki potrzeby jego a będą w służ bie, a wokołstanu będą roz bijać swestany.]
agdisz odeszli odstanow gich wszitczi wokol tedi datan a Abiron viszedwszi stali weszczvstanow swich yzonami yzdzeczmi yze wszitkim pospolstwem
[A gdyż odeszli odstanow jich wszytcy wokoł, tedy Datan a Abiron wyszedwszy stali w weściustanow swych i z żonami, i z dziećmi, i ze wszytkim pospolstwem.]
kako krasnestany twe Iakobye a przebitki twe iako wdole lesnem Israele Iako zagrodi podle potokow rosmnazane a iakostanowe ktoresz iest rospyøl bog a iako ced[r]owye blis kv podle wod
[«Kako krasnestany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m], jako zagrody podle potokow *rozmnażane a jakostanowie, ktoreż jest roz piął Bog, a jako cedrowie blisko podle wod.]
Y prziszedl Dauid a Abyzai k lyudu w noci y nalyazlasta Saula leszøcz a spyøcz wstanye a kopye tczøcz w zemy u gego glowi a Abner a gyni lyd spyøc okolo gego
[I przyszedł Dawid a Abizaj k ludu w nocy i nalazłasta Saula leżąc a śpiąc wstanie a kopije tcząc w ziemi u jego głowy, a Abner a jiny lud śpiąc około jego.]
abi przikazaly y oglosyly slowo po wszech my{e}scyech swich yw ierusalem rzekøcz Winydzcye na gorø przinyescyez olyvove rozgy yrozgy drzeva przekrasnego yrozgy tego drzeva gesz slowye Myrtus albo Swyrk alyatorosly palmowich arozgy zdrzevya lesznego acz vdzalaiøstani znyego iako pysano
[a by przykazali i ogłosili słowo po wszech mieściech swych i w Jerusalem rzekąc: „Wynidźcie na gorę, przynieścież oliwowe rozgi i rozgi drzewa przekrasnego, i rozgi tego drzewa, jeż słowie mirtus albo świrk, a latorośli palmowych, a rozgi z drzewia leśnego, ać udziałająstany z niego, jako pisano]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page19:
Staan papilio
[Stan papilio]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page135:
Scenofactorie artis rzemyąslastany albo namyothi dzialanya
[Scenofactorie artis rzemięsłastany albo namioty działania]
Aktore gest weszlo samyecz asamycza wszelkyego stworzenya to gest kaszde wgegostan wwyodl yakosz mu to bil bog przikazal Yzatworzyl gego bog zewnøtrz
[A ktore jest weszło, samiec a samica wszelkiego stworzenia, to jest każde, w jegostan wwiodł, jakoż mu to był Bog przykazał, i zatworzył jego Bog zewnątrz.]
(attested in Lesser Poland, in theplural)camp(campsite, area of a camp; military camp; people staying in a camp)
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][42],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages105, 17:
Yrozgnyewaly albo rozdrasznyly moyszesza wstanyech aarona swøtego gospodnow
[I rozgniewali albo rozdraźnili Mojiżesza wstaniech, Aarona świętego gospodnow[a]]
[„Mow synom izrahelskim: «Wrocicie sie, abyście rozbilistany stron włości Fijarot, ktora jest miedzy Magdalum a morzem przeciw Beelsefon, w widzieniu jego stany postawicie nad morzem.]
[A wzniosł sie anioł boży, jenże przechodziłstany izrahelskie, i jidzie po nich, a s nim społu słup obłokowy, pirzwych niechaw [i szedł dalej] i stał na końcu miedzystany ejipskimi a miedzystany izrahelskimi. I był opięć obłok ciemny a oświecujący noc, tako iże k sobie w gromadę wszytek czas nocny przybliżyć sie nie mogli.]
avi syø chowaycze tego abyscze syø wszego nyedotikali czosz wam zapowyedzano anyebødzecze vinni tich rzeczy ywszistczistanowye Israhelsci nyebø do wgrzesech zasmøczeni
[A wy się chowajcie tego, abyście się wszego nie dotykali, coż wam zapowiedziano, a nie *będziecie winni *tych *rzeczy i wszystcystanowie israhelszczy nie *będą w grzeszech [i] zasmęceni.]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page73:
Castrorum voyennichstanow
[Castrorum wojennychstanow]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page105:
Tentoriastany namyotow
[Tentoriastany namiotow]
1901 [1471],Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page132:
1921 [1471], Kazimierz Tymieniecki, editor,Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich[43], page197:
Jako Rawa[…] w xanzeyi pusczyey podle swogychstanow w szwem sznamyenyv syeczy any stampycz na swyerz nye *stawyam
[Jako Rawa[…] w księżej puszczej podle swojichstanow w swem znamieniu sieci ani stępic na źwierz nie stawia[m]]
1921 [1471], Kazimierz Tymieniecki, editor,Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich[44], page198:
Jako Mykolay Rawyn[…] w xanszey pusczy y pothle szwegostanu y w swem *okrogu syeczy any stampycz na swyerz nye stawya
[Jako Mikołaj Rawin[…] w księżej puszczy i podle swegostanu i w swem okręgu sieci ani stąpić na źwierz nie stawia]
1868 [1478],Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[45], volume XIX (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page33:
In venacionibus al. w loviskach in loco Olchowe sitis et signatis, ubi ex consueto habetur stacionis edeficatio al.stan
[In venacionibus al. w łowiskach in loco Olchowe sitis et signatis, ubi ex consueto habetur stacionis edeficatio al.stan]
1868 [1492],Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[46], volume XIX (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page95:
Si non solveret extunc idem Andreas, sibi dat intromissionem in totas suas villas Trzebownyczsko, Zaczyrnye,[…] cum yena cionibus in Machowyecz edificatis al.stany
[Si non solveret extunc idem Andreas, sibi dat intromissionem in totas suas villas Trzebownicsko, Zaczyrnie,[…] cum yena cionibus in Machowiec edificatis al.stany]
(hapax legomenon)The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor,Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[47], volume VII, number 6:
Qui Albertus et Iacobus non venerunt, neque ipsam solutionem[…] fecerunt et domini iudicio praesidentes[…] decreverunt ipsi nobili Ioni Boyanszki et iudicio domini palatini pignus de ipsius reposito al.sztanu et dederunt ac decreverunt sibi ministerialem ad expignorandum
[Qui Albertus et Iacobus non venerunt, neque ipsam solutionem... fecerunt et domini iudicio praesidentes[…] decreverunt ipsi nobili Joni Bojański et iudicio domini palatini pignus de ipsius reposito al.stanu et dederunt ac decreverunt sibi ministerialem ad expignorandum]
1880-1894 [XV med.],Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[48], volume V, page253:
Et ita fuit descriptum, quot homines erant in civitatibus, quot ciuitates in regione, w kalsdem gbycze,stanye, et quot regiones in orbe stanow bylo na szwyecze
[Et ita fuit descriptum, quot homines erant in civitatibus, quot ciuitates in regione, w kalżdem gbicie,stanie, et quot regiones in orbe stanow było na świecie]
1461–1467,Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page91v:
Mutatur a presentis statu, [od]sta[nu] nineszego, dileccionis ad carenciam diuine uisionis [ku p]ostradanyv [wi]dzena bozego
[Mutatur a presentis statu, [od]sta[nu] ninieszego, dileccionis ad carenciam diuine uisionis [ku p]ostradaniu [wi]dzenia bożego]
Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “stan”, inDydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish),→ISBN
B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “stan”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “stan”, inBaza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish),Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Wanda Decyk-Zięba; Krystyna Długosz-Kurczabowa; Stanisław Dubisz; Zygmunt Gałecki; Justyna Garczyńska; Halina Karaś; Alina Kępińska; Anna Pasoń; Izabela Stąpor; Barbara Taras; Izabela Winiarska-Górska (2008), “stan”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors,Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego,→ISBN, page194
(Middle Polish, now historical)station(obligation to provide room and board during the journey of the ruler and his retinue, later changed into an annual monetary tribute)
“STAN”, inElektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17 February 2009
Jan Karłowicz (1907), “stan”, in Jan Łoś, editors,Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume5: R S Ś T, Kraków: Akademia Umiejętności, page222
“stan”, inSlovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak),https://slovnik.juls.savba.sk,2003–2025
(colloquial or idiomatic)alternative form ofstaden(“the city, the town”)(See the usage notes below for when "stan" is idiomatic. All usage examples below are idiomatic except the last.)
Vi gick nerpå stan
We went downtown
(literally, “We went [walked] downon the town”)
Det är fest nerepå stan
There is a party downtown
(literally, “There is party down [as a location]on the town”)
Vi ska in tillstan och handla. Vill du ha någonting?
We are going intotown to shop. Do you want anything? [Seeska for why there is noåka(“go (with a vehicle)”) or the like]
(literally, “We shall in tothe town and shop. Do you want anything?”)
Vi äri/på stan och handlar
We arein town shopping
(literally, “We arein/on the town and shop”)
Vi ärinne i stan och handlar
We arein town shopping [Theinne emphasizes the town as being a location you go into relative to another location (like one's home). Compare Englishover. "Inne på stan" sounds wrong though.]
(literally, “We areinside the town and shop”)
Det är festi/på stan
There is a partyin town
(literally, “There is partyin/on the town”)
Det är festinne i stan
There is a partyin town [Theinne emphasizes the town as being located away from some other location (like the current location), like above. Compare Englishover. "Inne på stan" sounds wrong.]
(literally, “There is partyinside the town”)
Jag har aldrig varit i denstan
I have never been to [in] thatcity ["Stan" is not idiomatic in this case and feels a bit sloppy compared to "staden" – see the usage notes below]
As a rule of thumb, "stan" as opposed to "staden" is idiomatic and not colloquial in cases where "town" is more idiomatic than "the town" in English, beinglexicalized and treated more like a place name. The native intuition is similar, intuitively wanting to translate "stan" as "town" rather than "the town."
"På staden" as opposed to "på stan" is rare.
"På stan" as opposed to "i stan" emphasizes the town as the location of some activity (seepå), though it is fairly subtle. Preposition preference might also vary depending on dialect.
The examples above also apply to villages (byar) and the like, except without any special idiomatic contracted form. "På byn" (on the village) also sounds more dialectal or rustic.
Stockholmers insist thatstan always refers toStockholm and no other cities. The phraseinte i stan(“not in the town”) to them means outside of Stockholm, but to other Swedes it means outside of any town, i.e., in the countryside.
"Stan" fans on Wikipedia.Wikipedia