1861 [1398],Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi[1], volume III, Biblioteka Warszawska, page34:
Tekdi,gdi stala ossada pane bytgostkey hy Paskowa, tedi poslali comornika hy vosnego do paney hy do Paska
[Tegdygdy stała osada panie bydgost[s]kiej hi Paszkowa, tedy posłali komornika hi woźnego do paniej i do Paszka]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][2],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages4, 4:
Gospodzin wislucha me,gdi wolacz bødø k nemu (cum clamavero ad eum)
[Gospodzin wysłucha mie,gdy wołać będę k niemu (cum clamavero ad eum)]
1874-1891 [c.1500],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[3],[4],[5], volume XIX, page74:
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][6],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages16, 17:
Nasiczon bødø,gdi se pokasze slawa twoia (cum apparuerit gloria tua)
[Nasycon będę,gdy sie pokaże sława twoja (cum apparuerit gloria tua)]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][10],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages36, 25:
Gdi vpadne, ne zarazy se (cum ceciderit, non collidetur), bo gospodzin podclada swoiø røkø
[Gdy upadnie, nie zarazi sie (cum ceciderit, non collidetur), bo Gospodzin podkłada swoję rękę]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][12],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages49, 19:
Gdi ies widzal zlodzeia (si videbas furem), beszal ies s nim
To tesz chczemy,gdy (sii) slvszebnyk przy dzeczkowanyv nyektorego zemyanyna s pacholky sądzey gwaltem we wsy... abo za granyczamy... bylby odbyth, tedi taky zemyanyn nam... przepadnye wyną pyathnadzescza
[To też chcemy,gdy (si) służebnik przy dzieckowaniu niektorego ziemianina z pachołki sędziej gwałtem we wsi... abo za granicami... byłby odbit, tedy taki ziemianin nam... przepadnie winę piętnadzieścia]
Chcza czyrzpyecz mąką y wsz[y]thky szle phyle ymyecz v mego oczcza na dworze,gdym nye przebil za morze
[Chcę cirzpieć mękę i wsz[y]tki złe file imieć, u mego oćca na dworze,gdym nie przebył za morze]
1874-1891 [Middle of the fifteenth century],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[19],[20],[21], volume XXII, page243:
Bo czsso pomoze albo platno tobye gine z sobą gednacz a pocoyczgdi w t[w]ey duschi gest walka grzeschna?
[Bo czso pomoże albo płatno tobie jine z sobą jednać a pokoić,gdy w t[w]ej duszy jest walka grzeszna?]
[I]szegdy wszelky czlowiek sam swey rzeczy drugdi nye mosze przewiescz (quia cuilibet summa defensio non est neganda, Sul 23: ysze kaszdemv... obronyenyee nye ma bicz *zapraano), przeto chczemi, abi kaszdi czlowiek ktoregokoli stadla bąndz, przed sądem sobie rzecznyka zrządzyl
[Iżegdy wszelki człowiek sam swej rzeczy drugdy nie może przewieść (quia cuilibet summa defensio non est neganda, Sul 23: iże każdemu... obronienie nie ma być zapr[z]ano), przeto chcemy, aby każdy człowiek ktoregokoli stadła bądź przed sądem sobie rzecznika zrządził]
[Ale zły duch Jewę zdradził,gdy jej owoc ruszyć radził]
(attested in Greater Poland)introduces a clause relating to the previous;as;how
1902 [1400], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor,Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego[24], volume 6,Poznań,Pyzdry,Kościan,Gniezno, page29:
Iacosmi przi tem bili [y] iednaczmi,kdi Heduigis viznala Swanthochne czøscz w Przetoczne
[Jakosmy przy tym byli [y] jednaczmi,kdy Heduigis wyznała Świętochnie część w Przetocznie]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][25],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages105, 42:
Y vzrzal,gdy møczyly sø sye (cum tribularentur), y vslyszal modlytwø gych
[I uźrzał,gdy mącili są sie (cum tribularentur), i usłyszał modlitwę jich]
Acz syąn przigodzy,gdi nyektori czlowyek, poswaph drugyego do sandv, bandzye nayn zalowal (item contingit, quod quandocumque aliquis homo evocat alium ad iudicium et de ipso querulatur), kako zytho yego... vipasl, tha zaloba ma bicz sandzona kv vynye po polsku rzeczoney pyanczdzesyanth
[Acz się przygodzi,gdy niektory człowiek pozwaw drugiego do sądu będzie nań żałował (item contingit, quod quandocumque aliquis homo evocat alium ad iudicium et de ipso querulatur), kako żyto jego... wypasł, ta żałoba ma być sądzona ku winie po polsku rzeczonej pięćdziesiąt]
1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][26],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages40, 5:
Neprzyaczele mogi molwili sø zla mne:Gdy vmrze y zgine ymø iego (quando morietur et peribit nomen eius)?
[Nieprzyjaciele moji mołwili są zła mnie:Gdy umrze i zginie imię jego (quando morietur et peribit nomen eius)?]
^Boryś, Wiesław (2005) “gdy”, inSłownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie,→ISBN
^Sławski, Franciszek (1958-1965) “gdy”, inJan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors,Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
^Bańkowski, Andrzej (2000) “gdy”, inEtymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gdy, kdy”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
According toSłownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990),gdy is one of the most used words in Polish, appearing 122 times in scientific texts, 20 times in news, 74 times in essays, 132 times in fiction, and 41 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 389 times, making it the 125th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
^Ida Kurcz (1990) “gdy”, inSłownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page125
Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “gdy”, inSłownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
“GDY”, inElektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2012 April 18
