Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Jump to content
WiktionaryThe Free Dictionary
Search

żywy

From Wiktionary, the free dictionary
See also:žywy

Lower Sorbian

[edit]
VerifyA user has added this entry torequests for verification(+)
If it cannot be verified that this term meets ourattestation criteria, it will be deleted. Feel free to edit this entry as normal, but do not remove{{rfv}} until the request has been resolved.

Adjective

[edit]

żywy

  1. obsolete spelling ofžywy

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromProto-Slavic*žȋvъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE)/ʒʲiviː/
  • IPA(key): (15th CE)/ʒʲivi/

Adjective

[edit]

żywy

  1. (attested in Lesser Poland)living,alive(not dead)
    A on.... zaprzał z przysięgą, przysięgając a rzekąc: Tako mi miły Bogżywy a wierny pomoży, iżem nie znał tego człowieka.(Jewish oath)
    And he... denied it with an oath, swearing and saying: The living and faithful God will help me so much that I did not know this man.
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages37, 20:
      Neprzyaczelowe wem mogisziwi sø (vivunt) y stwerdzili se sø na mø
      [Nieprzyjacielowie wiem mojiżywi są (vivunt) i stwierdzili sie są na mię]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages21, 33:
      A dusza moiasziwa bødz iemu (sc. gospodnu, illi vivet)
      [A dusza mojażywa bądź jemu (sc. Gospodnu, illi vivet)]
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century],Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[3],[4],[5], volume XXV, page154:
      Plena omni racione vivencium wszech wzorow rzeczyzyvich
      [Plena omni racione vivencium wszech wzorow rzeczyżywych]
    • 1930 [c.1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,21, 35:
      Przedadzø wolszywi (bovem vivum)
      [Przedadzą wołżywy (bovem vivum)]
    • 1466, Elżbieta Belcarzowa, editor,Glosy z rkpsu Biblioteki Jagiellońskiej nr 2195 oraz z rękopisu, numbers1490/11, 1945/1, Biblioteka Kapitulna w Pradze, page19:
      Cristus corripuit demptaque, gl. auriculam cisam vcząthe vcho, restituit, gl. reddiditsszivo
      [Cristus corripuit demptaque, gl. auriculam cisam ucięte ucho, restituit, gl. reddiditżywo]
    • 1874 [1423],Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[6], volume XVI, page1845:
      Iohannes... vinitor... cum... uxore sua legitima submiserunt se sub pena excommunicacionis plantare XXX vites vineas vlg.sziwego drzewa
      [Iohannes... vinitor... cum... uxore sua legitima submiserunt se sub pena excommunicacionis plantare XXX vites vineas vlg.żywego drzewa]
    • 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor,Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,[7], page319:
      Cristus swøtemu sye Blaszeyu pokazal a rzkøcz gemu: Blaszeyu,zywø offerø mnye offervy!
      [Krystus świętemu sie Błażeju pokazał a rzkąc jemu: Błażeju,żywą ofierę mnie ofieruj!]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[8],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages17, 50:
      Sziw iest (vivit) gospodzin y blogoslawoni bog moy
      [Żyw jest (vivit) Gospodzin i błogosławiony Bog moj]
    • Middle of the 15th century,Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[9], page690:
      A on.... zaprzal s przyszyegą, przysągayącz a rzekącz: Tako my myly bogzyvy a vyerny pomozy, yzem nye znal tego czlovyeka
      [A on.... zaprzał z przysięgą, przysięgając a rzekąc: Tako mi miły Bogżywy a wierny pomoży, iżem nie znał tego człowieka]
    • 1930 [c.1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,14, 45:
      Tedi lyvd ku Savlowy rzecze: Nye vmrze przeto Jonatas...Sziw gest pan (vivit dominus), vpadnyely wlos z gego glowi na zemyø
      [Tedy lud ku Saulowi rzecze: Nie umrze przeto Jonatas...Żyw jest Pan (vivit Dominus), upadnieli włos z jego głowy na ziemię]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[10],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages48, 8:
      Sziw bødze (vivet) ieszcze do concza
      [Żyw będzie (vivet) jeszcze do końca]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[11],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages21, 28:
      Chwalicz bødø gospodna, gisz to szukaiø iego,sziwa bødø (vivent) sercza gich na weky wekom
      [Chwalić będą Gospodna, jiż to szukają jego,żywa będą (vivent) sierca jich na wieki wiekom]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors,Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[12],Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages51, 5:
      Przeto bog... wynese cze z przebitka twego y korzen twoy szemesziwich (de terra viventium)
      [Przeto Bog... wyniesie cie z przebytka twego i korzeń twoj z ziemieżywych (de terra viventium)]
    • 1930 [c.1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor,Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)transliteration,transcription,16, 14:
      Przeto wezwala gest studnyczø studnyczazywego (puteum viventis) a wydzøcego [ode] mnye
      [Przeto wezwała jest studnicę "Studnicażywego (puteum viventis) a widzącego [ode] mnie]
  2. (attested in Silesia)essential tolife, life-sustaining,life-giving
    • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor,Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku[13],Silesia, page64r:
      Aer dicit: Vitalem,zywy, tibi prebeo flatum
      [Aer dicit: Vitalem,żywy, tibi prebeo flatum]
  3. surviving,living(lasting without losing any essential properties)

Derived terms

[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs

Descendants

[edit]

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005), “żywy”, inSłownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie,→ISBN
  • Mańczak, Witold (2017), “żywy”, inPolski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności,→ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur,Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “żywy”, inSłownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków:IJP PAN,→ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “żywy”, inRozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków:Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromOld Polishżywy.

Pronunciation

[edit]
 

Adjective

[edit]

żywy (not generallycomparable,comparativeżywszyorbardziejżywy,superlativenajżywszyornajbardziejżywy,derived adverbżywo)

  1. (not comparable, often nominalized)living,alive(having life)
    Antonyms:martwy,nieżywy
  2. (not comparable)living(being a typical example of)
  3. lively(having much energy and vitality)
  4. vivid,vibrant(strong and clear)
  5. vivid,vibrant(very intense)
    Synonym:ożywiony
  6. (of a colour)vivid,vibrant(bright and saturated)
    Synonym:jaskrawy
    Antonym:zgaszony
  7. (not comparable, i.e. of money)living(real)
  8. (not comparable, i.e. of a language)living(in use or existing)
  9. lively(smoothly running, suggestive and attention-grabbing)
    Synonym:wartki
  10. (obsolete)living on(surviving by eating) [withinstrumental‘on what’]

Declension

[edit]
Declension ofżywy (hard)
singularplural
masculine animatemasculine inanimatefeminineneutervirile (= masculine personal)non-virile
nominative/vocativeżywyżyważyweżywiżywe
genitiveżywegożywejżywegożywych
dativeżywemużywejżywemużywym
accusativeżywegożywyżywążyweżywychżywe
instrumentalżywymżywążywymżywymi
locativeżywymżywejżywymżywych

Derived terms

[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs

Further reading

[edit]

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited fromOld Polishżywy.

Pronunciation

[edit]

Adjective

[edit]

żywy (comparativeżywszy,superlativenojżywszy,derived adverbżywo)

  1. alive,living;lively

Declension

[edit]
Declension ofżywy
singularplural
masculineneuterfemininevirilenonvirile
animateinanimate
nominativeżywyżyweżywŏżywiżywe
genitiveżywegożywyjżywych
dativeżywymużywyjżywym
accusativeżywegożywyżyweżywõżywychżywe
instrumentalżywymżywōmżywymi
locativeżywymżywyjżywych
vocativeżywyżyweżywŏżywiżywe

Derived terms

[edit]
nouns

Further reading

[edit]
  • żywy in dykcjonorz.eu
  • Henryk Jaroszewicz (2022), “żywŏ”, inZasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page167
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=żywy&oldid=84219443"
Categories:
Hidden categories:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp