Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Dialekt

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dialekt,narzecze – wieloznaczny termin lingwistyczny. W najogólniejszym znaczeniu dialekt toodmiana języka, która odznacza się swoistymi cechamifonetycznymi,leksykalnymi czygramatycznymi, odróżniającymi ją od innych form tego języka[1]. W szerokim ujęciu dialektem jest każda odmiana języka związana z pewną grupą osób[2]. W wąskim znaczeniu dialekt to ograniczona terytorialnie i społecznie odmiana języka, występująca w formie mówionej[3] lub odmiana o niższym prestiżu niżjęzyk standardowy[4][5].

Różnice dialektalne wykazują zasadniczo wszystkiejęzyki świata, przy czym tylko niektóre z nich mają swojąodmianę ogólną[6], tzw. dialekt standardowy[7][8]. Pewną formą dialektu (wariantem językowym o ustalonej strukturze) posługuje się każdy użytkownik języka. Niejednokrotnie czynniki społeczne prowadzą do porzucania cech dialektalnych na rzecz cech języka standardowego, uważanych za neutralne geograficznie[2]. O ile w niektórych społecznościach dochodzi do zaniku różnorodności dialektalnej, to w wielu zakątkach świata cechy dialektalne nadal się utrzymują, a nawet ulegają wzmocnieniu. Dialekt często odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu tożsamości danej grupy społecznej[9].

Wszystkie dialekty w jednakowy sposób rządzą się zespołem zasad gramatycznych, choć ich systemy bywają silnie zróżnicowane[10][11]. Dialekty o niższym statusie społecznym, które nie zostały uprzywilejowane w procesie standaryzacji językowej, są nazywane dialektami niestandardowymi[12].

Zakres odrębności dialektalnych różni się w zależności od języka. Niektóre języki, jak np.rosyjski, przejawiają je w stosunkowo niewielkim stopniu, a istniejące dialekty mają dość szeroki zasięg geograficzny. W przypadku innych języków, takich jakniemiecki, można wyróżnić dużą liczbę wciąż żywych dialektów[13]. Same dialekty mogą być zróżnicowane wewnętrznie i wykazywać drobne różnice na poziomie lokalnym[13] (w języku polskim mówi się wówczas o gwarach). Granice między poszczególnymi dialektami bywają nieostre i trudne do wyznaczenia[14][15].

Badaniem dialektów (zwłaszcza regionalnych) zajmuje się działjęzykoznawstwa –dialektologia[16][17]. W rozumieniu dialektologii tradycyjnej dialekt to byt przeciwstawiany językowi standardowemu[18].

Historia terminu

[edytuj |edytuj kod]

Termin „dialekt” wywodzi się z greckiego słowadiálektos (stgr. διάλεκτος) oznaczającegodyskurs, rozmowę, sposób mówienia, a które z kolei pochodzi od słówdiá (stgr. διά „poprzez”) i legō (stgr. λέγω „mówię”). Określenie to pojawiło się w europejskim piśmiennictwie już w XVI wieku[19] i pierwotnie oznaczałosposób mówienia,manierę charakterystyczną dla danego mówiącego[20].

Współcześnie pod pojęciem dialektu rozumie się odmianę jakiegoś języka, wyodrębnioną na podstawie pewnych odmienności, sprowadzających się do zróżnicowania geograficznego języka (prymarne znaczenie terminu) lub stratyfikacji społecznej jego użytkowników[21]. Istnieje rozróżnienie między dialektamisensu stricto a socjolektami, czyli odmianami społecznymi (stratyfikacyjnymi). Podział ten nie jest jednak ścisły, gdyż odmiany geograficzne (terytorialne) bywają zarazem ograniczone socjalnie i mogą pełnić funkcję socjolektów[22][23].

Słowem „dialekt” często określa się formy języka bezpostaci pisanej, w opozycji do form ustandaryzowanych lub literackich (tzw.grafolektów[24]), o których mawia się „języki”[25][26]. Mianem dialektów bywają określane autonomiczne języki, które są pozbawione wsparcia instytucjonalnego lubtradycji piśmienniczej (niekiedy mowa np. o „dialektach afrykańskich”, w kontekście omawiania języków Afryki)[27]. Użycie to jest niezgodne z terminologią językoznawczą, gdzie „dialekt” toodmiana danego języka[28].

Rodzaje dialektów

[edytuj |edytuj kod]

Można wyróżnić dialekty regionalne, będące przedmiotem tradycyjnych badań dialektologicznych, oraz dialekty socjalne, których istnienie zostało stwierdzone przez późniejszą dialektologię miejską[29].

Brytyjski językoznawcaPeter Trudgill proponuje następujący podział dialektów:

  • dialekty tradycyjne (ang. traditional dialects) – silnie zróżnicowane odmiany języka, właściwe dla obszarów wiejskich. Ulegają zanikowi wskutek nowoczesnych przemian społecznych, pod wpływem procesów globalizacji, powszechnej oświaty i środków masowego przekazu[29]. Popularnie pod pojęciem dialektu rozumie się właśnie dialekty tradycyjne[30].
  • dialekty mainstreamowe (ang. mainstream dialects) – odmiany języka wypierające dialekty tradycyjne, kształtujące się wraz z procesami mieszania i niwelacji dialektów. Należą do nich zarówno odmiany standardowe (np. brytyjskaangielszczyzna standardowa), jak i odmiany niestandardowe (dialekty miejskie). Są słabiej zróżnicowane wewnętrznie niż dialekty tradycyjne i występują poza terenami wiejskimi; jednocześnie w dużym stopniu odzwierciedlają stratyfikację społeczną[29]. Dialekty miejskie bywają przedmiotem krytyki na gruncie tradycjipreskryptywizmu[31], a dawni dialektolodzy postrzegali je jako „zniekształcone” formy języka standardowego[32].

Język jako zespół dialektów

[edytuj |edytuj kod]

Język daje się rozpatrywać jako zespół dialektów, w skład którego wchodzą z jednej strony odmiany regionalne i społeczne, a z drugiej – ponadgwarowe standardy (odmiany społecznieprestiżowe)[5][33][34]. Język, jako zbiór różnych tworów językowych, zawsze się manifestuje w postaci pewnej odmiany[35]. Z tego wynika, że każdy użytkownik języka posługuje się jakimś dialektem (rozumianym jako odmiana języka), standardowym lub niestandardowym. Pośród dialektów wchodzących w skład języka nie można wyróżnić odmian wyższych ani niższych (pod względem cech wewnętrznych), choć obiegowe poglądy często przypisują rozmaitym dialektom różną wartość, a dany dialekt może być powiązany z określoną rolą komunikacyjną[36][37].

Praktyka używania dwóch odmian języka przez jedną wspólnotę komunikatywną jest nazywanadyglosją[38][39].

Charakterystyka pojęcia

[edytuj |edytuj kod]

W rozumieniu językoznawstwa dialekt jestformą egzystencji języka charakterystyczną dla pewnej grupy jego użytkowników. Termin ten odnosi się w pierwszej kolejności do form wydzielonych geograficznie[21] (geolektów/regiolektów), choć w szerszym sensie, charakterystycznym dla językoznawstwa angielskiego (gdziedialect to w praktyce często synonimvariety[40]), może dotyczyć także mowy jakiejś grupy społecznej (socjolekt)[41] lub etnicznej (etnolekt)[42]. Zgodnie z powszechnie spotykanym ujęciem jako swoiste dialekty można rozpatrywać wszystkie odmiany języka, takżestandardowe (literackie)[8][43]; w lingwistyce czyni się zatem rozróżnienie między dialektami standardowymi a niestandardowymi (wernakularnymi)[12][44]. W języku codziennym[5][8][28], a także w niektórych tradycjach językoznawczych występuje węższe rozumienie terminu, zgodnie z którym dialekt to regionalny (czasami socjalny) wariant języka, z założenia odróżniany od języka standardowego[3][45]. Takie znaczenie jako główne przyjmują terminy pokrewne w wielu językach europejskich, gdzie dialekt jest kojarzony z odmianami niestandardowymi (niem. Dialekt,fr. dialecte,wł. dialetto)[46]. W tekstach anglojęzycznych podkreśla się neutralność terminu „dialekt”, który nie jest przeciwstawiany standardowi[12][28]. W skrajnej definicji pojęcie dialektu odnosi się również doidiolektów, tj. kodów właściwych dla poszczególnych jednostek[47].

Oba podejścia do definicji dialektu funkcjonują równolegle, choć w przypadku niektórych języków stosowanie opozycji standard-dialekt budzi wątpliwości z przyczyn obiektywnych. Przykładem może byćjęzyk włoski, w którym podstawę języka standardowego tworzydialekt florencki, równorzędny innym dialektom tego języka, które mogą być zresztą rozpatrywane jako siostrzane języki romańskie[48]. Odmiany standardowe, które są rozwijane w procesie planowania językowego, mogą mieć różne pochodzenie – czasem w charakterze standardu i odmiany jednoczącej społeczność przyjmuje się istniejący dialekt prestiżowy, a czasem dochodzi do wypracowania odmiany pandialektalnej, łączącej cechy różnych odmian lokalnych[49].

Poszczególne dialekty można często dzielić na mniejsze formy, odzwierciedlające ich wewnętrzne zróżnicowanie: warianty[50] lub poddialekty (subdialekty), w polskiej tradycji językoznawczej nazywanegwarami[51][52]. Terminy „dialekt” i „gwara” są jednak często traktowane jako równoznaczne, zarówno w języku codziennym[53], jak i w użyciu językoznawczym[51][54][55]. W kontekście badańliteraturoznawczych pojęciem w praktyce tożsamym z szerzej ujmowanym dialektem jestrejestr[56].

Inne znaczenia i pojęcia pokrewne

[edytuj |edytuj kod]

W języku codziennym mianemdialektów określa się również języki pozbawioneformy pisanej lub standaryzacji, używane w krajach rozwijających się[57] lub odizolowanych częściach świata[28]. Takie znaczenie terminu nie znajduje szerokiej akceptacji w literaturze językoznawczej[28], gdzie mówi się raczej o językach wernakularnych[58].

Specjaliści czynią rozróżnienie między terminami „dialekt”, „slang” i „akcent”: akcent w socjolingwistyce dotyczy jedynie sposobu wymowy, tzn. cechfonetycznych lubfonologicznych właściwych dla pewnej grupy ludzi[15], slang stanowi zaś zbiór specyficznych środków leksykalnych, zwykle nietrwałych i kojarzonych ze środowiskami młodzieżowymi[59]. Dialektem nazywa się natomiast odmianę języka, która jest odrębna na płaszczyźnie gramatyki, również w zakresie fonologii, a często także na poziomie słownictwa[15]. Szczegóły rozpatrywanych cech różnią się w zależności od tradycji lub sytuacji językowej. WStanach Zjednoczonych akcent stanowi część dialektu, a wWielkiej Brytanii jest uważany za element niezależny od dialektu[60].

Język a dialekt

[edytuj |edytuj kod]

Dialektami nazywane są różneodmiany jednegojęzyka mówionego. O uznaniu jakiegoś bytu językowego za odrębny język, nie zaś za wariant danego języka nierzadko bardziej decydują rozstrzygnięcia pozajęzykoznawcze niż językoznawcze[61]. W dyskusjach o różnicy pomiędzy językiem a dialektem często pojawia się aforyzm, przypisywanyMaxowi Weinreichowi: „Język to dialekt z armią i flotą wojenną”[62]. Jak głosi powiedzenie, rozróżnienie między terminami „język” a „dialekt” nie jest ścisłe: wydzielanie języków ma często charakter konwencjonalny i jest wyraźnie zależne od czynników socjopolitycznych[63][64]. W publikacjach polskich pojawia się termin „etnolekt”, który ma zastosowanie w przypadkach, gdy próby sprecyzowania statusu danego bytu językowego (jako dialektu lub osobnego języka) budzą kontrowersje[65]. W niektórych sytuacjach samodzielny status języka można stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, gdyż jego odrębność od innych etnolektów (niem.Abstand) jest silnie zarysowana na wszelkich poziomach językowych (przykładem jest odosobnionyjęzyk baskijski)[66][67].

Na gruncie językoznawstwa można uznać, że dwa kody tworzą jeden język, jeśli są między sobą zrozumiałe. Kryterium to nie jest jednak stosowane w sposób ścisły, gdyż zjawiskowzajemnej zrozumiałości może przybierać różne stopnie nasilenia i występować w sposób asymetryczny[68]. Rygorystyczne przestrzeganie tego kryterium uniemożliwiają również społeczne uwarunkowania językowe, w tym powstawanie organizmów państwowych[61] oraz procesy standaryzacyjne w obrębiekontinuów dialektalnych (sprzyjające wyodrębnianiu języków typuAusbau)[69]. Odrębność języków narodowych może być uwydatniana poprzez niezależne próby planowania językowego (np. w krajach byłej Jugosławii)[70]. Istotną rolę odgrywa także odległość geograficzna poszczególnych bytów językowych (dotyczy to np.języków polinezyjskich)[71]. Ponadto nie wszystkie społeczności posiłkują się terminami „dialekt” i „język”, co może prowadzić do nieporozumień. W krajach Pacyfiku języki często nie mają lokalnych nazw, a ich użytkownicy posługują się wyrażeniami typu „nasz język”, „właściwy język”; bądź wręcz odwrotnie – istnieje kilka nazw odnoszonych do tego samego języka (często są to nazwy istotnych miejscowości lub nazwy różnych dialektów, dla których nie istnieje wspólne określenie; odmiany takie bywają rozpatrywane w literaturze jako różne od siebie języki)[72]. W niektórych zakątkach świata trudno określić stopień wzajemnej zrozumiałości między językami, do czego przyczynia się praktyka wielojęzyczności[73][74].

Przykładem mowy o spornym statusie jestkaszubszczyzna, uznawana przez niektórych specjalistów zadialekt języka polskiego, a przez innych za język zupełnie odrębny odpolszczyzny ogólnej. Także wśród użytkowników mowy kaszubskiej nie ma jednomyślności na powyższy temat;Ministerstwo Edukacji RP uznało ostatecznie w 1996 roku kaszubszczyznę zajęzyk regionalny. Z drugiej stronyjęzyk chiński oficjalnie (i przez większość użytkowników) uznawany jest za jeden język o dużej liczbie dialektów, pomimo że całkowicie wzajemnie niezrozumiałych, a specjaliści uznają go raczej za zespół języków. Poglądowi temu sprzyja fakt, iż dialekty chińskie mają wspólną formę języka pisanego[75].

W niektórych zakątkach świata, gdzie ludność posługuje się blisko spokrewnionymi i podobnymi językami, można mówić o istnieniu kontinuum, w którym trudno nakreślić granice między różnymi językami[76]. Przykładowo pewne dialekty języka niderlandzkiego są zbliżone dogwar dolnoniemieckich, choć te używane w Holandii są uznawane za gwary niderlandzkie, a gwary w granicach Niemiec – za gwary niemieckie. Rozróżnienie to wynika z czynników politycznych[13].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz hasładialekt i narzecze w Wikisłowniku

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑MichałM. Garcarz MichałM.,Przekład – pogromca kultury i języka. Utrata tożsamości tekstu na przykładzie tłumaczenia filmu Janosik na angielski, [w:]MariaM. Filipowicz-Rudek,JadwigaJ. Konieczna-Twardzikowa (red.),Nieznane w przekładzie, Kraków: Universitas, 2006 (Między oryginałem a przekładem XI), s. 289–312,ISBN 978-83-7188-859-5,OCLC 781238857 (ang.), patrz s. 294.
  2. ↑abHurford 1994 ↓, s. 63.
  3. ↑abStanisławS. Dubisz StanisławS.,HalinaH. Karaś HalinaH.,NijolaN. Kolis NijolaN.,Dialekty i gwary polskie, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 29,ISBN 978-83-214-0989-4,OCLC 33232743 .
  4. ↑Chambers i Trudgill 1998 ↓, s. 3.
  5. ↑abcJoanJ. Swann JoanJ. i inni,A Dictionary of Sociolinguistics, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2004, s. 76–77,DOI: 10.1515/9781474472968,ISBN 0-7486-1690-X,ISBN 0-7486-1691-8,ISBN 978-1-4744-7296-8,OCLC 857590398,JSTOR: 10.3366/j.ctvxcrv8w (ang.).
  6. ↑MateM. Kapović MateM.,Čiji je jezik, Zagreb: Algoritam, 2010, s. 55,ISBN 978-953-316-282-9,OCLC 747801148 (chorw.).
  7. ↑Lanstyák 2002 ↓, przyp. 17, s. 418.
  8. ↑abcWilliam McGregor: Linguistics: An Introduction. London: Continuum, 2009, s. 160.ISBN 978-1-84706-367-0. (ang.).
  9. ↑Schilling-Estes 2006 ↓, s. 334–335.
  10. ↑Hurford 1994 ↓, s. 64–65.
  11. ↑Schilling-Estes 2006 ↓, s. 313–314.
  12. ↑abcSchilling-Estes 2006 ↓, s. 312.
  13. ↑abcLadislavL. Zgusta LadislavL.,Manual of lexicography, The Hague–Paris: Mouton, 1971 (Janua Linguarum. Series Maior 39), s. 169,DOI: 10.1515/9783111349183,ISBN 978-3-11-134918-3,OCLC 855425544 [dostęp 2021-08-23] (ang.).
  14. ↑Hurford 1994 ↓, s. 65.
  15. ↑abcChambers i Trudgill 1998 ↓, s. 5.
  16. ↑Mistrík 1993 ↓, s. 114.
  17. ↑LadislavL. Dvonč LadislavL.,K otázke sociálnych „nárečí“, „Slovo a slovesnost”, 18 (3), 1957, s. 180–183 (słow.), patrz s. 183.
  18. ↑JennyJ. Cheshire JennyJ. i inni,Dialect and Education in Europe: A General Perspective, [w:]JennyJ. Cheshire i inni red.,Dialect and Education: Some European Perspectives, Clevedon: Multilingual Matters, 1989 (Multilingual Matters 53), s. 1–12,ISBN 978-1-85359-035-1,OCLC 44961289 (ang.), patrz s. 4.
  19. ↑AdamA. Fox AdamA.,Oral and Literate Culture in England, 1500-1700, Oxford: Clarendon Press, 2000 (Oxford Studies in Social History), s. 57,ISBN 0-19-820512-0,ISBN 978-0-19-154229-9,OCLC 838872122 (ang.).
  20. ↑Margaret W.M.W. Ferguson Margaret W.M.W.,Dido’s Daughters: Literacy, Gender, and Empire in Early Modern England and France, Chicago: University of Chicago Press, 2007, s. 91–94,ISBN 978-0-226-24318-4,OCLC 1055285131 (ang.).
  21. ↑abHervey, Higgins i Loughridge 1995 ↓, s. 85;Lippi-Green 1997 ↓, przyp. 4, s. 247–248;Mistrík 1993 ↓, s. 289;Dolník 1999 ↓, s. 202–203;Čermák 2011 ↓, przyp. 2, s. 45.
  22. ↑Dolník 1999 ↓, s. 203.
  23. ↑Hervey, Higgins i Loughridge 1995 ↓, s. 85.
  24. ↑LeoL. Daugherty LeoL.,The English Grapholect and the Introductory Composition Class, „College Composition and Communication”, 30 (2), 1979, s. 134–140,DOI: 10.2307/356315,ISSN0010-096X,JSTOR: 356315 (ang.).
  25. ↑TomaszT. Kamusella TomaszT.,The History of the Normative Opposition of 'Language versus Dialect:' From Its Graeco-Latin Origin to Central Europe’s Ethnolinguistic Nation-States, „Colloquia Humanistica”, 5, 2016, s. 189–198 (ang.).
  26. ↑Fasold 2006 ↓, s. 387.
  27. ↑DickD. Leith DickD.,A Social History of English, wyd. 2, London–New York: Routledge, 1997, s. 7,DOI: 10.4324/9780203992869,ISBN 978-1-134-71145-1,ISBN 0-415-16456-7,ISBN 978-0-203-99286-9,OCLC 37235010 (ang.).
  28. ↑abcdeFodde Melis 2002 ↓, s. 35.
  29. ↑abcGitteG. Kristiansen GitteG.,Style-shifting and shifting style: a socio-cognitive approach to lectal variation, [w:]GitteG. Kristiansen,RenéR. Dirven (red.),Cognitive Sociolinguistics: Language Variation, Cultural Models, Social Systems, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2008 (Cognitive Linguistics Research 39), s. 45–90,DOI: 10.1515/9783110199154.1.45,ISBN 978-3-11-019915-4 (ang.), patrz s. 83, przyp. 2.
  30. ↑PeterP. Trudgill PeterP.,Lars-GunnarL.G. Andersson Lars-GunnarL.G.,Bad Language, Oxford, UK: Basil Blackwell, 1990, s. 165,ISBN 0-631-17872-4,OCLC 21973314 (ang.).
  31. ↑MateM. Kapović MateM.,AnđelA. Starčević AnđelA.,DaliborkaD. Sarić DaliborkaD.,O preskripciji i preskriptivizmu u Hrvatskoj, [w:]BarbaraB. Kryżan-Stanojević (red.),Jezična politika: između norme i jezičnog liberalizma, Zagreb: Srednja Europa, 2016, s. 45–67,ISBN 978-953-7963-47-7,OCLC 970772545 (chorw.), patrz s. 56.
  32. ↑Trask 2000 ↓, s. 358.
  33. ↑RodolfoR. Jacobson RodolfoR.,The Bidialectal Student, „The English Record”, 24 (1), New York State English Council, 1973, s. 41–51 (ang.), patrz s. 42.
  34. ↑Naír GarcíaN.G. Abelleira Naír GarcíaN.G.,Víctor M.V.M. Longa Víctor M.V.M.,Enseñando a los niños a discriminar. La plasmación de la ideología del estándar en la escuela., „Representaciones”, XI (2), 2015, s. 148–186 [zarchiwizowane zadresu 2020-03-13] (hiszp.), patrz s. 152.
  35. ↑Lanstyák 2002 ↓, przyp. 4, s. 411.
  36. ↑JohnJ. Hartley JohnJ.,Communication, Cultural and Media Studies: The Key Concepts, wyd. 3, London–New York: Routledge, 2002, s. 64–65,DOI: 10.4324/9780203449936,ISBN 0-415-26888-5,ISBN 978-1-134-49206-0,ISBN 978-0-203-44993-6 (ang.).
  37. ↑Ronald L.R.L. Jackson Ronald L.R.L., II,Michael A.M.A. Hogg Michael A.M.A. (red.),Encyclopedia of Identity, t. 1, Thousand Oaks: SAGE Publications, 2010, s. 219,ISBN 978-1-4129-5153-1,OCLC 436031215 (ang.).
  38. ↑Dolník 1999 ↓, s. 204.
  39. ↑JamesJ. Sneddon JamesJ.,Diglossia in Indonesian, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 159 (4), 2003, s. 519–549,DOI: 10.1163/22134379-90003741,ISSN0006-2294,OCLC 6015523066,JSTOR: 27868068 (ang.).
  40. ↑BłażejB. Osowski BłażejB.,Opracowania dialektologiczne w iSybislawie, [w:]PawełP. Kowalski (red.),Z zagadnień informacji naukowej, terminoznawstwa i językoznawstwa, Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2018 (Prace Slawistyczne. Slavica 144), s. 205–220,ISBN 978-83-64031-83-0,OCLC 1241607007 [dostęp 2023-10-06] , patrz s. 212.
  41. ↑Trask 2000 ↓, s. 315.
  42. ↑NatalieN. Schilling-Estes NatalieN.,WaltW. Wolfram WaltW.,American English: dialects and variation, wyd. 3, Hoboken: John Wiley & Sons, 2016 (Language in Society), s. 184,ISBN 978-1-118-39022-1,ISBN 978-1-118-39145-7,OCLC 919202335 .
  43. ↑MarianneM. Mithun MarianneM.,The Languages of Native North America, Cambridge: Cambridge University Press, 2001 (Cambridge Language Surveys), s. 299,ISBN 978-0-521-23228-9,ISBN 978-0-521-29875-9,ISBN 978-1-107-39280-9,OCLC 749527576 (ang.).
  44. ↑Fodde Melis 2002 ↓, s. 36.
  45. ↑Dolník 1999 ↓, s. 202–203.
  46. ↑UlrichU. Ammon UlrichU.,Standard variety, [w:]UlrichU. Ammon i inni red.,Sociolinguistics, wyd. 2, t. 1, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2004 (Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft / Handbooks of Linguistics and Communication Science 3/1), s. 273–283,DOI: 10.1515/9783110141894.1.2.273,ISBN 978-3-11-014189-4,OCLC 614922494 (ang.).
  47. ↑LeszekL. Berezowski LeszekL.,Dialect in translation, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997, s. 12,ISBN 83-229-1685-X,LCCN98192470,OCLC 39660096,OL: 470083M [dostęp 2019-11-26] .
  48. ↑MartinM. Maiden MartinM.,MairM. Parry MairM.,Introduction by the editors, [w:]MartinM. Maiden,MairM. Parry (red.),The Dialects of Italy, Abingdon–New York: Routledge, 1997, s. 1–4,DOI: 10.4324/9780203993880,ISBN 0-415-11104-8,ISBN 978-1-134-83436-5,ISBN 978-0-203-99388-0 (ang.), patrz s. 2.
  49. ↑M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P.,Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F.,Sustaining Language Use: Perspectives on Community-Based Language Development, Dallas: SIL International, 2016,ISBN 978-1-55671-267-8,ISBN 978-1-55671-420-7,OCLC 1291713358 (ang.), 3.2.4 More on language communities.
  50. ↑JiříJ. Černý JiříJ.,Dějiny lingvistiky, Olomouc: Votobia, 1996, s. 395,ISBN 80-85885-96-4,OCLC 37391292 (cz.).
  51. ↑abStanisławS. Urbańczyk StanisławS. (red.),Encyklopedia języka polskiego, wyd. 2, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994, s. 58, 105,ISBN 83-04-04251-7,OCLC 31217816 .
  52. ↑TomaszT. Kamusella TomaszT.,Silesian: From Subdialect to Language after 1989, „Rocznik Polsko-Niemiecki” (24/1), 2016, s. 78–119,DOI: 10.35757/RPN.2016.24.05,ISSN2720-0345 (ang.), patrz s. 96.
  53. ↑MonikaM. Szymańska MonikaM.,Regionalizmy językowe w świadomości użytkowników języka polskiego, Uniwersytet Śląski, Katowice 2011, s. 88 .
  54. ↑EwaE. Siatkowska EwaE.,Standaryzacja po kurpiowsku, „Polonica”, 37, 2017, s. 5–12,DOI: 10.17651/polon.37.12,ISSN0137-9712 , patrz s. 5.
  55. ↑JolantaJ. Tambor JolantaJ.,Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006 (Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 2401), s. 68,ISBN 83-226-1523-X,OCLC 70065498 .
  56. ↑Lance St. JohnL.S.J. Butler Lance St. JohnL.S.J.,Registering the Difference: Reading Literature Through Register, Manchester: Manchester University Press, 1999, s. 188,ISBN 978-0-7190-5614-7,OCLC 41212530 (ang.).
  57. ↑Crystal 2008 ↓, s. 144.
  58. ↑EinarE. Haugen EinarE.,Dialect, Language, Nation, „American Anthropologist”, 68 (4), New Series, 1966, s. 922–935,DOI: 10.1525/aa.1966.68.4.02a00040,OCLC 9971098186,JSTOR: 670407 (ang.), patrz s. 927.
  59. ↑Gerard VanG.V. Herk Gerard VanG.V.,What Is Sociolinguistics?, Chichester: John Wiley & Sons, 2012, s. 15,ISBN 978-1-4051-9318-4,OCLC 827709504 (ang.).
  60. ↑Trask 2000 ↓, s. 89.
  61. ↑abHenrykH. Jaroszewicz HenrykH.,Współczesna społeczność bośniacka i jej język, „Rocznik Slawistyczny”, 54, G. Gebenther i Spółka, 2004, s. 131–149 , patrz s. 132.
  62. ↑AndreaA. Moro AndreaA.,The Boundaries of Babel: The Brain and the Enigma of Impossible Languages, Cambridge: MIT Press, 2008 (Current studies in linguistics series 46), s. 99,ISBN 978-0-262-51506-1,OCLC 233534447 (ang.).
  63. ↑JohnJ. McWhorter JohnJ.,What's a Language, Anyway?, „The Atlantic”, 19 stycznia 2016 [dostęp 2019-08-26] .
  64. ↑Čermák 2011 ↓, przyp. 3, s. 45.
  65. ↑Majewicz 1989 ↓, s. 10.
  66. ↑VítV. Dovalil VítV.,Jazyk typu Ausbau – jazyk typu Abstand, [w:]PetrP. Karlík,MarekM. Nekula,JanaJ. Pleskalová (red.),Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 [dostęp 2020-04-22] [zarchiwizowane zadresu 2020-04-22] (cz.).
  67. ↑LehelL. Peti LehelL.,VilmosV. Tánczos VilmosV. (red.),Language Use, Attitudes, Strategies: Linguistic Identity and Ethnicity in the Moldavian Csángó Villages, Editura ISPMN, 2012, s. 7,ISBN 978-606-8377-01-8 [dostęp 2024-06-28] (ang.).
  68. ↑DaniD. Byrd DaniD.,Toben H.T.H. Mintz Toben H.T.H.,Discovering Speech, Words, and Mind, Hoboken: John Wiley & Sons, 2010, s. 72,ISBN 978-1-4051-5798-8,ISBN 978-1-4051-5799-5,ISBN 978-1-444-35778-3,OCLC 437186930 (ang.).
  69. ↑PeterP. Trudgill PeterP.,Glocalisation and the Ausbau sociolinguistics of modern Europe, [w:]AnnaA. Duszak,UrszulaU. Okulska (red.),Speaking from the margin: global English from a European perspective, Frankfurt: Peter Lang, 2004 (Polish studies in English language and literature 11), s. 35–49,ISBN 978-3-631-52663-7,OCLC 55960868 (ang.).
  70. ↑Schilling-Estes 2006 ↓, s. 313.
  71. ↑JozefJ. Genzor JozefJ.,Jazyky sveta: história a súčasnosť, Bratislava:Lingea, 2015, s. 7,ISBN 978-80-8145-114-0,OCLC 950004358 (słow.).
  72. ↑TerryT. Crowley TerryT.,JohnJ. Lynch JohnJ.,MalcolmM. Ross MalcolmM.,The Oceanic Languages, Richmond: Curzon Press, 2002, s. 21–22,DOI: 10.4324/9780203820384,ISBN 978-0-7007-1128-4,ISBN 978-0-203-82038-4,ISBN 978-0-415-68155-1,OCLC 847627595 (ang.).
  73. ↑GaryG. Holton GaryG.,Tobelo, München: Lincom Europa, 2003 (Languages of the World / Materials 328), s. 2,ISBN 3-89586-706-3,OCLC 52602506 (ang.).
  74. ↑VolkerV. Unterladstetter VolkerV.,Multi-verb constructions in Eastern Indonesia, Berlin: Language Science Press, 2020 (Studies in Diversity Linguistics 28), s. 35, 37,DOI: 10.5281/zenodo.3546018,ISBN 978-3-96110-216-7,OCLC 1154284367 [dostęp 2024-01-12] (ang.).
  75. ↑Crystal 2008 ↓, s. 142.
  76. ↑Chambers i Trudgill 1998 ↓, s. 5 i nast.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dialekt&oldid=75750196”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp