Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

San

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rzeki. Zobacz też:inne znaczenia tej nazwy.
San
Ilustracja
Zakole Sanu kołoZwierzynia
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska
 Ukraina

Rzeka
Długość457,76 km
Spadek

1,8‰

Powierzchniazlewni

16 861 km²

Średniprzepływ

121 m³/sNisko

Źródło
MiejscePrzełęcz Użocka, pd.-wsch. zboczaPiniaszkowego
Wysokość

ok. 950 mn.p.m.

Współrzędne

49°00′10″N 22°52′30″E/49,002778 22,875000

Ujście
RecypientWisła
Miejsce

Dąbrówka Pniowska

Wysokość

ok. 138 m n.p.m.

Współrzędne

50°44′15″N 21°50′43″E/50,737500 21,845278

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

San (ukr. Сян,trans.Sian) –rzeka w południowo-wschodniejPolsce, prawobrzeżny dopływWisły. Długość – 457,76 km. Na odcinku 54 km jest rzeką graniczną między Polską aUkrainą. Powierzchniazlewni – 16 861 km² (14 390 km² w Polsce, 2471 km² na Ukrainie)[1].

Przebieg

[edytuj |edytuj kod]
Obelisk graniczny nr 224 na granicy polsko-ukraińskiej z tablicą informującą o źródłach Sanu (49°00′19″N 22°52′43″E/49,005278 22,878611)

Źródło Sanu znajduje się na terenie Ukrainy, na wysokości około 925 mn.p.m., na południowo-wschodnich stokachPiniaszkowego wBieszczadach Zachodnich, w pobliżu miejscowościSianki. Na granicy Polski i Ukrainy, przy monolicie granicznym 224, znajduje się źródło jego pierwszego lewego dopływu. Na tym znaku granicznym strona ukraińska w 1996 roku zawiesiła tablicę błędnie informującą, że jest towytik riky Sian (źródło rzeki San). Rzeczywiste główne źródło Sanu znajduje się wyżej, około 300 m na południowy zachód od obelisku w centrum śródleśnej polany ok. 30 m od granicy z Polską[2].

San w górnym biegu płynie na północny zachód, przepływa przezBieszczady, gdzie tworzy malowniczy przełom pomiędzyOtrytem aTołstą. Na odcinku bieszczadzkim utworzono dwa sztuczne zbiorniki wodne:Jezioro Solińskie iJezioro Myczkowskie. Następnie w okolicachSanoka skręca na północ i przepływa przezPogórze Środkowobeskidzkie, oddzielając od siebiePogórze Przemyskie iPogórze Dynowskie. W okolicachDynowa skręca na wschód i,meandrując, dociera doPrzemyśla. Na odcinku od źródła do Przemyśla San jestrzeką górską. Na wschód od Przemyśla, na terenie tzw.Bramy Przemyskiej, zatacza łuk na północ i ponownie, tym razem już ostatecznie, przyjmuje kierunek północno-zachodni. Na tym odcinku rzeka płynieDoliną Dolnego Sanu, stanowiącą częśćKotliny Sandomierskiej. San zbiera liczne niewielkie dopływy z Pogórza Dynowskiego iPłaskowyżu Kolbuszowskiego na zachodzie oraz zPłaskowyżu Tarnogrodzkiego iRówniny Biłgorajskiej na wschodzie. Dolina Sanu jest na tym odcinku szeroka (do 10 km), pełnastarorzeczy, wypełnionałąkami ilasami łęgowymi. San uchodzi do Wisły na północny wschód odSandomierza.

Na odcinku 54 km rzeką prowadzi granica polsko-ukraińska[1] – od miejsca położonego kilkaset metrów od źródeł, do wielkiego zakola wokół Łysani kołoSmolnika nad Sanem.

Dolina Sanu

[edytuj |edytuj kod]

Dolina Sanu odTrześni doPrzemyśla, a także odSieniawy doSzówska stanowi korytarz komunikacyjny, którym biegnądroga krajowa nr 77,droga wojewódzka nr 870 ilinia kolejowa Przemyśl –Rozwadów. W dolinie dolnego Sanu leżą miasta:Jarosław,Radymno,Sieniawa,Leżajsk,Ulanów,Rudnik nad Sanem,Nisko iStalowa Wola. W dolinie górnego Sanu leżąLesko,Zagórz,Sanok,Dynów,Dubiecko i Przemyśl.

Widok z zapory na bieg Sanu
San wMyczkowcach

Dopływy

[edytuj |edytuj kod]

Fauna

[edytuj |edytuj kod]

Ryby i minogi

[edytuj |edytuj kod]

W Sanie występuje lub występowało w czasach historycznych 48 gatunków ryb iminogów, z czego 7 togatunki obce lubinwazyjne[3]. Budowazapory we Włocławku spowodowała wymarcie wędrownych,dwuśrodowiskowych gatunków ryb w dorzeczu Sanu[4]:troci wędrownej,łososia atlantyckiego,węgorza europejskiego,certy, a takżeminoga rzecznego. Budowa zapór w Solinie i Myczkowcach, a także mniejszych progów na Sanie i jego dopływach uniemożliwiła także migrację ryb w dorzeczu górnego Sanu, przez co nastąpił silny spadek liczebności np.świnki.

Gatunki ryb stwierdzone w Sanie i wybranych dopływach[3][5]
nazwa łacińskanazwa polskagatunek obcySanTanewBukowaŁukawica
Esox luciusszczupak++++
Rutilus rutiluspłoć++++
Barbatula barbatulaśliz++++
Gobio gobiokiełb pospolity++++
Leuciscus leuciscusjelec pospolity++++
Perca fluviatilisokoń pospolity++++
Alburnus alburnusukleja pospolita+++
Ameiurus nebulosussumik karłowaty+++
Alburnoides bipunctatuspiekielnica+++
Carassius gibeliokaraś srebrzysty+++
Leuciscus idusjaź+++
Squalius cephaluskleń+++
Lota lotamiętus pospolity++
Misgurnus fossilispiskorz++
Rhodeus amarusróżanka europejska++
Abramis bjoerknakrąp+
Carassius carassiuskaraś pospolity++
Cobitis taeniakoza++
Gasterosteus aculeatusciernik+
Leucaspius delineatussłonecznica pospolita++
Pseudorasbora parvaczebaczek amurski++
Sabanejewia auratakoza złotawa+
Sander luciopercasandacz pospolity+
Abramis bramaleszcz++
Barbus barbusbrzana pospolita++
Chondrostoma nasusświnka++
Cottus gobiogłowacz białopłetwy++
Cottus poecilopusgłowacz pręgopłetwy++
Cyprinus carpiokarp++
Eudontomyzon mariaeminóg ukraiński+
Gymnocephalus cernuajazgarz+
Leuciscus aspiusboleń pospolity+
Salmo trutta fariopstrąg potokowy++
Thymallus thymalluslipień++
Tinca tincalin+
Vimba vimbacerta++
Salmo truttatroć wędrowna++
Anguilla anguillawęgorz europejski+
Barbus meridionalisbrzanka+
Barbus peloponnesiusbrzana peloponeska+++
Hucho huchogłowacica++
Lampetra fluviatilisminóg rzeczny++
Lampetra planeriminóg strumieniowy+
Oncorhynchus mykisspstrąg tęczowy+++
Perccottus gleniitrawianka+
Phoxinus phoxinusstrzebla potokowa+
Romanogobio kessleriikiełb Kesslera+
Scardinius erythrophthalmuswzdręga+
Silurus glanissum pospolity+
Abramis sapasapa+
Babka gymnotrachelusbabka łysa+
Barbus carpathicusbrzanka+
Barbus waleckiibrzana karpacka+
Ctenopharyngodon idellaamur biały++
Neogobius fluviatilisbabka rzeczna+
Neogobius melanostomusbabka śniadogłowa+
Proterorhinus semilunarisbabka marmurkowa+
Romanogobio albipinnatuskiełb białopłetwy+
Liczba gatunków:114829138

Ptaki

[edytuj |edytuj kod]

Powodzie i regulacja rzeki

[edytuj |edytuj kod]

1913

[edytuj |edytuj kod]

Miało miejsce kilka wylewów Sanu: pierwszy: 3–4 lipca, drugi: 17–18 lipca[6]. Największy w sierpniu gdy zostały zalane niżej położone dzielnice Przemyśla i elektrownia miejska. Zalany został teżJarosław i okoliczne wsie[7][8].

1980

[edytuj |edytuj kod]

W ostatniej dekadzie lipca 1980[9] była najpotężniejsza z powodzi[10]. Do zbiornika Zalewu Solińskiego wpływało 1500 m³ wody na sekundę. Przeciętny dopływ nie przekracza 19 m³ na sekundę[11].

2008

[edytuj |edytuj kod]

Z 24 na 25 lipca 2008 wzdłuż głównej zlewni Sanu w jego górnym i środkowym biegu miała miejscepowódź. W 12 powiatachwojewództwa podkarpackiego przekroczone zostały stany alarmowe, w kolejnych 9 powiatach ogłoszono pogotowie przeciwpowodziowe. Z czwartku na piątek w południowo-wschodniej części województwa po kilku dniach deszczu spadło jednego dnia ponad 80 mm (dm³/m²). Z brzegów wystąpiły m.in. wody Sanu,Pielnicy,Sanoczka,Wisłoka iStobnicy. Stobnica, której normalny stan utrzymuje się na poziomie 30 cm w ciągu kilku godzin osiągnęła wBrzozowie poziom 3 metrów. Zalane zostały między innymi miejscowościNadolany,Hłomcza,Mrzygłód,Haczów,Ulucz,Rakowa,Tyrawa Wołoska iTokarnia, w której górski dopływ Sanoczka zniszczył most, odcinając wieś od jedynej drogi. W pierwszym dniu powodzi zniszczonych zostało na całym Podkarpaciu pięć mostów, 70 km dróg, 100 ha upraw oraz zalanych zostało 70 gospodarstw[12][13].

2010

[edytuj |edytuj kod]

Po kilkudniowych opadach deszczu (16 maja – 19 maja 2010;powódź 2010) nieznacznie podniósł się stan rzek w dorzeczu środkowego i górnego Sanu, w tym znacząco wzrósł poziom dopływów Pielnicy i Osławy. Poziom rzek zgodnie z monitoringiem powodziowym Starostwa Powiatowego w Sanoku wynosił w dniu 19 maja 2010 o godz. 8.00: San – 322 cm, stan ostrzegawczy – 280 cm;Osława – 162 cm, stan ostrzegawczy – 170 cm,Pielnica – 278 cm, stan ostrzegawczy – 240 cm. 18 maja wieczorem fala powodziowa dotarła dodrogi krajowej nr 28 w Sanoku Olchowcach. Podtopione zostały piwnice i poziom parteru w kilku budynkach mieszkalnych w tej dzielnicy miasta Sanoka.

2020

[edytuj |edytuj kod]

Nadmierne opady sprawiły, że rzeka San wezbrała i przekroczyła stan alarmowy. Nadbrzeża rzeki na terenieSanoka i okolic zostały zalane[14][15].

Urbanizacja

[edytuj |edytuj kod]
San w Przemyślu

Miasta położone nad Sanem:

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Początki osadnictwa celtyckiego na terenie dorzecza Sanu sięgają IV wieku p.n.e.Celtowie osiedlili się w południowej części dorzecza, nad górnym i środkowym Sanem, w okolicach dzisiejszego Sanoka. Na terenie tym do chwili obecnej zlokalizowano 26 stanowisk archeologicznych z materiałami, które należy przypisać kulturze celtyckiej. Do najlepiej przebadanych należą osady w miejscowościachPakoszówka,Sanok-Biała Góra orazTrepcza. Na stanowisku w miejscowości Trepcza jeszcze w latach 60. XX w. znaleziono m.in. złotegostatera celtyckiego.

Rekonstrukcja zagrody celtyckiej odkrytej podczas prac archeologicznych nad górną terasą zalewową na prawym brzegu Sanu u podnóżaBiałej Góry w Sanoku (2018)

Przed okresemwędrówek ludów tereny znajdujące się w dorzeczu Sanu należały do związku plemiennegoLugiów. W pierwszych dziesięcioleciach IX wieku obszar ten był siedzibąLędzian, którzy następnie dostali się pod panowanie koczowniczychMadziarów. W późnym średniowieczu dolne dorzecze Sanu zostało skolonizowane przezpolskichMazurów[16] oraz Niemców zeŚląska i Saksonii –„Cały obszarPodgórza odDołów Sanockich poGorlice,Szymbark iPilzno, skolonizowany był przezSasów i do dziś jeszcze lud nazywa tę okolicę „Na Głuchoniemcach”[17].

Lud tutejszy nie grzeszy zbytnią urodą, ale jest rosły, silny i wytrwały w pracy, a przytem uczciwy i moralny, w czem przedstawia zupełne przeciwieństwo z sąsiadującymi z nim ludnościąruską imazurską, która nie posiada w tym stopniu żadnej z powyższych zalet, choć pod zewnętrznym względem przedstawia typ o wiele idealniejszy.Iwoniczanin, osiadły w górach przejął zwyczaje ludu górskiego; zamieszkuje on jak oni kurne chaty i ciężkim trudem około jałowej roli zdobywa sobie kęs chleba

Władysław Bełza[18]

Do kolonizacji ziem w górnym dorzeczu Sanu głównie naprawie wołoskim prowadzonej przez rodyBalów,Kmitów iHerburtów, doszło dopiero na przełomie XIV i XV wieku. Osadnictwowołoskie dało początek zamieszkującym te tereny grupom etnicznymwschodniosłowiańskiej proweniencji:Łemkom iBojkom. W wynikupowojennych przesiedleń oraz akcji „Wisła” górne i środkowe dorzecze Sanu opuściła ludność tych ziem pochodzenia ukraińsko-ruskiego. Rozproszone enklawy tej grupy pozostały w dorzeczuOsławy. Obecni mieszkańcy tego regionu to głównie ludność polska pochodząca z terenów obecnegowojewództwa podkarpackiego oraz przybysze z dużych miast Polski.

Najstarszymi miejscowościami położonymi nad Sanem i odnotowanymi w źródłach historycznych przed rokiem 1340 są:Przemyśl,Trepcza,Sanok iJarosław, a w latachprzed naszą erą wLeżajsku znajdowało się starożytne stanowisko żeglugi[19][20].

W latach 70. XX wieku opracowano projekt budowy kaskady górnego Sanu, w skład której miały wchodzić (oprócz dwóch istniejących zbiorników): zapora i zbiornik wodny wNiewistce, zbiornik wyrównawczy wDynowie oraz stopnie wodne wWybrzeżu,Kupnej iTarnawcach. Projekt ten został jednak zarzucony[21].

San jako droga wodna

[edytuj |edytuj kod]

San był w przeszłości intensywnie wykorzystywany jako droga wodna. Prowadzony był na nim zarównospław, jak iżegluga.Wincenty Pol w swej pracy „Rzut oka na północne stoki Karpat” (1851) pisał:Spławnym może być San od Smolnika, ale spławy chodzą dopiero od Liska [tj.Leska]właściwie. (…)Spławy chodzą takie same po Sanie, jak i po Wisłoce (…), tj. tafle składające się z 6–8–10 sztuk okrągłego drewna o długości około 4sążni. Tratwy takie ładowano zwykle dodatkowo drewnem opałowym, deskami igontami. Jeśli chodzi o żeglugę, to W. Pol podawał:Galary małe chodzą po Sanie od Dynowa w dół, a w górę po Jarosław i Przemyśl, niekiedy na większej wodzie[22].

Znacznie intensywniejsza żegluga odbywała się w dolnym biegu rzeki, gdzie pływałygalary,szkuty,dubasy iberlinki. Okres żeglugi ograniczały pory roku i warunki hydrologiczne.Wody gościnne bywają o ś. Janie i ś. Jakubie, powódź nie trwa na Sanie nad dwa do trzech dni, od Dynowa poczyna już wylewać szeroko (…).Przy pomyślnej wodzie i pogodzie może się dobyć spław do Wisły z Liska w dniach 12 do 14. Od Wisły w górę do Jarosławia w dniach 8–20 przy spokojnym czasie. Dróg nadbrzeżnych nie ma, statki ciągną tedy ludzie mocą swoją pod wodę – zaznaczał W. Pol. Głównym towarem spławianym statkami było zboże, ale ładowano na nie również płótno, wyroby garncarskie, owoce (suszone),anyż i inne produkty spożywcze[22].

Oprócz już wspomnianych miast znaczenie w żegludze na Sanie miałyLeżajsk iUlanów, w których budowano statki rzeczne. Ulanów był ponadto największym ośrodkiemflisackim na Sanie. Jeszcze w latach międzywojennych drewno, dostarczone tu Sanem i jego dopływem,Tanwią, spławiano w dużych ilościach Wisłą doGdańska[23].

Hydronimia

[edytuj |edytuj kod]

Nazwa rzeki maetymologię prawdopodobniepraindoeuropejską, w znaczeniu ‛wartki, bystry strumień’ (taki San właśnie jest na odcinku aż doPrzemyśla). W językuGallówsan znaczyło ‛rzeka’. Nazwy rzekShannon (irl. Siannan),Saona,Seine i San mają wspólny źródłosłów[24][25][26][27][28].

WedługWitolda Taszyckiego nazwa rzeki ma swoje źródło wjęzyku gockim, podobnie jak pobliskie rzekiWiar iStrwiąż. Nazwami górskimi pochodzenia gockiego są według tego autora również Beskid,Beskidy iBieszczady, gdzie swój początek bierze rzeka San[29].

Według różnych interpretacji dziełaPtolomeuszaGeografia dorzecze Sanu we wczesnym średniowieczu II / III w. n.e. mogło być siedzibami celtyckich plemionAnartów i Saboków[30]. W źródłach nazwę rzeki podawano jakoSanъ,reku Sanъ,k Sanovi,nad Sanomъ (1152),Sanu (1287),San (1339),Szan (1406),Sanok (1438),Saan (1439),Sayn (1445),San (1467),Szan (1517),Schan (1526)[31].

Upamiętnienie

[edytuj |edytuj kod]

Kultura masowa

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz w indeksieSłownika geograficznego Królestwa Polskiego hasłoSan

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. ↑abSan, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-02-12] .
  2. ↑Sikora 2008 ↓.
  3. ↑abPiotrP. Bednarek PiotrP.,Fragmentacja rzek w północnej części Kotliny Sandomierskiej, 2020,DOI: 10.13140/RG.2.2.26410.64968 [dostęp 2020-12-01] (słow.).
  4. ↑GrzegorzG. Radtke GrzegorzG. i inni,Czy tama we Włocławku nadal wpływa na ichtiofaunę dolnej Wisły?, „Roczniki Naukowe PZW”, 2018 .
  5. ↑StanisławS. Cios StanisławS.,Informacje historyczne dotyczące głównych gatunków ichtiofauny w dorzeczu Sanu, „Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego”, 2017 .
  6. ↑Wylewy i powodzie Czas 1913 nr 362 z 7 sierpnia s.3[1].
  7. ↑Powodzie Czas nr 358 z 5 sierpnia s. 3[2].
  8. ↑Katastrofalny wylew Sanu Nowości Illustrowane 1913 nr 32 s. 15–16 (zdjęcia)[3].
  9. ↑[4], obok zdjęcia 2.
  10. ↑[5] 2 akapit, 15 wers.
  11. ↑[6]. piskorowice.edu.pl. [zarchiwizowane ztego adresu (2017-03-03)]., ost. akapit.
  12. ↑Powódź. Groźne wody Wisłoka i Sanu, „Gazeta Wyborcza”, Rzeszów, 26–27 lipca 2008, s. 1–3.
  13. ↑„Tygodnik Sanocki” nr 31 (873).
  14. ↑Sanok. Stan alarmowy na rzece San przekroczony na str. Korsosanockie.pl.
  15. ↑„Rozlany” San 23.06.2020r.
  16. ↑„Mazowsze zasługuje na uwagę ze względu uzdolnień kolonizacyjnych ludności, które to plemię zapędzały naRuś Czerwoną, w ziemię bialską, więc w sadyby dawnychJaćwingów, naPodole. Wszędzie jednakże swoje plemienne cechy, a chociażby nazwę Mazurzy. Do dziś dnia (Tatomir, Geografija Galicji, 1876, s. 59) międzyRabą a lewym brzegiem Sanu ludność miejscowa nosi nazwę Mazurów, z których część pod nazwą Grębowiaków (Lisowiaków al. Borowców) siedzi między Wisłą, dolnym Sanem poMielec, iLeżajsk. Mamy zaś ślady, że w 1373 wSanockiem nad Sanem, z daru księciaWładysława Opolczyka, a wówczas pana Rusi (lwowskiej) otrzymał wieśJabłonicę Przybysław syn Fala zziemi łęczyckiej (AGZ t. VII, s. 15–16)...”, [w:]Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI. III. Etnografia i stosunki społeczne, s. 191.
  17. ↑Lud. Rys ludoznawstwa polskiego, [w:]Jan AleksanderJ.A. Karłowicz Jan AleksanderJ.A.,Aleksander WalerianA.W. Jabłonowski Aleksander WalerianA.W.,Polska. Obrazy i opisy, t. I, Lwów 1906, s. 69–215 .
  18. ↑WładysławW. Bełza WładysławW.,Iwonicz i jego okolice, Warszawa–Lwów–Kraków 1885, s. 32 .
  19. ↑Słowo o stosunkach handlowych mieszkańców Scytyi Zachodniej w wiekach przed Chrystusem, ze względem na stanowiska żeglugi na rzece Sanie, a w szczególności Leżajsk [online], 3 lutego 2020 [dostęp 2020-02-03] .
  20. ↑Drogi handlowe greckie i rzymskie [online], 3 lutego 2020 [dostęp 2020-02-03] ., s. 93.
  21. ↑PawełP. Wład PawełP.,Województwo przemyskie. Zarys geograficzny, Przemyśl 1996,ISSN0239-6602 .
  22. ↑abWincenty Pol: „Rzut oka na północne stoki Karpat (Prelekcye)”, wyd. kolejne Lwów 1877; tu wg reprintu wyd. Libra, 2015ISBN 978-83-63526-66-5, tablica pt. „Wykaz i opis rzék spławnych wpadających do Wisły od prawego jéj brzegu na górnym biegu”.
  23. ↑Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Wyd. II poprawione i uzupełnione. Warszawa: Sport i Turystyka, 1973, s. 172.
  24. ↑„Celtyckie nazwy rzek, głównie dopływów Wisły, jak Raba, Ropa, San i inne”. „Światowit. Rocznik poświęcony archeologii i badaniom pierwotnej kultury polskiej i słowiańskiej”. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 1962. 254.; „[...] cytowane w literaturze, a więc: San, Raba, Ropa orazbraha albobryja,sługa,hak,szczęka (patrz prace Mikołaja Rudnickiego,Jana Rozwadowskiego:Nazwy Wisły i jej dorzecza.Monografia Wisły. 2;Studia nad nazwami rzek słowiańskich, I. Rozprawa. PAU. XLIII; przypisy tamże)”, [w:]Janina Rosen-Przeworska:Tradycje celtyckie w obrzędowości Protosłowian. Ossolineum. 1964, s. 117. „Pierwiastek celtycki sań, sen, od którego wywodzi się nazwa rzeki San (tak samo, jak i Sekwany)” – „Kultura”. Instytut Literacki (Paris, France) 1987. s. 175.; „[...] na linii na wschód po rzekę San, i dalej wznosząc łańcuch imponujących fortec położonych na wzgórzach. [...] W okolicach Krakowa celtyckie nazwy miejscowości i rzek – takie jakTyniec czySoła [...]”, [w:]Norman Davies,Elżbieta Tabakowska,Boże igrzysko, Znak, 1989, s. 77; „[...]San (lateinische Graphie wie bei Sandomierz, Santok usw.). Vgl. altind. sindhu- 'Fluß', den irischen GN ‘Shannon’ und den Maizzufluß ‘Sinn’”, [w:]Irena Kwilecka:Etnolingwistyczne i kulturowe związki Słowian z Germanami. Instytut Słowianoznawstwa PAN. 1987.ISBN 83-04-02472-1, s. 64.
  25. ↑„Puisqu’il est impossible de les enumerer tous citons moins:Brda,Brenna,Bzura,Drwęca,Mroga,Nida,Raba, San etc.Bzura selonJan Michał Rozwadowski correspond avecBrigulos,Drwęca aves Druentia,Durance,Nida avecNidder,Raba avec Raab, San avec Sadne etSein.” „Ethnologia Polona”. Instytut Historii Kultury Materialnej (Polska Akademia Nauk). 1981. p. 49.
  26. ↑„An adouci ensan,eau,rivière; stach, sinueux, qui tourne. Allusion au cours sinueux de la Charente”.op. cit. Antiq. de France. [in:] Revue des ëtudes historiques. Société des études historiques. 1835, s. 242.;Senne, nom propre de rivière. –Scène, ». L liou on l’on joue. –Seine, sf, sorte de «lot. 17. Cen», sm, impôt. –San, npSen», sm, jugement [...]”. [in:] Dictionnaire de pédagogie et d’instruction primaire. Ferdinand Edouard Buisson. 1883. p. 980.
  27. ↑„Le terme sawn « cleft, gully » est rapproché dubretonsan,saon s.f. « aqueduct, san-dour ».” Études celtiques. Société d’Éditions „Les Belles Lettres”, 1985, s. 337.
  28. ↑„La racine san est à la base des patronymes: Sangnier,Sagne, Sagnolle, Lassassaigne et Delassassaigne dont un ancentre a habitè près d’un marais.” [in:]Paul Bailly. „Toponymie en Seine-et-Marne: noms de lieux”. Editions Amatteis, 1989, s. 77.
  29. ↑WitoldW. Strzelczyk WitoldW.,Goci Rzeczywistość i legenda, s. 86 .
  30. ↑„Sa-boki, San-boki (Sanianie, mieszkańcy rzeki San) [Ptolomeusz. Geogr. 1. II. s. 11.] „Časopis Českého Museum”, 1835, s. 309; „als Sa-boki statt San-boki (die am Flusse San Wohnenden). „Jahrbücher für Wissenschaftliche Kritik”, 1843; „Saboki pour Sanboki (les riverains de la San); Nouvelles annales des voyages. LES PAPES GÉOGRAPHES et la Cartographie du Vatican. (Ptolémée), 1852, ser. v. 136. Pt. 32, s. 238.; „Właśnie też Szafarzyk kładzie nawet wedługPtolomeusza w tych stronach bo nad Sanem, naród mniejszy i mało znany Saboków.Saboci – Sabokoi (Σαβοχοι); mieniąc, że nazwa ta z dwóch jest wyrazów złożona;Sa (zamiast San) i boki – jakNaliboki, Wisłoboki, i podobne. Słówko więc:bok znaczące tyle co brzeg (ripa) w złączeniu zSa (San) nadawało wtedy nazwę Żupie, czyli ziemi nad Sanem – którą cudzoziemcy obrócili na lud tego nazwiska. (Sz. I. P. 10.9) „Czas. Dodatek miesięczny”, 1856, s. 526.; Pavel Josef Šafařík: Slovanské starožitnosti.Oddíl dějepisný. Okres 1,2, 1862, s. 501.; „Südlich von den Avareni (in Galizien) setz Ptolom. dieAnartophracti (südlich von den Ombrones). Auf die Burgiones folgen die Arsiaetae, dann die Saboki (am San), die Piengitae [...]”. „Zeitschrift für Ethnologie”. Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte, Deutsche Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte, Deutsche Gesellschaft für Völkerkunde. V. 3, 1871, s. 481.
  31. ↑Wszystkie zapisy nazw rzeki potwierdzają, jak wykazuje historyk, profesorJerzy Nalepa, dawne pierwotnie zachodniosłowiańskie pochodzenie osadnictwa nad tą rzeką. w:Jerzy Nalepa,Polacy nie przejęli od Ukraińców nazwy rzeki San: ze studiów nad najdawniejszym pograniczem polsko-ruskim. „Język Polski” 1997, z. 2/3 s. 150–162.
  32. ↑Lesko, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  33. ↑Bykowce, Sanowa, Ulica. mapa.targeo.pl. [dostęp 2022-09-08].
  34. ↑Alojzy Zielecki: W epoce autonomii galicyjskiej. Struktury organizacyjne miasta. W: Sanok. Dzieje miasta. Feliks Kiryk (red.). Kraków: Secesja, 1995, s. 377.ISBN 83-86077-57-3.
  35. ↑Przemyśl, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  36. ↑Jarosław, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  37. ↑Leżajsk, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  38. ↑Nisko, Sanowa. mapa.livecity.pl. [dostęp 2022-09-08].
  39. ↑„Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 2: San, rzeka ziemi sanockiej, 2002. Archiwum Ziemi Sanockiej. ISSN 1731-870X. 

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • AdamA. Fastnacht AdamA.,Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu, Kraków 2002,ISBN 83-88385-14-3 .
  • Bieszczady. Mapa turystyczno-nazewnicza, Krosno: Wydawnictwo Ruthenus, 2008 .
  • WojciechW. Blecharczyk WojciechW.,Walory przyrodnicze dorzecza Sanu, Rzeszów–Sanok 2005,ISBN 83-905142-8-1 .
  • ZbigniewZ. Sikora ZbigniewZ.,Źródło Sanu – gdzie jest naprawdę?, „Płaj. Almanach Karpacki”, nr 32 (wiosna), Towarzystwo Karpackie, 2006,ISSN1230-5898 .
  • ZbigniewZ. Sikora ZbigniewZ.,Główne źródło Sanu znajduje się pod Piniaszkowym, „Płaj. Almanach Karpacki”, nr 37, Towarzystwo Karpackie, 2008,ISSN1230-5898 .

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia wWikimedia Commons
 Definicje słownikowe wWikisłowniku
DopływySanu
Lewe
Prawe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=San&oldid=75764071”
Kategorie:
Ukryte kategorie:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp