Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Michigan

Na mapach:44°20′24″N 85°34′48″W/44,340000 -85,580000
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy amerykańskiego stanu. Zobacz też:inne znaczenia.
Michigan
State of Michigan
stan
26. stan od 26 stycznia 1837
Ilustracja
PieczęćFlaga
PieczęćFlaga
Dewiza: Si quaeris peninsulam amoenam circumspice
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Lansing

KodISO 3166-2

US-MI

Gubernator

Gretchen Whitmer (D)

Powierzchnia

250 487 km²[1]

Populacja (2023)
• liczba ludności


10 037 261[2]

• gęstość

66,7 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Języki urzędowe

de iure brak
de factoangielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Wodospad Tahquamenon w regionieUpper Peninsula

Michigan (wymowa:/ˈmɪʃɪɡən/) –stan w północnej częściStanów Zjednoczonych, w regionieMidwest, wKrainie Wielkich Jezior, przygranicy kanadyjskiej. Graniczy z czterema, z pięciu Wielkich Jezior[3].

Michigan leży na dwóch półwyspach –Lower Peninsula na południowym wschodzie iUpper Peninsula na północnym zachodzie, rozdzielonych cieśninąMackinac. Lower Peninsula ma większą powierzchnię i gęstość zaludnienia, otoczony przez jezioraMichigan na zachodzie iHuron na wschodzie. Upper Peninsula, położony pomiędzyJeziorem Górnym na północy a Michigan na południu, jest ważny ze względu na turystykę i zasoby naturalne.Most Mackinac o długości 8 km łączy oba półwyspy i jest piątym pod względem długościmostem wiszącym na świecie[3].

Stan liczy ponad 10 milionów mieszkańców, w tym 43% zamieszkujeobszar metropolitalnyDetroit (4,3 mln mieszkańców)[4]. Stolicą stanu jestLansing (112,1 tys.)[5]. Od przełomu wieków populacja Michigan pozostaje w stagnacji, a stan dotykają coraz większe problemy starzenia się populacji[6].

University of Michigan był pierwszym publicznym uniwersytetem na Terytoriach Północno-Zachodnich, kiedy został otwarty w 1817 roku[3]. Przez dziesięciolecia Michigan było znane z wysoko płatnych, związkowych miejsc pracy w przemyśle, z których duży procent przypadał naprzemysł samochodowy. W XXI wieku przemysł wytwórczy podupadł[3].

Nazwa stanu pochodzi od nazwy jezioraMichigan, poprzez język francuski wywodzącej się od słowamisshikama („wielkie jezioro”) zjęzyka odżibwe.

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Terytorium zostało początkowo skolonizowane przez Francuzów. Wcześniej przez tysiące lat, obszar stanu zamieszkiwały plemiona indiańskie. W czasie kolonizacji największym plemieniem byliHuroni[7]. Pierwotni mieszkańcy tego regionu byli ludźmi mobilnymi. Do transportu wykorzystywali rzeki i jeziora. Francuski odkrywcaSamuel de Champlain jako pierwszy odkrył dzisiejsze Michigan, gdy w 1603 roku przepłynął rzekęŚwiętego Wawrzyńca. Odkrywca i ksiądzJacques Marquette założył pierwszą stałą europejską osadę wSault Ste. Marie w 1668 roku[7].

Miasto Detroit zostało założone w 1701 roku przezAntoine'a de Lamothe-Cadillaca, w tym czasie było placówką wojskową i ośrodkiem handlu futrami[8].

Konflikty o kontrolę nad handlem futrami w Ameryce Północnej doprowadziły do ​​wojny siedmioletniej między Francją a Wielką Brytanią. Po przegranej wojnie w 1763 r. Francuzi oddali swoje kolonie na wschód od rzeki Missisipi, w tym Michigan, Brytyjczykom. Michigan pozostało pod kontrolą Brytyjczyków aż do zwycięstwa amerykańskich kolonistów. 3 września 1783 roku Michigan zostało przyznane Stanom Zjednoczonym na mocytraktatu paryskiego jako część Terytorium Północno-Zachodniego[7].

W latach 30. XIX wieku rozpoczął się boom populacji. Pierwszy spis w 1834 roku wykazał populację ok. 60 tysięcy osób, rozproszonych w czternastu zorganizowanych hrabstwach. Do połowy XIX wieku populacja osiągnęła prawie 400 tys. mieszkańców. W 1860 roku Michigan było demokratyczną społecznością rolników, rzemieślników i drwali, którzy wywodzili się głównie zNowej Anglii,Nowego Jorku,Pensylwanii iOhio[9].

Północna część tego stanu, zwana jestCopper Country (dosłownie „krainą miedzi”), to obszar w regionieUpper Peninsula, gdzie w latach 1845-1970 powszechne było wydobycie miedzi, a jedna z kopalń działała do 1995 r.[10] W latach 1847-1887 Michigan było największym producentemmiedzi w kraju[11]. W tamtym czasie był to najbardziej zróżnicowany etnicznie region stanu[12]. Praca w kopalniach przyciągała niewykwalifikowanychChorwatów,Finów,Węgrów,Włochów,Polaków,Słoweńców i innych imigrantów[13]. Wykwalifikowane stanowiska zajmowali głównieKornwalijczycy,Irlandczycy iNiemcy. Wysoki odsetek drwali w firmach górniczych stanowilifrancuscy Kanadyjczycy[14].

Przemysł motoryzacyjny w Michigan rozpoczął się wraz z założeniemOldsmobile wLansing, w 1897 roku. W 1903 rokuHenry Ford założyłFord Motor Company w Detroit[7].

Geografia

[edytuj |edytuj kod]

W stanie obowiązują dwie strefy czasowe: w większości hrabstwUTC-05:00, a w 4 hrabstwachUpper PeninsulaUTC-06:00.

Granice stanu

[edytuj |edytuj kod]

Stan Michigan składa się z dwóch półwyspów położonych między 82°30′ a 90°30′W – „górnego” (Upper Peninsula) i „dolnego” (Lower Peninsula), oddzielonych cieśninąMackinac. Na południu graniczy ze stanamiOhio iIndiana – część granic z tymi stanami to granice wodne. Zachodnia granica stanu to prawie całkowicie granice wodna na jeziorzeMichigan ze stanamiIllinois iWisconsin. Dalej na północ przebiega granica lądowa części stanu Michigan położonej na półwyspie Upper Peninsula, wyznaczona częściowo przez rzekiMenominee iMontreal ze stanem Wisconsin. Dalej następuje granica wodna na Jeziorze Górnym, kolejno ze stanem Wisconsin, stanemMinnesota i kanadyjską prowincjąOntario. Od wyspyIsle Royale granica wodna między Michigan a Ontario przebiega prostoliniowo przez Jezioro Górne, a odSault Ste. Marie skręca na południe, przebiegając przez jezioro Huron. W okolicachDetroit przebiega lądowa granica Michigan i Ontario, a następnie granica wodna Michigan i Ontario na jeziorzeErie.

Powierzchnia

[edytuj |edytuj kod]

Powierzchnia lądowa stanu wynosi 150 504 km², powierzchnia wodna tworzona przez położoną na terenie stanu część Wielkich Jezior 99,909 km², pozostała powierzchnia wodna 3380 km². Jedynym stanem amerykańskim o większej powierzchni wodnej jest Alaska. Z powierzchnią całkowitą wynoszącą 253 793 km², Michigan jest największym stanem amerykańskim na wschód od Missisipi (uwzględniając powierzchnię wodną) i 10. ze wszystkich stanów pod względem całkowitej powierzchni.

Ukształtowanie fizyczne

[edytuj |edytuj kod]

PółwysepUpper Peninsula jest silnie zalesiony, a na zachodzie dość górzysty. GóryPorcupine, najstarsze góryAmeryki Północnej, osiągają wysokość niemal 670 m (2000 stóp) n.p.m. i formują dział wodny między ciekami uchodzącymi do Jeziora Górnego a ciekami uchodzącymi do jeziora Michigan. Znajduje się tu najwyższy punkt stanu,Mount Arvon, o wysokości 602 m[15]. W 2010 roku na półwyspie mieszkało 311 361 mieszkańców[16].

Lower Peninsula rozciąga się z północy na południe przez 446 km i ze wschodu na zachód przez 314 km, a zajmuje prawie 2/3 powierzchni lądowej stanu.

Orientacja geograficzna półwyspów stanu Michigan sprawia, że odległość między jego najbardziej oddalonymi punktami jest duża:Ironwood na zachodzie Upper Peninsula leży 1015 km odLambertville na południowo-wschodnim krańcu Lower Peninsula. Geograficzna izolacja Upper Peninsula od demograficznych i politycznych ośrodków stanu czyni go odrębnym gospodarczo i kulturowo – na górnym półwyspie istnieją nawet aspiracje utworzenia nowego stanu o nazwie „Superior”.

Wody

[edytuj |edytuj kod]

W granicach stanu leży część czterech spośródWielkich Jezior AmerykańskichMichigan,Górnego,Huron iErie, a także należące do tego samego systemu jezioroSt. Clair. Michigan posiada najdłuższą śródlądowąlinię brzegową spośród wszystkich stanów amerykańskich i najdłuższą po Alasce całkowitą linię brzegową (włączając wyspy). Najbardziej oddalony od Wielkich Jezior punkt na terenie stanu jest od nich oddalony o 137 km, najbardziej oddalony od naturalnych źródeł wody punkt stanu jest od nich oddalony o 10 km[potrzebny przypis]. Na obu półwyspach stanu znajduje się wiele jezior i mokradeł, a wybrzeże jest bardzo rozczłonkowane – główne zatoki półwyspu Upper Peninsula toKeweenaw, Whitefish, Big Bay De Noc i Little Bay De Noc, a Lower Peninsula – Grand Traverse, Little Traverse, Thunder i Saginaw.

Największą rzeką stanu jestGrand River o długości 406 km[17], jednak rzeki zlokalizowane na terenie stanu są na ogół małe, krótkie i nie niosą dużo wody. Niewiele spośród nich to rzeki żeglowne.

Ochrona przyrody

[edytuj |edytuj kod]

Na terenie stanu znajduje się park narodowyIsle Royale. Inne chronione strefy przyrody na terenie stanu to:Keweenaw National Historical Park,Pictured Rocks National Lakeshore,Sleeping Bear Dunes National Lakeshore iFather Marquette National Memorial. Przez Michigan przechodzi takżeThe North Country National Scenic Trail.

Podział administracyjny

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Lista hrabstw w stanie Michigan.

Stan podzielony jest na 83 hrabstwa. Podział w niewielkim stopniu uwzględnia ukształtowanie powierzchni.

Miejscowości

[edytuj |edytuj kod]
Największe miasta w stanie Michigan, powyżej 100 000 mieszkańców (2022)[18]

Na terenie stanu Michigan znajdują się 533 miasta (city) i wsie (village), w tym 7 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 91 powyżej 10 000 mieszkańców, a 352 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.)[18].

Detroit jest największym miastem w stanie Michigan, z szacowaną liczbą ludności 633 tys. (2023). Jest to największe miasto na granicy amerykańsko–kanadyjskiej, oraz połączone jest z Kanadą autostradą, tunelem kolejowym, a także jednym z najbardziej ruchliwych mostów –Ambassador Bridge. Obszar metropolitalny Detroit z populacją 4,3 mln mieszkańców, jest 14. co do wielkości aglomeracją USA i drugą (poChicago) co do wielkości gospodarką w regionieŚrodkowego Zachodu[19].

Centrum Detroit, 2014
Grand Rapids, 2009

Lista miast zamieszkanych przez 10 000 lub więcej osób (2022 r.)[18]:

Demografia

[edytuj |edytuj kod]
Mapa gęstości zaludnienia w Michigan

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Michigan liczy 10 077 331 mieszkańców, co oznacza wzrost o 193 691 (2,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,7% ludności stanu stanowią kobiety[5].

W latach 2020–2023 populacja skurczyła się o 40 tys. do 10 037 261 mieszkańców[5]. Więcej osób opuszcza stan niż do niego przyjeżdża, innym problemem jest spadająca dzietność, z jednoczesnym starzeniem się populacji[6][20]. 6,9% mieszkańców urodziło się poza granicami Stanów Zjednoczonych, co plasuje stan na 29. miejscu w USA (średnia krajowa wynosi – 13,7%)[5][20]. Ze średnią wieku 40,1 lat, Michigan jest 13. najstarszym stanem w kraju[20].

Język

[edytuj |edytuj kod]

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[21]:

Grupy etniczne i pochodzenie

[edytuj |edytuj kod]

Według danych z 2022 roku, 75,7% mieszkańców stanowiła ludność biała (73,5% nie liczącLatynosów), 13,6% to ludność czarna lubAfroamerykanie, 5,4% miało pochodzenie mieszane, 3,3% toAzjaci, 0,5% tordzenna ludność Ameryki i 0,03% to mieszkańcy wyspPacyfiku. Latynosi stanowią 5,5% ludności stanu[22].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenianiemieckiego (18%), afroamerykańskiego,irlandzkiego (9,9%),angielskiego (9,7%),polskiego (7,6%),francuskiego lub francusko–kanadyjskiego (4,6%), amerykańskiego (4,5%),włoskiego (4,4%) iholenderskiego (4%). Obecne są także duże grupy osób pochodzeniameksykańskiego (383,3 tys.),szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (268,6 tys.), europejskiego (219,5 tys.),arabskiego (211,2 tys.),szwedzkiego (123,2 tys.) ihinduskiego (118,7 tys.)[22].

Michigan należy do stanów z najwyższym odsetkiem osób pochodzenia holenderskiego (na czele zDakotą Południową – w obu stanach 4%). Posiada drugi (poWisconsin) co do wielkości odsetek osób pochodzenia polskiego (7,6%)[23]. Odsetek osób pochodzenia arabskiego (2,1%) jest najwyższy w USA, jednak liczebnie większą populację maKalifornia[23].

Całkowita liczba mieszkańcówBliskiego Wschodu w Michigan przekroczyła 300 tys., według danych spisowych z 2020 roku. Ponad połowa (54,5%) ze 110 tys. mieszkańców miastaDearborn ma pochodzenie bliskowschodnie lub północnoafrykańskie.Hrabstwo Wayne ma najwyższy odsetek mieszkańców pochodzenialibańskiego wśród wszystkich hrabstw USA. Największą grupą bliskowschodnią w Michigan są Irakijczycy[24].

Religia

[edytuj |edytuj kod]
BezdenominacyjnymegakościółWoodside Bible Church wTroy

Dane z 2014 r.[25]:

Islamskie Centrum Ameryki wDearborn jest największym meczetem w Ameryce Północnej.

Około 70% populacji identyfikuje się z chrześcijaństwem, w tymKościół katolicki pozostaje największą pojedynczą organizacją[26]. Zdecydowana większość pozostałych chrześcijan to protestanci zrzeszeni w różnych nurtach idenominacjach[25]. Do największych wyznań (z ponad 100 tys. członków) należą:baptyści, bezdenominacyjne zbory ewangelikalne,luteranie,kalwini,metodyści,zielonoświątkowcy iuświęceniowcy[26].

WedługChalean Chamber of Commerce, w stanie Michigan mieszka 160 tys. irackich chrześcijan. Jest to jedna z największych społecznościchaldejsko-asyryjskich na świecie[27].

W 2020 roku stan posiada szóstą co do wielkości populację muzułmańską w Stanach Zjednoczonych (241,8 tys. wyznawców), która szybko rośnie[28]. Największa koncentracja wyznawców islamu występuje w hrabstwieWayne, wDetroit, gdzie ponad 8% jest muzułmanami[28].

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]

Produkt krajowy brutto Michigan w 2015 roku osiągnął wartość 419,045 mldUSD[29], co uplasowało stan na 13. miejscu w Stanach Zjednoczonych[29]. Roczny wzrostPKB w 2016 roku wyniósł 1,8% i był nieznacznie powyżej przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[30]. W przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 44 372 USD co uplasowało stan na 36. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577 USD)[31].

Michigan jest największym w Stanach Zjednoczonych regionem produkcji samochodów. Na terenie stanu swoje siedziby mająFord Motor Company (Dearborn),General Motors Corporation (Detroit) iChrysler LLC Corporation (Auburn Hills).

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
  2. Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-12-16] .
  3. abcdCaseyC. Leins CaseyC.,10 Things to Know About Michigan [online], US News, 2019 [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  4. Census profile: Detroit-Warren-Dearborn, MI Metro Area [online], Census Reporter [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  5. abcdU.S. Census Bureau QuickFacts: Michigan [online], census.gov [dostęp 2021-12-16] (ang.).
  6. abMichigan’s population crisis: What you need to know. Why it matters. [online], www.bridgemi.com, 23 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  7. abcdMichigan ‑ Henry Ford, Motown Records & Detroit Riots [online], HISTORY, 10 lutego 2023 [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  8. A Brief History of Detroit | Clarke Historical Library [online], www.cmich.edu [dostęp 2024-08-31] (ang.).
  9. Population through time [online], project.geo.msu.edu [dostęp 2024-08-31] (ang.).
  10. Copper I [online], project.geo.msu.edu [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  11. copper II [online], project.geo.msu.edu [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  12. An Interior Ellis Island- Introductory [online], ethnicity.lib.mtu.edu [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  13. An Immigrant's Arrival to Copper Country, Michigan: The 1912 Reminiscences of Petar Stanković, „Michigan Historical Review”, 40 (2), 2014, s. 101–113,ISSN2327-9672 [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  14. An Interior Ellis Island- Setting the Scene [online], ethnicity.lib.mtu.edu [dostęp 2024-08-30] (ang.).
  15. Feature Detail Report for: Mount Arvon. The Geographic Names Information System (GNIS). [dostęp 2015-12-18]. (ang.).
  16. Estimated Population for Michigan Counties: 2000 and 2010–2012. US Census Bureau. [dostęp 2015-12-29]. [zarchiwizowane ztego adresu (2016-06-18)]. (ang.).
  17. The Grand River Watershed – Michigan. ExtensionMichigan State University. [dostęp 2016-01-07]. [zarchiwizowane ztego adresu (2015-12-16)]. (ang.).
  18. abcCity and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).
  19. Living in the Detroit metro area [online], Graduate Medical Education, 28 czerwca 2024 [dostęp 2024-09-09] (ang.).
  20. abcThe Detroit News Subscription Offers, Specials, and Discounts [online], subscribe.detroitnews.com [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  21. Data Center Results. apps.mla.org. [dostęp 2019-01-25].
  22. ab2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2024-08-31] (ang.).
  23. abExplore Census Data [online], data.census.gov [dostęp 2024-08-31] .
  24. NirajN. Warikoo NirajN.,Census: Arab Americans now a majority in Dearborn as Middle Eastern Michiganders top 300K [online], Detroit Free Press [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  25. abAdults in Michigan. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
  26. abcCongregational Membership Reports | US Religion [online], www.thearda.com [dostęp 2024-08-29] .
  27. Despite deportations, Iraqi Christians in Michigan are backing Trump [online], Middle East Eye [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  28. abRankings by Counties, Metro-Areas, States (Quicklists) | Statistics | US Religion [online], thearda.com [dostęp 2024-08-29] (ang.).
  29. abLam Cao and Robert P. Tate: Gross Domestic Product by State, Annual Statistics for. U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
  30. Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2016. U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
  31. Per capita Real Gross Domestic Product (GDP) of the United States in 2016, by state. The Statistics Portal. [dostęp 2017-10-30]. (ang.).
Hrabstwa w stanie Michigan

Flaga Michigan

Podział administracyjny Stanów Zjednoczonych
Stany
Dystrykt federalny
Terytoria zależne
Nieinkorporowaneterytoria stowarzyszone
Nieinkorporowaneterytoria zorganizowane
Nieinkorporowaneterytoria niezorganizowane
Inkorporowane terytorium niezorganizowane:

Flaga Stanów Zjednoczonych

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Michigan&oldid=75823646
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp