| prezbiter | |||
 Pomnik ks. Sychty w Sierakowicach | |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 21 marca 1907 | ||
| Data i miejsce śmierci | 25 listopada 1982 | ||
| Miejsce pochówku | |||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Inkardynacja | |||
| Prezbiterat | 17 grudnia 1932 | ||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
Bernard Sychta (kasz.Bernard Zëchta, ur.21 marca1907 wPuzdrowie,gm. Sierakowice, zm.25 listopada1982 wGdańsku) –ksiądzkatolicki, działaczkaszubski,etnograf,językoznawca, dramatopisarz, autor 7-tomowegoSłownika gwar kaszubskich na tle kultury ludowej.
Urodził się 21 marca 1907 r. w Puzdrowie wpow. kartuskim, w wielodzietnej (trzynaścioro dzieci) rodzinie kaszubskiej Jana i Anny z domu Karszny. Szkołę podstawową ukończył w rodzinnej wsi, a naukę kontynuował w gimnazjach w Gdańsku iWejherowie, które ukończył w 1928 r. Pomaturze wstąpił doseminarium duchownego wPelplinie. Święcenia kapłańskie otrzymał 17 grudnia 1932[1]. W 1934 r. wdiecezji chełmińskiej pełnił funkcję Okręgowego Prezesa Katolickiego Związku Polskiej Młodzieży Męskiej w powiecie świeckim. Przedwojną oraz krótko po pracował jakokapelan wSzpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kocborowie, dzielnicyStarogardu Gdańskiego. Tu pracował razem zTadeuszem Bilikiewiczem. Napisał kilka kaszubskich sztuk teatralnych, w tym najsłynniejszą pt.Hanka sę żeni. Cały nakład jego sztukiBudzta spiącëch spaliliNiemcy nawejherowskim rynku we wrześniu 1939 r. Jej autor był poszukiwany przez gestapo w czasiewojny i ukrywał się m.in. we wsiOsie k.Świecia. Interesował się kulturą regionu, studiował i gromadził materiały naukowe z etnografii i językoznawstwa. Próbował opracowywać praktyczną pisownię kaszubską w oparciu o pisownie innych języków słowiańskich. Uważałjęzyk kaszubski za ogniwo łączące żywe i wymarłejęzyki słowiańskie, krytykował poglądy odmienne i sam bywał obiektem krytyki. Pisownię własną kilkakrotnie też zmieniał.
9 kwietnia 1946 r. został magistrem filozofii w zakresieetnografii,etnologii,antropologii iprehistorii naUniwersytecie Poznańskim, a 6 czerwca 1947 r. obronił tamdoktorat na podstawie rozprawyMaterialna kultura ludowa Borów Tucholskich na tle etnografii kaszubskiej i kociewskiej, która jest dziś jedną z najważniejszych prac z zakresu etnografiikaszubskiej,kociewskiej iborowiackiej. W 1947 r. zostałwikarym wPelplinie, z którym związał się do końca życia. 5 lipca 1949 r. zdał egzamin zpsychopatologii ipsychiatrii naAkademii Medycznej w Gdańsku. Wykładałpsychopatologię wWyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. Był też proboszczem katedrypelplińskiej. W latach 50. napisał kilka rozpraw psychiatrycznych, etnograficznych i językoznawczych oraz sztukiWesele kociewskie, wydaną w nakładzie 1250 egz., iOstatna gwiôzdka Mestwina, wydaną pośmiertnie. Był członkiem m.in.Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego,Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej i, od 1957 r.,Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W 1960 r. zostałprałatem, apapież Jan XXIII przyznał mu tytułtajnego szambelana papieskiego. W 1964 r. został mianowanykanonikiem gremialnym kapituły katedralnej wChełmnie. Od 1969 r., za zgodą biskupa, poświęcił się całkowicie pracy naukowej. Został też honorowym członkiemZK-P.
Wykorzystując bogaty materiał etnograficzny, zebrany przez siebie, ks. Sychta napisał monumentalnySłownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, będący pierwszym tak wyczerpującymkompendium wiedzy na tematjęzyka kaszubskiego ikultury kaszubskiej. Słownik powstawał przez wiele lat działalności ks. Sychty i wydany został przezOssolineum na zlecenieGTN i Komitetu JęzykoznawstwaPAN w latach 1967–1976 w niewielkim nakładzie. Posiada gniazdowy układ haseł i zawiera ok. 60 tys. wyrazów. Pierwszy tom (950 egz.) zaczyna się przedmową autorską, opisującą kulisy pracy nad słownikiem. B. Sychta zebrał też materiał do 3-tomowego słownikakociewskiego, wydanego również w układzie gniazdowym i również przez Ossolineum na zlecenie PAN-u pt.Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej. W pracy naukowej i życiu codziennym przez wiele lat ofiarnie pomagała mu jego siostra Anna (1914–1974), uwieczniona jako Hanka w tytule najsłynniejszej sztuki ks. Sychty.
Pod koniec życia Sychta zebrał liczne nagrody i zaszczyty, m.in. 4 grudnia 1972 r. otrzymał jednogłośnie honorowe członkostwoGdańskiego Towarzystwa Naukowego zapromocję GTN i wkład w rozwój nauki. Za swą pracę leksykograficzną otrzymał w Pelplinie 21 maja 1974 r. specjalny srebrny medal odZK-P z napisemBernard Sychta. Twórca słownika gwar kaszubskich. Medal projektuWiktora Tołkina wręczał laureatowiTadeusz Bolduan, ówczesny wiceprezesZrzeszenia.TMZK w Starogardzie Gdańskimw uznaniu zasług położonych dla upowszechnienia regionalnej kultury kociewskiej, a szczególnie za wieloletnią, żmudną pracę leksykograficzną, nagrodziło go 11 września 1980 r. honorowym członkostwem i specjalnym medalemBernardowi Sychcie – autorowi Słownika kociewskiego, który ufundowało wspólnie zTowarzystwem Literackim im. Adama Mickiewicza. 3 grudnia 1981 r. przyznano mu tytułdoktora honoris causa nauk humanistycznychUniwersytetu Gdańskiegow uznaniu wybitnych zasług dla poznania kultury oraz gwarKaszub iKociewia[2].
Bernard Sychta był również artystą malarzem i pisał wiersze. Zostawił bogate materiały naukowe, wspomnieniowe, anegdotyczne, a także liczne karykatury i obfitą korespondencję.
Zmarł 25 listopada 1982 w Gdańsku, pochowany 29 listopada tego samego roku w Pelplinie jako proboszcz tamtejszej katedry. Uroczystości pogrzebowe prowadziłbp Edmund Piszcz.
Głównym dziełem Bernarda Sychty jest wielkiSłownik gwar kaszubskich. Stał się on tematem licznych omówień, artykułów i rozpraw naukowych i jest uważany za pomnikowe dzieło leksykograficzne. Od wielu lat trwają starania o jego reedycję, której sprzeciwia się spadkobierczyni autora – jego bratanicaStefania Sychta. Nie ukazują się również wznowienia jego dramatów. Pamięć o ks. Bernardzie Sychcie jest jednak kultywowana, jego sztuki wystawiane, a jego imię upamiętniane na różne sposoby. Jest on m.in. patronem Szkoły Podstawowej w Puzdrowie, Szkoły Podstawowej nr 6 wKościerzynie,Miejskiej Biblioteki Publicznej w Starogardzie Gdańskim (od 1992 r.) i katolickiej szkoły wŚwieciu. Ulice ks. Sychty znajdują się m.in. wTczewie,Jastarni,Luzinie, Starogardzie Gdańskim i Gdańsku, a tablice jego pamięci wSkórczu i Starogardzie Gdańskim. Przed jego domem rodzinnym wPuzdrowie ustawiono w 1992 r. głaz pamiątkowy z kaszubskim napisem. W centrumSierakowic, przedkościołem św. Marcina, znajduje się jego pomnik (fotografia w infoboksie).
W 1997 r. na domu obok katedry w Pelplinie (ul. Mestwina 4), w którym przez wiele lat mieszkał i tworzył ks. B. Sychta, umieszczono tablicę pamiątkową ku jego czci.
W ostatnich latach wydano m.in. jego rozprawę doktorską i listy oraz dwie obszerne książki biograficzno-wspomnieniowe. W grudniu 2000 r. odbyła się dwudniowa konferencja naukowa poświęcona Sychcie. Wybór haseł zeSłownika znalazł się m.in. w dwóch publikacjach opartych na pracy magisterskiejGrzegorza J. Schramke. Stała wystawa o ks. Bernardzie Sychcie znajduje się wGimnazjum Publicznym im. Pisarzy Kaszubsko-Pomorskich w Luzinie, które obchodziło Rok Sychty w roku szkolnym 2006/07. Przedstawiono wtedy jego sztukęDzéwczę i miedza.
