Stòria e cultûra
Al nòm dal mèiş al deşvîn dal latèinfebruare, ch' a vōl dîr "pulîr", "purghêr" o "un rimèdi a j erōr" dal mumèint che int al calendâri rumân fervêr l'ēra al peréiod in dóv' a 's fêven al funsiòun per la liberasiòun da i pchê, tgnûdi in unōr dal dío etróschFebrus e 'd la dèja rumânaFebris, ch' a gnîven festegê al 14.Sté aniversâri pagân al sré andê a finîr int al festegiamèint cristiân ed Sânta Febronia, cambiê pó cun Sân Valintèin, e spustêda al 25 ed zógn.Insèm aznêr l'è stê l'ûltem di mèiş zuntê al calendâri, pôst che irumân a cunsiderêven l'invêren sèinsa mèiş. L'è stêNuma Pompilio int al 700 d.C a mètri tót dû per prèir adatêr al calendâri a l'ân dalSōl: al fervêr uriginêl al gh' îva 29 dé (30 in un ân bişestîl).Augusto l' aré tôt via un dé ed fervêr per zuntêrel al mèiş cun al só nòmagòst, (nōv nòm edSestilio) in môd che al mèiş dedichê aGiulio Cesare,lój, al sré stê pió cûrt. Sté fât, pruvê da pôchi nutési, l'è però critichê da dimòndi studiōş de stôria che pèinsen sìa pió fâcil che da sèimper fervêr al gh' âbia 28 dé.Ed nòm fervêr l'ēra l'ûltem mèiş ed l'ân rumân, dal mumèint che al nōv ân al cumincêva inmêrs.Soquânti vôlti i prēt rumân a metîven un mèiş:Mercedonius, dôp fervêr per parşêr al stagiòun.
