Soquànt musulmàṅ ch'i prégan in un quàd'r adJean-Léon Gérôme'L Ìślam in dal mónd
'LÌślam 'l è na religiòṅ munuteìsta nada par la prima vòlta in dlapenìśula àraba aLa Méca in dalVII sécul ad òpra 'dMaumét (inàrab محمد,Muḥammad), cunsiderâ 'l ùltim pruféta purtadōr dla léǵ mandâ daDio (الله,Allāh), dòpNoè,Abrâm,Muśè eGeśù, par réndar ciàra par sèmpar laRivelasiòṅ, cuntàda par la prima vòlta aAdàm (آدم,Ādam), al prim óm e 'l prim pruféta.
In dal mónd al gh'à 'n migliàrd e òt ad cardènt, al 23% dla pupulasiòṅ dlaTèra, specialmènt inIndunèśia (13%) e in dal mónd àrab. Al sit in du i cardénd i s càtan par pargàr l'è lamuschèa, specialmènt alvenardè ch'l è 'l dè dal préghi anc s'al n è minga cunsiderâ 'n dè sàcar (cuma 'lsàbat par gl'ebrèj o ladméndga p'r i cristiàṅ), dònca a s pōl lauràr. In d'lÌślam a n gh'è minga 'l clēr, parchè a n gh pōl minga èsar dla gint in mèś fra 'l musulmàṅ eDio, ma sōl di studióś di tèst sàcar ciamâimàm ch'i pōlan jutàr i fedèi durànt al préghi.
Al sò lìbar sàc'r al s ciàmaCuràṅ in du a gh'è scrit i vulēr definitìṿ adDio dòp laTorah (Tōrāh), iSalm, 'lAvestā e 'lVangēl (Injīl), tèst sàc'r anc qvi lè.
I sinc pilàstar che tut i musulmàṅ véra i gh'aṅ da tgnir adrē i èṅ:
lashahāda: testimuniàr la fēd;
laṣalāt: pargàr sinc vòlti a 'l dè;
lazakāt: rigalàr di bèsi a i pòvar par tut i musulmàṅ ch'i s al pòsan parmétar;
alṢawm ramaḍān: armàgnar sénsa magnàr durànt al dè p'r al méś dalRamadan, par tut i musulmàṅ in salùt;
alḤajj: andàr almànc na vòlta in dla vita in pelegrinàǵ a la sità santa 'dLa Méca durànt al méś lunàr dalDhū l-ḥijja, par tut i musulmàṅ ch'i s al pòsan parmétar.
Ólt'r a 'lÌślam urtudòs baśâ su 'l tèst dlaSunna, ch'al mét insém al 90% dal mónd ìślamic, alsunìśum, a gh'è in gir di atri curènt ad cla religiòṅ chè cuma 'lsciìśum (dimòndi fòrt in paéś cuma 'lIràq e 'lIràn specialmènt), ch'al tîn adrē a la fasiòṅ 'dʿAlī ibn Abī Ṭālib,anvōd eśénd'r adMaumét avénd lò spuśâ sò fiōla, laFāṭima bint Muhammad.
I matrimòni misć i èṅ parmés ma sōl p'r i óm e minga p'r al dóni ch'i pōlan spuśàr sōl di óm musulmàṅ.
