δείτε στους ορισμούς για-α,για-άκαι για-α ή -ά^[1]

-α

1. κατάληξη για το σχηματισμόαφηρημένων θηλυκών ουσιαστικών παραγώγων
   1. από ρήματα:γεννώ→γέννα,νυστάζω→νύστα

      <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική-α (βρομῶ -βρόμα) <αρχαία ελληνική (πεινῶ -πεῖνα)

   2. από επίθετα:πικρός→πίκρα

      <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική-α (ἁλμυρός -ἁλμύρα) <αρχαία ελληνική: επίθετα σε-ρός (ἐχθρός -ἔχθρα)

2. κατάληξη ουδέτερων πληθυντικού αριθμού για ουσιαστικά που είναιπαρατακτικά σύνθετα

   μαχαιροπίρουνα

   < πληθυντικός ουδετέρων -ο

3. (μεγεθυντικό) επίθημα θηλυκών ουσιαστικών παράγωγων από ουδέτερα ουσιαστικά σε-ι
   1. με ή χωρίς μεγεθυντική σημασία

      κεφάλι→κεφάλα,γυαλί→γυάλα

   2. μεγεθυντικό καιμειωτικό

      γαϊδούρι→γαϊδούρα

   <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική-α θηλυκό (σκάλα, ως μεγεθυντικό του -ιν (σκαλίν) <ελληνιστική κοινή-α (σκάλα)

-ά

• κατάληξη ανισοσύλλαβων θηλυκών ουσιαστικών

  μαμά,γιαγιά

  < αναλογικά προς τα αρσενικά σε-άς

-α ή-ά

1. για τον σχηματισμόεπιρρημάτων
   1. από επίθετα σε-όςδεξιός→δεξιά
   2. από επίθετα σε-ύςβαθύς→βαθιά
   3. από τα επιρρήματα-ως (συχνά με παράλληλους τύπους:καλά-καλώς,ευχάριστα-ευχαρίστως με την ίδια ή διαφορετική σημασία)

   <(κληρονομημένο)ελληνιστική κοινή-ά και -α που αντικατέστησε το-ῶς και-ως για να διακρίνεται από το-ός και-ος (όταν πια ήσαν ομόηχα) <αρχαία ελληνική-ά

2. για το σχηματισμό του θηλυκού γένους ουσιαστικών
   1. από αρσενικά ουσιαστικά που δηλώνουν ιδιότητα, επάγγελμα ή εθνικότητα

      θεός→θεά,κουμπάρος→κουμπάρα,δάσκαλος→δασκάλα,Κινέζος→Κινέζα

      <(κληρονομημένο)αρχαία ελληνική-α θηλυκών για αρσενικά σε-ος

      νοικοκύρης→νοικοκυρά

      <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική θηλυκό αρσενικού σε -ης

   2. από ονόματα ζώων, για να δηλωθεί η μητέρα του ζώου (δείτε και το -αμε μεγεθυντική σημασία)

      κουνέλι→κουνέλα

   3. για επίθετα σε-ος, -α, -ο (ωραίος→ωραία)
   4. για επίθετα σε-ης, -α, -ικο (τεμπέλης→τεμπέλα)
   5. ως προσαρμογή στη δημοτική του θηλυκού λόγιων αρχαίων δικατάληκτων επιθέτων σε-ος, -ος, -ον (ηζημιογόνος→ ηζημιογόνα)
      • και σε ουσιαστικά που δηλώνουν επαγγέλματα (οξενοδόχος - ηξενοδόχος→και προφορικό ηξενοδόχα)

   <(κληρονομημένο)αρχαία ελληνική-α και -ά (επίθημα θηλυκών από αρσενικά σε -ος, -ός, ή μεγεθυντικό -α)

3. κατάληξη ισοσύλλαβων θηλυκών ουσιαστικών όπως

   χαρά <(κληρονομημένο)αρχαία ελληνική-ά (χαρά)

   θάλασσα <(κληρονομημένο)αρχαία ελληνική-α (θάλασσα)

   μητέρα <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική-α (μητέρα) < αρχαία αιτιατική τριτόκλιτων (μήτηρ)

   χελώνα <(κληρονομημένο)μεσαιωνική ελληνική-α (χελώνα) < αρχαία θηλυκά -η (χελώνη)

   λίμα <άμεσο δάνειο απότην ιταλική-a (lima <limare) και δάνεια από άλλες γλώσσες

4. κατάληξη ουδέτερων πληθυντικού αριθμού
   1. για ουσιαστικάπεριληπτικά (όσπρια,πιατικά)
   2. για ουσιαστικά περιληπτικά που είναιταξινομικοί όροι (Πρωτόζωα,Φυτά)
   3. για επίθετα ουδέτεραουσιαστικοποιημένα (ελληνικά,κινέζικα)

   < πληθυντικός του ουδέτερου-ο