ΗΚαλκούτα (χίντι: कोलकता,βεγγαλικά: কলকাতা,αγγλικά:Kolkata) είναι πόλη στοδέλτα του ποταμούΓάγγη, πρωτεύουσα της πολιτείας τηςΔυτικής Βεγγάλης. Έως το2001 το όνομα της πόλης αποδιδόταν στα αγγλικά ως Calcutta, το οποίο μεταφέρθηκε στα ελληνικά ωςΚαλκούτα (η προφορά του ονόματος τόσο στα αγγλικά όσο και στην τοπική γλώσσα ήταν πάντα η ίδια με τη σημερινή, δηλ. Κολκάτα). Κατά την αποικιακή περίοδο, η Καλκούτα ήταν το κέντρο της βρετανικής διοίκησης στην Ινδία ως το 1911 που ηπρωτεύουσα μεταφέρθηκε στοΝέο Δελχί.
Στην πόλη κατοικούν 4,6 εκατομμύρια κατοίκων και έχει έκταση 185 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η μητροπολιτική περιοχή της Καλκούτας έχει 14,6 εκατομμύρια κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και είναι η τρίτη μεγαλύτερη μετά από αυτή τουΔελχί και τουΜουμπάι (Βομβάη). Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Χούγκλι. Το 17ο αιώνα στην περιοχή της πόλης υπήρχαν τρία χωριά με την ονομασία Καλικάτα, Γκομπινταπούρ και Σουτανούτι. Το 1712 ηΕταιρεία Ανατολικών Ινδιών τα συνένωσε και έχτισε ένα οχυρό, το Φορτ Γουίλιαμ, που αποτέλεσε τον πυρήνα της σημερινής πόλης.
Από τα μέσα του 18ου αιώνα είχε εγκατασταθεί μικρή κοινότητα Ελλήνων στην πόλη. Ο ιερέας Κωνσταντίνος Παρθένιος που διορίστηκε από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στην Καλκούτα, έφτασε εκεί το 1775 από τηνΚέρκυρα. Με ενέργειες και χρήματα των ομογενών αλλά και Βρετανών, και με τη βοήθεια του διοικητή Χέιστινγκς, χτίστηκε η πρώτη ελληνική εκκλησία το 1780 και εγκαινιάστηκε στις 6 Αυγούστου 1781, πιθανώς από τον Παρθένιο.[3] Επίσημη γλώσσα είναι ηβεγγαλική[4].
Στα τέλη του 17ου αιώνα, τα τρία χωριά που προηγήθηκαν της Καλκούτας κυβερνούνταν από τους Ναουάμπ της Βεγγάλης υπό την επικυριαρχία των Ναουάμπ. Αφού οι Ναουάμπ χορήγησε στηνΒρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών άδεια εμπορίας το 1690,[5] η περιοχή αναπτύχθηκε από την Εταιρεία σε μια ολοένα και ενισχυμένη εμπορική θέση. Ο Ναουάμπ Σιράτζ ουντ-Νταουλάχ κατέκτησε την Καλκούτα το 1756 και η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών την ανέκτησε το επόμενο έτος. Το 1793 η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να καταργήσει το Νιζαμάτ (τοπική κυριαρχία) και ανέλαβε την πλήρη κυριαρχία της περιοχής. Σύμφωνα με τη κυβέρνηση της εταιρείας και αργότερα κάτω από της Βρετανικής Ινδίας η Καλκούτα χρησίμευσε ως πρωτεύουσα των βρετανικών εδαφών στην Ινδία μέχρι το 1911, όταν τα γεωγραφικά μειονεκτήματά της, σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο εθνικισμό στη Βεγγάλη, οδήγησαν σε μετατόπιση της πρωτεύουσας στο Νέο Δελχί. Η Καλκούτα ήταν το κέντρο του ινδικού κινήματος ανεξαρτησίας. Σήμερα παραμένει μια εστία σύγχρονης κρατικής πολιτικής. Μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας το 1947, η Καλκούτα, που κάποτε ήταν κέντρο της σύγχρονης ινδικής εκπαίδευσης, επιστήμης, πολιτισμού και πολιτικής, υπέστη πολλές δεκαετίες οικονομικής στασιμότητας.
Ως πυρήνας της Βεγγαλικής Αναγέννησης του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα και θρησκευτικά και εθνολογικά διαφορετικό πολιτιστικό κέντρο στη Βεγγάλη και την Ινδία, η Καλκούτα έχει τοπικές παραδόσεις στο δράμα, την τέχνη, τον κινηματογράφο, το θέατρο και τη λογοτεχνία. Πολλοί άνθρωποι από την Καλκούτα - μεταξύ των οποίων αρκετοί βραβευθέντες με Νόμπελ - συνέβαλαν στις τέχνες, στις επιστήμες και σε άλλους τομείς. Ο πολιτισμός της Καλκούτας χαρακτηρίζει ιδιαιτερότητες που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές γειτονιές (πάρα) και ελεύθερες πνευματικές ανταλλαγές (άντα). Το μερίδιο της Δυτικής Βεγγάλης στην κινηματογραφική βιομηχανία της Βεγγαλικής γλώσσας βασίζεται στην πόλη, η οποία φιλοξενεί επίσης σεβαστά πολιτιστικά ιδρύματα εθνικής σημασίας, όπως η Ακαδημία Καλών Τεχνών, το Μνημείο Βικτώριας, η Ασιατική Εταιρεία, το Ινδικό Μουσείο και ηΕθνική Βιβλιοθήκη της Ινδίας. Μεταξύ των επαγγελματικών επιστημονικών ιδρυμάτων, η Καλκούτα φιλοξενεί την Αγροκηπευτική Εταιρεία της Ινδίας, τη Γεωλογική Έρευνα της Ινδίας, τη Βοτανική Έρευνα της Ινδίας, την Μαθηματική Εταιρεία της Καλκούτας, το Σύνδεσμο Ινδικού Επιστημονικού Κογκρέσου, τη Ζωολογική Έρευνα της Ινδίας, το Ινστιτούτο Μηχανικών, την Ανθρωπολογική Έρευνα της Ινδίας και της Ινδικής Ένωσης Δημόσιας Υγείας. Παρόλο που φιλοξενεί μεγάλους χώρους κρίκετ, η Καλκούτα διαφέρει από τις άλλες ινδικές πόλεις δίνοντας σημασία στοποδόσφαιρο και σε άλλα αθλήματα.
Το όνομα Κολκάτα προέρχεται από τον βεγγαλικό όροKôlikata (βεγγαλικά:কলিকাতা, ˈkɔlikat̪a), το όνομα ενός από τα τρία χωριά που προηγήθηκαν της άφιξης των Βρετανών, στην περιοχή όπου τελικά θα εγκατασταθεί η πόλη. Τα άλλα δύο χωριά ήταν το Σουτανούτι και το Γκοβινταπούρ.[6]
Υπάρχουν αρκετές εξηγήσεις για την ετυμολογία αυτού του ονόματος:
Ο όροςΚολικάτα πιστεύεται ότι είναι παραλλαγή τουKalikkhetrô [ˈkalikʰːet̪rɔ] (βεγγαλικά:কালীক্ষেত্র), που σημαίνει "Χωράφι της [θεάς]Κάλι". Παρομοίως, μπορεί να είναι παραλλαγή του 'Καλικσέτρα' (Σανσκριτικά: कालीक्षेत्र, κυριολεκτικά: "περιοχή της Θεάς Κάλι").
Μια άλλη θεωρία είναι ότι το όνομα προέρχεται από τοΚαλιγκάτ.[7]
Εναλλακτικά, το όνομα μπορεί να προέρχεται από τον βεγγαλικό όρο κιλκίλα (βεγγαλικά:কিলকিলা), ή "επίπεδη περιοχή".[8]
Το όνομα μπορεί να έχει την προέλευση του στο όνομαχαλ [ˈkʰal] (βεγγαλικά:খাল) που σημαίνει "κανάλι", ακολουθούμενο από το κάτα [ˈkata] (βεγγαλικά:কাটা), που μπορεί να σημαίνει "σκάψιμο".[9]
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, η περιοχή εξειδικευόταν στην παραγωγή ασβεστίου ήκόλι τσουν [ˈkɔlitɕun] (βεγγαλικά:কলি চুন) και κοκοφοίνικα ήκάτα [ˈkat̪a] (βεγγαλικά:কাতা), και επομένως, ονομαζότανΚολικάτα [ˈkɔlikat̪a] (βεγγαλικά:কলিকাতা).[8]
Αν και το όνομα της πόλης προφερόταν πάντα ως Κολκάτα [ˈkolkat̪a] (βεγγαλικά:কলকাতা) ήΚολικάτα [ˈkɔlikat̪a] (βεγγαλικά:কলিকাতা) στα βεγγαλικά, ο αγγλοποιημένος όρος Καλκούτα ήταν το επίσημο όνομα μέχρι το 2001,όταν άλλαξε σε Κολκάτα για να αντιστοιχιστεί με τη βεγγαλική προφορά.[10] (πρέπει να σημειωθεί ότι το "Καλκούττ" είναι ένα ετυμολογικά άσχετο τοπωνύμιο που βρίσκεται σε αρκετές τοποθεσίες στην Αγγλία.)
Το Οχυρό Ουίλιαμ, έδρα της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών
Η ανακάλυψη και η αρχαιολογική μελέτη τουΤσαντρακετουγκάρ, 35 χιλιόμετρα βόρεια της Καλκούτας, αποδεικνύει ότι η περιοχή στην οποία βρίσκεται η πόλη έχει κατοικηθεί για περισσότερο από δύο χιλιετίες.[11][12] Η καταγεγραμμένη ιστορία της Καλκούτας ξεκίνησε το 1690 με την άφιξη της ΑγγλικήςΕταιρείας Ανατολικών Ινδιών, η οποία εδραίωσε τις εμπορικές της δραστηριότητες στη Βεγγάλη. ΟΤζομπ Τσάρνοκ, ένας διοικητής που εργάστηκε στην εταιρεία, είχε προηγουμένως πιστωθεί ως ιδρυτής της πόλης.[13] Ως απάντηση σε μια δημόσια υπογραφή,[14] τοΑνώτατο Δικαστήριο της Καλκούτας αποφάνθηκε το 2003 ότι η πόλη δεν έχει ιδρυτή.[15] Η περιοχή που καταλάμβανε η σημερινή πόλη αποτελούταν από τρία χωριά, ταΚαλικάτα,Γκομπινταπούρ καιΣουτανούτι. Το Καλικάτα ήταν χωριό ψαράδων ενώ το Σουτανούτι ήταν ποτάμιο χωριό υφαντών. Αποτελούσαν μέρος ενός κτήματος που άνηκε στον αυτοκράτορα τηςΜογγολικής Αυτοκρατορίας της Ινδίας, τουςτζαγκιρντάρι (μια επιχορήγηση γης που δόθηκε από έναν βασιλιά στους ευγενείς του), τα φορολογικά δικαιώματα στα χωριά κατοχυρώθηκαν από την οικογένεια γαιοκτημόνωνΣαμπάρνα Ρόι Τσουντχουρί, ήζαμιντάρ. Αυτά τα δικαιώματα μεταφέρθηκαν στην Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών το 1698.[16]:1
Η λεωφόρος Τσοουρινγκχί και το τζαμί Τίπου Σουλτάν στην κεντρική Καλκούτα, το 1945
Το 1712, οι Βρετανοί ολοκλήρωσαν την κατασκευή τουΟχυρού Ουίλιαμ, που βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Χούγκλι για να προστατεύσει το εργοστάσιο συναλλαγών τους.[17] Αντιμέτωποι με συχνές αψιμαχίες με τιςγαλλικές δυνάμεις, οι Βρετανοί άρχισαν να αναβαθμίζουν τις οχυρώσεις τους το 1756. Ο Ναουάμπ της Βεγγάλης, Σιράτζ ουντ-Νταουλάχ, καταδίκασε τη στρατιωτικοποίηση και τη φοροδιαφυγή από την εταιρεία. Η προειδοποίησή του παρέμεινε αδρανή και ο Ναουάμπ επιτέθηκε. κατέλαβε το Οχυρό Γουίλιαμ που οδήγησε στη δολοφονία αρκετών αξιωματούχων της εταιρείας στην Ανατολική Ινδία στηνΜαύρη τρύπα της Καλκούτας.[18] Μια δύναμη στρατιωτών της εταιρείας (σεπόι) και βρετανικά στρατεύματα ηγούμενα από τονΡόμπερτ Κλάιβ επανακατέλαβαν την πόλη το επόμενο έτος.[18] Σύμφωνα με τη συνθήκη του Αλαχαμπάντ το 1765 μετά τη μάχη του Μπουξάρ, η εταιρεία της Ανατολικής Ινδίας διορίστηκε αυτοκρατορικός φοροσυλλέκτης του αυτοκράτορα της Μογγολικής αυτοκρατορίας της Ινδίας στην επαρχία της Βεγγάλης, του Μπιχάρ και την Ορίσσα, ενώ οι διορισμένοι από τους Μουγκάλ Ναουάμπ συνέχισαν να κυβερνούν την επαρχία.[19] Ανακηρυγμένη ως μια πόλη προεδρίας, η Καλκούτα έγινε το αρχηγείο της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών το 1773.[20] Το 1793 καταργήθηκε η κυρίαρχη δύναμη των Ναουάμπ και η εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της πόλης και της επαρχίας. Στις αρχές του 19ου αιώνα, ταέλη που περιβάλλουν την πόλη αποστραγγίστηκαν. Η περιοχή της κυβέρνησης εκτεινόταν κατά μήκος των όχθων του ποταμού Χούγκλι. ΟΡίτσαρντ Γουελλέσλεϊ, Γενικός Κυβερνήτης της Προεδρίας του Οχυρού Γουίλλιαμ στις 1797-1805, ήταν υπεύθυνος για την ανάπτυξη της πόλης και της δημόσιας αρχιτεκτονικής της.[21] Στα τέλη του 18ου και 19ου αιώνα, η πόλη αποτελούσε κέντρο εμπορίουοπίου της Ανατολικής Ινδίας.[22]
Μέχρι τη δεκαετία του 1850, η Καλκούτα είχε δύο περιοχές: τη Λευκή Πόλη, η οποία ήταν κατά κύριο λόγο βρετανική και επικεντρώθηκε στοΤσοουρινγκχί και τηνπλατεία Νταλχάουζι, και η Μαύρη πόλη, κυρίως Ινδική και επικεντρωμένη στη Βόρεια Καλκούτα.[23] Η πόλη υπέστη ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη από τις αρχές της δεκαετίας του 1850, ιδιαίτερα στις βιομηχανίες κλωστοϋφαντουργίας και γιούτας. Αυτό ενθάρρυνε τις βρετανικές εταιρείες να επενδύσουν μαζικά σε έργα υποδομής, τα οποία περιελάμβαναν τηλεγραφικές συνδέσεις και τονσιδηροδρομικό σταθμό Χάουραχ. Η συνύπαρξη του βρετανικού και του ινδικού πολιτισμού είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας νέας τάξης μπάμπου αστικών Ινδών, των οποίων τα μέλη ήταν συχνά γραφειοκράτες, επαγγελματίες, αναγνώστες εφημερίδων και αγγλόφιλοι. Συνήθως ανήκαν σε κοινότητες ινδουιστών ανώτερης κάστας.[24] Τον 19ο αιώνα, ηΒεγγαλική Αναγέννηση προκάλεσε μια αυξημένη κοινωνικοπολιτισμική πολυπλοκότητα ανάμεσα στους κατοίκους των πόλεων. Το 1883, η Καλκούτα φιλοξένησε το πρώτο εθνικό συνέδριο τηςΙνδικής Εθνικής Ένωσης, της πρώτης αναγνωρισμένης εθνικιστικής οργάνωσης στην Ινδία.[25]
Βεγγαλικές διαφημιστικές αφίσες στην οδό Χάρρισον. Η Καλκούτα ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο στην Βρετανική Ινδία.Χάρτης της Καλκούτας γύρω στο 1914
Ηδιαίρεση της Βεγγάλης το 1905 με θρησκευτικές γραμμές οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες, καθιστώντας την Καλκούτα λιγότερο φιλόξενη για τους Βρετανούς.[26][27] Η πρωτεύουσα μετακινήθηκε στοΝέο Δελχί το 1911.[28] Η Καλκούτα συνέχισε να αποτελεί κέντρο επαναστατικών οργανώσεων που συνδέονται με τοινδικό κίνημα ανεξαρτησίας. Η πόλη και το λιμάνι βομβαρδίστηκαν αρκετές φορές από τουςΙάπωνες μεταξύ 1942 και 1944, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.[29][30] Συνεχίζοντας τον πόλεμο, εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από το θάνατο κατά τη διάρκεια τουλιμού της Βεγγάλης το 1943 λόγω ενός συνδυασμού στρατιωτικών, διοικητικών και φυσικών παραγόντων.[31] Οιαπαιτήσεις για τη δημιουργία ενός μουσουλμανικού κράτους οδήγησαν το 1946 σε έναεπεισόδιο κοινής βίας που σκότωσε πάνω από 4.000 άτομα.[32][33][34] Ηδιαίρεση της Ινδίας οδήγησε σε περαιτέρω συγκρούσεις και σε μια δημογραφική αλλαγή - πολλοί μουσουλμάνοι έφυγαν για τοανατολικό Πακιστάν (σημερινόΜπαγκλαντές), ενώ εκατοντάδες χιλιάδες Ινδουιστές μετακινήθηκαν στην πόλη.[35]
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και της δεκαετίας του 1970, οι σοβαρές ελλείψεις στην εξουσία, οι απεργίες και το βίαιο μαρξιστικό-μαοϊκό κίνημα από ομάδες γνωστές ωςΝαξαλίτες προκάλεσαν ζημιές σε μεγάλο μέρος της υποδομής της πόλης, με αποτέλεσμα την οικονομική στασιμότητα.[36] ΟΑπελευθερωτικός Πόλεμος του Μπαγκλαντές το 1971 οδήγησε σε μια μαζική εισροή χιλιάδων προσφύγων, πολλοί από τους οποίους ήταν απένταροι, που υπερέντειναν την υποδομή του Καλκούτα.[37] Κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1980, ηΒομβάη (στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Μουμπάι) προσπέρασε την Καλκούτα ως την πιο πολυπληθέστερη πόλη της Ινδίας. Το 1985, ο πρωθυπουργόςΡατζίβ Γκάντι χαρακτήρισε την Καλκούτα ως "πόλη που πεθαίνει" υπό το πρίσμα των κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων της.[38] Την περίοδο 1977-2011, η Δυτική Βεγγάλη κυβερνήθηκε από την Κολκάτα από το Αριστερό Μέτωπο, στο οποίο κυριαρχούσε το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδίας. Ήταν η μακροβιότερη δημοκρατικά εκλεγμένη κομμουνιστική κυβέρνηση στον κόσμο, κατά τη διάρκεια της οποίας η Καλκούτα ήταν βασική βάση για τον Ινδικό κομμουνισμό.[39][40][41] Στις εκλογές της νομοθετικής συνέλευσης της Δυτικής Βεγγάλης, το 2011, το αριστερό μέτωπο νικήθηκε από τοσυνέδριο Τριναμούλ. Η οικονομική ανάκαμψη της πόλης συγκέντρωσε δυναμική μετά τη δεκαετία του 1990, όταν η Ινδία άρχισε να εφαρμόζει μεταρρυθμίσεις υπέρ της αγοράς. Από το 2000, ο τομέας των υπηρεσιών πληροφορικής έχει αναζωογονήσει τη στάσιμη οικονομία της Καλκούτα. Η πόλη σημειώνει επίσης έντονη ανάπτυξη στην παραγωγική της βάση.[42]
Άποψη της Καλκούτα από το ΧάουραΕναέρια άποψη της γέφυρας Χούγκλι
Εκτεινόμενη κατά προσέγγιση βορρά-νότου κατά μήκος της ανατολικής όχθης του ποταμού Χούγκλι, η Καλκούτα βρίσκεται στο χαμηλότερο Δέλτα του Γάγγη της ανατολικής Ινδίας σε απόσταση περίπου 75 χλμ. δυτικά του συνόρου με τοΜπαγκλαντές. Το ύψος της πόλης κυμαίνεται από 9 μέχρι 15 μέτρα.[43] Μεγάλο μέρος της πόλης ήταν αρχικά ένας υγροβιότοπος που ανακτήθηκε με το πέρασμα των δεκαετιών για να φιλοξενήσει έναν αυξανόμενο πληθυσμό.[44] Οι υπόλοιπες μη ανεπτυγμένες περιοχές, γνωστές ως υγρότοποι της Ανατολικής Καλκούτας, χαρακτηρίστηκαν ως "υγρότοπος διεθνούς σημασίας" από τηΣύμβαση Ραμσάρ (1975).[45] Όπως συμβαίνει με το μεγαλύτερο μέρος της ινδο-γαγγητικής πεδιάδας, το έδαφος και το νερό είναι κατά κύριο λόγο προσχωσιγενείς. Η Καλκούτα βρίσκεται πάνω από τη λεκάνη της Βεγγάλης, μια περικρατονική τριτοβάθμια λεκάνη.[46] Η λεκάνη της Βεγγάλης περιλαμβάνει τρεις δομικές μονάδες: υφαλοκρηπίδα ή πλατφόρμα στα δυτικά, μεντεσέ ή διάσπαση υφαλοκρηπίδας/πλαγιάς, και βαθύ λεκανικό τμήμα στα ανατολικά και νοτιοανατολικά. Η Καλκούτα βρίσκεται στην κορυφή της ζώνης μεντεσέδων που έχει πλάτος περίπου 25 χιλιομέτρων σε βάθος περίπου 45.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια.[46] Οι ζώνες υφαλοκρηπίδας και μεντεσέδων έχουν πολλά ρήγματα, μεταξύ των οποίων μερικά είναι ενεργά. Το συνολικό πάχος του ιζήματος κάτω από τα Καλκούτα είναι περίπου 7.500 μέτρα πάνω από το κρυσταλλικό υπόγειο. από αυτά τα πάνω 350-450 μέτρα είναι τεταρτοταγή, ακολουθούμενη από 4.500-5.500 μέτρα τριτογενών ιζημάτων, 500-700 κρητιδικής παγίδας και 600-800 μέτρα Περμιο-Ανθρακοφόρων πετρωμάτων Γκοντβάνα.[46] Τα τεταρτοταγή ιζήματα αποτελούνται από πηλό, λάσπη και διάφορες ποιότητες άμμου και χαλικιού. Αυτά τα ιζήματα κόβονται ανάμεσα σε δύο πήλινες κοίτες: η χαμηλότερη έχει βάθος 250 με 650 μέτρα ενώ η ανώτερη έχει πάχος 10 με 40 μέτρα.[47] Σύμφωνα με το Γραφείο Ινδικών Προτύπων, σε μια κλίμακα που κυμαίνεται από Ι έως V, με την σειρά της αυξανόμενης ευαισθησίας σε σεισμούς, η πόλη βρίσκεται εντός της σεισμικής ζώνης III.[48]
Η μητροπολιτική περιοχή της Καλκούτας καταλαμβάνει έκταση 1886,87τ.χλμ..[49]:7 και περιλαμβάνει 3 δημοτικές επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένης της Δημοτικής Επιχείρησης της Καλκούτας), 39 δήμοι τοπικής αυτοδιοίκησης και 24 παντσαγιάτ σαμίτι έως το 2011.[49]:7 Το πολεοδομικό συγκρότημα περιλάμβανε 72 πόλεις και 527 κωμοπόλεις και χωριά έως το 2006.[50] Οι προαστιακές περιοχές της μητροπολιτικής περιοχής της Καλκούτα περιλαμβάνουν τμήματα των ακόλουθων περιοχών: Βόρειο 24 Παργκάνας, Νότιο 24 Παργκάνας, Χάουρα, Χούγκλι και Νάντια.[51]:15 Η Καλκούτα, η οποία υπάγεται στη δικαιοδοσία της Δημοτικής Επιχείρησης της Καλκούτας, έχει έκταση 185 τ.χλμ.[50] Η ανατολικοδυτική διάσταση της πόλης είναι συγκριτικά στενή, εκτεινόμενη από τον ποταμό Χούγκλι στα δυτικά μέχρι την Ανατολική Μητροπολιτική Παράκαμψη στα ανατολικά - μια έκταση 9 με 10 χιλιόμετρα.[52] Η απόσταση βορρά-νότου είναι μεγαλύτερη και ο άξονάς της χρησιμοποιείται για να χωρίσει την πόλη σε Βόρεια, Κεντρική και Νότια Καλκούτα. Η Ανατολική Καλκούτα είναι επίσης τμήμα.
Η κεντρική Καλκούτα φιλοξενεί την κεντρική επιχειρηματική περιοχή. Περιέχει το Μπ. Μπ. Ντ. Μπαγκ, παλαιότερα γνωστή ως πλατεία Νταλχάουζι, και το Εσπλανέιντ στα ανατολικά του. Η οδός Στραντ βρίσκεται στα δυτικά του.[54] Η Γραμματεία της Δυτικής Βεγγάλης, το Γενικό Ταχυδρομείο, η Αποθεματική Τράπεζα της Ινδίας, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Αρχηγείο της Αστυνομίας του Λαλμπαζάρ και πολλά άλλα κυβερνητικά και ιδιωτικά γραφεία βρίσκονται εκεί. Ένας άλλος επιχειρηματικός κόμβος είναι η περιοχή νότια της οδού Παρκ, η οποία περιλαμβάνει οδούς όπως οι Τσοουρινγκχί, Κάμακ, Γουντ, Λάουντον, Σαίξπηρ Σαράνι Α. Τζ. Σ. Μπόζ Ρόουντ.[55] Το Μαϊντάν είναι ένα μεγάλο ανοιχτό πεδίο στην καρδιά της πόλης που έχει ονομαστεί "πνεύμονες της Καλκούτα"[56] και στεγάζει αθλητικά γεγονότα και δημόσιες συναντήσεις.[57] Το μνημείο της Βικτώριας και η Πίστα Αγώνων στη Καλκούτα βρίσκονται στο νότιο άκρο του Μαϊντάν. Άλλες σημαντικές περιοχές της Κεντρικής Καλκούτα είναι οι Μπουρραμπαζάρ, Οδός Κόλετζ, Σεαλντάχ, Ταλτάλα, Τζανμπαζάρ, Μποουμπαζάρ, Εντάλλι, Τσάντνι Τσόουκ, Λαλμπαζάρ, Τσοουρινγκχί, Νταρματάλα, Τιρέττα Μπαζάρ, Μπαράκς, Μούλλικ Μπαζάρ, Παρκ Σίρκους, Μπαμπουγκάτ κλπ. Μεταξύ των άλλων πάρκων είναι το Κεντρικό Πάρκο στο Μπινταναγκάρ και το Πάρκο Χιλιετίας στην οδό Στραντ, κατά μήκος του ποταμού Χούγκλι.
Η ανατολική Καλκούτα αποτελείται κατά κύριο λόγο από πρόσφατα ανεπτυγμένες περιοχές και γειτονιές, τις Σάλτλεϊκ, Ρατζαρχάτ, Τάνγκρα, Μπελιαγκάτα, Ουλταντάνγκα, Φουλμπαγκάν κλπ. Δύο προγραμματισμένοι δήμοι στην ευρύτερη περιοχή Καλκούτα είναι ο Μπινταναγκάρ, επίσης γνωστός ως Σαλτ Λέικ Σίτι και βρίσκεται στα βορειοανατολικά της πόλης, και ο Ρατζαρχάτ, που ονομάζεται επίσης Νέα Πόλη και βρίσκεται ανατολικά του Μπινταναγκάρ.[58][59] Κατά τη δεκαετία του 2000, ο τομέας 4 στο Μπινταναγκάρ εξελίχθηκε σε επιχειρηματικό κόμβο για εταιρείες τεχνολογίας της πληροφορίας και τηλεπικοινωνιών.[60][61] Το Μπινταναγκάρ και η Νέα Πόλη βρίσκονται εκτός των ορίων της Δημοτικής Επιχείρισης της Καλκούτας, στους δικούς τους δήμους.[59]
Η Νότια Καλκούτα αναπτύχθηκε μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας το 1947. Περιλαμβάνει πολυτελείς συνοικίες όπως τις Μπαλιγκούντζ, Αλιπόρ, Νέο Αλιπόρ, Λανσντάουν, Μποουανιπόρ, Καλιγκάτ, Ντακούρια, Γκαριαχάτ, Τολιγκούντζ, Νακατάλα, Πάρκο Τζοντπούρ, Λέικ Γκάρντενς, Γκριν Γκολ, Τζανταβπούρ, Χάλτου, Νάντι Μπαγκάν και Κάσμπα.[58] Οι απομακρυσμένες περιοχές της Νότιας Καλκούτα περιλαμβάνουν τις Γκάρντεν Ριτς, Χιντιρπούρ, Μετιαμπρούζ, Ταρατάλα, Μαχεστάλα, Μπουντζ Μπουντζ, Μπεχάλα, Σαρσούνα, Μπαρίσα, Παρνασρί Πάλλι, Θακουρπουκούρ, Κουντγκάτ, Ρανικούθι, Μπανσντρόνι, Μπαγκατζατίν, Τιλτζάλα και Γκάρια. Οι νότιες προαστιακές περιοχές όπως οι Ναρεντραπούρ, Σοναρπούρ και Μπαρουιπούρ βρίσκονται επίσης στην πόλη της Καλκούτα (ως μητροπολιτική δομή). Το Οχυρό Γουίλλιαμ, στο δυτικό τμήμα της πόλης, στεγάζει την έδρα της Ανατολικής Διοίκησης του Ινδικού Στρατού.[62] Τα κτίριά του είναι υπό την δικαιοδοσία του στρατού.
Η Καλκούτα υπόκειται σε τροπικό υγρό και ξηρό κλίμα, το οποίο χαρακτηρίζεται με τον υποτύπο Aw σύμφωνα με την κλιματική ταξινόμηση Κέππεν. Σύμφωνα με έκθεση του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, η ζώνη ανέμων και κυκλώνων της πόλης είναι σε "πολύ υψηλός κίνδυνος βλάβης".[48]
Η ετήσια μέση θερμοκρασία είναι 26.8 °C. Οι μηνιαίες μέσες θερμοκρασίες ποικίλουν από 19 έως 30 °C. Τα καλοκαίρια (Μάρτιος-Ιούνιος) είναι ζεστά και υγρά, με θερμοκρασίες στα χαμηλά στους 30 °C. Κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων, οι μέγιστες θερμοκρασίες συχνά υπερβαίνουν τους 40 °C τον Μάιο και τον Ιούνιο.[63] Ο χειμώνας διαρκεί περίπου δυόμισι μήνες και οι εποχιακές χαμηλές θερμοκρασίες πέφτουν στους 9–11 °C (Δεκέμβριος και Ιανουάριος). Ο Μάιος είναι ο πιο καυτός μήνας, με ημερήσιες θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 27 έως 37 °C. Ο Ιανουάριος, ο πιο κρύος μήνας, έχει θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 12 έως 23 °C. Η υψηλότερη καταγραφείσα θερμοκρασία είναι 43.9 ° C και η χαμηλότερη είναι 5 °C.[63] Ο χειμώνας είναι ήπιος, ξηρός και πολύ άνετος καθ 'όλη τη διάρκεια αυτής της εποχής. Συχνά, τον Απρίλιο-Ιούνιο, η πόλη επηρεάζεται από έντονες βροχοπτώσεις ή σκονοθύελλες που ακολουθούνται από καταιγίδες ή χαλαζοθύελλες, φέρνοντας ανακούφιση από την υγρασία που επικρατεί. Αυτές οι καταιγίδες είναι μεταφερόμενες από τη φύση τους και είναι τοπικά γνωστές ως kal bôishakhi (কালবৈশাখী) ή "Βορειοδυτικοί" στα ελληνικά.[64]
Οι βροχές που φέρνουν οι νοτιοδυτικοί μουσώνες του Κόλπου της Βεγγάλης[65] χτυπούν την Καλκούτα από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, παρέχοντας το μεγαλύτερο μέρος των ετήσιων βροχοπτώσεων, περίπου 1.850 χιλιοστά. Η μέγιστη μηνιαία βροχόπτωση λαμβάνεται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Σε αυτούς τους μήνες, η αδιάκοπη βροχή για μέρες σταματούν πολλές δραστηριότητες των κατοίκων της πόλης. Η πόλη δέχεται 2.528 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως, με μέγιστη έκθεση στον ήλιο τον Μάρτιο.[66] Η Καλκούτα έχει πληγεί από πολλούς κυκλώνες. Αυτοί περιλαμβάνουν τα συστήματα που εμφανίστηκαν το 1737 και το 1864 που σκότωσαν χιλιάδες ανθρώπους.[67][68]
Η ρύπανση αποτελεί βασική ανησυχία στην Καλκούτα. Το ετήσιο όριο συγκέντρωσηςδιοξειδίου του θείου καιδιοξειδίου του αζώτου το 2008 ήταν εντός των εθνικών προτύπων ποιότητας ατμοσφαιρικής ατμόσφαιρας της Ινδίας, αλλά τα αναπνεύσιμα αιωρούμενα σωματιδιακά επίπεδα ήταν υψηλά και σε μια αυξανόμενη τάση για πέντε συναπτά έτη προκαλώντας νέφη και ομίχλη.[71][72] Η σοβαρή ατμοσφαιρική ρύπανση στην πόλη έχει προκαλέσει αύξηση των αναπνευστικών παθήσεων που σχετίζονται με τη ρύπανση, όπως οκαρκίνος του πνεύμονα.[73]
Ο Τομέας 4, που βρίσκεται στην περιοχή Σαλτ Λέικ, είναι κόμβος για εταιρείες πληροφορικήςΤο South City Mall, ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα στην Ανατολική Ινδία
Η Καλκούτα είναι ο κύριος εμπορικός και οικονομικός κόμβος τηςΑνατολικής καιΒορειοανατολικής Ινδίας[74] και έδρα του Χρηματιστηρίου της Καλκούτας.[75][76] Είναι μεγάλο εμπορικό και στρατιωτικό λιμάνι και η μόνη πόλη στην ανατολική Ινδία, εκτός από το Μπουμπάνεσβαρ, που διαθέτει διεθνές αεροδρόμιο. Παλαιότερα ήταν η ηγετική πόλη της Ινδίας, ωστόσο η Καλκούτα είχε μια σταθερή οικονομική κάθοδο στις δεκαετίες που ακολούθησαν την ανεξαρτησία της Ινδίας, λόγω των μεγάλων πληθυσμιακών αυξήσεων και μια αύξηση στο στρατιωτικό συνδικαλισμό, που συμπεριλάμβανε συχνές απεργίες που υποστηρίζονταν από αριστερά κόμματα.[77] Από την δεκαετία του 1960 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990, πολλά εργοστάσια έκλεισαν και επιχειρήσεις μεταφέρθηκαν.[77] Η έλλειψη κεφαλαίων και πόρων επίσης προστέθηκε στην κατάσταση ύφεσης της πόλης και δημιουργήθηκε ένα αφιλόξενο παρατσούκλι: η "πόλη που πεθαίνει".[78] Οι τύχες της πόλης βελτιώθηκαν μετά την φιλελευθεροποίηση της Ινδικής οικονομίας την δεκαετία του 1990 και με τις αλλαγές στην οικονομική πολιτική από την κυβέρνηση της πολιτείας της Δυτικής Βεγγάλης.[77]
Η ευέλικτη παραγωγή είναι σημαντική για τη Καλκούτα, που έχει ένα ανεπίσημο τομέα που απασχολεί πάνω από το 40% του εργατικού δυναμικού.[79] Μία ανοργάνωτη ομάδα, οι πλανόδιοι πωλητές, δημιούργησαν επιχειρηματική αξία 8.772 κρορ ρουπιών (2 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2005.[80] Το 2001, περίπου το 0.81% του εργατικού δυναμικού της πόλης απασχολούταν στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δασοκομία, ορυχεία κλπ.), το 15.49% εργαζόταν στον δευτερογενή τομέα (βιομηχανία και μεταποίηση), και το 83.69% εργαζόταν στον τριτογενή τομέα (κλάδος υπηρεσιών).[74]:19 Το 2003, η πλειοψηφία των νοικοκυριών στις παραγκουπόλεις ασχολούνταν με επαγγέλματα που άνηκαν στον άτυπο τομέα. Το 36.5% αφορούσε την εξυπηρέτηση της αστικής μεσαίας τάξης (ως υπηρέτες, οδηγούς κλπ.) και το 22,2% ήταν απλοί εργάτες.[81]:11 Γύρω στο 34% του διαθέσιμου εργατικού δυναμικού στις παραγκουπόλεις της Καλκούτας ήταν άνεργο.[81]:11 Σύμφωνα με μια εκτίμηση, σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού ζει με λιγότερες από 27 ρουπίες (ισοδύναμο με 45 σεντ του αμερικανικού δολαρίου) την ημέρα.[82] Όπως και σε πολλές άλλες ινδικές πόλεις, ο κλάδος της πληροφορικής έγινε τομέας υψηλής ανάπτυξης στην Καλκούτα που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Ο τομέας της πληροφορικής της πόλης αυξανόταν κατά 70% ετησίως - ποσοστό που ήταν διπλάσιο του εθνικού μέσου όρου.[77] Η δεκαετία του 2000 έφερε μια σειρά από επενδύσεις στα ακίνητα, τις υποδομές, το εμπόριο, τους τομείς φιλοξενίας, και έχουν δημιουργηθεί αρκετά μεγάλα εμπορικά κέντρα και ξενοδοχεία.[83][84][85][86][87] Το 2010, η Καλκούτα, με ένα εκτιμώμενο ΑΕΠ ανάμονάδες αγοραστικής δύναμης 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήταν τρίτη ανάμεσα στις Νοτιοασιατικές πόλεις, μετά από τη Βομβάη και το Δελχί.[88] Το ΑΕΠ της Καλκούτας το 2014 ήταν 1.84 τρισεκατομμύρια ινδικές ρουπίες, σύμφωνα με μια συλλογική αξιολόγηση από πολλά πανεπιστήμια και κλιματικές υπηρεσίες.[89]
Η Καλκούτα φιλοξενεί πολλές βιομηχανικές μονάδες που λειτουργούν από μεγάλες επιχειρήσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Εταιρείες όπως η ITC Limited, η Coal India Limited, η Εθνική Ασφαλιστική Εταιρεία, η Exide Industries και η Britannia Industries εδρεύουν στην πόλη. Το Διοικητικό Συμβούλιο Τσαγιού της Ινδίας και το Διοικητικό Συμβούλιο Εργοστασίων του ινδικού Υπουργείου Άμυνας επίσης εδρεύουν στην πόλη. Η Καλκούτα φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία τριών μεγάλων δημόσιων τραπεζών: Allahabad Bank, UCO Bank, και τη United Bank of India. Η υιοθέτηση της πολιτικής "Κοίτα Ανατολικά" από την ινδική κυβέρνηση. το άνοιγμα του ορειβατικού περάσματος Νάθου Λα στο Σίκκιμ, το οποίο βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Ινδίας και Κίνας, στο δικατευθυνσιακό διεθνές εμπόριο και το ενδιαφέρον που δείχνουν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας να επεκταθούν στις ινδικές αγορές είναι παράγοντες που θα μπορούσαν να ωφελήσουν την Καλκούτα.[90][91]
Πανοραμική άποψη του Τομέα 4 στο κέντρο της πόλης, ένας από τους κύριους κόμβους πληροφορικής της πόλης όπως φαίνεται από μια λίμνη που περιβάλλει το Μπιντχαναγκάρ. Μεγάλα κτίρια όπως τα Technopolis,Godrej Waterside,TCS Lords, Eden and Wanderers Park, Gobsyn Crystal, South City Pinnacle, RDB Boulevard, και το Μπαβάν τηςΕταιρείας Ανάπτυξης Βιομηχανίας Ηλεκτρονικής της Δυτικής Βεγγάλης (WEBEL) είναι ορατά.
Ο Ναός Ντακσινεσβάρ Κάλι, Ινδουιστικός ναόςΥψηλές πολυώροφες κατοικίες στην Νότια Πόλη
Τοδημωνύμιο για τους κατοίκους είναι Καλκουτανός και Κολκατανός.[92][93] Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της εθνικής απογραφής του 2011, η επαρχία Καλκούτας, που καταλαμβάνει έκταση 185 τ.χλμ., είχε πληθυσμό 4.486.679 κατοίκων,[94] και η πληθυσμιακή πυκνότητά της ήταν 24.252 κάτοικοι ανά τ.χλμ.[94] Αυτό εκπροσωπεί μια μείωση 1.88% κατά την δεκαετία 2001–11. Η αναλογία φύλου είναι 899 γυναίκες ανά 1000 άνδρες—κάτω από τον εθνικό μέσο όρο.[95] Η αναλογία μειώνεται από την εισροή εργαζόμενων ανδρών από τις γύρω αγροτικές περιοχές, από την υπόλοιπη Δυτική Βεγγάλη, και συνήθως αφήνουν τις οικογένειές τους πίσω.[96] Ο δείκτης αλφαβητισμού της Καλκούτας, 87.14%[95] ξεπερνά τον Ινδικό μέσο όρο του 74%.[97] Τα τελικά αποτελέσματα της απογραφής του 2011 ανέφεραν ότι η πόλη είχε πληθυσμό 4.496.694 κατοίκων.[98] Η αστική συνάθροιση είχε πληθυσμό 14.112.536 κατοίκων το 2011.[99]
Οι Ινδουιστές Μπενγκάλι σχηματίζουν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Καλκούτας, ενώ οιΜαρβάρι, οιΜπιχάρι και οιΜουσουλμάνοι συνθέτουν μεγάλες μειονότητες.[100] Οι μικρότερες κοινότητες της Καλκούτας είναι οιΚινέζοι, οιΤαμίλ, οιΝεπάλι, οιΌντια, οιΤελούγκου, οιΑσσαμέζοι, οιΓκουτζαράτι, οιΑγγλοϊνδοί, οιΑρμένιοι, οιΈλληνες, οιΘιβετιανοί, οιΜαχαράστριοι, οιΚονκάνι, οιΜαλαγιάλι, οιΠαντζάμπι και οιΠάρσι.[101]:3 Ο αριθμός των Αρμενίων, Ελλήνων, Εβραίων και άλλων ξένων ομάδων μειώθηκε κατά τον 20ό αιώνα.[102] Ο εβραϊκός πληθυσμός της Καλκούτας ήταν 5.000 κατά τη διάρκεια τουΒ΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά μειώθηκε μετά την ινδική ανεξαρτησία και την ίδρυση τουΙσραήλ,[103] και το 2013, υπήρχαν 25Εβραίοι στην πόλη.[104] Η μόνη γειτονιά Κινέζων στην Ινδία βρίσκεται στην ανατολική Καλκούτα[102] και παλαιότερα αποτελούσε οι κατοικία για 20.000 εθνοτικούς Κινέζους, πέφτοντας στα γύρω στα 2.000 άτομα το 2009[102] ως αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του επαναπατρισμού και της άρνησης της ινδικής υπηκοότητας μετά τονσινοϊνδικό πόλεμο του 1962, και της μετανάστευσης σε ξένες χώρες για καλύτερες οικονομικές ευκαιρίες.[105] Η κινεζική κοινότητα εργάστηκε παραδοσιακά στην τοπική βιομηχανία βυρσοδεψίας και λειτουργεί κινέζικα εστιατόρια.[102][106]
Πληθυσμιακή αύξηση της αστικής συνάθροισης της Καλκούτας
Ταβεγγαλικά, η επίσημη γλώσσα της πολιτείας, είναι η κυρίαρχη γλώσσα στη Καλκούτα.[108] Τααγγλικά χρησιμοποιούνται επίσης, ιδίως από το εργατικό δυναμικό. ΤαΧίντι και ηΟύρντου ομιλούνται από μια σημαντική μειονότητα.[109][110] Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, το 76,51% του πληθυσμού είναιΙνδουιστές, το 20.60%Μουσουλμάνοι, το 0.88%Χριστιανοί και το 0.47%Τζαϊνιστές.[111] Ο υπόλοιπος πληθυσμός περιλαμβάνει τους Σιχιστές, τους Βουδιστές και άλλες θρησκείες που αντιπροσωπεύουν το 0.45% του πληθυσμού. Το 1.09% δεν δήλωσε κάποια θρησκεία στην απογραφή.[111] Η Καλκούτα ανέφερε το 67,6% των εγκλημάτων των Ειδικών και Τοπικών Δικαιωμάτων που καταγράφηκαν σε 35 μεγάλες πόλεις της Ινδίας το 2004.[112] Η αστυνομική περιφέρεια της Καλκούτα κατέγραψε 15.510 υποθέσειςΙνδικού Ποινικού Κώδικα το 2010, το 8ο υψηλότερο σύνολο στη χώρα.[113] Το 2010, το ποσοστό εγκληματικότητας ήταν 117.3 ανά 100.000 άτομα, κάτω από το εθνικό ποσοστό των 187.6 ατόμων ανά 100.000. Ήταν το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των μεγαλύτερων πόλεων της Ινδίας.[114]
Το 2003, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, ή 1.5 εκατομμύριο άτομα, ζούσαν σε 3.500 μη καταγεγραμμένους κατειλημμένες από καταπατητές και 2.011 καταγεγραμμένες παραγκουπόλεις.[115]:4[116]:92 Οι εγκεκριμένες φτωχογειτονιές (με πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως η υδροδότηση, η αποκομιδή απορριμμάτων από την Δημοτική Επιχείρηση της Καλκούτας και άλλα) μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες - τα μπάστι, στις οποίες οι κάτοικοι τους έχουν μακροχρόνια συμφωνία μίσθωσης με τους ιδιοκτήτες γης, και τις αποικίες ουντμπάστου, οικισμοί που είχαν εκμισθωθεί σε πρόσφυγες από το σημερινό Μπανγκλαντές από την κυβέρνηση.[116][115]:5 Οι μη εξουσιοδοτημένες παραγκουπόλεις (χωρίς βασικές υπηρεσίες που παρέχει ο δήμος) καταλαμβάνουν καταπατητές που άρχισαν να ζουν σε καταπατημένες περιοχές - κυρίως κατά μήκος καναλιών, σιδηροδρομικών γραμμών και οδών.[116]:92[115]:5 Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα για την Οικογενειακή Υγεία του 2005, περίπου το 14% των νοικοκυριών στην Καλκούτα ήταν φτωχά, ενώ το 33% ζούσε στις παραγκουπόλεις, γεγονός που υποδεικνύει ότι ένα σημαντικό ποσοστό νοικοκυριών σε υποβαθμισμένες περιοχές ήταν καλύτερα οικονομικά από το κάτω τέταρτο των αστικών νοικοκυριών στη κατάσταση πλούτου.[117]:23 ΗΜητέρα Τερέζα έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για την ίδρυση και συνεργασία με τους Ιεραποστόλους Φιλανθρωπίας στην Καλκούτα - μια οργάνωση "της οποίας πρωταρχικός στόχος ήταν να αγαπά και να φροντίζει εκείνους τους ανθρώπους που κανείς δεν ήταν έτοιμος να φροντίσει".[118]
Η Καλκούτα διοικείται από διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες. Η Δημοτική Επιχείρηση της Καλκούτας, ή ΔΕΚ, επιβλέπει και διαχειρίζεται την αστική υποδομή των 15 συνοικιών της πόλης, οι οποίες μαζί περιλαμβάνουν 141 πτέρυγες.[119] Κάθε πτέρυγα εκλέγει έναν σύμβουλο στην ΔΕΚ. Κάθε δήμος έχει μια επιτροπή συμβούλων, εκ των οποίων κάθε ένας εκλέγεται για να εκπροσωπεί μια πτέρυγα. Μέσω των επιτροπών του δήμου, η εταιρία αναλαμβάνει την πολεοδομία και διατηρεί δρόμους, σχολεία που ενισχύονται από τη κυβέρνηση, νοσοκομεία και δημοτικές αγορές.[120] Ως κορυφαίο σώμα της Καλκούτα, η εταιρεία εκτελεί τις λειτουργίες της μέσω του δημάρχου στο συμβούλιο, ο οποίος αποτελείται από έναν δήμαρχο, έναν αντιδήμαρχο και δέκα άλλα εκλεγμένα μέλη της ΔΕΚ.[121] Οι λειτουργίες της ΔΕΚ περιλαμβάνουν την υδροδότηση, την αποχέτευση, τη διαχείριση στερεών αποβλήτων, τον οδικό φωτισμό και τη ρύθμιση κτιρίων.[120]
Η Δημοτική Επιχείρηση της Καλκούτας κατατάχθηκε στην 1η θέση από τις 21 Πόλεις για την καλύτερη διακυβέρνηση και διοικητικές πρακτικές στην Ινδία το 2014. Έχει βαθμολογηθεί με 4.0 στα 10 σε σύγκριση με τον εθνικό μέσο όρο του 3,3.[122]
Η Εταιρεία Λιμανιού της Καλκούτας, ένας οργανισμός της κεντρικής κυβέρνησης, διαχειρίζεται το ποτάμιο λιμάνι της πόλης. Το 2012, το Κογκρέσο Τριναμούλ της Ινδίας ήλεγχε την ΔΕΚ. Ο δήμαρχος είναι ο Σοβάν Τσατερτζί, ενώ ο αντιδήμαρχος είναι ο Φαρζάνα Αλάμ.[123] Η πόλη έχει μια απολιτική θέση, αυτή του Σερίφη της Καλκούτα, ο οποίος προεδρεύει για διάφορες λειτουργίες και συνέδρια που σχετίζονται με την πόλη.[124]
Οι διοικητικές υπηρεσίες της Καλκούτα έχουν αρμοδιότητες που δεν συμπίπτουν. Καταχωρίζονται κατά αύξουσα σειρά ανά περιοχή, είναι: η επαρχία Καλκούτα, η Αστυνομική περιοχή της Καλκούτας και της περιοχή της Δημοτικής Επιχείρισης της Καλκούτας, ή της πόλης "Καλκούτα",[125] και η μητροπολιτική περιοχή της Καλκούτας, η οποία είναι ο αστικός οικισμός της πόλης. Ο οργανισμός που επιβλέπει τον τελευταίο, η Μητροπολιτική Αναπτυξιακή Αρχή της Καλκούτας, είναι υπεύθυνος για τον νόμιμο σχεδιασμό και την ανάπτυξη της μείζων Καλκούτας.[126]
Ως έδρα τηςκυβέρνησης της Δυτικής Βεγγάλης, η Καλκούτα φιλοξενεί όχι μόνο τα γραφεία των τοπικών κυβερνητικών υπηρεσιών αλλά και τη νομοθετική συνέλευση της Δυτικής Βεγγάλης, τη πολιτειακή γραμματεία, που στεγάζεται στο Κτήριο των Συγγραφέων και τοΑνώτατο Δικαστήριο της Καλκούτα. Τα περισσότερα κυβερνητικά ιδρύματα στεγάζονται στο κέντρο της πόλης στοΜ. Μ. Ν. Μπαγκ (πρώην πλατεία Νταλχάουζι). Το Ανώτατο Δικαστήριο της Καλκούτα είναι το παλαιότερο ανώτατο δικαστήριο της Ινδίας. Προηγείται από το Ανώτατο Δικαστήριο των Δικαστηρίων στο Φορτ Γουίλιαμ, το οποίο ιδρύθηκε το 1774. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Καλκούτα έχει δικαιοδοσία για τη πολιτεία της Δυτικής Βεγγάλης και την Ενωσιακή Επικράτεια των Νήσων Ανταμάν και Νικομπάρ. Η Καλκούτα διαθέτει χαμηλότερα δικαστήρια: το Δικαστήριο των Μικρών Υποθέσεων και το Αστικό Δικαστήριο της Πόλης εκδικάζουν αστικές υποθέσεις. Το Δικαστήριο των Συνόδων χειρίζεται ποινικές υποθέσεις.[127][128][129] Η αστυνομία της Καλκούτας, με επικεφαλής έναν αστυνομικό επίτροπο, εποπτεύεται από το Υπουργείο Εσωτερικών της Δυτικής Βεγγάλης.[130][131] Η επαρχία Καλκούτας εκλέγει δύο αντιπροσώπους στην κάτω βουλή της Ινδίας, τη Λοκ Σαμπχά, και 11 αντιπροσώπους στην κρατική νομοθετική συνέλευση.[132]
Η Δημοτική Επιχείριση της Καλκούτας προμηθεύει την πόλη με πόσιμο νερό που προέρχεται από τον ποταμό Χούγκλι,[133] του οποίου το μεγαλύτερο μέρος του επεξεργάζεται και καθαρίζεται στο αντλιοστάσιο Πάλτα που βρίσκεται στη επαρχία Βόρειο 24 Παργκάνας.[134] Περίπου το 95% των 4.000 τόνων απορριμμάτων που παράγονται καθημερινά από την πόλη μεταφέρεται στους χώρους απόρριψης απορριμάτων στη Ντάπα, που βρίσκεται ανατολικά της πόλης.[135][136] Προκειμένου να προωθηθεί η ανακύκλωση των απορριμμάτων και των αποχετευτικών δικτύων, η γεωργία ενθαρρύνεται στους χώρους απόρριψης απορριμάτων.[137] Μερικά τμήματα της πόλης στερούνται κατάλληλου δικτύου αποχέτευσης, οδηγώντας σε μη υγιεινές μεθόδους απόρριψης απορριμμάτων.[138]
Η ηλεκτρική ενέργεια παρέχεται από την ιδιωτική επιχείρηση Εταιρεία Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας της Καλκούτας στην πόλη. Το Συμβούλιο Ηλεκτρισμού της Δυτικής Βεγγάλης το προμηθεύει στα προάστια.[139][140] Οι πυροσβεστικές υπηρεσίες παρέχονται από την Πυροσβεστική Υπηρεσία της Δυτικής Βεγγάλης, μια κρατική υπηρεσία.[141] Το 2012, η πόλη είχε 16 πυροσβεστικούς σταθμούς.[142]
Η κρατικήBharat Sanchar Nigam Limited, ή BSNL, καθώς και ιδιωτικές εταιρείες όπως οιVodafone,Bharti Airtel,Reliance,Idea Cellular,Aircel,Tata DoCoMo,Tata Teleservices,Virgin Mobile καιMTS India, είναι οι μεγαλύτεροι πάροχοι τηλεφωνίας και κινητής τηλεφωνίας στην πόλη[143]:25–26:179, με την Καλκούτα να είναι η πρώτη πόλη που έχει συνδεσιμότητα και κινητή τηλεφωνία4G, ενώ η κινητή κάλυψηGSM και CDMA είναι εκτεταμένη.[144][145] Το 2010, η Καλκούτα είχε το 7% των συνολικών καταναλωτών ευρυζωνικής σύνδεσης στο διαδίκτυο στην Ινδία, με τους BSNL, VSNL, Tata Indicom, Sify, Airtel, και Reliance να είναι μεταξύ των κύριων παρόχων.[146][147]
Το Διοικητικό Συμβούλιο Εργοστασίων του Υπουργείου Άμυνας, οι Ναυπηγοί και οι Μηχανικοί του Γκάρντεν Ριτς και η Ανατολική Διοίκηση του Ινδικού Στρατού έχουν την έδρα τους στη πόλη. Το προξενείο των ΗΠΑ στην Καλκούτα είναι το δεύτερο παλαιότερο προξενείο τουΥπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και λειτουργεί από τις 19 Νοεμβρίου 1792.[148] Το Γενικό Προξενείο εξυπηρετεί τις πολιτείεςΜπιχάρ,Τζαρκάντ,Οντίσα,Δυτική Βεγγάλη,Σικκίμ,Ασσάμ,Μεγκαλάγια,Τρίπουρα,Μιζόραμ,Μανιπούρ,Ναγκαλάντ καιΑρουνάτσαλ Πραντές. Η Αναπληρωματική Υψηλή Επιτροπή του Μπαγκλαντές βρίσκεται επίσης στην πόλη. Ένα ελληνικό προξενείο επίσης βρίσκεται στη πόλη.
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2013 που διεξήχθη από τηΔιεθνή Ένωση Δημοσίων Μεταφορών, όσον αφορά ένα σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών, η Καλκούτα κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων των έξι ινδικών πόλεων που ερευνήθηκαν.[149][150] Τομετρό της Καλκούτας, το οποίο λειτουργεί από το 1984, είναι το παλαιότερο υπόγειο σιδηροδρομικό σύστημα μαζικής μεταφοράς στην Ινδία.[151] Εκτείνεται στη διαδρομή βορρά-νότου της πόλης και καλύπτει απόσταση 251 χιλιομέτρων.[152] Το 2009, πέντε σιδηροδρομικές γραμμές του μετρό ήταν υπό κατασκευή.[153] Η Καλκούτα διαθέτει τέσσερις σιδηροδρομικούς σταθμούς μεγάλων αποστάσεων, οι οποίοι βρίσκονται στηΧάουρα (το μεγαλύτερο συγκρότημα σιδηροδρόμων στην Ινδία), τοΣέαλνταχ, τοΤσιτπούρ και τοΣαλιμάρ, οι οποίοι συνδέουν την Καλκούτα με τις σιδηροδρομικές γραμμές στις περισσότερες πόλεις της Δυτικής Βεγγάλης και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ινδίας.[154] Η πόλη χρησιμεύει ως έδρα τριών σιδηροδρομικών ζωνών από τις δεκαεπτά των περιφερειακών διαμερισμάτων των ινδικών σιδηροδρόμων - των Σιδηροδρόμων Μετρό της Καλκούτας, του Ανατολικού Σιδηροδρόμου και του Νοτιοανατολικού Σιδηροδρόμου.[155] Η Καλκούτα έχει σιδηροδρομική και οδική σύνδεση με τηνΝτάκα, πρωτεύουσα τουΜπανγκλαντές.[156][157][158]
Ταλεωφορεία, τα οποία αποτελούν τον πιο συνηθισμένο τρόπο μεταφοράς, διοικούνται από κυβερνητικούς οργανισμούς και ιδιωτικούς φορείς.[159] Το Καλκούτα είναι η μοναδική πόλη της Ινδίας με δίκτυο τραμ, το οποίο εκμεταλλεύεται ηΕταιρεία Τραμ της Καλκούτας.[160] Οι αργοκινούμενες υπηρεσίες τραμ είναι περιορισμένες σε συγκεκριμένες περιοχές της πόλης. Η υψηλή συγκέντρωση υδάτων, που προκαλείται από τις έντονες βροχοπτώσεις στονκαλοκαιρινό μουσώνα, μπορούν να διακόψουν τα δίκτυα μεταφοράς.[161][162] Τα μισθωμένα δημόσια οχήματα περιλαμβάνουναυτο-ρίκσο, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν συγκεκριμένες διαδρομές, και κίτρινα ταξί. Σχεδόν όλα τα ταξί της Καλκούτας είναι παλιοίΠρεσβευτές του Ινδουστάν από τη δημιουργία τους. Υπάρχουν και νεότερα κλιματιζόμεναραδιοταξί τα οποία επίσης βρίσκονται σε υπηρεσία.[163][164] Σε μέρη της πόλης, τα κυκλικά ρίκσο και χειροκίνητα ρίκσο χρησιμοποιούνται από το κοινό για μικρά ταξίδια.[165]
Λόγω των ποικίλων και άφθονων δημόσιων συγκοινωνιών, τα ιδιωτικά οχήματα δεν είναι τόσο κοινά στην Καλκούτα σε σχέση με τις άλλες μεγάλες πόλεις της Ινδίας.[166] Η πόλη σημείωσε σταθερή αύξηση του αριθμού των εγγεγραμμένων οχημάτων. Τα στοιχεία για το 2002 παρουσίασαν αύξηση κατά 44% σε περίοδο επτά ετών.[167] Το 2004, μετά την προσαρμογή για πυκνότητα πληθυσμού, ο «χώρος δρόμων» της πόλης ήταν μόλις 6% σε σύγκριση με 23% στοΔελχί και 17% στοΜουμπάι.[168] Τομετρό της Καλκούτας έχει κάπως χαλαρώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, όπως και η προσθήκη νέων δρόμων και αυτοκινητοδρόμων. Οι υπηρεσίες που εκτελούν δρομολόγια λεωφορείων σε μεγάλες αποστάσεις περιλαμβάνουν τηνΚρατική Μεταφορική Εταιρεία της Καλκούτας, τηνΚρατική Μεταφορική Εταιρεία της Νότιας Βεγγάλης, τηνΚρατική Μεταφορική Εταιρεία της Βόρειας Βεγγάλης και διάφορους ιδιωτικούς φορείς. Οι κύριοι τερματικοί σταθμοί λεωφορείων της πόλης βρίσκονται στοΕσπλανέιντ και στοΜπαμπουγκάτ.[169] Οι συνδέσεις Καλκούτα–Δελχί και Καλκούτα–Τσεννάι τουΧρυσού Τετράπλευρου, και ηΕθνική Οδός 34 ξεκινά από την πόλη.[170]
ΤοΔιεθνές Αεροδρόμιο Νετάτζι Σούμπας Τσάντρα Μπόσε, που βρίσκεται στοΝτουμ Ντουμ περίπου 16 χλμ. βορειοανατολικά του κέντρου της πόλης, εξυπηρετεί εσωτερικές και διεθνείς πτήσεις. Το 2013, το αεροδρόμιο αναβαθμίστηκε για να χειριστεί την αυξημένη εναέρια κυκλοφορία.[171][172]
Τολιμάνι της Καλκούτας, που ιδρύθηκε το 1870, είναι το παλαιότερο και το μόνο σημαντικό ποτάμιο λιμάνι της Ινδίας.[173] Η Εταιρεία Λιμανιού της Καλκούτας διαχειρίζεται αποβάθρες σε Καλκούτα και τηΧάλντια.[174] Ο λιμένας φιλοξενεί τις υπηρεσίες επιβατών στο Πορτ Μπλαιρ, πρωτεύουσα των νήσων Ανταμάν και Νικομπάρ και υπάρχουν υπηρεσίες εμπορευματικών μεταφορών προς λιμάνια σε ολόκληρη την Ινδία και όλο τον κόσμο λειτουργούμενα από τηνΝαυτιλιακή Εταιρεία της Ινδίας.[173][175] Υπηρεσίες πορθμείων συνδέουν την Καλκούτα με την αδελφή πόλη τηςΧάουρα, ευρισκόμενη κατά μήκος του ποταμού Χούγκλι.[176][177]
Η διαδρομή από τηΒόρεια Βεγγάλη προς την Καλκούτα προβλέπεται να γίνει φθηνότερη και πιο αποδοτική για τους ανθρώπους που ταξιδεύουν με λεωφορείο. Μέχρι τον Απρίλιο του 2017 έως τον Μάρτιο του 2018, ηΚρατική Εταιρεία Μεταφορών της Βόρειας Βεγγάλης θα εισάγει στόλο λεωφορείων πυραύλων εξοπλισμένων με βιο-τουαλέτες για τη διαδρομή του λεωφορείου.[178]
Ιατρικό Κολέγιο της Καλκούτας, το δεύτερο ίδρυμα στην Ασία που δίδασκε σύγχρονη ιατρική, (μετά την 'Ecole de Médicine de Pondichéry', μετάφραση: Σχολή Ιατρικής του Ποντισέρι)Το Νοσοκομείο IPGMER και SSKM στη Καλκούτα είναι το μεγαλύτερο νοσοκομείο στη Δυτική Βεγγάλη και ένα από τα παλαιότερα στην Καλκούτα.
Το 2011, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στη Καλκούτα αποτελείται από 48 κρατικά νοσοκομεία, κυρίως στο Υπουργείο Υγείας & Οικογενειακής Πρόνοιας της κυβέρνησης της Δυτικής Βεγγάλης και 366 ιδιωτικά ιατρικά ιδρύματα;[179] παρέχοντας 27.687 νοσοκομειακές κλίνες στη πόλη.[179] Για κάθε 10.000 άτομα στην πόλη, υπάρχουν 61.7 νοσοκομειακές κλίνες,[180] η οποία είναι υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο 9 νοσοκομειακών κλινών ανά 10.000 άτομα.[181] Δέκα ιατρικά και οδοντιατρικά κολέγια βρίσκονται στη μητροπολιτική περιοχή του Καλκούτα που λειτουργούν ως τριτοβάθμια αναφορικά νοσοκομεία στη πολιτεία.[182][183] Το Ιατρικό Κολέγιο της Καλκούτας, που ιδρύθηκε το 1835, ήταν το πρώτο ίδρυμα στην Ασία που διδάσκει τη σύγχρονη ιατρική.[184] Ωστόσο, αυτές οι εγκαταστάσεις είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες της υγειονομικής περίθαλψης της πόλης.[185][186][187] Περισσότερο από το 78% στο Καλκούτα προτιμά τον ιδιωτικό ιατρικό τομέα αντί για τον δημόσιο ιατρικό τομέα,[188]:109 λόγω της χαμηλής ποιότητας της φροντίδας, την έλλειψη κοντινής εγκατάστασης και τις υπερβολικές ώρες αναμονής στις κυβερνητικές εγκαταστάσεις.[188]:61
Σύμφωνα με την Ινδική Εθνική Έρευνα Οικογενειακής Υγείας 2005, μόνο ένα μικρό ποσοστό των νοικοκυριών της Καλκούτας καλύπτεται από οποιοδήποτε σύστημα υγείας ή ασφάλισης υγείας.[188]:41 Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας στην Καλκούτα ήταν 1.4, το χαμηλότερο μεταξύ των οκτώ εξεταζόμενων πόλεων.[188]:45 Στην Καλκούτα, το 77% των παντρεμένων γυναικών χρησιμοποιούσαν αντισυλληπτικά, φτάνοντας το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των ερωτηθέντων πόλεων, αλλά η χρήση σύγχρονων αντισυλληπτικών μεθόδων ήταν η χαμηλότερη (46%).[188]:47 Το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας στην Καλκούτα ήταν 41 ανά 1.000 γεννήσεις και το ποσοστό θνησιμότητας για παιδιά κάτω των πέντε ετών ήταν 49 ανά 1.000 γεννήσεις.[188]:48
Μεταξύ των ερωτηθέντων πόλεων, η Καλκούτα ήταν δεύτερη (5%) στο ποσοστό των παιδιών που δεν είχαν εμβολιαστεί στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Προγράμματος Ανοσοποίησης το 2005.[188]:48 Η Καλκούτα κατέλαβε την δεύτερη θέση με πρόσβαση σε κέντρο ανγκανουάντι στο πλαίσιο του προγράμματος Ενσωματωμένες Υπηρεσίες Παιδικής Ανάπτυξης για το 57% των παιδιών μεταξύ 0 και 71 μηνών.[188]:51 Η αναλογία υποσιτισμένων, αναιμικών και ελλιποβαρών παιδιών στην Καλκούτα ήταν μικρότερη σε σύγκριση με άλλες ερωτηθέντες πόλεις.[188]:54–55
Περίπου το 18% των ανδρών και το 30% των γυναικών στην Καλκούτα είναι παχύσαρκοι - οι περισσότεροι από αυτούς ανήκουν στα μη φτωχά στρώματα της κοινωνίας.[188]:105 Το 2005, η Καλκούτα είχε το υψηλότερο ποσοστό (55%) μεταξύ των ερωτηθέντων πόλεων των αναιμικών γυναικών, ενώ το 20% των ανδρών στην Καλκούτα είχαν αναιμία.[188]:56–57 Ασθένειες όπως ο διαβήτης, το άσθμα, η κνίδωση και άλλες διαταραχές του θυρεοειδούς βρίσκονται σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων.[188]:57–59 Τροπικές νόσοι όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός και η τσικουνγκούνια είναι παρούσες στην Καλκούτα, αν και η επίπτωσή τους μειώνεται.[189][190] Η Καλκούτα είναι μια από τις Ινδικές επαρχίες με υψηλό αριθμό ατόμων μεAIDS, και έχει οριστεί ως επαρχία επιρρεπής σε υψηλό κίνδυνο.[191][192]
Από το 2014, λόγω της υψηλότερης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου που γεννιέται στην πόλη είναι τέσσερα χρόνια λιγότερα απ'ότι στα προάστια.[193]
Το Πανινδικό Ραδιόφωνο (AIR), ο εθνικός κρατικός ραδιοφωνικός φορέας, μεταδίδει αρκετούς ραδιοφωνικούς σταθμούςAM στη πόλη.[200] Η Καλκούτα έχει 12 τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς που μεταδίδουν σταFM, συμπεριλαμβανομένων δύο από το Πανινδικό Ραδιόφωνο.[201] Ο Ινδικός κρατικός τηλεοπτικός φορέας,Doordarshan, παρέχει δύο ελεύθερα προς λήψη επίγεια κανάλια,[202] ενώ μια μείξηΒεγγαλικών,Χιντικών καιΑγγλικών και άλλων τοπικών τηλεοπτικών σταθμών είναι διαθέσιμα μέσω καλωδιακής συνδρομής, δορυφορικές υπηρεσίες άμεσης μετάδοσης ήτηλεόραση βασισμένη στο διαδίκτυο.[203][204][205] Στα Βεγγαλικά 24ωρα ειδησεογραφικά τηλεοπτικά κανάλια περιλαμβάνονται ταABP Ananda,Tara Newz,Kolkata TV,24 Ghanta,News Time καιChannel 10.[206]
↑Chakravorty, Sanjoy (2000). «From colonial city to global city? The far-from-complete spatial transformation of Calcutta». Στο: Marcuse, Peter· Kempen, Ronald van, επιμ.Globalizing cities: a new spatial order?. Oxford, UK: Blackwell Publishing. σελίδες 56–77.ISBN0-631-21290-6.
↑«Kalighat Kali Temple».kalighattemple.com (στα Αγγλικά).Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2017.
↑Nair, P. Thankappan (1977).Job Charnock: the founder of Calcutta : in facts and fiction : an anthology. Kolkata: Engineering Times Publications. σελ. 164.
↑Stępień, Jakub· Tokarski, Stanisław· Latos, Tomasz· Jarecka-Stępień, Katarzyna (2011). «Indian way to independence. The Indian National Congress».Towards freedom. Ideas of "solidarity" in comparison with the thought of the Indian National Congress. Kraków, Poland: Wydawnictwo Stowarzyszenia "Projekt Orient". σελίδες 58–59.ISBN978-83-933917-4-5.
↑Das, Suranjan (2000). «The 1992 Calcutta Riot in Historical Continuum: A Relapse into 'Communal Fury'?».Modern Asian Studies (Cambridge University Press)34 (2): 281–306.doi:10.1017/S0026749X0000336X.
↑Chatterjee, S. N. (2008).Water Resources, Conservation and Management. New Delhi: Atlantic Publishers and Distributors. σελ. 33.ISBN81-269-0868-8.
↑Roy Chadhuri, S.; Thakur, A. R. (25 July 2006). «Microbial genetic resource mapping of East Calcutta wetlands».Current Science (Indian Academy of Sciences)91 (2): 212–17.
↑49,049,1«Introducing KMA»(PDF).Annual Report 2011. Kolkata Metropolitan Development Authority. 2011. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(PDF) στις 5 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2016.
↑Sahdev, Shashi· Verma, Nilima, επιμ. (2008).«Urban Land price Scenario- Kolkata − 2008».Kolkata—an outline. Industry and Economic Planning. Town and Country Planning Organisation, Ministry of Urban Development, Government of India. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(DOC) στις 26 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2018.
↑Calcutta, West Bengal, India (Χάρτης). Mission to planet earth program. NASA. 20 Ιουνίου 1996.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2012.
↑Sahdev, Shashi· Verma, Nilima, επιμ. (2008).«Urban Land price Scenario- Kolkata − 2008».Trends in land prices in Kolkata. Industry and Economic Planning. Town and Country Planning Organisation, Ministry of Urban Development, Government of India. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(DOC) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2018.
↑«History of Sector V». Nabadiganta Industrial Township Authority. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2011.
↑«kal Baisakhi».Glossary of Meteorology. American Meteorological Society. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2006. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2006.
↑Central Pollution Control Board.«Annual report 2008–2009»(PDF). Ministry of Environment and Forests, Government of India. σελ. 40. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(PDF) στις 26 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012.
↑«Population census 2011». Census of India 2011, Government of India.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2011.
↑Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο<ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομαKOL.
↑«Population by Religious Community». Census of India.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2016.Click on arrow adjacent to state West Bengal so that a Microsoft excel document is downloaded with district wise population of different religious groups. Scroll down to Kolkata district in the document at row no.1629.
↑National Crime Records Bureau (2010).«Compendium»(PDF).Crime in India 2010. Ministry of Home Affairs. σελ. 35.Αρχειοθετήθηκε(PDF) από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2017.
↑«Legislative structure»(PDF). Kolkata Municipal Corporation.Αρχειοθετήθηκε(PDF) από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2011.
↑«Role of KMDA»(PDF).Annual Report 2011. Kolkata Metropolitan Development Authority. 2011.Αρχειοθετήθηκε(PDF) από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2012.
↑Delimitation Commission (15 Φεβρουαρίου 2006).«Notification: order no. 18»(PDF). New Delhi: Election Commission of India. σελίδες 12–25. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(PDF) στις 13 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2012.
↑«KMC functions». Kolkata Municipal Corporation.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2011.
↑«Maitree Express»(PDF). High Commission of India, Dhaka. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(PDF) στις 26 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2011.
↑Vaidya, Balkrishna (2003).Geography of transport development in India. New Delhi: Concept Publishing Company. σελίδες 142–55, 465.ISBN978-81-7022-957-5.
↑«Physical infrastructure». West Bengal Industrial Development Corporation.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2011.
↑«Annual report 2009–10»(PDF). Department of AIDS Control, Ministry of Health & Family Welfare, Government of India. σελ. 106. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο(PDF) στις 20 Οκτωβρίου 2011.
↑«Annual Report 2009–10»(PDF). West Bengal State AIDS Prevention & Control Society. σελ. 10.Αρχειοθετήθηκε(PDF) από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2012.
↑«Little magazines of Bengal».Asiaweek (Hong Kong)10 (27–39): 42. 1984.
↑Nag, Dulali (1997). «Little magazines in Calcutta and a postsociology of India».Contributions to Indian Sociology (Delhi: Institute of Economic Growth)31 (1): 109–11.doi:10.1177/006996679703100106.
↑«Doordarshan». Ministry of Broadcasting, Government of India. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2012.
Chatterjee, Jayabrato· Khullar, Rupinder (1 Ιανουαρίου 2004).Kolkata: the dream city. the University of Michigan: UBS Publishers' Distributors. σελ. 93.ISBN978-81-7476-471-3.
Dey, Ishita· Samaddar, Ranabir (2016).Beyond Kolkata: Rajarhat and the Dystopia of Urban Imagination. Routledge. σελ. 304.ISBN9781134931378.
Husain, Zakir· Dutta, Mousumi (2013).Women in Kolkata’s IT Sector: Satisficing Between Work and Household. Springer Science & Business Media. σελ. 133.ISBN9788132215936.
Bose, Pablo Shiladitya (2015).Urban Development in India: Global Indians in the Remaking of Kolkata. Routledge. σελ. 178.ISBN9781317596738.
Sanyal, Shukla (2014).Revolutionary Pamphlets, Propaganda and Political Culture in Colonial Bengal. Cambridge University Press. σελ. 219.ISBN9781107065468.
Busteed, Henry Elmsley (1888).Echoes from Old Calcutta: Being Chiefly Reminiscences of the Days of Warren Hastings, Francis, and Impey. Asian Educational Services. σελ. 359.ISBN9788120612952.
Richards, E. P. (2014).The Condition, Improvement and Town Planning of the City of Calcutta and Contiguous Areas: The Richards Report. Routledge. σελ. 492.ISBN9781317617006.
Chatterjee, Arnab· Yarlagadda, Sudhakar (2007).Econophysics of Wealth Distributions: Econophys-Kolkata I. Springer Science & Business Media. σελ. 248.ISBN9788847003897.
Sarkar, Tanika.Calcutta: The Stormy Decades. Social Science Press. σελ. 486.ISBN978-9383166077.
Choudhury, Ranabir Ray.A City in the Making: Aspects of Calcutta's Early Growth. Niyogi Books. σελ. 564.ISBN978-9385285288.
.svg)
_and_Strand_Road%2c_Calcutta_in_1945.jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
