Το λήμμα δεν περιέχειπηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 16/05/2012.
Γυναίκα ονομάζεται κάθεάνθρωπος που ανήκει στοθηλυκόφύλο. Η προσφώνησηγυναίκα αναφέρεται σε ενήλικο άτομο θηλυκού φύλου. Για πιο νεαρά θηλυκά άτομα υπάρχει η προσφώνησηκοπέλα και, τέλος, τα έφηβα άτομα και τα παιδιά θηλυκού φύλου αποκαλούνταικορίτσια. Οι γυναίκες με την τυπική γενετική ανάπτυξη είναι συνήθως σε θέση να γεννήσουν από τηνεφηβεία ως τηνεμμηνόπαυση.
Η ελληνική λέξη γυναίκα προέρχεται από τηνπρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *gʷḗn-, από την οποία προέρχεται και η λέξη για τη γυναίκα σε πολλές άλλεςινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Η σημερινή λέξη προέρχεται από τηναρχαιοελληνική λέξη γυνὴ, από την αιτιατική της αρχαίας λέξης.
Συνήθως, οι γυναίκες κληρονομούν ένα ζευγάριχρωμοσωμάτων Χ από τους γονείς τους. Η ανατομία της γυναίκας αποτελείται από τογυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει τιςωοθήκες, τιςσάλπιγγες, τημήτρα, τονκόλπο και τοαιδοίο. Ηλεκάνη της ενήλικης γυναίκας είναι μεγαλύτερη, οιγοφοί είναι μεγαλύτεροι και τοστήθος της γυναίκας είναι μεγαλύτερο από των ανδρών. Οι γυναίκες έχουν λιγότερες τρίχες στο πρόσωπο και άλλα μέρη του σώματος, πάντα σε σχέση με τους άνδρες, ενώ έχουν υψηλότερη παρουσία λίπους στο σώμα και είναι κατά μέσο όρο πιο κοντές και λιγότερο μυώδεις από τουςάνδρες. Παράλληλα, το μέγεθος των γυναικείων μαλλιών τείνει να είναι μεγαλύτερο του ανδρικού.
Σε όλη τηνανθρώπινη ιστορία, οι παραδοσιακοίρόλοι των φύλων συχνά καθόριζαν και περιόριζαν τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες των γυναικών. Μάλιστα πολλά θρησκευτικά δόγματα ορίζουν ορισμένους κανόνες για τις γυναίκες. Καθώς οι κοινωνίες άλλαξαν και κατά τον 20ό αιώνα οι γυναίκες απέκτησαν πολύ περισσότερες επαγγελματικές δυνατότητες πέρα από το να είναι απλέςνοικοκυρές, επεδίωξαν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν τριτοβάθμια εκπαίδευση και να εργαστούν. Ηβία κατά των γυναικών, είτε είναι ενδοοικογενειακή είτε μέσα στη κοινωνία, έχει μακρά ιστορία και διαπράττεται κυρίως από άνδρες. Σε ορισμένες κοινωνίες οι γυναίκες δεν έχουναναπαραγωγικά δικαιώματα. Τα κινήματα και οι ιδεολογίες τουφεμινισμού έχουν κοινό στόχο την επίτευξη τηςισότητας των φύλων.
Στιςτρανς γυναίκες, ηταυτότητα φύλου τους δεν ευθυγραμμίζεται με το αρσενικό φύλο το οποίο είχαν όταν γεννήθηκαν. Οιδιεμφυλικές γυναίκες, αρκετές φορές, παρουσιάζουν χαρακτηριστικά φύλου που δεν ταιριάζουν στις τυπικές έννοιες της βιολογίας των γυναικών.
Οι παράγοντες που καθορίζουν τοφύλο ενός ατόμου είναι κυρίωςβιολογικοί, αλλά δεν είναι οι μοναδικοί. Μερικές γυναίκες είναι δυνατό να έχουν μη φυσιολογικέςορμονικές ήχρωμοσωμικές διαφορές μεταξύ τους, ενώ υπάρχουν και γυναίκες που μπορεί να μη διαθέτουν εξ ολοκλήρου τα χαρακτηριστικά της γυναικείαςφυσιολογίας, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Χρησιμοποιώντας όρους βιολογίας, τα όργανα του θηλυκού φύλου εμπλέκονται στις διαδικασίεςαναπαραγωγής, ενώ τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου σχετίζονται με την ανατροφή των απογόνων και την προσέλκυση ενός ερωτικού συντρόφου. Οι περισσότερες γυναίκες έχουνκαρυότυπο 46,XX, αλλά η μία στις χίλιες έχει καρυότυπο 47,XXX και μία στις 2.500 είναι 45,X (πολυπλοειδία και ανευπλοειδία αντίστοιχα).
Ενώ ο αριθμός των γυναικών που γεννιούνται είναι μικρότερος από τον αριθμό των ανδρών (ηαναλογία βρίσκεται κάπου γύρω στο 1:1.05), τελικά υπολογίζεται ότι στην ηλικία των 60 και άνω, αναλογούν 81 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες. Επιπλέον, σε ακόμα μεγαλύτερες ηλικίες αναλογούν μόνο 53 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες. Σε γενικές γραμμές οι γυναίκες έχουν μικρότερο δείκτηθνησιμότητας από τους άνδρες, ζώντας κατάμέσο όρο πέντε χρόνια παραπάνω, εξαιτίας μιας ποικιλίας παραγόντων. Τέτοιοι μπορεί να είναι:
η παρουσία τηςοιστρογόνου ορμόνης στις γυναίκες, που έχει καρδιοπροστατευτική επίδραση στις προεμμηνοπαυσικές γυναίκες, και η επίδραση υψηλών επιπέδων ανδρογόνων ορμονών στους άνδρες.
Συνολικά, αντιστοιχούν 103,956 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες (πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, Απογραφή 2011).
Γενικώς, οι γυναίκες υποφέρουν από τις ίδιες αρρώστιες με τους άνδρες. Παρόλο αυτά, υπάρχουν σχετικές με το φύλο αρρώστιες που είναι περισσότερο κοινές ή αποκλειστικές στο γυναικείο φύλο. Οι γυναίκες και οι άνδρες είναι πιθανό να εμφανίζουν διαφορετικά συμπτώματα σε μια αρρώστια ή να ανταποκρίνονται διαφορετικά σε κάποιαφαρμακευτική θεραπεία. Αυτό το πεδίο επιστημονικής έρευνας διερευνάται από τηφυλετική φαρμακευτική (gender-based medicine).
Κανονικά τα κύτταρα των γυναικών έχουν δύο χρωμοσώματα Χ και των ανδρών περιέχουν από ένα χρωμόσωμα Χ και Υ.[5] Κατά τη διάρκεια τηςπρώιμης εμβρυϊκής ανάπτυξης. Η μορφολογία των εμβρύων, τόσο του ανδρικού αλλά και του θηλυκού εμβρύου, είναι όμοια έως την 6η με 7η εβδομάδα κύησης όταν το χρωμόσωμα Υ αρχίζει να επιδρά στην ανάπτυξη του μωρού και να αναπτύσσονται όρχεις. Ηδιαφοροποίηση του φύλου προχωρά στις γυναίκες με τρόπο που είναι ανεξάρτητος από τις γοναδικές ορμόνες.[6] Επειδή οι άνθρωποι κληρονομούν τομιτοχονδριακό DNA μόνο από το ωάριο της μητέρας, οιγενεαλογικοί ερευνητές μπορούν να εντοπίσουν τηκαταγωγή ενός ανθρώπου από τη πλευρά της μητέρας του φτάνοντας έως και πολύ περισσότερες γενιές πριν.
Ηεφηβεία, ως προς τις γυναίκες, προκαλεί διαφορές στοσώμα τους οι οποίες επιτρέπουν τησεξουαλική αναπαραγωγή τους μέσω της διαδικασίας τηςγονιμοποίησης. Ανταποκρινόμενες στα χημικά σήματα που εκπέμπει ηυπόφυση, οι ωοθήκες εκκρίνουν ορμόνες που διεγείρουν την ωρίμανση του σώματος, οδηγώντας στην αύξηση του ύψους και του βάρους της γυναίκας, την αύξηση της σωματικής τριχοφυΐας και την ανάπτυξη του μαστού. Επίσης στα κορίτσια, συνήθως στο 12ο με 13ο έτος της ηλικίας τους, σημειώνεται ηεμμηναρχής (έναρξη της εμμήνου ρύσεως).[7][8][9][10]
Μόλις τα κορίτσια περάσουν τη διαδικασία της έναρξης της έμμηνου ρύσεως, μπορούν να μείνουνέγκυες και νατεκνοποιήσουν. Για να τεκνοποιήσει μια γυναίκα, γενικά χρειάζεται να υπάρξει εσωτερική γονιμοποίηση των ωαρίων της με τη βοήθεια ενός ανδρικού σπέρματος μέσω τηςσεξουαλικής επαφής, αν και ηαναπαραγωγική τεχνολογία προσφέρει εναλλακτικές λύσεις.[11] Οι άνθρωποι σε αντίθεση με τα άλλα ζώα πρέπει να στηρίξουν το νεογνό τους μέχρι να ωριμάσει, καθώς σε αντίθεση με άλλα ζώα το νεογνό δεν μπορεί να στηριχθεί στις δικές τους δυνάμεις. Επίσης όπως και άλλα μεγάλα ζώα κάνουν ένα παιδί στη γέννα.[12][13] Μερικές φορές οι άνθρωποι κάνουν πάνω από ένα παιδιά σε μια γέννα, συνήθωςδίδυμα.[14]
Συνήθως μεταξύ της ηλικίας των 49 με 52 ετών μια γυναίκα φτάνει στηνεμμηνόπαυση[15][16], η οποία εμμηνόπαυση λέγεται και κλιμακτήριος. Η εμμηνόπαυση οδηγεί στην απώλεια της τεκνοποιητικής ικανότητας της γυναίκας: πλέον δεν μπορεί να κάνει παιδιά.[17]
Οιωοθήκες, πέρα από τις ορμόνες τις οποίες παράγουν, παράγουν και θηλυκάωάρια, τα οποία, ότανγονιμοποιούνται από αρσενικούς γαμέτες, ξεκινούν τη διαδικασία της εγκυμοσύνης. Ημήτρα είναι ένα όργανο με ιστό, το οποίο προστατεύει και να θρέφει το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Επίσης είναι χρήσιμη για την αποβολή του εμβρύου μετά τη γέννηση του. Οκόλπος χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων και στον τοκετό.[22][23] Ο κόλπος αποτελείται από ταχείλη, ηκλειτορίδα και τηνουρήθρα. Οι μαστικοί αδένες, φαίνεται ότι έχουν εξελιχθεί από τους αποκρινοειδείς αδένες σε αδένες του γυναικείου σώματος ικανούς να παράγουν γάλα, ένα θρεπτικό έκκριμα το οποίο είναι το πιο χαρακτηριστικό χαρακτηριστικό των θηλαστικών.[24] Στις ώριμες γυναίκες, το στήθος είναι ένα όργανο πολύ πιο εμφανές σε σχέση με άλλα θηλαστικά. Πιστεύεται ότι το μεγαλύτερο μέγεθος του στήθους στις γυναίκες απ'ότι στους άνδρες είναι τουλάχιστον εν μέρει αποτέλεσμα τηςσεξουαλικής επιλογής, αν και το μεγαλύτερο μέγεθος δεν φαίνεται ότι είναι αναγκαίο για την παραγωγή μητρικού γάλακτος.[25]
Αν και για κάθε 1 γυναίκα γεννιούνται 1.05 άνδρες, τα νεογέννητα κορίτσια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες από τα αγόρια στο να επιβιώσουν στο πρώτο έτος της ζωής τους. Επίσης οι γυναίκες ζουν περισσότερο, δηλαδή ζουν κατά μέσο όρο έξι με οχτώ χρόνια παραπάνω από τους άνδρες. ΣτηΡωσία, τηνΟυκρανία και τηΛευκορωσία υπάρχουν μερικές από τις μεγαλύτερες αποκλίσεις στο προσδόκιμο ζωής μεταξύ των δύο φύλων. Εκεί η διαφορά είναι σχεδόν δέκα χρόνια, και σχεδόν 7.5 έτη στο υγιές προσδόκιμο ζωής, δηλαδή τα χρόνια που εκτιμάται ότι κάποιος θα ζει σε καλή υγεία.[26] Οι διακρίσεις κατά των γυναικών έχουν μειώσει αυτή τη διαφορά σε μεγάλο βαθμό ή την έχουν αντιστρέψει υπέρ των ανδρών. Το 2015, υπήρχαν 101.8 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες στο κόσμο. Οι διαφορές στο προσδόκιμο ζωής οφείλονται εν μέρει σε εγγενή βιολογικά πλεονεκτήματα που έχουν οι γυναίκες, αλλά αντικατοπτρίζουν επίσης τις διαφορές συμπεριφοράς μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σε κάποιο βαθμό σε ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες αυτή η απόκλιση μειώνεται, πιθανώς λόγω των αυξημένων ποσοστών καπνίσματος στις γυναίκες αλλά και λόγω της μείωσης των ποσοστών καρδιαγγειακών παθήσεων στους άνδρες. ΟΠαγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) γράφει ότι είναι «σημαντικό να σημειωθεί ότι τα επιπλέον χρόνια ζωής για τις γυναίκες δεν χαρακτηρίζονται πάντα από καλή υγεία».[27][28][29]
ΣτηνΕλλάδα το προσδόκιμο ζωής είναι 78.6 έτη για τους άνδρες και 83.7 έτη για τις γυναίκες, δηλαδή 81.2 χρόνια για το 2021.[30] Είναι μεγαλύτερος από τον μέσο όρο τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, που είναι τα 80.6 έτη, αλλά χαμηλότερος από άλλες χώρες όπως ηΙσπανία και η ηΙταλία. Το 2020 στηΚύπρο το προσδόκιμο ζωής ήταν 80.4 έτη για τους άνδρες και 84.4 έτη για τις γυναίκες, ήτοι 82.4 έτη.[31]
Ο τομέας του ανθρώπινου σώματος στο οποίο η συμπεριφορά των γυναικών είναι πιο διαφορετική από αυτή τωνανδρών είναι τοαναπαραγωγικό σύστημα, αλλάδιαφορές ανάμεσα στα φύλα έχουν εντοπιστεί σε πολλά πράγματα. Μερικές από αυτές τις διαφορές είναι λεπτές και δύσκολο να εξηγηθούν, εν μέρει λόγω του γεγονότος ότι είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι επιπτώσεις στην υγεία από τους εγγενείς βιολογικούς παράγοντες που αποκτά η γυναίκα από τη γέννηση της και από τις επιρροές του εξωτερικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει. Ταφυλετικά χρωμοσώματα και οι ορμόνες, αλλά και ο τρόπος ζωής που είναι συγκεκριμένος ως προς το φύλο, ο μεταβολισμός, η λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και η ευαισθησία σε περιβαλλοντικούς παράγοντες πιστεύεται ότι συμβάλλουν στις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων ως προς τα επίπεδα φυσιολογίας, αντίληψης και γνώσης. Έτσι η ανταπόκριση της γυναίκας σε ένα φάρμακο μπορεί να είναι διαφορετική.[32]
Ημητρική θνησιμότητα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ορίζεται ως «ο θάνατος μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή εντός 42 ημερών από τη διακοπή της εγκυμοσύνης, ανεξάρτητα από τη διάρκεια και τον τόπο της εγκυμοσύνης, από οποιαδήποτε αιτία που σχετίζεται ή προϋπήρχε και πριν αλλά επιδεινώθηκε από την εγκυμοσύνη ή τη διαχείρισή της αλλά όχι από τυχαία ή τυχαία αίτια».[36] Το 2008, σημειώνοντας ότι κάθε χρόνο περισσότερες από 100.000 γυναίκες πεθαίνουν από επιπλοκές της εγκυμοσύνης και του τοκετού και τουλάχιστον επτά εκατομμύρια γυναίκες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας ενώ 50 εκατομμύρια άλλες γυναίκες εμφανίζουν προβλήματα στην υγεία τους μετά τη γέννα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προέτρεψε την εκπαίδευση των μαιών ώστε να ενισχύσουν τη στήριξη της μητέρας και του νεογνού μετά τη γέννα. Για να υποστηρίξει την αναβάθμιση των δεξιοτήτων της μαίας, ο ΠΟΥ δημιούργησε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης μαιών.[37]
Περίπου το 99% των θανάτων μητέρων λαμβάνουν χώρα σε αναπτυσσόμενα κράτη. Η πλειοψηφία τους καταγράφεται στηνυποσαχάρια Αφρική και σχεδόν το ένα τρίτο στηΝότια Ασία. Οι περισσότερες γυναίκες που χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας της γέννας πεθαίνουν απόπροεκλαμψία καιεκλαμψία,μη ασφαλείς αποβολές, επιπλοκές ασθενειών όπως ηελονοσία και τοσύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας και σοβαρή αιμορραγία και λοιμώξεις μετά τον τοκετό.[38] Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Σιγκαπούρη είναι πολύ ασφαλείς ως προς τον τοκετό και έχουν σημειωθεί πολύ λίγοι θάνατοι.[39]
Το 1990, οι ΗΠΑ είχαν το δωδέκατο μεγαλύτερο ποσοστό μητρικής θνησιμότητας σε ένα δείγμα δεκατεσσάρων ανεπτυγμένων χωρών που εξετάστηκαν. Μέχρι σήμερα, το σχετικό ποσοστό στις ΗΠΑ έχει εκτιναχθεί και οι άλλες χώρες καταγράφουν σταθερή βελτίωση και μείωση του ποσοστού. Στις ΗΠΑ υπάρχουν 26.4 θανάτοι μητερών ανά 100.000 γεννήσεις, ενώ σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες η ίδια αναλογία είναι κάτω από 10 θανάτους μητερών στις 100.000 γεννήσεις. Επιπλέον, πέρα από τις 700 με 900 γυναίκες που πεθαίνουν στις ΗΠΑ κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού, περίπου 70.000 γυναίκες αντιμετωπίζουν σημαντικές επιπλοκές στην υγεία τους. Πάνω από το 1% των εγκυμονούσων μητερών στις ΗΠΑ εμφανίζει επιπλοκές μετά τη γέννα.[40][41]
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το διάστημα 2010 με 2014 έγιναν περίπου 56 εκατομμύρια αμβλώσεις σε όλο το κόσμο (25% όλων των κυήσεων). Από αυτά, περίπου 25 εκατομμύρια θεωρήθηκαν ωςμη ασφαλείς. Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι στις ανεπτυγμένες χώρες και περιοχές του κόσμου υπάρχουν 30 θάνατοι στις 100.000 μη ασφαλείς αμβλώσεις, αριθμός ο οποίος αυξάνεται στους 220 θανάτους ανά 100.000 μη ασφαλείς αμβλώσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες και περιοχές, αριθμός μάλιστα που αυξάνεται στους 520 θανάτους ανά 100.000 μη ασφαλείς αμβλώσεις στην υποσαχάρια Αφρική. Ο ΠΟΥ αποδίδει αυτούς τους θανάτους σε:
νόμοι που περιορίζουν την άμβλωση,
κακή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
υψηλό κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών από εκπαιδευμένους ανθρώπους
στιγματισμός των γυναικών που έκαναν άμβλωση
άρνηση πολλών γιατρών να κάνουν αμβλώσεις
περιττές απαιτήσεις (π.χ. υποχρεωτικές περίοδοι αναμονής, υποχρεωτική παροχή συμβουλών στη γυναίκα, παροχή παραπλανητικών πληροφοριών, εξουσιοδότηση από τρίτους και περιττές εξετάσεις που καθυστερούν την άμβλωση).[43]
Στην πρόσφατη ιστορία, οι ρόλοι των φύλων και ιδιαίτερα της γυναίκας έχουν αλλάξει πολύ. Σε παλαιότερες εποχές οι φιλοδοξίες που είχαν οι γονείς για τα παιδιά τους διέφεραν ανάλογα με το φύλο.[44] Παραδοσιακά, οι γυναίκες τηςμεσαίας τάξης ασχολούνταν με τις εργασίες του παιδιού και ιδιαίτερα με τη φροντίδα των παιδιών τους. Για τις φτωχότερες γυναίκες, ειδικά για τις γυναίκες τηςεργατικής τάξης, αν και αυτή η ασχολία παρέμεινε η ιδανικότερη, οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης τις ανάγκασαν να εργαστούν έξω από το σπίτι τους. Πολλά από τα επαγγέλματα που είχαν στη διάθεσή τους προσέφεραν χαμηλότερες αμοιβές απ'ότι στους άνδρες.
Καθώς οι αντιλήψεις για τη γυναίκα στον χώρο εργασίας άλλαξαν, ενώ παλαιότερα οι γυναίκες εργάζονταν κατά βάση σε «βρώμικες», πολύωρες δουλειές στο εργοστάσιο, πλέον κατάφεραν να εργαστούν σε «καθαρότερες», πιο αξιοσέβαστες θέσεις γραφείου όπου απαιτούνταν περισσότερη εκπαίδευση. Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ αυξήθηκε από 6% το 1900 σε 23% το 1923. Οι μεταβολές στην παρουσία των γυναικών στο εργατικό δυναμικό οδήγησαν στη μεταβολή των προτεραιοτήτων τους από την τεκνοποίηση στην επιδίωξη της επιτυχημένης επαγγελματικής σταδιοδρομίας και της εκπαίδευσης.
Στη δεκαετία του 1970, πολλές γυναίκες πανεπιστημιακοί και επιστήμονες απέφευγαν να κάνουν παιδιά. Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, οι ακαδημαϊκοί, οι επιστημονικοί και οι κρατικοί θεσμοί προσπάθησαν να εξισώσουν τις συνθήκες εργασίας για τους άνδρες και τις γυναίκες. Ακόμα κι έτσι, οι ανισότητες στη θέση των φύλων στο σπίτι δρούσαν ανασταλτικά στις επαγγελματικές ευκαιρίες των γυναικών: οι εργαζόμενες γυναίκες εξακολουθούσαν να θεωρούνται γενικά υπεύθυνες για την οικιακή εργασία και τη φροντίδα των παιδιών. Αυτή η αντίληψη περιόριζε τον χρόνο και την ενέργεια που μπορούσαν να αφιερώσουν στην καριέρα τους. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, τα γυναικεία κολέγια των ΗΠΑ απαιτούσαν από τις γυναίκες μέλη ΔΕΠ τους να παραμείνουν ανύπαντρες, με το σκεπτικό ότι μια γυναίκα δεν μπορούσε να είναι ταυτόχρονα και καθηγήτρια και μητέρα. Σύμφωνα με τον Σίμπινγκερ, «Το να είσαι επιστήμονας και σύζυγος και μητέρα είναι ένα βάρος σε μια κοινωνία που προσδοκά ότι πιο συχνά οι γυναίκες από τους άνδρες θα βάλουν πάνω την οικογένεια από τη σταδιοδρομία».[45]
Τα κινήματα για τα δικαιώματα των γυναικών υποστηρίζουν τηνισότητα ευκαιριών και για τα δύο φύλα, αλλά και ταίσα δικαιώματα για τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου. Μέσω ενός συνδυασμού τωνοικονομικών μεταβολών και των προσπαθειών τουφεμινιστικού κινήματος, τις τελευταίες δεκαετίες οι γυναίκες σε πολλές κοινωνίες έχουν αποκτήσει πολύ περισσότερες εργασιακές ευκαιρίες πέρα από το επάγγελμα τηςνοικοκυράς. Παρά τις προόδους, οι σύγχρονες γυναίκες στη δυτική κοινωνία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο χώρο εργασίας, αλλά και προκλήσεις σε θέματα εκπαίδευσης, έμφυλης βίας, υγειονομικής περίθαλψης, πολιτικής αντιμετώπισης, μητρότητας και άλλα. Οσεξισμός πρόκειται για βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σχεδόν παντού, αν και οι μορφές, οι λαϊκές αντιλήψεις και η βαρύτητα του φαινομένουν ποικίλλουν ανάμεσα στις κοινωνίες και τις κοινωνικές τάξεις. Ο εκδημοκρατισμός της οικογένειας και η αυξανόμενη συμμετοχή του άνδρα σε ασχολίες του νοικοκυριού που θεωρούνταν γυναικείες αποτελούν θετική εξέλιξη.[46][απέτυχε η επαλήθευση]
Παρά το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερες γυναίκες επιζητούν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι μισθοί των πτυχιούχων γυναικών είναι συχνά χαμηλότεροι από εκείνους των ανδρών. Το 2005 το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS News ανέφερε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες οι γυναίκες ηλικίας 30 έως 44 ετών που είναι κάτοχοι πτυχίου πανεπιστημίου λαμβάνουν το 62% των αποδοχών των ανδρών με παρόμοια προσόντα, το τέταρτο χειρότερο ποσοστό στις 19 χώρες που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία στο σχετικό άρθρο. Στη Γερμανία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ελβετία η ανισότητα είναι μεγαλύτερη.[47] Στην Κύπρο το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με στοιχεία του 2020 ήταν 9%, το έβδομο χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ σε άρθρο του 2017 το ίδιο ποσοστό στην Ελλάδα ήταν 15.3%. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η απόκλιση των μισθών σε άνδρες και γυναίκες στελέχη επιχειρήσεων είναι περίπου 25% ή 14.000 ευρώ. Οι αποκλίσεις μισθών μεταξύ των δύο φύλων σε άλλα επαγγέλματα στην Ελλάδα είναι 10% με 25%.[48]
ΗΔιακήρυξη του ΟΗΕ για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών αναγνωρίζει[4] τρεις μορφές βίας κατά των γυναικών: αυτή που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της οικογένειας, αυτή που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της κοινότητας και αυτή που διαπράττεται ή συγχωρείται από το κράτος. Αναφέρει επίσης ότι «η βία κατά των γυναικών είναι η σημερινή εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών».[42]
Η βία κατά των γυναικών αποτελεί μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα στις περιοχές που δεν ανήκουν στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, εξαιτίας της πατριαρχικής δομής της κοινωνίας, της έλλειψης σχετικών νόμων και την ανεπαρκή εφαρμογή των υπαρχόντων. Οι κοινωνικοί κανόνες που υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου εμποδίζουν την πρόοδο στο τομέα της προστασίας των γυναικών από την έμφυλη βία. Για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνες τηςΓιούνισεφ, το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 15–49 ετών που θεωρούν ότι υπό συγκεκριμένες συνθήκες δικαιολογούνται οι άνδρες να χτυπήσουν τη γυναίκα τους φτάνει το 90% στοΑφγανιστάν και τηνΙορδανία, το 87% στοΜάλι, το 86% στηΓουινέα και τοΑνατολικό Τιμόρ, το 81% στοΛάος και το 80% στηνΚεντροαφρικανική Δημοκρατία.[43] Μια έρευνα του 2010 που διεξήχθη από τοκέντρο ερευνών Πιου διαπίστωσε ότι ολιθοβολισμός ως τιμωρία για τημοιχεία είναι αποδεκτή τιμωρία για το 82% των ερωτηθέντων στηνΑίγυπτο και τοΠακιστάν, το 70% στηνΙορδανία, το 56% τηΝιγηρία και το 42% στηνΙνδονησία.[44]
Υπήρξαν επίσης πολλές μορφές βίας κατά των γυναικών οι οποίες είχαν επικρατήσει σε ορισμένες περιοχές κατά τη διάρκεια της ιστορίας, όπως τοκυνήγι μαγισσών, η θυσίαχήρων (όπως τοσάτι) και τοδέσιμο των ποδιών. Η δίωξη γυναικών για το αδίκημα τηςμαγείας έχει μακρά παράδοση: για παράδειγμα, κατά την πρώιμη σύγχρονη περίοδο (μεταξύ του 15ου και του 18ου αιώνα), οιδίκες μαγισσών ήταν κοινό θέαμα στην Ευρώπη και στις ευρωπαϊκές αποικίες στη Βόρεια Αμερική. Σήμερα, σε περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής, στην αγροτική Βόρεια Ινδία και τη Παπούα Νέα Γουινέα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που πιστεύουν στη μαγεία και οι γυναίκες που κατηγορούνται ότι είναι μάγισσες υφίστανται σοβαρή βία.[46][47][48] Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες η μαγεία είναι ποινικό αδίκημα. ΣτηΣαουδική Αραβία, η μαγείατιμωρείται με θάνατο και το 2011 η χώρα αποκεφάλισε μια γυναίκα την οποία το κράτος κατηγόρησε για «μαγεία και μάγια».[49][50]
Επίσης ορισμένες μορφές βίας κατά των γυναικών έχουν αναγνωριστεί ως ποινικά αδικήματα μόνο τις τελευταίες δεκαετίες σε ορισμένες χώρες, καθώς πολλές χώρες εξακολουθούν να τις επιτρέπουν. Οβιασμός από τον σύζυγο δεν έχει ποινικοποιηθεί σε όλο το κόσμο.[51][52] Στον Δυτικό Κόσμο, στις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει μια τάση που έχει στόχο την εξασφάλιση τηςισότητας των φύλων στογάμο και τη δίωξη τηςενδοοικογενειακής βίας, αλλά σε πολλά μέρη του κόσμου οι γυναίκες εξακολουθούν να χάνουν αρκετά δικαιώματα που έχουν σε τέτοια θέματα όταν συνάπτουν τον γάμο τους.[53]
Οι νόμοι και οι πολιτικές για τη βία κατά των γυναικών διαφέρουν ανάλογα με το νομικό σύστημα του κάθε κράτους. ΣτηνΕυρωπαϊκή Ένωση, η δίωξη για αδικήματα όπως η σεξουαλική παρενόχληση και η εμπορία ανθρώπων ρυθμίζονται από τις ειδικέςοδηγίες.[56][57]
Μητέρα με το παιδί της στοΜπουτάνΧάρτης των χωρών του κόσμου ως προς το ποσοστό γεννητικότητας (2020), σύμφωνα με τοΓραφείο Αναφοράς Πληθυσμού του ΟΗΕ.
Τοσυνολικό ποσοστό γονιμότητας, δηλαδή ο αριθμός των παιδιών που κάνει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της κατά μέσο όρο, ποικίλει πάρα πολύ μεταξύ των κρατών. Το 2016, το υψηλότερο εκτιμώμενο ποσοστό γονιμότητας (ή εναλλακτικά γεννητικότητας) ήταν αυτό τουΝίγηρα (όπου κατά μέσο όρο μια γυναίκα κάνει 6.62 παιδιά στη διάρκεια της ζωής) και το χαμηλότερο ήταν αυτό τηςΣιγκαπούρης (όπου κατά μέσο όρο μια γυναίκα κάνει 0.82 παιδιά στη διάρκεια της ζωής).[49] Οι περισσότερες χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής έχουν υψηλά έως πολύ υψηλά ποσοστά γεννητικότητας. Η υπεργεννητικότητα σε αυτές τις χώρες δημιουργεί προβλήματα στις ίδιες συμβάλλοντας στην έλλειψη πόρων και στονυπερπληθυσμό. Οι περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου έχουν χαμηλά ποσοστά γεννητικότητας, γεγονός το οποίο οδηγεί στηγήρανση τουπληθυσμού και έπειτα στη μείωση του. Ο δυτικός κόσμος κρατά τον πληθυσμό του σταθερό με τη μετανάστευση.
Στον πίνακα παρουσιάζεται το ποσοστό των γεννήσεων από ανύπαντρες γυναίκες ως μέρος του συνολικού αριθμού γεννήσεων των χωρών, σε επιλεγμένες χώρες, στα έτη 1980 και 2007.[58]
Σε πολλά μέρη του κόσμου, τις τελευταίες δεκαετίες η δομή της οικογένειας έχει αλλάξει αρκετά. Για παράδειγμα, στη Δύση, αλλά και σε άλλα ανεπτυγμένα κράτη, υπήρξε μια τάση αποκέντρωσης των γενεών: παλιά στο ίδιο σπίτι ζούσαν γιαγιάδες, μητέρες και εγγόνια από την ίδια οικογένεια. Πλέον αυτό έχει αλλάξει και το μοντέλο ανατροφής των παιδιών έχει μεταβληθεί στηπυρηνική οικογένεια δηλαδή στη διαμονή των γονέων με τα παιδιά. Οι ανύπαντρες γυναίκες πλέον κάνουν δικά τους παιδιά. Τα παιδιά εκτός γάμου ανήκουν σεζευγάρια που συζούν και σεανύπαντρες γυναίκες. Ενώ οι γεννήσεις εκτός γάμου είναι συνηθισμένο φαινόμενο και πλήρως αποδεκτός τρόπος ανατροφής του παιδιού σε αρκετά μέρη του κόσμου, σε άλλα μέρη οι ανύπαντρες μητέρες αντιμετωπίζουν κοινωνικό στιγματισμό, εξοστρακισμό. Σε ακραίες περιπτώσεις έχουν σημειωθεί περιστατικά βίας σε γυναίκες ακόμη καιδολοφονίες τιμής.[50][51] Επιπλέον, τοσεξ εκτός γάμου είναι παράνομο σε πολλές χώρες: στη Σαουδική Αραβία, το Πακιστάν,[52] το Αφγανιστάν,[53][59] στο Ιράν,[59] το Κουβέιτ,[54] τις Μαλδίβες,[56] το Μαρόκο,[57] το Ομάν,[60] τη Μαυριτανία,[61] τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,[62][63] το Σουδάν,[64] και στην Υεμένη[65]).
Ο κοινωνικός ρόλος τηςμητέρας διαφέρει μεταξύ των κρατών και των πολιτισμών. Σε πολλά μέρη του κόσμου, οι γυναίκες με παιδιά αναμένεται να μείνουν στο σπίτι και να αφιερώσουν όλη τους την ενέργεια στην ανατροφή των παιδιών, ενώ σε άλλα μέρη οι μητέρες επιστρέφουν στην αμειβόμενη εργασία (βλέπε τα λήμματαεργαζόμενη μητέρα καιμητέρα που εργάζεται από το σπίτι).
Οι γυναίκες σε διάφορα μέρη φορούν διαφορετικές ενδυμασίες, οι οποίες επηρεάζονται από την εθνότητα τους, την περιοχή τους, τις θρησκευτικές αρχές, τις παραδόσεις, τα κοινωνικά πρότυπα και τις τάσεις της μόδας, μεταξύ άλλων παραγόντων. Οι διαφορετικές κοινωνίες έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για τησεμνότητα. Ωστόσο, σε πολλές χώρες, οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να φορούν συγκεκριμένες ενδυμασίες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στοΙσλάμ. Ενώ ορισμένες χώρες και περιοχές υποχρεώνουν με νόμο τις γυναίκες να φορούν ορισμένα ενδύματα όπως η μαντίλα, άλλες χώρες απαγορεύουν ή περιορίζουν τη χρήση της μαντίλας ή τηςμπούρκας σε δημόσιους χώρους. Μια χώρα που έχει απαγορεύσει τη μαντίλα και γενικότερα τοχιτζάμπ είναι η Γαλλία. Οι νόμοι που απαγορεύουν ή υποχρεώνουν τις γυναίκες να φορούν συγκεκριμένα είδη ενδυμασίας έχουν επικριθεί έντονα σε πολλές περιοχές.[66]
Σήμερα, ειδικά στον ανεπτυγμένο κόσμο, υπάρχει μια τάση προς την πλήρη χρήση της τυποποιημένης δυτικότροπης ενδυμασίας, και την εγκατάλειψη των παλαιότερων, πιο παραδοσιακών ενδυμασιών. Αυτή η τάση είναι πιο εμφανής σε γυναίκες που ανήκουν σε νεότερες ηλικιακές ομάδες.
Ηχωριστή εκπαίδευση ανά φύλο παραδοσιακά κυριαρχούσε στις κοινωνίες και ακόμα είναι πολύ ισχυρή σε ορισμένα μέρη. Η καθολική εκπαίδευση, δηλαδή η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση που παρέχεται από το κράτος, με τη συμμετοχή των δύο φύλων στην ίδια σχολική μονάδα, δεν έχει εδραιωθεί σε όλο το κόσμο, αν και στην Ελλάδα, την Κύπρο και τις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες έχει εδραιωθεί η κοινή εκπαίδευση για τα δύο φύλα. Σε ορισμένες δυτικές χώρες, οι γυναίκες έχουν ξεπεράσει τους άνδρες σε πολλούς δείκτες εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2005/2006, οι γυναίκες κέρδισαν το 60% των πτυχίων, το 60% των μεταπτυχιακών και το 50% των διδακτορικών.[67][68]
Το φυλετικό χάσμα στην εκπαίδευση στα μέλη τουΟργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) έχει μειωθεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οι νεότερες γυναίκες σήμερα έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: σε 19 από τις 30 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, το ποσοστό των γυναικών 25 έως 34 ετών που έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση από τις γυναίκες ηλικίας 55 έως 64 ετών είναι παραπάνω από διπλάσιο. Σε 21 από τις 27 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ με συγκρίσιμα δεδομένα, ο αριθμός των γυναικών που αποφοιτούν από προγράμματα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι ίσος ή ανώτερος των ανδρών. Στην Ελλάδα 2016 το 53% των εισακτέων στα πανεπιστήμια ήταν γυναίκες και το 47% άνδρες.[69] Τα 15χρονα κορίτσια τείνουν να έχουν πολύ υψηλότερες προσδοκίες για την επαγγελματική σταδιοδρομία σε σχέση με τα αγόρια της ίδιας ηλικίας.[70] Ενώ οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ των πτυχιούχων πανεπιστημίων σε πολλές χώρες μέλη του ΟΟΣΑ, λαμβάνουν μόνο το 30% των πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σχολές που αφορούν την επιστήμη και τη μηχανική. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 25% έως 35% των ερευνητών στις περισσότερες χώρες μέλη του ΟΟΣΑ.[71]
Η ακαδημαϊκή έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες σπουδάζουν με τον ίδιο ρυθμό με τους άνδρες σε πανεπιστήμια υψηλού κύρους, αλλά πρέπει να παλέψουν περισσότερο για να γίνουν καθηγητές εκεί. Η κοινωνιολόγοςΧάριετ Ζάκερμαν παρατήρησε ότι όσο πιο διάσημο είναι ένα πανεπιστήμιο, τόσο πιο δύσκολο και χρονοβόρο θα είναι για τις γυναίκες να αποκτήσουν μια θέση ΔΕΠ εκεί. Το 1989, το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ τοποθέτησε την πρώτη καθηγήτρια χημείας του, τη Σίνθια Φρεντ, και το 1992 την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στη φυσική, τη Μελίσα Φράνκλιν. Παρατήρησε επίσης ότι οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να γίνουν νωρίτερα από τους άνδρες εκπαιδευτές και λέκτορες, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εργαστούν νωρίτερα από τις γυναίκες σε θέσεις θητείας. Σύμφωνα με τους Σμιθ και Τανγκ, το 1989, το 65% των ανδρών και μόνο το 40% των γυναικών κατείχαν θέσεις θητείας. Μόνο το 29% των βοηθών καθηγητή σε σχολές επιστημών και μηχανικής σε κολέγια και πανεπιστήμια των ΗΠΑ ήταν γυναίκες.[72] Στην Ελλάδα υπάρχουν, το 2016 υπήρχαν 5.894 άνδρες και 2.589 γυναίκες καθηγητές πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Το ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών ως καθηγητές πανεπιστημίων αυξήθηκε από 27% το 2003 σε 31% το 2016. ΤοΧαροκόπειο Πανεπιστήμιο έχει ποσοστό γυναικών καθηγητών 41%, τοΕΜΠ 23% και τοΠολυτεχνείο Κρήτης 14% την ίδια χρονιά.[69]
Το 1992, οι γυναίκες έλαβαν το 9% των διδακτορικών που απονεμήθηκαν εκείνη τη χρονιά σε σχολέςμηχανικής, αλλά μόνο το 1% αυτών των γυναικών έγιναν καθηγητές. Το 1995, το 11% των καθηγητών σε σχολές επιστήμης και μηχανικής ήταν γυναίκες. Τότε υπήρχαν μόνο 311 κοσμήτορες σχολών μηχανικής που ήταν γυναίκες, λιγότερο από το 1% του συνόλου των πάνω από 30.000 σχολών μηχανικής που υπήρχαν στο κόσμο τότε. Ακόμη και στηνψυχολογία, μια ειδικότητα στην οποία οι γυναίκες κερδίζουν την πλειονότητα των διδακτορικών, μόνο το 19% των θέσεων καθηγητή ψυχολογίας ανήκε σε γυναίκες, σύμφωνα με έρευνα, το 1994.[73]
Η κοινή εκπαίδευση για τα δύο φύλα (ή, πιο απλά, μεικτά σχολεία) εφαρμόζεται ανεπίσημα από την ανεξαρτησία της χώρας, γιατί δεν υπήρχαν οικονομικές δυνατότητες για την κατασκευή χωριστών σχολείων και εκπαιδευμένες διδασκάλισσες για να επανδρώσουν τα σχολεία. Το 1929 τα δημοτικά σχολεία έγιναν μεικτά. Επειδή η κυβέρνηση ήταν επιφυλακτική για τις κοινωνικές αντιδράσεις, η μεικτή φοίτηση στη δευτεροβάθμια επανήλθε στο προσκήνιο με τη μεταπολίτευση το 1976-79, αν και οι περισσότεροι γονείς ήταν κατά του μέτρου. Η δευτεροβάθμια μετέβη σε καθεστώς μεικτής φοίτησης τη χρονιά 1979-80, εφόσον τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δήλωναν ότι μπορούσαν και ήθελαν να γίνουν μεικτά σχολεία, και ιδρύθηκαν πολλά νέα τέτοια. Με τον νόμο 1566 του 1985 οριστικοποιήθηκε η μεικτή φοίτηση για τα δύο φύλα σε όλες τις βαθμίδες.[74]
Το ποσοστό αλφαβητισμού στις γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό στους άνδρες. Το World Factbook, σύμφωνα με εκτίμηση του 2010, αναφέρει ότι το 80% των γυναικών είναι εγγράμματες, ενώ το ποσοστό αυτό για τους άνδρες φτάνει το 88.6% των ανδρών (τα ποσοστά αφορούν μόνο τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω). Τα ποσοστά αλφαβητισμού είναι χαμηλότερα στη Νότια και Δυτική Ασία και σε μέρη της Υποσαχάριας Αφρικής.[75]
ΗΣιριμάβο Μπανταρανάικε ήταν η πρώτη δημοκρατικά εκλεγμένη γυναίκαπρωθυπουργός. Εξελέγη με εκλογές στηΣρι Λάνκα το 1960.Αυτός ο χάρτης δείχνει το ποσοστό των γυναικών στα κοινοβούλια (2010). Όσο πιο λευκό είναι το χρώμα, το ποσοστό είναι υψηλότερο.
Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στη διακυβέρνηση των περισσότερων κρατών. Τον Ιανουάριο του 2019 το 24.3% των μελών, κατά μέσο όρο, των κοινοβουλευτικών σωμάτων σε όλο το κόσμο ήταν γυναίκες.[76] Τακινήματα για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών έχουν μακράιστορία. Για παράδειγμα, τοδικαίωμα ψήφου των γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν κάτι που επετεύθχη σταδιακά, πρώτα σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα και στη συνέχεια το 1920 κατοχυρώθηκε το δικαίωμα ψήφου σε εθνικό επίπεδο για τις γυναίκες της δέκατης ένατης τροπολογίας στο Σύνταγμα των ΗΠΑ. Ορισμένες δυτικές χώρες άργησαν να επιτρέψουν στις γυναίκες να ψηφίσουν, ιδίως η Ελβετία, όπου οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στις ομοσπονδιακές εκλογές το 1971. Μάλιστα στοκαντόνι του Άπεντσελ Ίνεροντεν, οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου για τοπικά ζητήματα μόλις το 1991, όταν το καντόνι αναγκάστηκε να παραχωρήσει αυτό το δικαίωμα με απόφαση τουΟμοσπονδιακού Ανώτατου Δικαστηρίου της Ελβετίας.[77][78] Το 1984 τοΛιχτενστάιν παραχώρησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες μεδημοψήφισμα.
Στην Ελλάδα το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες παραχωρήθηκε το 1930, μόνο σε δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, αλλά μόνο σε γυναίκες άνω των 30 ετών και όσες είχαν τελειώσει το δημοτικό. Το 1952 παραχωρήθηκε το δικαίωμα ψήφου σε όλες τις γυναίκες άνω των 21 ετών, αλλά επειδή δεν ενημερώθηκαν εγκαίρως οι εκλογικοί κατάλογοι ψήφισαν πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1956, βγάζοντας 2 βουλευτές. Τον Μάρτιο του 2021 το 20.6% των βουλευτών του ελληνικού κοινοβουλίου ήταν γυναίκες.[79] Το αντίστοιχο ποσοστό στη Κύπρο ήταν 14% το ίδιο έτος.[80]
Οι γυναίκες έχουν συνεισφέρει βαθιά στον διάβα της ιστορίας στην επιστήμη, στηλογοτεχνία και τητέχνη. Οι τομείς τηςμαιευτικής καιγυναικολογίας ήταν δύο τομείς όπου οι γυναίκες ιστορικά είχαν τη μεγαλύτερη επιτυχία, μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν η φροντίδα για τις εγκύους που πριν αναλάμβαναν οι γυναίκες πλέον ξεκίνησε να γίνεται από τους άνδρες σε μεγάλο βαθμό γιατί πλέον το επάγγελμα άρχισε να χρειάζεται ειδική εκπαίδευση.[81][82]
Το συγγραφικό έργο γενικά θεωρούνταν επίσης αποδεκτό για τις γυναίκες της ανώτερης τάξης, αν και οι γυναίκες που ζούσαν κάποτε σε ανδροκρατούμενο κόσμο δυσκολεύονταν να πετύχουν και συχνά αναγκάζονταν να υιοθετήσουν ανδρικό ψευδώνυμο (π.χΓεώργιος Σάνδης,Τζορτζ Έλιοτ).
Έχουν υπάρξει γυναίκεςσυνθέτες,τραγουδοποιοί,ερμηνευτές οργάνων,τραγουδιστές,μαέστροι,μουσικοπαιδαγωγοί,μουσικοπαιδαγωγοί,κριτικοί μουσικής /δημοσιογράφοι της μουσικής. Υπάρχουν μουσικά κινήματα, εκδηλώσεις και είδη που σχετίζονται με τις γυναίκες, ταγυναικεία θέματα και τονφεμινισμό. Στη δεκαετία του 2010, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό των τραγουδιστώνλαϊκής καικλασικής μουσικής είναι γυναίκες, υπάρχουν λίγες γυναίκεςμουσικοί παραγωγοί ή κριτικοί μουσικής και παίχτες οργάνων των συγκροτημάτων της ροκ. Αν και η κλασική μουσική είχε πολλές γυναίκες στους κόλπους της, από τη μεσαιωνική περίοδο και έπειτα, το ποσοστό των γυναικών ως συνθέτες κλασικών τραγουδιών, των γυναικών που αναφέρονται σε εγχειρίδια μουσικής και σχετικές εγκυκλοπαίδειες είναι μικρό. Για παράδειγμα, στη Συνοπτική Ιστορία της Μουσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ηΚλάρα Σούμαν είναι μια από τις λίγες γυναίκες συνθέτες που αναφέρει το βιβλίο.
Οι γυναίκες αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό των σολίστ της κλασικής μουσικής. Το ποσοστό των γυναικών μελών των ορχηστρών αυξάνεται. Ωστόσο, ένα άρθρο του 2015 το φύλο των σολίστ στις μεγάλες καναδικές ορχήστρες, ανέφερε ότι το 84% των σολίστ της Συμφωνικής Ορχήστρας του Μονρεάλ ήταν άνδρες. Το 2012, οι γυναίκες αποτελούσαν μόλις το 6% της σύνθεσης τηςΦιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης. Οι γυναίκες είναι λιγότερο συχνές ως μέλη συγκροτημάτων της ροκ και τουχέβι μέταλ, αν και έχουν υπάρξει αρκετές αξιόλογες γυναίκες οργανοπαίκτες καιγυναικεία συγκροτήματα. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται ιδιαίτερα στα συγκρότημαεξτρίμ μέταλ.[84] Υπάρχουν σχετικά λίγες γυναίκες διευθυντές ορχήστρας, κριτικοί ή δημοσιογράφοι μουσικών εντύπων,μουσική παραγωγοί καιηχολήπτες. Ενώ τον 19ο αιώνα αποθαρρυνόταν οι γυναίκες να ασχοληθούν με τη σύνθεση, και οι γυναίκεςμουσικολόγοι ακόμη και σήμερα είναι λιγότεροι από τους άνδρες, οι γυναίκες ασχολήθηκαν με τημουσική εκπαίδευση «... σε τέτοιο βαθμό που οι γυναίκες κυριάρχησαν [σε αυτόν τον τομέα] κατά το τελευταίο μισό του 19ου αιώνα και σε βάθος χρόνου τον 20ο αιώνα».[85]
Σύμφωνα με την Τζέσικα Ντέτσεν, μουσικογράφο για την εφημερίδαThe Independent του Λονδίνου, οι γυναίκες μουσικοί της κλασικής μουσικής «...πολύ συχνά κρίνονται για τις εμφανίσεις τους, παρά για το ταλέντο τους» και αντιμετωπίζουν πίεση «... ώστε φαίνονται σέξι στη σκηνή και στις φωτογραφήσεις".[87] Η Ντέτσεν δηλώνει ότι ενώ «υπάρχουν γυναίκες μουσικοί που αρνούνται να παίξουν με κριτήριο την εμφάνισή τους, ... αυτές που το κάνουν τείνουν να είναι πιο επιτυχημένες υλικά».[87]
Σύμφωνα με τη βρετανίδα ραδιοφωνική παραγωγό, Εντουίνα Ουόλστενκροφτ, η βιομηχανία της κλασικής μουσικής ήταν από καιρό ανοιχτή στο να έχει γυναίκες σε ρόλους ερμηνείας ή ψυχαγωγίας, αλλά θέσεις όπως ηδιεύθυνση μιας ορχήστρας είναι ακόμη και σήμερα σε μεγάλο βαθμό σε ανδρικά χέρια.[88] Στη λαϊκή μουσική, ενώ υπάρχουν πολλές γυναίκες τραγουδίστριες που γράφουν τραγούδια, υπάρχουν πολύ λίγες γυναίκες χειριστές τηςκονσόλας ήχου και πολύ λίγες γυναίκεςμουσική παραγωγή.[89]
Ορισμένες θρησκείες και δόγματα έχουν συγκεκριμένες απόψεις σχετικά με τουςρόλους των φύλων, την αλληλεπίδραση των φύλων στις κοινωνικές δραστηριότητες και την κοινωνική ζωή, την κατάλληλη ενδυμασία των γυναικών, και άλλα θέματα που επηρεάζουν τη θέση της γυναίκας στη κοινωνία. Σε πολλές χώρες, αυτές οι θρησκευτικές διδασκαλίες επηρεάζουν το ποινικό δίκαιο, ή το οικογενειακό δίκαιο (βλέπε αναλυτικότερα το λήμμαΣαρία). Η σχέση μεταξύ της θρησκείας, του νόμου και της ισότητας των φύλων έχει συζητηθεί από διάφορους διεθνείς οργανισμούς.[90]
Οι παλαιότερες γυναίκες των οποίων τα ονόματα τους είναι γνωστά είναι οι παρακάτω:
ΗΝεϊθχοτέπ (έζησε γύρω στο 3200 π.Χ.), ήταν η σύζυγος τουΝαρμέρ και η πρώτη βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου.[91][92]
ΗΜέρνεϊτ (έζησε γύρω στο 3000 π.Χ.), ήταν αντιβασίλισσα και σύζυγος του βασιλιά στην αρχαία Αίγυπτο κατά τη διάρκεια τηςπρώτης δυναστείας. Ίσως μάλιστα να έχει αποτελέσει και βασίλισσα της Αιγύπτου.[93][94]
ΗΠουαμπί (έζησε γύρω στο 2600 π.Χ.), γνωστή και ως Σουμπάντ, ήταν μια βασίλισσα τηςΟυρ της οποίας ο τάφος περιέχει διάφορα υψηλής αξίας καλλιτεχνήματα. Επίσης υπάρχουν και άλλες γνωστές προσαργωνικές βασίλισσες της Ουρ που είναι γνωστές, όπως οι Ασουσικιλντιγκίρ, Νινμπάντα και Γκανσαμανού.[97]
Η Κουγκμπάου (έζησε γύρω στο 2500 π.Χ.), ήταν βασίλισσα τωνΣουμέριων, η οποία καταγόταν από τοΚις και εξελέγη από το ιερατείο τηςΝιπούρ σε αυτό το αξίωμα. Σε μεταγενέστερη εποχή απέκτησε την ονομασία Καμπάμπα, σαν θεότητα όμως.
ΗΜπαραναμτάρα (έζησε γύρω στο 2384 π.Χ.), ήταν μια προεξάρχουσα και επιδραστική βασίλισσα τηςΛουγκαλάντα τουΛαγκάς. Από την πρώτη δυναστεία των Λαγκάς υπάρχουν και άλλες γνωστές προσαργωνικές (δηλαδή έζησαν πριν από τον Σαργών) βασίλισσες όπως η Μενμπαρά-αμπζού, Ασουμεερέν, Νινχιλισούγκ, Ντιμτούρ, Σαγκσάγκ, ενώ είναι γνωστά τα ονόματα και αρκετών πριγκιπισσών της εποχής.
ΗΣιμπτού (έζησε γύρω στο 1775 π.Χ.), ήταν η σύζυγος του βασιλιάΖιμριλίμ και βασίλισσα της συριακής πόλης-κράτουςΜαρί. Όταν ο σύζυγος της απουσίαζε, η Σιμπτού ήταν αντιβασίλισσα του Μαρί και είχε εκτεταμένες διοικητικές εξουσίες σαν βασίλισσα του κράτους της.[103]
Με τον όρο θηλυκότητα εννοούνται ένα σύνολο χαρακτηριστικών, συμπεριφορών και ρόλων που γενικά συνδέονται με τις γυναίκες και τα κορίτσια. Αν και η θηλυκότητα είναι μια έννοια η οποία έχει κοινωνική βάση,[104] η επιστήμη της βιολογίας έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο περιγράφονται οι συνήθειες οι οποίες θεωρούνται γυναικείες.[104][105][106][107] Ο βαθμός στον οποίο η διαμόρφωση της θηλυκότητας επηρεάζεται από κοινωνικά και/ή βιολογικά χαρακτηριστικά αποτελεί ακόμη και σήμερα αντικείμενο συζήτησης.[106][105][107] Η έννοια της θηλυκότητας διαφέρει από τον ορισμό του γυναικείου φύλου,[108][109] καθώς ορισμένες ιδιαιτερότητες των γυναικών παρουσιάζονται και στους άνδρες.
↑Differences, Institute of Medicine (US) Committee on Understanding the Biology of Sex and Gender· Wizemann, Theresa M. (2001).Sex Begins in the Womb (στα Αγγλικά). National Academies Press (US).All human individuals—whether they have an XX, an XY, or an atypical sex chromosome combination—begin development from the same starting point. During early development the gonads of the fetus remain undifferentiated; that is, all fetal genitalia are the same and are phenotypically female. After approximately 6 to 7 weeks of gestation, however, the expression of a gene on the Y chromosome induces changes that result in the development of the testes. Thus, this gene is singularly important in inducing testis development. The production of testosterone at about 9 weeks of gestation results in the development of the reproductive tract and the masculinization (the normal development of male sex characteristics) of the brain and genitalia. In contrast to the role of the fetal testis in differentiation of a male genital tract and external genitalia in utero, fetal ovarian secretions are not required for female sex differentiation.
↑«Relative weight and race influence average age at menarche: results from two nationally representative surveys of US girls studied 25 years apart».Pediatrics111(4 Pt 1): 844–50.April 2003.doi:10.1542/peds.111.4.844.PMID12671122.
↑«Menopause: Overview». Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development. 28 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκεαπό το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2015.
↑«Menopause: Overview». PubMedHealth. 29 Αυγούστου 2013.Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2015.
↑Oftedal,Olav T.(2002).«The mammary gland and its origin during synapsid evolution».Journal of Mammary Gland Biology and Neoplasia7(3): 225–252.doi:10.1023/a:1022896515287.PMID12751889.
12Gere, J., & Helwig, C.C. (2012). Young adults' attitudes and reasoning about gender roles in the family context. "Psychology of Women Quarterly, 36", 301–313. doi:10.1177/0361684312444272Αρχειοθετήθηκε 2013-03-17 στοWayback Machine.
↑Brainard, Susanne G.· Carlin, Linda (2001).A six-year Longitudinal Study of Undergraduate Women in Engineering and Science:The Gender and Science Reader. New York: Routledge. σελίδες24–37.
.jpg)
.jpg)
_5.PNG)
