Γράφεται και αναπτύσσεται συνεργατικά από εθελοντές με το λογισμικόwiki, κάτι που σημαίνει ότι λήμματα μπορεί να προστεθούν ή να αλλάξουν από τον καθένα. Το έργο ξεκίνησε στις15 Ιανουαρίου2001 ως συμπλήρωμα στη γραμμένη από ειδήμονεςNupedia, με ιδρυτή τονΤζίμι Γουέιλς και λειτουργεί τώρα από τομη κερδοσκοπικόΊδρυμα Wikimedia (Wikimedia Foundation). ΗΑγγλική Βικιπαίδεια περιλαμβάνει πάνω από 6.565.000 λήμματα και η Ελληνική πάνω από 214.000 λήμματα.
Η Βικιπαίδεια έχει αυξηθεί σταθερά σε δημοτικότητα και έχουν γεννηθεί διάφορα αδελφά προγράμματα, όπως τοΒικιλεξικό (Wiktionary), ταΒικιβιβλία (Wikibooks), ταΒικινέα (Wikinews), ταΒικιταξίδια (Wikivoyage),Βικιεπιστήμιο κλπ.
Λήμματα της Βικιπαίδειας αναφέρονται τακτικά από ταΜέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ή αλλιώς M.M.E.) και τονακαδημαϊκό κόσμο, που την εγκωμιάζουν για τη δωρεάν διανομή και έκδοσή της καθώς και για το ευρύ φάσμα που καλύπτει. Οι συντάκτες ενθαρρύνονται να τηρούν μια πολιτική "ουδετερότητας", κάτω από την οποία οι διάφορες απόψεις συγκεντρώνονται, χωρίς να γίνεται προσπάθεια να καθοριστεί μιααντικειμενική αλήθεια.
Εξαιτίας της ανοικτής φύσης της, οβανδαλισμός και η ανακρίβεια είναι μόνιμα προβλήματα. Το κύρος της Βικιπαίδειας ωςπηγής αναφοράς (π.χ. βιβλιογραφία) είναι αμφισβητούμενο. Έχει επικριθεί επίσης για τη συστηματική τάση προτίμησης της δημοφιλούς άποψης παρά της αξιόπιστης, καθώς και μια σχετική έλλειψη υπευθυνότητας και δικαιοδοσίας σε σύγκριση με τις παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες.
Σήμερα λειτουργούν Βικιπαίδειες σε 314 γλώσσες, ενώ άλλες 11 γλωσσικές εκδόσεις έχουν κλείσει λόγω έλλειψης δραστηριότητας. Κάθε χρόνο δημιουργούνται νέες γλωσσικές εκδόσεις της Βικιπαίδειας, οι οποίες αναπτύσσονται στον Επωαστήρα του Wikimedia (Wikimedia Incubator), ένα εγχείρημα για υπό ανάπτυξη γλωσσικές εκδόσεις της Βικιπαίδειας και των αδελφών εγχειρημάτων της.
Γενικά
Η πολύγλωσση πύλη της Βικιπαίδειας στη διεύθυνσηhttp://wikipedia.org. Εδώ φαίνονται οι μεγαλύτερες γλωσσικές εκδόσεις του έργου.Ένας από τους κεντρικούς διακομιστές του ιδρύματος Wikipedia στηΦλόριντα τωνΗ.Π.Α.
Το σύνθημα της Βικιπαίδειας είναι "η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια που καθένας μπορεί να επιμεληθεί", και περιγράφεται από τον ιδρυτή τηςΤζίμι Γουέιλς ως "προσπάθεια να δημιουργηθεί και να διανεμηθεί μια ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια της υψηλότερης δυνατής ποιότητας σε κάθε μεμονωμένο πρόσωπο στον πλανήτη, στη γλώσσα του". Η Βικιπαίδεια αναπτύσσεται στον ιστοχώρο, που χρησιμοποιεί έναν τύπο λογισμικού που ονομάζεται "wiki". Ο Γουέιλς υποστηρίζει, ότι η Βικιπαίδεια πρέπει να επιτύχει μία "ίση ή και καλύτερη" ποιότητα σε σχέση με τηνΜπριτάννικα και να εκτυπωθεί.
Κύρια χαρακτηριστικά
Υπάρχουν τρία κύρια χαρακτηριστικά του σχεδίου της Βικιπαίδειας, τα οποία σε συνδυασμό ορίζουν τον ιστό του στοΔιαδίκτυο (World Wide Web) και το κάνουν μοναδικό:
Πρώτο και σπουδαιότερο, το σχέδιο της Βικιπαίδειας είναι ενσυνείδητα μία εγκυκλοπαίδεια. Αυτό σημαίνει ότι καλύπτει την ανθρώπινη γνώση σε βάθος και εύρος, δεν είναι λεξικό, διαδικτυακός τόπος συζήτησης ή άλλο παρεμφερές.
Το σχέδιο της Βικιπαίδειας είναι επίσης, ουσιωδώς και ενσυνείδητα, ένα wiki, το οποίο επιτρέπει στο κοινό τη συγγραφή και διόρθωση οποιασδήποτε σελίδας. Η Βικιπαίδεια είναι η πρώτη σοβαρή γενική εγκυκλοπαίδεια που φτιάχτηκε με τη χρήση του συστήματος wiki. Μολονότι η Βικιπαίδεια έχει μεταβληθεί αρκετά σε σχέση με την αρχική ιδέα που περιβάλλει ταWikiWikiWebs έτσι, ώστε να δημιουργηθεί μία εγκυκλοπαίδεια, συνεχίζει να διατηρεί την ιδέα της από κοινού διαχείρισης και δημιουργίας που συναντάται σ' αυτά.
Επίσης ουσιώδες, για το σχέδιο της Βικιπαίδειας και την επιτυχία του, είναι το γεγονός ότι είναι ανοιχτού περιεχομένου. Στα ανοιχτού περιεχομένου κείμενα και μέσα δίδεται η άδεια των πνευματικών δικαιωμάτων στο ευρύ κοινό, επιτρέποντας στον καθένα να αναδιανέμει και να αλλάζει το περιεχόμενο χωρίς χρέωση και με την εγγύηση ότι κανένας δε θα απαγορεύσει το δικαίωμα εισόδου σε τροποποιημένες εκδόσεις του περιεχομένου. Οι συμμετέχοντες, καταλαβαίνοντας ότι η προσπάθειά τους θα διανέμεται ελεύθερα και δωρεάν, αποκτούν το κύριο κίνητρο για να συμμετάσχουν. Η Βικιπαίδεια χρησιμοποιεί την άδειαGFDL περί πνευματικών δικαιωμάτων.
Η Βικιπαίδεια, όπως και ηNupedia (άλλο ένα σχέδιο ελεύθερης και δωρεάν εγκυκλοπαίδειας), υποστηρίζεται από τον υπέρμαχο του ελεύθερου και δωρεάν λογισμικούΡίτσαρντ Στόλλμαν και τοΊδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού. Ο Στόλλμαν είναι ένας από τους ανθρώπους που μίλησε για τη χρησιμότητα μιας "ελεύθερης και δωρεάν οικουμενικής εγκυκλοπαίδειας" πριν από την ίδρυση των Wikipedia και Nupedia. Δείτε το δοκίμιό του στην ηλεκτρονική διεύθυνση:The Free Universal Encyclopedia and Learning Resource.
Πολιτική
Οι συμμετέχοντες στη Βικιπαίδεια, από κοινού, ακολουθούν και επιβάλλουν ορισμένους βασικούς κανόνες που είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της ομαλής και δημιουργικής λειτουργίας του σχεδίου Wikipedia. Οι ακόλουθοι είναι μερικοί από αυτούς τους κανόνες.
Πρώτος, εξαιτίας του τεράστιου αριθμού των συμμετεχόντων όλων τωνιδεολογιών και εθνικοτήτων, η Βικιπαίδεια είναι αφοσιωμένη στο να εκθέτει τα λήμματά της όσο πιο αμερόληπτα γίνεται. Ο σκοπός δεν είναι να εκτεθούν τα λήμματα από μία "αντικειμενική" οπτική γωνία—αυτή είναι μια κοινή παρανόηση του κανόνα—αλλά η δίκαιη και αμερόληπτη παρουσίαση όλων των απόψεων επί ενός θέματος.
Αδελφικά εγχειρήματα
Σήμα του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος Wikimedia
Η Βικιπαίδεια έχει, ελεύθερου περιεχομένου, αδελφικά εγχειρήματα που εκπληρώνουν μη-εγκυκλοπαιδικούς ρόλους. Αυτά περιλαμβάνουν: τοΒικιλεξικό, ένα πρόγραμμαλεξικού ελεύθερης πρόσβασης, ταΒικιβιβλία, ένα πρόγραμμα μεβιβλία και εγχειρίδια ελεύθερης πρόσβασης, τηΒικιθήκη, μιαβιβλιοθήκη ελεύθερης πρόσβασης, ταΒικιφθέγματα, συλλογήαποφθεγμάτων, και ταΒικινέα, μια πηγήειδήσεων ελεύθερης πρόσβασης. ΤαΚοινά (Wikimedia Commons) είναι μια κοινή αποθήκη μέσων η οποία όπως και ταΒικιδεδομένα (βάση δεδομένων κεντρικής πρόσβασης και διαχείρισης δομημένων δεδομένων όπως διαγλωσσικές αναφορές και στατιστικές πληροφορίες) εξυπηρετούν όλα τα αδελφικά εγχειρήματα (συμπεριλαμβανομένης και της Βικιπαίδειας). Η Βικιπαίδεια και τα αδελφικά της εγχειρήματα διοικούνται από τοΊδρυμα Wikimedia.
.png)
