Γερμανικές φυλές στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. Σε πράσινο χρώμα, η περιοχή των Βανδάλων.Βανδαλικό κόσμημα από τον 3ο ή 4ο αιώνα.
ΟιΒάνδαλοι ήταν ανατολικογερμανική φυλή ή ομάδα φυλών, η οποία συναντάται για πρώτη φορά στη νότιαΠολωνία, αλλά αργότερα μετακινήθηκε σε όλη τηνΕυρώπη ιδρύοντας βασίλεια στηνΙσπανία και αργότερα στηΒόρεια Αφρική κατά τον 5ο αιώνα[1].
Πιστεύεται ότι κατά τη διάρκεια του 2ου αιώνα π.Χ. οι Βάνδαλοι μετανάστευσαν από τη νότιαΣκανδιναβία στην περιοχή μεταξύ των ποταμώνΌντερ καιΒιστούλα και γύρω στο120 π.Χ. εγκαταστάθηκαν στηΣιλεσία[2]. Γύρω στο330 μ.Χ. περιορίστηκαν από τουςΓότθους στηνΠαννονία, όπου έλαβαν την άδεια να εγκατασταθούν από τονΜέγα Κωνσταντίνο. Περίπου το400 οι Βάνδαλοι εκδιώθηκαν και πάλι προς τα δυτικά, αυτή τη φορά από τουςΟύννους, διασχίζοντας τονΡήνο προς τηΓαλατία, μαζί με άλλες φυλές το406.
Βάνδαλοι ονομάστηκαν στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους διάφορεςγερμανικές φυλές και ιδιαίτερα οιΑσδίγοι και οιΣιλιγγοί οι οποίοι σχετίζονταν με τηΣιλεσία. Οι λαοί αυτοί εμφανίστηκαν για πρώτη φορά την εποχή που ξέσπασαν οι Μαρκομανικοί πόλεμοι (166-180), έκαναν τις πρώτες επιθέσεις στηΡωμαϊκή αυτοκρατορία, στην περιοχή τηςΙταλίας.[3] Οι Ασδίγοι υπό τους βασιλείς τους Ράους και Ράπτ μετακινήθηκαν νότια και εισήλθαν στηΔακία ως σύμμαχοι της Ρώμης.[4] Η μετακίνηση τους ωστόσο πιο νότια στην κοιλάδα του ΚάτωΔούναβη δημιούργησε προβλήματα, μαζί τους βρίσκονταν οιΛάκριγγοι, επίσης Βάνδαλοι.[5][6] Ο Ρωμαίος αυτοκράτοραςΑυρηλιανός που ήθελε να προστατέψει την κοιλάδα του Δούναβη από τους Βανδάλους έκλεισε μαζί τους ειρήνη (271), τους περιόρισε στην ανατολική όχθη.[4] Ο ιστορικόςΖώσιμος αναφέρει ότι ο αυτοκράτοραςΠρόβος νίκησε τους Βανδάλους και τους Βουργουνδούς κοντά στον ποταμόΛεχ (278), έστειλε πολλούς από αυτούς στη Βρετάνη. Την ίδια εποχή ο αυτοκράτοραςΜαξιμιανός στον 11ο Πανηγυρικό του (291) καταγράφει δύο συγκρούσεις, με τους Βουργουνδούς που σχετίζονταν με τουςΑλαμαννούς και τους Ασδίγους σταΚαρπάθια Όρη που σχετίζονταν με τουςΓέπιδες. Στα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. οι Βάνδαλοι μαζί με τουςΑλανούς, νομαδική φυλή ιρανικής καταγωγής, ανέβηκαν τον ποταμόΔούναβη μέχρι τις πηγές του και τελικά ξεχύθηκαν στηΓαλατία και τη λεηλάτησαν.
ΟΙορδάνης ο Αλανός στο έργο του σχετικά με την ιστορία των Γεπίδων έγραψε ότι οι Ασδίγοι ήρθαν σε σύγκρουση με τουςΓότθους την εποχή που ήταν αυτοκράτορας οΜέγας Κωνσταντίνος. Οι Βάνδαλοι δέχθηκαν επίθεση από τους Γότθους υπό τον βασιλιά τουςΓεβέρικ, ο βασιλιάς τουςΒισίμαρ σκοτώθηκε.[7] Οι Βάνδαλοι μετακινήθηκαν τελικά ανατολικότερα στη γειτονικήΠαννονία, ο Μέγας Κωνσταντίνος τους παραχώρησε εδάφη στις ανατολικές όχθες του Δούναβη, εκεί έζησαν τα επόμενα 60 χρόνια.[7][8] ΟΣτιλίχων ο διάσημος στρατάρχης του αυτοκράτοραΟνώριου καταγράφεται ως Βανδαλικής καταγωγής. Τον χειμώνα του 401 π.Χ. οι Βάνδαλοι λεηλάτησαν τη Ρωμαϊκή επαρχία τηςΡαιτίας. Ο ιστορικός Πίτερ Χέδερ τοποθετεί τους Βάνδαλους στην περιοχή του Μέσου και του Άνω Δούναβη.[9] Την εποχή που ο βασιλιάς των ΓότθωνΡαδάγαισος επιτέθηκαν στην Ιταλία (405-406) συμμετείχαν στον στρατό του και Βάνδαλοι του Μέσου Δούναβη.[10] Οι Ασδίγοι Βάνδαλοι έζησαν για εκατονταετίες στην περιοχή του Μέσου Δούναβη, για τους Σιλιγγούς δεν είναι ξεκάθαρο, ζούσαν πιθανότατα στη Σιλεσία.[11][12][13][14]
Ο αυτοκράτορας Πρόβιος νίκησε τους Βάνδαλους και τους Βουργουνδούς (278) και τους μετέφερε στηΜεγάλη Βρετανία. Δεν είναι γνωστό το μέρος που εγκαταστάθηκαν πιθανότατα στο Σίλτσεστερ, στην επαρχεία τουΜπεϊσινγκστόουκ. Η πόλη φέρει το όνομα των Σιλιγγών, ήταν μια από τις έξι πόλεις γνωστές σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή περίοδο πριν εγκατασταθούν οιΑγγλοσάξονες.[15][16][17] Οι Βάνδαλοι έφυγαν από την Παννονία και προχώρησαν δυτικότερα κατά μήκος τουΔούναβη χωρίς αντίσταση, όταν έφτασαν στονΡήνο τους αντιστάθηκαν οιΦράγκοι. ΟΓρηγόριος Τουρώνης έγραψε ότι στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν 20.000 Βάνδαλοι και ο βασιλιάς τουςΓοδίγιζελ, τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος τουΓουνδέριχος. ΟιΑλανοί ωστόσο τους βοήθησαν να συντρίψουν σε δεύτερη μάχη τους Φράγκους (31 Δεκεμβρίου 405).[18] Οι Βάνδαλοι έφτασαν κατόπιν στηΓαλατία μέσω του παγωμένου Δούναβη και τη λεηλάτησαν ολοκληρωτικά, κατόπιν εγκαταστάθηκαν στηνΙσπανική Γαλικία μέσω τηςΑκουιτανίας.[19]
Οι Βάνδαλοι διέσχισαν ταΠυρηναία και εγκαταστάθηκαν στηνΙβηρική, εκεί τους δέχθηκαν οι Ρωμαίοι να τους υπηρετήσουν ωςΦοιδεράτοι. Οι Ασδίγοι εγκαταστάθηκαν στα βορειοδυτικά τιςΑστούριες, οι Σιλιγγοί νότια στηΒαιτική, οι Αλανοί στα δυτικά τηΛουζιτανία, σημερινήΠορτογαλία που πήρε το όνομα Νέα Καρχηδόνα και οιΣουάβοι στη Γαλικία.[20] Οι Βησιγότθοι επιτέθηκαν στην Ιβηρική με την υποστήριξη των Ρωμαίων αφού δέχτηκαν εδάφη στηΣεπτιμανία, συνέτριψαν τους Σιλιγγούς (417) και τους Αλανούς (418), σκοτώθηκε και ο βασιλιάς τουςΑττάκες.[21] Οι Αλανοί που διασώθηκαν κάλεσαν τον Γουνδέριχο να γίνει και δικός τους βασιλιάς, από τότε οι Βάνδαλοι βασιλείς της βόρειας Αφρικής πήραν τον τίτλο"βασιλεύς των Βανδάλων και των Αλανών". Οι Ασδίγοι ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους (419), ο Γουνδέριχος δραπέτευσε στην Βαιτική όπου ανακηρύχθηκε βασιλεύς και των Σιλιγγών.[22] Ο Γουνδέριχος νίκησε κατόπιν έναν συνασπισμό Ρωμαίων και Γότθων με αρχηγό τονΚαστίνο έξω από τα τείχη της Κόρδοβας (422), οι Ρωμαίοι κατόπιν αποσύρθηκαν.[23][24] Ο συγγραφέαςΥδάτιος έγραψε ότι οι Βάνδαλοι παρέμειναν τα επόμενα χρόνια ανεξέλεγκτοι σε ολόκληρη τη δυτική Μεσόγειο, λεηλάτησαν τιςΒαλεαρίδες, τηΜαυριτανία, τηνΚαρχηδόνα και τηΣεβίλλη (425).[24] Η κατάληψη της Καρχηδόνας επέτρεψε στους Βάνδαλους να επεκτείνουν σημαντικά τις ναυτικές τους δραστηριότητες.[24] Ο Γουνδέριχος πολιόρκησε για δεύτερη φορά τη Σεβίλλη αλλά πέθανε στην πολιορκία (428).[24] Ο Υδάτιος γράφει ότι το 428 ο Γουνδέριχος "άπλωσε τα χέρια του στην εκκλησία της μεγάλης αυτής πόλης -που κατά παραχώρηση Θεού την είχε καταλάβει- και απεβίωσε". Ο διάδοχος του ήταν ο μικρότερος ετεροθαλής αδελφός τουΓιζέριχος ο οποίος αν και νόθος είχε υψηλή θέση στη βασιλική αυλή.[25] Οι Βάνδαλοι αποχώρησαν από την Ισπανία (429), παρέμεινε για μια δεκαετία στους Ρωμαίους, οι Σουάβοι κατόπιν μετακινήθηκαν νότια από τη Γαλικία και κατέλαβαν τη διοικητική πρωτεύουσα των ΡωμαίωνΜέριδα (439).[26]
Ο Γιζέριχος αναφέρεται από τους ιστορικούς ως ο πιο βάρβαρος οπλαρχηγός την εποχή των μεταναστεύσεων.[27] Ο Μίκαελ Φρασσέτο γράφει με τη σειρά του ότι συμμετείχε σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιονδήποτε άλλον στην καταστροφή της Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.[27] Παρά το γεγονός ότι οι βάρβαροι είχαν υπό την κατοχή τους την Ισπανία αποτελούσαν μιά μικρή μειοψηφία στο σύνολο του πληθυσμού, μόλις 200.000 από τα 6.000.000.[20] Αμέσως μετά την άνοδο του στον θρόνο ο Γιζέριχος δέχθηκε επίθεση από Σουαβούς, με έναν μεγάλο στρατό προσπάθησαν να καταλάβουν τη Λουζιτανία.[28] Οι Σουαβοί ηττήθηκαν κοντά στη Μερίδα, ο βασιλιάς τουςΕρεμιγάριος προσπάθησε να δραπετεύσει αλλά πνίγηκε στον ποταμόΓουαδιάνα.[28] Το όνομα Αλ-Ανδαλούς και συνεπώς ηΑνδαλουσία αποτελεί την Αραβική μετάφραση του ονόματος των Βανδάλων.[29][30] Οι Βάνδαλοι υπό την ηγεσία του Γιζέριχου πέρασαν από το Στενό του Γιβραλτάρ και διέσχισαν την Αφρική (429).[31] Ο αριθμός των Βανδάλων που πέρασαν στην Αφρική είναι άγνωστος, σύμφωνα με τον ιστορικόΠροκόπιο εκτιμάται σε 80.000.[32] Ο Πίτερ Χίδερ ρίχνει σημαντικά τον αριθμό, τους εκτιμά σε 15.000-20.000.[33] Σύμφωνα με τον ιστορικό Προκόπιο τους Βάνδαλους κάλεσε στην Αφρική ο σφετεριστής αυτοκράτοραςΒονιφάτιος, η άποψη αυτή σύμφωνα με τα γεγονότα που ακολούθησαν αμφισβητήθηκε έντονα.[34] Ο Βονιφάτιος είχε ηττηθεί πολλές φορές από τους Ρωμαίους, τελικά αποφάσισε να υποταχθεί στον διορισμένο κόμη της Αφρικής Σιγίσβουλτο που κατέλαβε τη Βασιλική Ιππώνος και τηνΚαρχηδόνα.[27] Ο Προκόπιος επιπλέον ισχυρίζεται ότι είχε υποσχεθεί ο Βονιφάτιος στον Γιζέριχο ένα τμήμα της Αφρικής ως δώρο.[27] Οι Βάνδαλοι προχώρησαν ανατολικότερα στην Αφρική, την άνοιξη του 430 συναντήθηκαν με τον Βονιφάτιο. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ τους απέτυχαν και ο Βονιφάτιος συνετρήβη στη μάχη.[35][36] Ο Βονιφάτιος δραπέτευσε στην Ιππώνα και οι Βάνδαλοι ξεκίνησαν την πολιορκία της πόλης.[31] Ο μεγάλος ΆγιοςΑυγουστίνος Ιππώνος βρισκόταν μέσα στην πόλη και προσευχόταν να μην πέσει η πόλη στα χέρια των βαρβάρων. Σε τρεις μήνες ωστόσο (28 Αυγούστου 430) ο Άγιος Αυγουστίνος πέθανε σε ηλικία 75 ετών, πιθανότητα από την πείνα και το άγχος του.[37]
Η αντιβασίλισσα της Δυτικής ΡώμηςΓάλλα Πλακιδία τρομοκρατήθηκε επειδή φοβήθηκε ότι θα υποφέρει το βασίλειο της από έλλειψη σίτου.[36] Η Γάλλα Πλακιδία έστειλε επιστολή για βοήθεια στον ανεψιό τηςΘεοδόσιο Β΄ που κυβερνούσε την Ανατολική Αυτοκρατορία, εκείνος ανταποκρίθηκε στέλνοντας στρατό υπό τονΆσπαρ.[36] Το καλοκαίρι του 431 π.Χ. ο Γιζέριχος ξεκίνησε την πολιορκία της Ιππώνας. Ο Βονιφάτιος δραπέτευσε στην Καρχηδόνα όπου είχε φτάσει ο στρατός του Άσπαρ και ενώθηκε μαζί του. Το επόμενο καλοκαίρι ο Γιζέριχος συνέτριψε τις ενωμένες δυνάμεις του Βονιφάτιου και του Άσπαρ, κατάλαβε την Καρχηδόνα και κατόπιν την Ιππώνα χωρίς αντίσταση. Ο Βονιφάτιος και ο Άσπαρ αναγκάστηκαν να κλείσουν συνθήκη παράδοσης με όρους.[35] Ο Γιζέριχος εγκαταστάθηκε στην Καρχηδόνα την οποία μετέτρεψε σε πρώτη πρωτεύουσα του Καρχηδονιακού βασιλείου.[38] Οι Ρωμαίοι και οι Βάνδαλοι σύναψαν συνθήκη (435) με την οποία το βασίλειο των Βανδάλων θα είχε υπό την κατοχή του τη Μαυριτανία και τη μισή Νουμιδία. Ο Γιζέριχος ωστόσο έσπασε τη συνθήκη λόγω αδυναμίας των Ρωμαίων να αντιδράσουν, επιτέθηκε και κατέλαβε την Καρχηδόνα (19 Οκτωβρίου 439).[39] Οι Βάνδαλοι εισήλθαν στην πόλη και την κατέλαβαν την ώρα που ο λαός παρακολουθούσε αγώνες στον Ιππόδρομο. Ο Γιζέριχος έγινε οριστικά βασιλιάς με πρωτεύουσα την Καρχηδόνα και με τον τίτλο"βασιλεύς των Βανδάλων και των Αλανών". Οι δυνάμεις του κατέλαβαν κατόπιν τις Βαλεαρίδες νήσους, τη Σαρδηνία και την Κορσική. Η πολιορκία του Παλέρμου (440-442) απέτυχε, οι Βάνδαλοι κατέκτησαν ωστόσο το νησί αργότερα (468-476).[40] Ο ιστορικός Κάμερον αναφέρει ότι ο τοπικός πληθυσμός της Αφρικής δέχτηκε ευμενώς τους Βανδάλους χάρη στην καταπίεση που τους ασκούσαν μέχρι τότε οι γαιοκτήμονες.[41] Η εντύπωση που προκαλούν πολλοί ιστορικοί όπως οΦουλγέντιος του Ρούσπε είναι ότι οι Βάνδαλοι ισοπέδωσαν τη βόρεια Αφρική, οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν ωστόσο απορρίψει την άποψη. Το προάστιο Οντεόν καταστράφηκε αλλά το σχέδιο της πόλης διατηρήθηκε το ίδιο, ιδρύθηκαν και νέα εμπορικά κέντρα.[42] Ο ιστορικός Άντι Μέριλς ανακαλύπτει μια εκτεταμένη μορφή κεραμικής σε ολόκληρη τη βόρεια Αφρική την εποχή των Βανδάλων, γεγονός που δείχνει μεγάλη οικονομική ευημερία.[43] Την εποχή που οι Βάνδαλοι ξεκίνησαν την πολιορκία της Σικελίας (440) οι Δυτικοί Ρωμαίοι ήταν απασχολημένοι σε πόλεμο με τους Γαλάτες. Ο Θεοδόσιος Β΄ έστειλε ένα εκστρατευτικό σώμα στη δύση (441), το μόνο που κατόρθωσε ήταν να διασώσει προσωρινά τη Σικελία. Ο δυτικός αυτοκράτοραςΟυαλεντινιανός Γ΄ έκλεισε ειρήνη με τον Γιζέριχο αφού πάντρεψε την κόρη του με τον διάδοχο του Γιζέριχου (442).[44] Με τη συνθήκη αυτή οι Βάνδαλοι κατείχαν επιπλέον τηΒυζακηνή, τηνΤριπολίτιδα και το άλλο μισό της Νουμιδίας.[45]
Η συνάντηση του πάπα Λέων Α΄ με τον Γιζέριχο (μικρογραφία του 1475)
Τα επόμενα 37 χρόνια ο Γιζέριχος δημιούργησε έναν τεράστιο στόλο με τον οποίο λεηλάτησε όλες τις ακτές της Μεσογείου. Η Μεσόγειος πήρε το όνομα στηνΠαλαιά αγγλική γλώσσα"Βεντέλς" που μεταφράζεται ως"θάλασσα των Βανδάλων".[46] Όταν πέθανε οΑττίλας οι Ρωμαίοι δεν είχαν πλέον το βάρος των ανατολικών εκστρατειών, αφοσιώθηκαν αποκλειστικά στην εξουδετέρωση των Βανδάλων που κατείχαν τα πιο πλούσια εδάφη. Σε μια προσπάθεια να σταματήσει την ορμή των Βανδάλων ο δυτικός αυτοκράτορας Ουαλεντιανός Γ΄ πρόσφερε το χέρι της κόρης του στον μεγαλύτερο γιο και διάδοχο του Γιζέριχου. Ο σφετεριστής ωστόσοΠετρώνιος Μάξιμος δολοφόνησε τον Ουαλεντιανό Γ΄, σφετερίστηκε τον θρόνο και ανάγκασε τη σύζυγο τουΛικινία Ευδοξία να τον παντρευτεί με τη βία.[47] Η Λικινία Ευδοξία έστειλε επιστολή στον Γιζέριχο με την οποία του ζητούσε βοήθεια, να στείλει στρατό και να τον ανατρέψει. Οι Βάνδαλοι κατέλαβαν τη Ρώμη, τη λεηλάτησαν και μετέφεραν τη Λικινία Ευδοξία με τις κόρες τηςΕυδοκία καιΠλακιδία στην Αφρική. Ο ιστορικόςΠρόσπερος της Ακουιτανίας καταγράφει τη σκηνή στην οποία οΠάπας Λέων Α΄ παρακαλούσε τον Γιζέριχο να μην καταστρέψει την πόλη και να μην σφάξει τους κατοίκους (2 Ιουνίου 455).[48] Ο Γιζέριχος δεν κατέστρεψε τη Ρώμη, περιορίστηκε μόνο σε κλοπές και αιχμαλωσίες αλλά δεν είναι γνωστό ποια ήταν η συμβολή του Λέων Α΄ σε αυτό.[45] Οι στρατιώτες του σύμφωνα με τους ιστορικούς λεηλάτησαν την πόλη επί δύο εβδομάδες και κατέστρεψαν με αγριότητα όλα τα έργα τέχνης: οικοδομήματα, αγάλματα, κομψοτεχνήματα κλπ. Η πράξη τους αυτή έμεινε στην ιστορία με το όνομα «βανδαλισμός» και από τότε έτσι ονομάζεται κάθε καταστροφή μνημείων πολιτισμού. Αρκετοί ασπάστηκαν τονΑρειανισμό. Οι αρχαιολογικές έρευνες ωστόσο απέδειξαν ότι οι καταστροφές ήταν περιορισμένες και οι ιστορικοί της εποχής κατέγραψαν τα γεγονότα με μεγάλες υπερβολές.
Τελευταίες συγκρούσεις με τους Ρωμαίους και ειρήνη
Τα βασίλεια της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (476)
Ένας στόλος Βανδάλων με 60 πλοία απείλησε τους Γαλάτες και τους Ιταλούς αλλά έπεσε στην παγίδα και ηττήθηκε στοΑγκριτζέντο από τον εκρωμαϊσμένο Γερμανό στρατηγόΡικίμερ.[49] Ένας ανάμεικτος στρατός στον οποίο συμμετείχαν Βάνδαλοι καιΒέρβεροι επέστρεφε ύστερα από λεηλασία στηνΙταλική Καμπανία, ο δυτικός αυτοκράτοραςΜαϊοριανός τους έριξε στην παγίδα και τους νίκησε στις όχθες του ποταμού Γκαριλιάνο.[50] Οι λεηλασίες των Βανδάλων στη Ρώμη και οι επιδρομές τους στη Μεσόγειο οδήγησαν τους Ρωμαίους στην απόφαση να τους αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και να καταστρέψουν το βασίλειο τους. Ο πρόσφατα νικητής αυτοκράτορας Μαϊοριανός προχώρησε πρώτος σε εκστρατεία στην Αφρική αλλά ηττήθηκε στη"μάχη της Καρχηδόνας". Οι δύο αυτοκρατορίες προχώρησαν σε νέα μεγάλη εκστρατεία εναντίον των Βανδάλων με 100.000 στρατό και 1.000 πλοία υπό την ηγεσία τουΒασιλίσκου που επέλεξε ο ανατολικός αυτοκράτοραςΛέων Α΄.[468) Ο βασιλιάς των Βάνδαλων ζήτησε 5 μέρες για να σκεφθεί τους όρους της ειρήνης. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ο βασιλιάς των Βανδάλων συγκέντρωσε τον στόλο του και επιτέθηκε αιφνιδιαστικά τη νύχτα στον ανύποπτο ρωμαϊκό στόλο, στέλνοντας πάνω του πλοία γεμισμένα με εύφλεκτες ύλες (Πυρπολικά).[44]
Οι Ρωμαίοι διοικητές προσπάθησαν να σώσουν κάποια πλοία από την καταστροφή, αλλά οι Βάνδαλοι απέτρεψαν τη διαφυγή τους. Ο Βασιλίσκος τράπηκε σε φυγή, ο μισός ρωμαϊκός στόλος καταστράφηκε, ενώ ο υπόλοιπος στόλος ακολούθησε τον Βασιλίσκο, η επιχείρηση απέτυχε παταγωδώς. Μετά την ήττα των Ρωμαίων οι Βάνδαλοι στράφηκαν στην κατάκτηση τηςΠελοποννήσου, επιτέθηκαν στηνΚαινήπολις τηςΜάνης αλλά οιΜανιάτες τους συνέτριψαν.[51] Οι Βάνδαλοι οργίστηκαν σε τέτοιο βαθμό που πήγαν στην Κεφαλλονιά, συνέλεξαν 300 ομήρους και τους κομμάτιασαν, πέταξαν τα μέλη τους στη θάλασσα στον δρόμο τους για την Καρχηδόνα.[51] Οι Βάνδαλοι κέρδισαν τον έλεγχο της Σικελίας (469), ανάγκασαν τονΟδόακρο να εγκαταλείψει όλο το νησί εκτός τηΜαρσάλα (477) την οποία κέρδισαν οι Βάνδαλοι αργότερα (491).[52] Τη δεκαετία του 470 οι Ρωμαίοι εγκατέλειψαν την πολεμική τακτική και έκλεισαν ειρήνη με τους Βανδάλους, την ειρήνη σύναψε ο στρατηγός Ρικίμερ με εντολή από την Κωνσταντινούπολη (476).[44] Οι σχέσεις με τους Ρωμαίους θα γίνουν από τότε για πολλά χρόνια ειρηνικές.[53] Ο Γιζέριχος ασχολήθηκε με την ανάπτυξη, την ευημερία του βασιλείου του, το εμπόριο και την κοπή νομισμάτων. Το αυτοκρατορικό νόμισμα διατηρήθηκε, δεν επιχείρησε ο Γιζέριχος να σφετεριστεί τον τίτλο του αυτοκράτορα.[54] Σε αντίθεση με τους Ρωμαίους που είχαν πάντα επιτυχίες είχαν σοβαρά προβλήματα με τους Βέρβερους από τα νότια, την περίοδο 496-530 δέχονταν συνεχώς επιθέσεις από τους σκληροτράχηλους Βέρβερους και γνώριζαν πάντα την ήττα.[44]
Οι διαφορές ανάμεσα στους Αρειανούς Βανδάλους και τους υπηκόους του που πίστευαν στηνΑγία Τριάδα ανάμεσα τους καιΔονατιστές ήταν έντονες και συνεχής πηγή εντάσεων στην Αφρική. Πολλοί Καθολικοί επίσκοποι εξορίστηκαν ή εκτελέστηκαν, άλλοι έχασαν τα αξιώματα τους και έγινε κατάσχεση της περιουσίας τους.[55] Ο Γιζέριχος προστάτευσε ωστόσο τους Καθολικούς υπήκοους του την εποχή που είχε φιλικές σχέσεις με τη Ρώμη ή την Κωνσταντινούπολη όπως την περίοδο 454-457, η Καθολική κοινότητα της Καρχηδόνας εξέλεξε επίσκοπο. Το ίδιο έγινε και σε περίοδο ειρήνης όπως τη διετία 476-477 όπου ο επίσκοπος της Καρχηδόνας Βίκτωρ αρνήθηκε τον Αρειανισμό αλλά δεν τιμωρήθηκε.[56] Ο μεγαλύτερος γιος και διάδοχος τουΟνώριχος εξέδωσε μερικά διατάγματα εναντίον των Καθολικών (483-484) με στόχο να μετατρέψει τον Αρειανισμό σε κυρίαρχη θρησκεία στη βόρειο Αφρική.[57] Οι περισσότεροι Βάνδαλοι βασιλείς με εξαίρεση τον Χιλδέριχο συνέχισαν τις διώξεις εναντίον των οπαδών της Αγίας Τριάδας και απαγόρευσαν τους Βανδάλους να ασπαστούν άλλο δόγμα. Σύμφωνα με την Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (1913)"ο Γιζέριχος, η ισχυρότερη ηγετική μορφή την εποχή των Μεταναστεύσεων" πέθανε υπέργηρος σε ηλικία 88 ετών (25 Ιανουαρίου 477). Ο Γιζέριχος θέσπισε νόμο με τον οποίο ο διάδοχος του θρόνου των Βανδάλων θα έπρεπε να είναι το μεγαλύτερο αρσενικό μέλος της βασιλικής οικογένειας, συνεπώς ο πρωτότοκος γιος. Ο διάδοχος του Ονώριχος ήταν αρχικά ανεκτικός απέναντι σε οπαδούς της Αγίας Τριάδας από φόβο προς τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, κατόπιν ξεκίνησε διώξεις τόσο σε Καθολικούς όσο και σεΜανιχαϊστές.[56] Ο πρώτος ξάδελφος και διάδοχος τουΓουνθαμούνδος (484-496) ήταν ανεκτικός απέναντι στους οπαδούς της Αγίας Τριάδας και διέκοψε τις διώξεις. Το βασίλειο των Βανδάλων είχε εξασθενήσει ωστόσο σημαντικά, έχασαν ολόκληρη τη δυτική Σικελία (491) ενώ οιΜαυριτανοί τους ασκούσαν συνεχώς πιέσεις. Ο μικρότερος αδελφός και διάδοχος τουΘρασαμούνδος (496-523) ήταν φανατικός Αρειανιστής, ξεκίνησε σύμφωνα με την Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (1913) νέες διώξεις αλλά σε περιορισμένο βαθμό.[56] Ο ανεψιός και διάδοχος τουΧιλδέριχος γιος του Ονώριχου και της Ευδοκίας (523-530) ευνόησε σε προκλητικό βαθμό τους Καθολικούς λόγω της μητέρας του και σταμάτησε τις διώξεις, οι Καθολικές Σύνοδοι έγιναν κανονικά. Ο Χιλδέριχος άφησε τη διοίκηση σε έναν συγγενή του τον Χοάμερ, μετά από μια ήττα του Χοάμερ από τους Μαυριτανούς οι Αρειανιστές εξεγέρθηκαν και τους ανέτρεψαν. Ο νέος βασιλιάς και ξάδελφος του ΧιλδέριχουΓελίμερος φυλάκισε τόσο τον ίδιο όσο και τον Χοάμερ.[58] Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση του αυτοκράτορα των ανατολικών Ρωμαίων Ιουστινιανού Α΄ που απαίτησε την επιστροφή στον θρόνο του Χιλδέριχου. Ο Γελίμερος απάντησε με τη δολοφονία του Χιλδέριχου (533), ο Ιουστινιανός απάντησε δυναμικά στέλνοντας τον στρατηγό Βελισάριο να διαλύσει το βασίλειο του (533).[58]
Τελικά οι Βάνδαλοι νικήθηκαν από τον Αυτοκράτορα των ΡωμαίωνΙουστινιανό Α΄. Ο στρατηγός τουΒελισάριος αποβιβάστηκε κοντά στην Καρχηδόνα δύο φορές, οπότε ο αρχηγός τουςΓελίμερος αναγκάστηκε να παραδοθεί το534 μ.Χ. Τα υπολείμματα των Βανδάλων ανακατεύτηκαν με άλλες φυλές της Βόρειας Αφρικής (Βέρβερους κ.ά.) και σιγά - σιγά εξαφανίστηκαν. Αρκετοί από τους αιχμαλώτους του Βελισάριου κατατάχθηκαν στοναυτοκρατορικό στρατό και αφομοιώθηκαν μέσα στην πολυεθνική Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Οι επίλεκτοι Βάνδαλοι πολεμιστές μεταφέρθηκαν σε πέντε ιππικά σώματα γνωστά ως"Βαντάλι Ιουστινιάνι", εισήλθαν στα Περσικά σύνορα στην προσωπική υπηρεσία του Βελισάριου.[59] Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (1913) σημειώνει ότι"ο Γελίμερος είχε τιμητική μεταχείριση, δέχτηκε μεγάλες εκτάσεις γης και τον βαθμό του Πατρίκιου αλλά τον αρνήθηκε επειδή δεν ήθελε να εγκαταλείψει τον Αρειανισμό".[56] Ο ιστορικός Ρότζερ Κόλινς σημειώνει ότι"οι Βάνδαλοι που απέμειναν εισήλθαν στον Ρωμαϊκό στόλο στην Κωνσταντινούπολη και αφομοιώθηκαν σταδιακά με τους υπόλοιπους Ρωμαίους".[60] Μερικοί από τους Βανδάλους που παρέμειναν στη βόρεια Αφρική επέστρεψαν στην Ισπανία.[61]
↑The Barbarians: Warriors & Wars of the Dark Ages, Tim Newark (Blandford Press, 1985)
↑Andrew H. Merrills, "Vandals, Romans and Berbers: New Perspectives on Late Antique North Africa", 2004, Ashgate Publishing, σ. 34
↑Jerzy Strzelczyk, "Wandalowie i ich afrykańskie państwo", σ. 59
↑Archaeological Fieldwork and Opportunities Bulletin. Archaeological Institute of America. 2002. σ. 63
↑Fulford, Michael (2000). "Human Remains from the North Gate, Silchester: An 'Early' and a 'Late' Radiocarbon Date from the City". Britannia. 31: 356–358
↑Clarke, S. 1997: ‘Abandonment, rubbish disposal and “special” deposits’, in Meadows, K., Lemke, C. and Heron, J. (eds), TRAC 96. Proceedings of the Sixth Annual Theoretical Roman Archaeology Conference Sheffield 1996, Oxford, 73–81
↑Goffart, Walter (2006). Barbarian Tides: The Migration Age and the Later Roman Empire. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. σσ. 94–95
↑Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Vandals". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press
.jpg)
