Το λήμμα δεν περιέχειπηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν.Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 21/12/2022.
Ηάρση βαρών είναι αγωνιστικό ατομικόάθλημα που συμπεριλαμβάνεται και στουςΟλυμπιακούς Αγώνες και διεξάγεται σύμφωνα με κανόνες που έχει θεσπίσει ηΔιεθνής Ομοσπονδία Άρσης Βαρών (IWF). Στόχος του αθλητή είναι να σηκώσει ένα διαλτήρα (κοινώς μπάρα), μήκους περίπου 2 μέτρων, όπου στις άκρες του φέρει προσαρμοσμένα προσθαφαιρετά δισκοειδή βάρη. Το αγώνισμα διακρίνεται σε πολλές κατηγορίες ανάλογα με το βάρος του αθλητή. Οι αθλητές του αγωνίσματος αυτού ονομάζονταιαρσιβαρίστες.
Η ηλικία ενασχόλησης με την άρση βαρών για παιδιά και εφήβους ξεκινά από την ηλικία των 12-13 ετών, ενώ σε μικρότερη ηλικία τα παιδιά εξασκούνται κυρίως στην εκμάθηση της τεχνικής με τη χρήση ξύλινης μπάρας (χωρίς βάρη) και σε παιγνιώδεις δραστηριότητες. Οι αθλητές που επιθυμούν να ασχοληθούν με την άρση βαρών θα πρέπει προηγουμένως να υποβληθούν σε ιατρικές εξετάσεις καρδιάς, σπονδυλικής στήλης και κοιλιακών μυών που θα πρέπει να βρεθούν σε πολύ καλή, (άριστη), κατάσταση.
Από αρχαιοτάτων χρόνων η άρση βαρών συμβόλιζε το άθλημα της δύναμης και της σωματικής ομορφιάς. ΣτοΠελόπιο του νομού Ηλείας βρέθηκε μια βαριάπέτρα 143,5 κιλών με λαβή να πιάνεται από το ένα χέρι. Στην πέτρα αυτή γράφεται το εξής: «Ο αθλητής Βυήβων με ανύψωσε με το ένα χέρι επάνω από το κεφάλι του». Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν, ότι αυτή η πέτρα χρονολογείται από τον 6ο αιώνα π.Χ. ΣτηΣαντορίνη βρέθηκε μία άλλη ογκώδης πέτρα βάρους 480 κιλών που επάνω της είχε χαραγμένη την πληροφορία ότι ο αθλητής Εύμαστας, γιος του Κριτόβουλου, τη σήκωσε από το έδαφος. Αυτό το αγώνισμα όμως, το σήκωμα δηλαδή βαριών αντικειμένων δεν είχε καθιερωθεί στους μεγάλους πανελλήνιους αγώνες, παρά μόνο γίνονταν περιθωριακά. Αξίζει να σημειωθεί ότι σεμουσείο στηΓερμανία υπάρχει ένα κύπελλο που είναι όμοιο με αυτό που έδιναν οιΑρχαίοι Έλληνες και πάνω του είναι ζωγραφισμένη η προσπάθεια ενός αθλητή που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος και στέφθηκε νικητής.
Στη σύγχρονη εποχή το άθλημα της άρσης βαρών εμφανίζεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι πρώτοι σύλλογοι άρσης βαρών ιδρύθηκαν στηΓερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 1880, αλλά ήταν στοΛονδίνο που πραγματοποιήθηκαν το 1887 η πρώτη επίσημη διοργάνωση. Το πρώτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα διοργανώθηκε στοΡότερνταμ το 1896. Πρώτος ο Γάλλος Ντεμονέ το 1896 κωδικοποίησε τους κανόνες του αθλήματος δημιουργώντας τον «Όμιλο Άρσεως Βαρών της Γαλλίας» που το 1913 εξελίχθηκε σε Ομοσπονδία (Fédération Haltérophile International, FHI). ΣτουςΠρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 που διεξήχθησαν στηνΑθήνα πρωτοεμφανίστηκε το άθλημα χωρίς επιμέρους κατηγορίες με διαφορετικούς όμως κανόνες από τους σημερινούς, όπως η άρση βάρους με το ένα χέρι ή με τα δύο χέρια.[1]
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ηΑυστρία, ηΓερμανία και ηΓαλλία ήταν τα πιο επιτυχημένα κράτη. Ωστόσο, τη δεκαετία του 1950, οι αρσιβαρίστες της Σοβιετικής Ένωσης αναδείχθηκαν και παρέμειναν εκεί μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν ηΚίνα, ηΤουρκία, ηΕλλάδα και τοΙράν έφτασαν στο προβάδισμα. Στο γυναικείο τομέα η Κίνα κυριαρχεί από την πρώτη στιγμή.[2]
Οι κανονισμοί του αθλήματος της άρσης βαρών τροποποιήθηκαν διαδοχικά το 1914, το 1924, το 1928 και αργότερα. Μέχρι τουςΟλυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού (1968) υπήρχαν αναγνωρισμένες 7 κατηγορίες του αθλήματος αυτού, οι οποίες και ήταν:
Κατηγορία "Πετεινού", στην οποία λάμβαναν μέρος αθλητές βάρους μέχρι 56 κιλών.
Κατηγορία "Πτερού", όπου λάμβαναν μέρος αθλητές βάρους από 56 κ. μέχρι 60 κιλά.
Κατηγορία "Ελαφρών Βαρών", όπου συμμετέχουν αθλητές από 60 κ. μέχρι 67,5 κιλά.
Κατηγορία "Μέσων Βαρών", για αθλητές βάρους από 67,5 κ. μέχρι 75 κιλά.
Κατηγορία "Ημιβαρέων Βαρών", για αθλητές από 75 κ. μέχρι 82,5 κιλά.
Κατηγορία "Ελαφρών βαρέων Βαρών", για αθλητές από 82,5 κ. μέχρι 90 κιλά, και
Κατηγορία "Βαρέων Βαρών", όπου συμμετείχαν αθλητές βάρους μεγαλύτερο των 90 κιλών.
Στην Ολυμπιάδα του Μεξικού αποφασίστηκε τότε η προσθήκη δύο ακόμη κατηγοριών, μία μικρότερη και μία μεγαλύτερη των προηγουμένων, οι οποίες ήταν:
Κατηγορία "Μύγας", για αθλητές βάρους μέχρι 52 κιλών και
Κατηγορία "Υπερβαρέων Βαρών", για αθλητές βάρους μεγαλύτερου των 110 κιλών.
Από τουςΟλυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ το 2000 συμμετέχουν και οι γυναίκες, ενώ οι κατηγορίες αλλάξαν και ήταν 8 για τους άνδρες και 7 για τις γυναίκες[3] Στις 5 Ιουλίου 2018 η IWF αποφάσισε νέα αναδιάρθρωση των κατηγοριών, τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες (10 κατηγορίες και για τα δύο φύλα).[4] Από αυτές οι 7 κρίθηκαν Ολυμπιακές για τουςΟλυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο από τηΔΟΕ.
Το άθλημα της άρσης βαρών εκτελείται συνήθως επί ξύλινης εξέδρας επενδεδυμένη με ειδικό υλικό ιδιαίτερης αντοχής με μήκος πλευράς 4 μέτρων.
Όργανα του αθλήματος είναι ο διαλτήρας, (κοινώς μπάρα), και οι μεταλλικοί δίσκοι βάρους, (κοινώς δισκόβαρα). Η μπάρα είναι συμπαγής μεταλλική ράβδος συνήθως επινικελωμένη διαμέτρου 3 εκατοστών όπου στις άκρες της που καταλήγουν σε σπείρωμα προσαρμόζονται τα δισκόβαρα τα οποία και στερεώνονται με ασφαλιστικούς κοχλίες. Το μεγαλύτερο ελεύθερο μήκος της μπάρας μεταξύ των προσαρμοσμένων στις άκρες της βαρών είναι 1,30 μ. Το ύψος της μπάρας με τα φερόμενα σ΄ αυτή βάρη δεν θα πρέπει να απέχει από το έδαφος τα 21 εκατοστά. Συνεπώς οι δίσκοι βάρους δεν μπορεί να έχουν διάμετρο μεγαλύτερη των 45 εκατοστών. Οι μπάρες που χρησιμοποιούνται από τους άντρες αθλητές ζυγίζουν 20 κιλά και οι μπάρες που χρησιμοποιούνται από τις γυναίκες αθλήτριες ζυγίζουν 15 κιλά και φέρουν διακριτικά χρώματα για να διευκολύνουν την ναγνώρισή τους. Οι αντρικές μπάρες φέρουνμπλε διακρικτικά και οι γυναικείς μπάρες φέρουν κίτρινα διακριτικά. Τα χρώματα αντιστοιχούν στα χρώματα των δισκόβαρων 15 και 20 κιλών.
Μεταλλικοί δίσκοι ποικίλου βάρους
Το προς άρση βάρος (μπάρας και βαρών) μπορεί να αυξηθεί κατά ένα κιλό τουλάχιστον σε κάθε άρση. Τα δισκόβαρα είναι είναι κατασκευασμένα από καουτσούκ ώστε να αντέχουν τη ρήψη μετά από μια επιτυχημένη ή μία αποτυχημένη άρση. Τα δισκόβαρα που χρησιμοποιούνται στους Ολυμπιακούς αγώνες ακολουθούν τα διεθνή στάντραρ χρωματισμού ανά βάρος. Οι δίσκοι 10 κιλών είναι πράσινοι, οι δίσκοι 15 κιλών είναι κίτρινοι, οι δίσκοι 20 κιλών είναι μπλε και οι δίσκοι 25 κιλών είναι κόκκινοι. Μικρότεροι μεταλλικοί δίσκοι χρησιμοποιούνται επίσης για μικρές αυξήσεις στα βάρη. Οι χρωματισμοί ακολουθούν τον ίδιο κώδικα. Οι δίσκοι ενός κιλού είναι πράσινοι, οι δίσκοι 1,5 κιλού είναι κίτρινοι, οι δίσκοι 2 κιλών είναι μπλε, οι δίσκοι 2,5 κιλών είναι κόκκινοι και οι δίσκοι 5 κιλών καθώς και 0,5 κιλού είναι άσπροι.[5]:
Σύμφωνα πάντα με το επίσημο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων οι επίσημες κινήσεις της άρσης βαρών είναι δύο, τα ονόματα των οποίων προερχόμενα εκ της γαλλικής γλώσσας είναι:
Το αρασέ είναι η πρώτη από τις δύο ανυψώσεις βαρών στο άθλημα της άρσης βαρών που ακολουθείται από το ζετέ. Ο στόχος του αρασέ είναι να άρει την μπάρα από το έδαφος πάνω από το κεφάλι σε μια συνεχή κίνηση.
Αρασέ
Υπάρχουν τέσσερις κύριες μορφές της αρασέ που χρησιμοποιούνται: squatsnatch (ή πλήρης αρασέ), splitsnatch,powersnatch, καιmusclesnatch. Ηsquatsnatch καιsplitsnatch είναι οι πιο κοινές μορφές που χρησιμοποιούνται σε διαγωνισμούς, ενώpowersnatch καιmusclesnatch είναι ως επί το πλείστον χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Στοsquatsnatch, ο αθλητής σηκώνει τον πήχη όσο πιο ψηλά γίνεται και θέλει να θέσει τον εαυτό του κάτω από αυτό σε μια κατάληψη θέσης, λαμβάνει τη μπάρα πάνω από το κεφάλι με τα χέρια τεντωμένα, μειώνοντας το απαιτούμενο ύψος της ράβδου, ως εκ τούτου, αυξάνοντας την ποσότητα του βάρους που ο αθλητής μπορεί να σηκώσει με επιτυχία. Στοsplitsnatch, ο αθλητής σηκώνει τον πήχη όσο πιο ψηλά γίνεται και θέλει να θέσει τον εαυτό του κάτω από την μπάρα παρόμοια με τηνsquatsnatch αλλά ο αθλητής "χωρίζει" τα πόδια του, τοποθετώντας το ένα πόδι μπροστά από το αυτόν και ένα πίσω, επιτρέποντας στον εαυτό του να λάβει τα βάρη πάνω από το κεφάλι, όπως στοsquatsnatch. Ηsplitsnatch έχει γίνει λιγότερο δημοφιλής με την αυξημένη φήμη τουsquatsnatch αλλά χρησιμοποιείται από ορισμένους αθλητές. Στοpowersnatch, ο αθλητής σηκώνει τη μπάρα όσο πιο ψηλά γίνεται και θέλει να την λάβει πάνω από το κεφάλι με μόνο μια μικρή στροφή του γόνατος και του ισχίου, αυξάνοντας το ύψος που πρέπει να αρθεί η μπάρα και μειώνοντας το βάρος που με επιτυχία μπορεί να σηκώσει. Στοmusclesnatch, ο αθλητής σηκώνει τη μπάρα σε όλη τη διαδρομή πάνω από το κεφάλι με τα χέρια κλειδωμένα και το ισχίο και το γόνατο σε πλήρη έκταση.
β)επωλέ-ζετέ (γαλλικά:épaulé-jeté , επωμισμός και εκτίναξη).
Επωλέ-ζετέ: πρώτη φάση επωμισμού (επωλέ)
Η κίνηση αυτή αποτελείται από δύο μέρη: ο αθλητής πρώτα σηκώνει τη μπάρα σε μπροστινή θέση του σώματος και φέρνει τη μπάρα μετά από πέρασμα στο πάνω μέρος του κορμού (γοφούς ή γεννητικά όργανα). Η μπάρα αρχικά στέκεται βραχύβια στο ύψος των ωμών και στη συνέχεια ο στόχος είναι η ανύψωση πάνω από το κεφάλι με τα χέρια σε ευθεία θέση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι της πρώτης φάσης, για παράδειγμα ο σπαστός, στο οποίο το ένα πόδι κινείται προς τα εμπρός και το άλλο προς τα πίσω. Το ποιο πόδι είναι σε ποια θέση είναι αδιάφορο. Το πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων περιελάμβανε και μία τρίτη κίνηση, την κίνηση τουντεβελοπέ (γαλλικά:développé ), η οποία καταργήθηκε από το πρόγραμμα μετά το τέλος των Αγώνων του 1972.
Επωλέ-ζετέ: δεύτερη φάση εκτίναξης (ζετέ)
Σημειώνεται ότι κάθε αθλητής, ανά κατηγορία, δικαιούται να εκτελέσει τρεις προσπάθειες σε κάθε κίνηση. Νικητής ανακηρύσσεται εκείνος που θα πετύχει το μεγαλύτερο άθροισμα βάρους που έχει υψώσει στις τρεις κινήσεις. Σε περίπτωση ίδιου αθροίσματος μεταξύ αθλητών την πρώτη θέση κερδίζει ο ελαφρύτερος σε βάρος, όπου για το σκοπό αυτό όλοι οι αθλητές πριν τον αγώνα ζυγίζονται. Σε περίπτωση ίδιου αθροίσματος και ίδιου σωματικού βάρους μεταξύ δύο αθλητών, την πρώτη θέση κερδίζει ο αθλητής που εκτέλεσε πρώτος την άρση.
Στα παγκόσμια και ευρωπαϊκά πρωταθλήματα δίνονται ξεχωριστά μετάλλια, τόσο για κάθε κίνηση, όσο και για το άθροισμα βάρους και των δύο (παλιότερα τριών) κινήσεων. Δηλαδή, υπάρχουν τρεις διαφορετικές κατατάξεις σε κάθε κατηγορία:αρασέ,ζετέ,σύνολο. Αντίθετα στους Ολυμπιακούς Αγώνες απονέμονται μετάλλια μόνο στους νικητές του συνόλου.
Στη σύγχρονη Ελλάδα η άρση βαρών εμφανίστηκε στουςπρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896. ΟΑλέξανδρος Νικολόπουλος πήρε την τρίτη θέση (με ένα χέρι στο ζετέ) και σήκωσε 57,5 κιλά. Στους ίδιους αγώνες οΣωτήρης Βέρσης κέρδισε επίσης την τρίτη θέση και σήκωσε 110 κιλά και με τα δύο χέρια. Την εποχή εκείνη οι αγώνες της άρσης βαρών γίνονταν με ένα και με δύο χέρια. Στις Η.Π.Α. κατά τη διάρκεια της τρίτης Ολυμπιάδας του Αγίου Λουδοβίκου το 1904, οΠερικλής Κακούσης σήκωσε 111,67 κιλά και με τα δύο χέρια και κατέλαβε την πρώτη θέση. Αργότερα στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας, το 1906, οΔημήτρης Τόφαλος ανύψωσε 142,5 κιλά (142,8 κ.), με τα δύο χέρια, ήρθε πρώτος και έγινε εθνικός ήρωας, εκ του γεγονότος ότι η επίδοση αυτή ήταν παγκόσμιο ρεκόρ που διατήρησε μέχρι το 1914.
Την εποχή εκείνη (1896-1906) τμήματα άρσης βαρών υπήρχαν μόνο στην εταιρία Πατρών, στον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο και στον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο. Άλλοι Έλληνες αθλητές που διακρίθηκαν την εποχή εκείνη ήταν οι Χριστόπουλος, Φωκάς, Γεωργιάδης, Βαρανάκης και αργότερα οι Βερεξής και Δρούκας. Μετά το 1910 η κίνηση γύρω απ΄ αυτό το αγώνισμα σχεδόν νεκρώθηκε στην Ελλάδα, αφού δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον
Η άρση βαρών εμφανίστηκε και πάλι το 1948-1949, όπου μία νέα κίνηση ξεκίνησε από τον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο όταν ο γνωστός φίλαθλος και εργάτης της πάλης και της άρσης βαρών Ζακ Καριωτάκης ζήτησε από τηνΕπιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων, Ε.Ο.Α., να φέρει στην Ελλάδα τα πρώτα σύγχρονα όργανα του αθλήματος. Τότε δημιουργήθηκε και το πρώτο καταστατικό του αθλήματος και σιγά - σιγά άρχισαν να οργανώνονται αγώνες επίδειξης. Τότε οι παλμοί της άρσης βαρών ήταν πέντε: απόσπαση με ένα χέρι (αρασέ), εκτίναξη με ένα χέρι (ζετέ), δυναμικό πρες με δύο χέρια, απόσπαση με δύο χέρια και εκτίναξη με δύο χέρια. Έτσι η άρση βαρών συγχωνεύτηκε με την πάλη μέχρι το1972. Επίσης την ίδια χρονιά έγινε ριζική αλλαγή όσον αφορά τους παγκόσμιους κανονισμούς και οι άρσεις περιορίστηκαν σε τρεις κινήσεις: στο πρες ντεβελοπέ, στο αρασέ και επολέ ζετέ. Στους τοπικούς αγώνες οι άρσεις εξακολουθούσαν να είναι πέντε.
Το1951-1952 ο πρώτος που δίδαξε την τεχνική στους αθλητές του Εθνικού ήταν ο Ιταλός προπονητής της πάλης Μπιάνκι. Το1961 έγιναν στην Ελλάδα οι πρώτοι μεγάλοι αγώνες επίδειξης της ολυμπιακής άρσης βαρών που σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Η άρση βαρών στηΘεσσαλονίκη και γενικά στη Βόρειο Ελλάδα εμφανίστηκε με τη μορφή λαϊκών αγώνων και επιδείξεων σε διάφορους αθλητικούς χώρους, όπως στα γυμναστήρια της ΧΑΝΘ, του ΒΑΟ, του ΝΟΘ. Σιγά - σιγά η άρση βαρών εξελίχθηκε και σε άλλες περιοχές της χώρας και ειδικά στα νησιά. Το πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα έγινε το1964 με διοργανωτή τον Παναθηναϊκό και πήραν μέρος αρκετοί αθλητές από όλους τους συλλόγους που είχαν δημιουργήσει τμήματα άρσης βαρών. Μετά τηνΟλυμπιάδα του Μονάχου η παγκόσμια ομοσπονδία αποφάσισε να καταργήσει την κίνηση ντεβελοπέ. Έτσι στην άρση βαρών παρέμειναν μόνο δύο κινήσεις, το αρασέ και το ζετέ, όπως ισχύει και σήμερα.
Η ελληνική άρση βαρών συγκαταλέγεται στις καλύτερες του κόσμου. ΣτηνΟλυμπιάδα της Βαρκελώνης οΠύρρος Δήμας κατέκτησε χρυσό μετάλλιο, ενώ θαυμάσια εμφάνιση είχε και οΒαλέριος Λεωνίδης. ΣτηνΟλυμπιάδα της Ατλάντα η άρση βαρών σημείωσε μεγάλη επιτυχία με δύο χρυσά μετάλλια από τους Πύρρο Δήμα καιΑκάκιο Καχιασβίλη, τρία ασημένια μετάλλια με το Βαλέριο Λεωνίδης, τοΓιώργο Τζελίλη και τονΛεωνίδα Κόκκα, καθώς και δύο τέταρτες θέσεις με νέους ελπιδοφόρους αθλητές. Αξιοσημείωτη ήταν η πειθαρχία της ομάδας και η καθοδήγηση της από τον προπονητήΧρήστου Ιακώβου.
